Sytuacja osb modych na rynku pracy w wojewdztwie
Sytuacja osób młodych na rynku pracy w województwie podlaskim – wyniki badań Urszula Kobylińska, Artur Kozłowski, Ewa Rollnik-Sadowska, Joanna Samul Wydział Zarządzania Politechnika Białostocka
Cel główny badania Analiza sytuacji osób młodych (15 -29 lat), ze szczególnym uwzględnieniem osób z kategorii NEET w województwie podlaskim.
Metoda badawcza i dobór próby – osoby młode q W badaniu udział wzięło 530 młodych osób, w wieku 15 -29 lat, w tym 300 z kategorii NEET, zamieszkałych w województwie podlaskim. q Badania przeprowadzono z wykorzystaniem zaprojektowanego zestandaryzowanego kwestionariusza badawczego za pomocą techniki ankietowania PAPI (ang. Paper and Pencil Interviewing).
Charakterystyka osób młodych Respondenci wg płci mężczyzna 49% 51% Respondenci wg wieku 24% 19 -24 lata kobieta 25 -29 lat 51% Status respondenta pracuję 3% 15% 18% uczę się dokształcam się 19% 43% 2% 15 -18 lat jednocześnie pracuję i uczę się/dokształcam nie pracuję, nie uczę się, nie dokształcam się przebywam w zakładzie karnym lub ośrodku resocjalizacyjnym Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
Charakterystyka osób z kategorii NEET Respondenci wg płci Respondenci wg wieku 2% 15 -18 lat mężczyzna 47% 53% kobieta Respondenci wg czasu pozostawania bez pracy 0% 6 -12 miesięcy 30% 47% 51% białostocki 24% 41% powyżej 2 lata Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań. 25 -29 lat Respondenci wg podregionów 1 -2 lata 69% 19 -24 lata łomżyńki suwalski 34%
SYTUACJA MATERIALNA Wykres 1. Przeciętny miesięczny dochód netto na 1 osobę w gospodarstwie domowym respondentów Osoby młode pow. 3000 zł Osoby z kategorii NEET 5% 3001 i więcej 2001 -3000 zł 14% 2001 -3000 zł 1501 -2000 zł 21% 1001 -1500 zł 32% 28% 500 -1000 zł 11% 10% 7% 1001 - 1500 zł 500 -1000 zł 0% 3% 1501 -2000 zł 17% poniżej 500 zł 1% 46% poniżej 500 zł 20% 30% 40% Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań. 14% 0% 10% 20% 30% 40% 50%
WYKSZTAŁCENIE I EDUKACJA Wykres 2. Wykształcenie respondentów Osoby młode stopień lub tytuł naukowy Osoby z kategorii NEET stopień lub tytuł naukowy 0% magisterskie 6% inżynierskie średnie 10% średnie 40% 51% zasadnicze zawodowe 3% gimnazjalne 17% podstawowe 14% 0% 4% licencjat 15% zasadnicze zawodowe 8% inżynierskie 5% licencjat 0% 10% 20% 30% 40% 50% Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań. 20% gimnazjalne 3% podstawowe 3% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
WYKSZTAŁCENIE I EDUKACJA Wykres 3. Kwalifikacje w zakresie znajomości języka obcego oraz obsługi komputera respondentów Osoby młode Osoby z kategorii NEET inny język j. niemiecki j. angielski 0% zaawansowany 50% średniozaawansowany podstawowy 0% 100% brak zaawansowany inne programy Internet, obsługa poczty email pakiet MS Office 0% zaawansowany średniozaawansowany 50% podstawowy 100% brak Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań. zaawansowany 20% 40% średniozaawansowany 60% 80% podstawowy 0% 50% średniozaawansowany podstawowy 100% brak
