Sytuacja osb w wieku 50 na regionalnym rynku

Sytuacja osób w wieku 50+ na regionalnym rynku pracy Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach Grudzień, 2016 r.

Główny cel Opis sytuacji osób w wieku 50+ na rynku pracy w opiniach pracodawców i bezrobotnych 50+ zarejestrowanych w śląskich urzędach pracy. Problematyka badawcza: 1. Jakie są opinie pracodawców na temat pracowników w wieku 50+? 1. 1. Z jakich przyczyn, w opinii przedsiębiorców, pracownicy w wieku 50+ najczęściej tracą pracę? 1. 2. Jak w opiniach śląskich pracodawców postrzegani są pracownicy w wieku 50+? 1. 3. Jak pracodawcy postrzegają pracowników 50+ w porównaniu do młodszych pracowników ze względu na cechy społeczno-demograficzne? 2. Jak osoby bezrobotne/poszukujące pracy w wieku 50+ postrzegają siebie na rynku pracy? 2. 1. Z jakich powodów osoby w wieku 50+ tracą pracę? 2. 2. W jaki sposób bezrobotni/poszukujący pracy postrzegają siebie na rynku pracy? 2. 3. Jak osoby bezrobotne/poszukujące pracy postrzegają swoją aktywność na rynku pracy? 2. 4. Czy i jakiego wsparcia oczekują osoby w wieku 50+ od publicznych służb zatrudnienia?

Metoda, technika, narzędzie badawcze W badaniu empirycznym wykorzystano metodę sondażową, wraz z techniką wywiadu i odpowiadającymi im narzędziami badawczymi (kwestionariusze wywiadów ustrukturyzowane i wystandaryzowane). Bezpośrednie wywiady kwestionariuszowe wspomagane były komputerowo (CAPI) i przeprowadzono je w dwóch grupach respondentów: ü wśród przedsiębiorców w województwie śląskim, którzy nie skorzystali z Krajowego Funduszu Szkoleniowego (KFS), ü wśród bezrobotnych/poszukujących pracy w wieku 50+ zarejestrowanych w śląskich urzędach pracy. Otrzymane wyniki badań zostały omówione w ramach panelu ekspertów, w którym uczestniczyli samodzielni pracownicy naukowi, pracownicy naukowo-dydaktyczni oraz przedstawiciel WUP w Katowicach. Techniczna strona zaprojektowanego badania została wykonana na zlecenie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach przez firmę EU-CONSULT Sp. z o. o. w terminie sierpień-wrzesień 2016 roku.

Dobór próby badawczej W badaniu zastosowano kwotowo-losowy dobór próby: ü dane statystyczne GUS - podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON (dane na koniec 2015 r. ) - 1 677 respondentów, tj. 5% ogólnej liczby podmiotów gospodarczych z województwa śląskiego zarejestrowanych w systemie REGON, zatrudniających więcej niż 9 pracowników oraz 500 jednostek gospodarczych zatrudniających do 9 pracowników. Są to przedsiębiorcy, którzy nie skorzystali z wsparcia finansowanego z KFS w 2015 r. ü dane statystyczne dotyczące poziomu bezrobocia – sprawozdania MPi. PS-01 wraz z załącznikami – 1 550 osób, tj. 3, 6% według danych na koniec kwietnia 2016 r. , w stosunku 50% kobiet i 50% mężczyzn w każdym z 31 powiatowych urzędów pracy w województwie śląskim.

Charakterystyka respondentów - przedsiębiorcy Wyszczególnienie Liczba respondentów % w ogółem 1 677 100, 0 ogółem lokalizacja firmy według podregionów podregion bielski 267 15, 9 podregion bytomski 152 9, 1 podregion częstochowski 183 10, 9 podregion gliwicki 179 10, 7 podregion katowicki 334 19, 9 podregion rybnicki 188 11, 2 podregion sosnowiecki 231 13, 8 podregion tyski 143 8, 5 do 9 zatrudnionych 500 29, 8 10 - 49 zatrudnionych 966 57, 6 50 - 249 zatrudnionych 183 10, 9 250 - 999 zatrudnionych 24 1, 4 1 000 i więcej zatrudnionych 4 0, 2 wielkość firmy