OPINIE O OSOBACH MŁODYCH Pracownik OHP: „Nie posiadają wielu cech, nie tylko umiejętności zawodowych, ale także takich pracowniczych jak odpowiedzialność, umiejętność pracy w zespole, terminowość. Różne są takie kwestie, na które narzekają pracodawcy względem tych pracowników młodych. ” Prezes małej firmy usługowej: „Ja obecnie poszukuje specjalistów ds. sprzedaży usług transportowych i osoby, które się do mnie zgłaszają, są to często osoby w ogóle bez żadnych kwalifikacji. One w ogóle nie są odważne, pewne siebie, brakuje im umiejętności rozmawiania z ludźmi, zachęcenia ich do korzystania z usług, zorganizowania spotkania, w ogóle chęci do pracy. ” Wiceprezes dużej firmy produkcyjnej: „Pracowników z zawodowymi, twardymi umiejętnościami nie brakuje w Białymstoku, ale w takich miękkich umiejętnościach, np. zarządzania – to jest absolutnie słaby poziom (…) Na przykład na produkcji naszej mamy świetnych spawaczy. Ale ci spawacze awansują na kadrę zarządzającą i oni nie wiedzą nic o zarządzaniu. ” Nauczycielka gimnazjum: „Myślę też, że trochę im brakuje takich umiejętności, jak zarządzanie sobą i zarządzanie też innymi, bycia liderem w zespole. ”
WYKSZTAŁCENIE I EDUKACJA Wykres 4. Przyczyny bierności edukacyjnej respondentów Osoby młode Osoby z kategorii NEET obowiązki macierzyńskie/ojcowskie 1. 90 względy zdrowotne 1. 90 0. 00 inne obowiązki macierzyńskie/ojcowskie 1. 61 1. 65 dojazd do szkoły (koszty, czas) 2. 60 względy zdrowotne brak oferty edukacyjnej 2. 60 nieznajomość ofert edukacyjnej 2. 01 2. 02 brak kontunuacji edukacji wśród. . . 2. 70 dojazd do szkoły (koszty, czas) edukacja nic nie da 2. 70 brak oferty edukacyjnej 2. 08 nie chce się 2. 70 brak kontunuacji edukacji wśród. . . 2. 12 nieznajomość ofert edukacyjnej 2. 80 względy finansowe 2. 34 inne 2. 90 edukacja nic nie da 2. 58 brak predyspozycji/chęci do nauki 2. 90 brak predyspozycji/chęci do nauki 2. 58 względy finansowe 3. 11 nie chce się posiadany satysfakcjonujący poziom. . . 3. 14 posiadany satysfakcjonujący poziom. . . 1. 0 2. 0 3. 0 4. 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań. 2. 67 3. 03 1. 0 2. 0 3. 0 4. 0
SYTUACJA RODZINNA Wykres 5. Wykształcenie rodziców respondentów Osoby młode Osoby z kategorii NEET Wykształcenie ojca 4% 10% 11% podstawowe zawodowe niepełne średnie 35% średnie 34% licencjat 5% magisterskie lub wyższe Wykształcenie matki 18% 10% podstawowe zawodowe 21% 7% niepełne średnie 4% 40% średnie Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
SYTUACJA RODZINNA Wykres 6. Występowanie sytuacji problemowych w otoczeniu respondentów Osoby z kategorii NEET Osoby młode bezdomność uzależnienie od używek przemoc fizyczna przemoc psychiczna pobyt w zakładzie karnym, ośrodku resocjalizacyjnym problemy z alkoholem bezrobocie rodzic samotnie wychowujący dziecko rozwód wielodzietność u znajomych 0% 11% 4% 39% 8% 12% pobyt w zakładzie karnym, ośrodku resocjalizacyjnym 6% przemoc fizyczna 6% 23% przemoc psychiczna 22% 14% uzależnienie od używek 23% 21% problemy z alkoholem 37% 21% rodzic samotnie wychowujący dziecko 44% 21% 23% rozwód 37% wielodzietność 32% 26% 32% 36% w rodzinie 20% 40% 8% 35% 22% 20% 48% 17% 64% 29% 35% 48% 41% 52% 44% bezrobocie 60% 80% 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań. u znajomych 0% 69% 68% w rodzinie 20% 40% 60% 88% 100%
WARTOŚCI I ZAINTERESOWANIA Wykres 7. Wartości ważne w życiu respondentów Osoby młode Osoby z kategorii NEET religia 3. 52 pomaganie innym 3. 95 religia 3. 71 pomaganie innym 3. 73 wiedza, nauka 4. 09 wiedza, nauka rozrywka 4. 10 kariera zawodowa 3. 94 kariera zawodowa 4. 11 rozrywka 3. 97 pieniądze 4. 16 rozwój osobisty 4. 20 3. 85 spokojne życie 4. 26 spokojne życie 4. 23 rozwój osobisty 4. 28 pieniądze 4. 28 przyjaciele 4. 29 realizowanie swoich pasji 4. 36 przyjaciele 4. 48 rodzina 4. 84 1. 0 2. 0 3. 0 4. 0 5. 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań. realizowanie swoich pasji 4. 37 rodzina 4. 48 1. 0 2. 0 3. 0 4. 0 5. 0
Wartości i zainteresowania Wykres 8. Wartości ważne w pracy respondentów Osoby młode Osoby z kategorii NEET wykonywanie zadań zgodnie z posiadanymi kompetencjami 3. 90 możliwość wykonywania różnorodnych zadań 4. 05 możliwośc zdobycia nowej wiedzy i umiejętności 4. 18 wykonywanie zadań zgodnych z kompetencjami 4. 10 satysfakcja z wykonywanych zadań 4. 10 możliwość wykonywania różnorodnych zadań 4. 14 4. 21 wysokie wynagrodzenia 4. 28 możliwość zdobycia nowej wiedzy i umiejętności przyjemne miejsce pracy 4. 30 wysokie wynagrodzenia 4. 44 stabilność zatrudnienia 4. 34 przyjemne miejsce pracy 4. 45 satysfakacja z wykonywanych zadań 4. 35 stabilność zatrudnienia 4. 50 1. 0 2. 0 3. 0 4. 0 5. 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań. 1. 0 2. 0 3. 0 4. 0 5. 0
Wartości i zainteresowania Wykres 9. Sposoby spędzania wolnego czasu przez respondentów Osoby młode angażowanie się w działalność społeczną i/lub religijną pomaganie innym (wolontariat) Osoby z kategorii NEET angażowanie się w działalność społeczną i/lub religijną 2. 51 2. 74 pomaganie innym (wolontariat) oglądanie telewizji 3. 26 podróżowanie 3. 28 uprawianie sportu siedzenie przed komputerem uprawiając sport spotkania z przyjaciółmi 1. 91 3. 51 3. 74 4. 55 1. 0 1. 5 2. 0 2. 5 3. 0 3. 5 4. 0 4. 5 5. 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań. 2. 19 2. 66 3. 05 siedzenie przed komputerem 3. 79 oglądanie telewizji 3. 84 spotkania z przyjaciółmi 4. 37 1. 0 2. 0 3. 0 4. 0 5. 0
AKTYWNOŚĆ ZAWODOWA Wykres 10. Przyczyny, dla których respondenci nie szukają pracy Osoby młode Osoby z kategorii NEET nie chce mi się, to strata czasu posiadam orzeczenie o. . . posiadam orzeczenie o niepełnosprawności opiekuje się niepełnosprawnym członkiem rodziny opiekuje się niepełnosprawnym. . . opiekują się małoletnim dzieckiem mam problemy zdrowotne mam wystarczająco środków. . . mam problemy zdrowotne opiekują się małoletnim dzieckiem chcę odpocząć po zakończeniu. . . planują założyć własną firmę chcę się jeszcze pobawić realizuję swoje pasje planują założyć własną firmę dokształcam się mam wystarczająco środków finansowych, aby nie pracować chcę odpocząć po zakończeniu edukacji uczę się chcę się jeszcze pobawić realizuję swoje pasje zdecydowanie tak 0% 20% raczej tak 40% raczej nie zdecydowanie 60% 80% 100% trudno powiedzieć Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań. zdecydowanie tak 0% 20% raczej tak 40% raczej nie zdecydowanie 60% 80% 100% trudno powiedzieć
AKTYWNOŚĆ ZAWODOWA Wykres 11. Przyczyny, dla których respondenci nie mogą znaleźć pracy Osoby młode Osoby z kategorii NEET brak motywacji do poszukiwania pracy ograniczenia zdrowotne brak dyspozycyjności ze względu na. . . brak dyspozycyjności ze wzgl. na opiekę na. . . ograniczenia zdrowotne brak dyspozycyjności ze wzg. na dojazd do. . . brak pieniedzy na dojazdy na poszukiwanie. . . brak dyspozycyjności ze względu an. . . nieodpowiedni wiek brak pieniedzy na dojazdy do pracy brak ofert w moim zawodzie brak motywacji do poszukiwania pracy nieodpowiednie wykształcenie brak jakichkolwiek ofert niskie kwalifikacje brak jakichkolwiek ofert wysokie bezrobocie małe doświadczenie zawodowe niesatysfakcjonujące oferty pracy nieodpowiedni wiek niesatysfakcjonujące zarobki brak ofert w moim zawodzie brak znajomości małe doświadczenie wysokie bezrobocie niskie kwalifikacje 0% zdecydowanie tak raczej tak 20% trudno powiedzieć 40% raczej nie 60% 80% 0% 100% zdecydowanie Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań. zdecydowanie tak raczej tak 20% trudno powiedzieć 40% raczej nie 60% 80% 100% zdecydowanie