Charakterystyka respondentów - przedsiębiorcy Wyszczególnienie ogółem Liczba respondentów % w ogółem 1 677 100, 0 2 8 118 0, 1 0, 5 7, 0 3 0, 2 8 0, 5 42 2, 5 470 28, 0 57 25 11 47 12 28 22 2 17 41 68 686 3, 4 1, 5 0, 7 2, 8 0, 7 1, 3 0, 1 1, 0 2, 4 4, 1 40, 9 8 0, 5 2 0, 1 rodzaj działalności gospodarczej według PKD A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo B Górnictwo i wydobywanie C Przetwórstwo przemysłowe D Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją F Budownictwo G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H Transport i gospodarka magazynowa I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J Informacja i komunikacja K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa L Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca O Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne P Edukacja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna R Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S Pozostała działalność usługowa T Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby U Organizacje i zespoły eksterytorialne

Charakterystyka respondentów – bezrobotni w wieku 50+ Wyszczególnienie Liczba respondentów ogółem 1 550 % w ogółem 100, 0 747 532 271 48, 2 34, 3 17, 5 118 259 331 664 178 7, 6 16, 7 21, 4 42, 8 11, 5 20 55 151 426 493 388 17 według czasu pozostawania bez pracy 92 153 303 237 191 574 1, 3 3, 6 9, 7 27, 5 31, 8 25, 0 1, 1 według wieku 50 – 55 lat 56 – 60 lat powyżej 60 lat według poziomu wykształcenia wyższe policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej według stażu pracy do 1 roku 1 – 5 lat 6 – 10 lat 11 – 20 lat 21 – 30 lat powyżej 30 lat bez stażu do 1 m-ca 1 – 3 m-ce 4 – 6 m-cy 7 – 12 m-cy 13 – 24 m-ce powyżej 24 m-cy 5, 9 9, 9 19, 6 15, 3 12, 3 37, 0

Wyniki badań – Powody utraty/rezygnacji z pracy przez pracowników w wieku 50+ Wyszczególnienie ogółem likwidacja zakładu pracy redukcja etatów/ stanowisk pracy wygaśnięcie umowy o pracę/ nieprzedłużenie umowy o pracę zły stan zdrowia bardzo długa niezdolność do pracy wskutek choroby słabe wyniki w pracy/ brak efektywności/ zbyt niski poziom realizacji celów firmy utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku zbyt niskie zarobki zwolnienie dyscyplinarne/ naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych złe warunki pracy trudna sytuacja rodzinna (opieka nad dziećmi/osobami chorymi itp. ) konfliktowość/ nieumiejętności współpracy w grupie brak możliwości rozwoju/ awansu chęć zmiany pracy inne (m. in. wejście w okres ochronny przede emeryturą, brak motywacji do pracy) 100, 0 71, 0 60, 3 Liczba bezrobotnych w wieku 50+ 1 550 377 271 100, 0 24, 3 17, 5 824 49, 1 246 15, 9 490 29, 2 146 9, 4 398 23, 7 59 3, 8 302 18, 0 24 1, 6 155 9, 2 16 1, 0 140 8, 3 69 4, 5 127 7, 6 32 2, 1 104 6, 2 55 3, 5 85 5, 1 108 7, 0 70 4, 2 13 0, 8 62 58 3, 7 3, 5 25 48 1, 6 3, 1 12 0, 7 61 3, 9 Liczba przedsiębiorców % 1 677 1 191 1 012 odpowiedzi nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mieli możliwość wyboru kilku odpowiedzi %

Ocena pracowników w wieku 50+ przez przedsiębiorców przez bezrobotnych z generacji 50+ Cechy osobowości Przedsiębiorcy uważają osoby w wieku 50+ za lojalne, wytrwałe i życzliwe oceniając właśnie te cechy ich osobowości najwyżej. Bezrobotni w wieku 50+ postrzegają pracowników ze swojego pokolenia jako lojalnych, uczciwych rzetelnych i sumiennych. Umiejętności interpersonalne osób w wieku 50+ zostały ocenione pozytywnie przez pracodawców Bezrobotni uważają za swój największy atutu umiejętność rozwiązywania problemów, a komunikatywność i umiejętność pracy w zespole przychodzi im z nieco większym trudem. Umiejętności i doświadczenie zawodowe Przedsiębiorcy uważają, że kreatywność/innowacyjność, zainteresowanie podnoszeniem kwalifikacji i dostosowanie do zmian technologicznych nie jest mocną stroną pracowników w wieku 50+ w przeciwieństwie do doświadczenia zawodowego, które wysoko sobie cenią. Bezrobotni również uważają, że doświadczenie zawodowe jest ich mocną stroną. Słabszą stroną „dojrzałych” pracowników jest dostosowywanie się do zmian technologicznych i gotowość do podnoszenia/zmiany kwalifikacji zawodowych. Stan zdrowia psychofizycznego Przedsiębiorcy nie najlepiej oceniają stan zdrowia psychofizycznego osób z pokolenia 50+, zwłaszcza kondycję psychofizyczną i związaną z nią absencję w pracy. Zdaniem bezrobotnych zaletą starszych pracowników jest niewysoka absencja w pracy. Natomiast gorsza kondycja psychofizyczna może powodować mniej sprawne wykonywanie obowiązków i gorsze radzenie sobie z presją/stresem w miejscu pracy. Postrzeganie pracy, organizacja i motywacja do pracy Przedsiębiorcy najniżej ocenili dostosowanie się pracowników 50+ do różnych form zatrudnienia (umowa o pracę , umowa cywilnoprawna). A wysoko ocenili dyspozycyjność, determinację do pracy, identyfikację z firmą. W opiniach bezrobotnych pracownik w wieku 50+ to osoba mocno zmotywowana do pracy, a jej determinacja wynika z postrzegania pracy jako wartości. Dzięki temu łatwo identyfikuje się z firmą starając się spełnić wymagania pracodawcy. Jest dyspozycyjny, nie ma wysokich wymagań płacowych, a to na czym mu zależy to możliwość wykonywania pracy w stabilnych warunkach zatrudnienia.