OPINIE PRACODAWCÓW O BEZROBOTNYCH OSOBACH „Młodzi nawet jak przyjdą do. MŁODYCH pracy to więcej wymagają niż mogą od siebie dać, niż sobą reprezentują. ” „Dzisiejsza młodzież ma bardzo wysokie wymagania finansowe już na samym początku, przed rozpoczęciem pracy, zanim poznamy umiejętności. ” „Młodzi ludzie nie chcą pracować. Chcą tylko pieniążków za przychodzenie do pracy. ” „Tylko wymagania wobec pracodawcy, brak pokory, po studiach nam się należy, itd. Ja kończyłem PB i zaczynałem od 1500 na rękę po 4 latach jestem już usatysfakcjonowany - brak cierpliwości” „Zgodzę się co do wymagań młodych ludzi. Trochę dużo sobie życzą jak na sam początek, kiedy nawet nie ma pewności, że zarobią na siebie. Więc skąd te pieniądze brać? ”
Oczekiwania wobec rynku pracy Wykres 13. Przyczyny nierejestrowania się w urzędzie pracy osób z kategorii NEET nie mam prawa do zasiłku 1% obsługa w urzędzie (np. kolejki, biurokracja) 1% otrzymuje pieniądze z innych źródeł 3% praca dorywcza 4% brak wiary w skuteczność 5% nie ma sensu 5% dopiero zakończyłem/am edukację 5% utrudniony dojazd 6% słabe oferty pracy ze strony urzędu 14% brak pomocy ze strony urzędu 19% nie chce mi się 22% nie mam potrzeby 24% wizyty powodują pogorszenie samopoczucia 25% 0% Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań. 5% 10% 15% 20% 25% 30%
Oczekiwania wobec rynku pracy Wykres 14. Powody rejestrowania się w urzędzie pracy osób z kategorii NEET wsparcia dot. własnej działalności 0% inne 3% korzystanie z poradnictwa zawodowego 9% finansowanie szkoleń, kursów, itp. 16% udział w kształceniu i doskonaleniu się 20% pomoc w znalezieniu pracy 23% zdobycie uprawnień lub certyfikatów 24% otrzymanie ubezpieczenia zdrowotnego 70% otrzymanie zasiłku 70% 0% Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań. 20% 40% 60% 80%
Oczekiwania wobec rynku pracy Wykres 15. Formy wsparcia w opinii osób młodych z kategorii NEET grant na telepracę bon zatrudnieniowy świadczenie aktywizacyjne bon szkoleniowy bon na zasiedlenie krajowy fundusz szkoleniowy refundacja składek na ubezpieczenie społeczne za członków. . . refundacja składek na ubezpieczenie społeczne za skierowany. . . refundacja kosztów egzaminu/uzyskania licencji program aktywizacja i integracja refundacja kosztów doposażenia lub wyposażenia stanowiska. . . prace społecznie użyteczne prace interwencyjne roboty publiczne szkolenia (wraz ze zwrotem kosztów dojazdu) jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej staż nieznane, ale nie korzystanłem/am Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań. chciałbym/abym skorzystać 0% korzystałem 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Przyczyny niekorzystania z instrumentów wsparcia n n n n n brak wiary w skuteczność (46% wskazań respondentów), obawa przed biurokracją (37%), brak środków finansowych (37%), brak motywacji do podejmowania działań w tym kierunku (35%), brak propozycji ze strony urzędu (32%), poziom obsługi w urzędzie, np. kolejki (30%), brak znajomości form wsparcia (24%), brak czasu (21%), brak potrzeby (12%).
Oczekiwania wobec rynku pracy Wykres 17. Sposoby komunikowania się przedstawicieli urzędów pracy z osobami młodymi z kategorii NEET Źródła pozyskania informacji o formach wsparcia: kontakt poprzez media społecznościowe (np. facebook) kontakt z rodzicami/opiekunami prawnymi spotkanie w miejscu zamieszkania kontakt poprzez email, czat, itp. • znajomi (62%) • rodzina (41%) • Internet (40%) • urząd pracy (33%) wysłanie korespondencji listowej kontakt telefoniczny spotkanie w urzędzie pracy 0% 20% tak Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań. nie 40% 60% 80% 100%
PODSUMOWANIE q Podobne wykształcenie i kwalifikacje osób młodych i osób z kategorii NEET q Najistotniejszymi wartościami w życiu młodych ludzi są bliscy – przyjaciele i rodzina, z którymi najchętniej spędzają wolny czas oraz realizowanie pasji. q Charakterystyka gospodarstw domowych osób z kategorii NEET jest dość typowa i nie wyróżniająca się negatywnymi cechami ze względu na liczebność członków, jak i dzieci oraz wykształcenie rodziców. q Niepokojące są sytuacje problemowe - powszechnie występujące bezrobocie wśród rodzin i znajomych osób z kategorii NEET mogą szczególnie predysponować je do powielania biernych, pod względem zawodowym, zachowań.
PODSUMOWANIE q Bierna postawa osób z kategorii NEET w zakresie aktywności zawodowej. Część młodych ludzi nie chce podejmować pracy i poszukuje przyczyn niepowodzeń zawodowych w złej sytuacji rynku pracy, a nie w swojej postawie, umiejętnościach i kwalifikacjach. q Marginalny udział badanych osób z kategorii NEET w różnego rodzaju formach wsparcia oferowanych przez urzędy pracy. Niska jest również chęć tych osób do udziału w tych formach wsparcia, a główną przyczyną tego jest brak wiary w skuteczność podejmowanych działań.
SYTUACJA OSÓB MŁODYCH W OPINII PODLASKICH PRZEDSIĘBIORCÓW
Dobór próby i metoda badawcza q q W woj. podlaskim dominują przedsiębiorstwa prywatne, zatrudniające do 10 osób Zastosowano dobór kwotowo-losowy, uwzględniający poszczególne sektory gospodarki oraz wielkość zatrudnienia w nich: Rolnictwo, Przemysł, Budownictwo, Handel, Transport i gospodarka magazynowa, Usługi i Pozostałe branże Badania ilościowe - wspomagany komputerowo wywiad przy pomocy strony WWW (CAWI) i telefonu (CATI) – 346 przedsiębiorstw Badania jakościowe - zindywidualizowany wywiad pogłębiony (IDI) – 15 przedsiębiorstw
Przyczyny niezatrudniania osób młodych w opinii pracodawców Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
Luki kompetencyjne osób młodych w opinii pracodawców Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań
Luki kompetencyjne osób młodych w opinii przedsiębiorców (wyniki IDI) Właściciel małej firmy produkcyjnej: „Młodzi ludzie nie wyróżniają się niczym… Podstawowy brak, to brak inicjatywy i kreatywności. Młodego człowieka kreatywnego nawet na siłę bym zatrudnił… stworzył tam jakąś ścieżkę kariery aby zatrzymać. . dał dobre wynagrodzenie” Właściciel restauracji: „było 7 osób u mnie na stażu, żeby to nie były dzieci znajomych to bym nie brał, ale wziąłem i co. . w ogóle nie interesują się niczym, żadnej inicjatywy” Współwłaściciel firmy budowlanej: „Wyróżniają je takie cechy jak umiejętność posługiwania się komputerem, szybsza adaptacja, co osoby w starszym wieku. . . ” Właściciel małej firmy produkcyjnej: „…obsługa programów typu Excel, to są dobrze przygotowani, myślę z kompetencje są dostateczne, to chyba wynika i z czasu i teoretycznie wszyscy powinni to potrafić. . . ”.