Aktywność zawodowa pracowników w wieku 50+ w opinii przedsiębiorców w opinii bezrobotnych z generacji 50+ Stan zdrowia psychofizycznego Pracownicy w wieku 50+ nie opuszczają pracy z powodu choroby częściej niż inni pracownicy. Pracownicy w wieku 50+ częściej tłumaczą niemożność podjęcia pracy złym stanem zdrowia/niepełnosprawnością. Warunki pracy Co trzeci respondent uważa, że osoby w wieku 50+ częściej domagają się stabilnych warunków zatrudnienia. Pracodawcy są zdania, że nie są one „droższymi” pracownikami, nie otrzymują częściej wyższego wynagrodzenia niż młodsi. Są to pracownicy bardziej świadomi swoich praw, ale nie domagają się częściej niż inni ich respektowania np. w przypadku umów o pracę. Niemal co drugi respondent zgadza się, że niewielka aktywność na rynku pracy osób w wieku 50+ jest spowodowana niedogodnymi warunkami pracy: nieatrakcyjnymi ofertami pracy ze względu na zbyt niskie wynagrodzenie, złymi warunkami pracy lub zbyt wysokimi kosztami i długim czasem dojazdu do pracy. Dokształcanie/podnoszenie kwalifikacji zawodowych Pięćdziesięciolatkowie nie są tak otwarci na nowe technologie jak młodsi pracownicy i mniej chętnie uczestniczą w różnych formach dokształcania. Jednocześnie ich wiedza i umiejętności nie są dostosowane do wymagań konkretnego stanowiska pracy. Pięćdziesięciolatkowie najbardziej obawiają się nieznajomości nowych technologii i braku wiedzy/umiejętności dostosowanych do stanowiska pracy. Postrzeganie pracy (motywacja, identyfikacja z firmą) Według przedsiębiorców pięćdziesięciolatkowie potrzebują stabilizacji, chcą pracować i są zmotywowani do pracy oraz dyspozycyjni. Praca zajmuje w ich życiu istotną pozycję i dlatego identyfikują się z nią, tzn. z firmą, w której są zatrudnieni. Co trzeci respondent nie zgadza się ze stwierdzeniami o niskiej aktywności na rynku pracy osób w wieku 50+. Pięćdziesięciolatkowie chcą pracować i w większości woleliby podjąć zatrudnienie zamiast czekać na emeryturę lub korzystać ze świadczeń socjalnych. Co drugi respondent uważa, że osoby w wieku 50+ są zmotywowane do pracy Stosunek pracodawców do pracowników w wieku 50+ Co drugi przedsiębiorca uważa, że pracownicy w wieku 50+ są zaangażowani w pracę. Co trzeci z nich jest również przekonany, że „dojrzali” pracownicy nie preferują pracy w „szarej” strefie celem pobierania świadczeń socjalnych. Co trzeci respondent uważa, że trudności ze znalezieniem pracy są spowodowane niechętnym stosunkiem pracodawców do osób starszych.

Wsparcie oczekiwane przez bezrobotnych w wieku 50+ od publicznych służb zatrudnienia Co trzeci respondent oczekuje pomocy ze strony urzędów pracy (582 osoby, tj. 37, 5%)

Dziękuję za uwagę Monika Kowalczyk – Gnyp Ilona Antoniewicz Zespół ds. Statystyki, Badań i Analiz Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach Raport dostępny na stronie http: //wupkatowice. praca. gov. pl/