Źródła informacji na temat możliwych form wsparcia pracodawcy w zatrudnieniu osób młodych Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań
Opinie pracodawców odnośnie działalności instytucji rynku pracy (wyniki IDI) Właściciel restauracji: „Czasami urząd kontaktuje się telefonicznie ze mną, ale rzadko…” Dyrektor firmy transportowej: „Osoby, które zostały wysłane przez urzędników to nie spełniały w ogóle naszych kryteriów, oczekiwań. Wyjątkowo nie nadające się do pracy. To były osoby młode, ale miałam wrażenie, że tylko chcą odhaczyć, że były na rozmowie i dalej pozostać bezrobotne”. Właściciel salonu kosmetycznego: „WUP nigdy nie kontaktować się ze mną… To była moja inicjatywa…. ” Właściciel małej firmy budowlanej: „Nie mam doświadczeń i ochoty. Przeraża mnie biurokracja i te inne rzeczy. Tak jak słyszę też od innych pracodawców, a do mnie też przychodzili ludzie wysłani z UP, ale bardziej po pieczątkę niż do pracy…”
Formy pomocy, z których korzystali pracodawcy na przestrzeni ostatnich 3 lat w zatrudnieniu osoby młodej refundacja składek na ubezpieczenie społeczne za członków spółdzielni socjalnej preferencyjne stawki/ulgi podatkowe dla pracodawców zatrudniających osoby młode bezrobotne 1% 99% 4% 96% świadczenia aktywizacyjne 5% 95% granty na telepracę 0% 100% roboty publiczne 3% 97% prace interwencyjne udostępnienie baz danych dotyczących sytuacji edukacyjnej, zawodowej oraz rynku pracy przedstawienie informacji o sytuacji i zmianach sytuacji na rynku pracy upowszechnienie ogłoszenia o pracę wystawionego przez pracodawcę organizacja przez instytucje rynku pracy szkoleń i kursów dokształcających do pracy w danej firmie pomoc w poszukiwaniu pracowników o określonych kwalifikacjach i kompetencjach refundacja kosztów związanych z zatrudnieniem pracownika do 30 r. z. 10% 90% 3% 97% 4% 96% 18% 82% 11% 89% 16% 84% refundacja kosztów utworzenia stanowiska pracy 23% 77% dofinansowanie kosztów szkolenia pracownika 24% 76% 42% dofinansowanie kosztów stażu pracownika pożyczki na zorganizowanie dodatkowych miejsc pracy 8% Tak 0% Nie Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań 58% 92% 20% 40% 60% 80% 100%
Skuteczność form pomocy oferowanych przez instytucje rynku pracy Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań
Preferowane formy pomocy oferowane przez instytucje rynku pracy Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań
Preferowane formy pomocy oferowane przez instytucje rynku pracy (wyniki IDI) Dyrektor firmy z branży motoryzacyjnej: „Ja uważam, że pomoc w tworzeniu nowego stanowiska pracy w formie dofinansowania pieniężnego przy zachowaniu tego okresu, że zatrudniam tę osobę, tworzę stanowisko pracy przez dwa lata, to jest bardzo dobra. ” Współwłaściciel małego przedsiębiorstwa usługowego: „Myślę, że zachęciłyby mnie połączenie dwóch rzeczy: . . szkolenie jest ważne, bo szkolenie się zaczyna i kończy. Natomiast staż jest już włączeniem konkretnej osoby w strukturę przedsiębiorstwa…” Właściciel gospodarstwa rolnego: „Wystarczy staż, gdzie pracownik bezpłatnie przeszkoliłby się… Mogłyby być pieniądze na takie rzeczy jak np. przygotowanie mieszkania dla pracownika… To ważne przy pracy w rolnictwie na wsi…” Przedstawiciel dużego przedsiębiorstwa z branży spożywczej: „Myślę, że staże z pewnością zachęciłyby pracodawcę, aby udostępnić przestrzeń, aby młodzi ludzie nabrali doświadczenia, stali się pełnowartościowymi pracownikami…”
Wnioski z badań pracodawcy q q q Wśród przyczyn niezatrudniania osób młodych, na które najczęściej wskazywali podlascy przedsiębiorcy znalazły się powody finansowe: respondenci narzekali na wysokie koszty prowadzenia działalności gospodarczej oraz zbyt wysokie oczekiwania płacowe kandydatów. Pracodawcy zapytani o luki kompetencyjne osób młodych wskazywali, iż brakuje im doświadczenia, inicjatywy i przedsiębiorczości, ale także umiejętności uczenia się. Problemem osób młodych w opinii pracodawców jest „podejście do życia i pracy” osób młodych. Jak wskazywali badani: „młodym się nie chce, są roszczeniowi i mają duże oczekiwania płacowe”.
Wnioski z badań pracodawcy q q Istnieje dość wysoka świadomość odnośnie wsparcia instytucji rynku pracy w zatrudnianiu osób młodych. Badani pracodawcy najczęściej o możliwych formach wsparcia w zatrudnianiu osób młodych dowiadują się z Internetu, od znajomych, a dopiero kolejno bezpośrednio od instytucji rynku pracy. Badani najczęściej korzystali w ostatnich 3 latach z finansowego wsparcia instytucji w zatrudnieniu osoby młodej. Najbardziej popularną formą okazało się dofinansowanie kosztów staży pracowników, szkoleń pracowników oraz refundacja kosztów utworzenia stanowiska pracy. Najbardziej zadowoleni są podlascy pracodawcy ze staży finansowanych przez PUP.
Wnioski z badań pracodawcy q q q Na pytanie o preferowane w przyszłości formy pomocy oferowane przez instytucje rynku pracy celem wsparcia osób młodych bezrobotnych, większość respondentów wskazała na instrumenty finansowe. Z dużym prawdopodobieństwem, w kolejnych latach podlascy pracodawcy będą wciąż zainteresowani dotychczas wykorzystywanymi formami pomocy ze strony instytucji rynku pracy (tj. stażami, refundacją kosztów utworzenia stanowiska pracy, doposażeniem stanowiska pracy). Istnieje niska świadomość podlaskich pracodawców odnośnie nowych instrumentów wsparcia osób młodych bezrobotnych, np. bonów, świadczeń aktywizacyjnych, grantów na telepracę.
POTENCJAŁ INSTYTUCJI RYNKU PRACY W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM
Dobór próby i metoda badawcza q Dobór celowy q Liczba badanych przedstawicieli instytucji i partnerów rynku pracy: 62 q Badania ilościowe - wspomagany komputerowo wywiad przy pomocy strony WWW (CAWI) q Badania jakościowe wywiad pogłębiony (IDI) zindywidualizowany
Struktura respondentów Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
Przyczyny złej sytuacji osób młodych na rynku pracy według instytucji rynku pracy Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
Przyczyny pozostawania osób młodych w kategorii NEET wg instytucji rynku pracy Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
Formy komunikacji instytucji z pracodawcami Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
Formy komunikacji instytucji z osobami NEET Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
Skuteczność instrumentów rynku pracy wykorzystywanych przez osoby młode Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
Bariery realizacji APRP - profilowanie Pracownik PUP: "Te profilowanie jest czynnością na papierze. Profilowanie miałoby sens, jakby ten trzeci profil, te osoby zostałyby wyprowadzone poza Urzędy Pracy. (. . . ) Podzielenie tych osób na te grupy do niczego nam się nie przydało, tylko spowodowało więcej pracy dla doradców klienta, bo nie ma konsekwencji za to. Efekt jest taki, że w Internecie chodzi wykaz pytań, jak odpowiadać, żeby znaleźć się w odpowiednim profilu(. . . )”. Pracownik PUP: „(…)uważam, że to jest bardzo dobry kierunek, ponieważ jest to podejście ekonomiczne i ono musi być do wydawania pieniędzy i to nie tylko u nas, ale wszędzie na świecie, że jakieś tam profilowanie jest. Powinno się dawać mniej pieniędzy tym, którzy sami poradzą, jak nie poradzą, to trzeba ich trochę wesprzeć, a jak wiadomo, że w ogóle nie poradzą, to trzeba z nimi trochę popracować. (. . . ) A trzeci profil, tak jak mówię dla nas jest wygodny, ponieważ wyłączył osoby, z którymi i tak nie jesteśmy w stanie nic zrobić. Czyli osoba, która nie chce iść do pracy i nie pójdzie do pracy, bo wiadomo, że kilka takich grup jest w trzecim profilu i my musimy się nimi zajmować. (…)Te grupy zdjęte zostały nam z barków i fikcja pewna została odsunięta i możemy się zająć tymi, którzy bardziej potrzebują i to jest dobre. Z tym, że jak mówię, ten trzeci profil powinien być bardziej zaopiekowany, powinny być inne sposoby. Z tego co wiem, aktywizacja przez agencje zatrudnienia prywatne w ogóle się nie sprawdza".
Bariery realizacji APRP - budżetowanie Pracownik PUP: "Budżetowanie powinno być dłuższe, co najmniej trzyletnie, bo teraz my nie możemy robić żadnych planów. Jeżeli pojawiają się nawet tacy średni przedsiębiorcy, typu kilkadziesiąt miejsc pracy rozłożone w czasie, nam to utrudnia w drugiej połowie roku w ogóle dyskusję z takim przedsiębiorcą. Czy go wesprzemy, czy mu pomożemy w jakimś stopniu, bo z reguły w drugiej połowie roku jest już końcówka środków, a co będzie w styczniu, to my możemy tylko przypuszczać". Pracownik PUP: "Te wszystkie pieniądze muszą być wydane do końca roku, a jakie np. w 2017 będziemy mieli, to ja nie wiem. Trudno planować coś długofalowego, a wiadomo, że osoby z większymi trudnościami, potrzebują większego wsparcia, dłuższego i więcej środków, więcej trzeba się zaangażować".
Bariery realizacji APRP – brak elastyczności Pracownik PUP: "Zasady pracy z taką grupą i są to powszechne wszędzie takie, że najpierw załatwia się sprawy socjalne, a dopiero potem aktywizacja zawodowa jest". Pracownik OHP: "Będąc osobami nieaktywnymi tutaj trzeba wyciągnąć ich z tego w czym utknęli. . Taka większa indywidualizacja przy wyborze dla nich różnych form wsparcia. (. . . ) to jest szczególna troska o tę osobę i tak jakby deptanie mu po piętach przez całkiem długi okres czasu. Trzeba go ciągle motywować, bo to jest ważne, bo to jest taka grupa NEET". Pracownik PUP: ". . . jeżeli my realizujemy projekt systemowy, to możemy tylko raz osobę skierować do udziału w projekcie, natomiast jest grupa osób, która wymaga wsparcia kilku instrumentów, różnych działań, również finansowych, więc powinna być możliwość indywidualnego wsparcia dla tych osób, bez znaczenia czy najpierw zastosujemy szkolenie, czy dofinansowanie, chociażby staż. My tego nie możemy".
Bariery realizacji APRP – pomiar skuteczności Pracownik PUP: "w tej chwili jest tak system stworzony, że nam się bardziej opłaca zająć się tą bardziej aktywną częścią (. . . ) im mniej wydamy na jednego bezrobotnego tym lepiej jesteśmy oceniani, automatycznie rezygnuje się z grup trudnych. . Nigdy nie wiemy, jaki ten poziom, pułap będzie wystarczający, ponieważ wylicza się średnią dla wszystkich urzędów roczną, po danym roku. Albo dostajemy nagrodę, albo jesteśmy wskazani do audytu naprawczego". Pracownik PUP: "Na pewno ta ocena jest nieadekwatna, bo mamy różne potencjały, a mierzymy się jedną miarą. . . porównywanie w takim systemie powiatu sejneńskiego, który jest w trudniejszej sytuacji, jeżeli chodzi o przedsiębiorców, z miastem Wrocław, który ma tak rozwiniętą gospodarkę, strefę i sieć inwestorów, którzy stoją i czekają, bo są zainteresowani współpracą z Wrocławiem, jest po prostu chore".
Bariery realizacji APRP - pomiar skuteczności Pracownik PUP: "Może oddzielnie traktować profile na przykład". Pracownik PUP: "Bardziej uczciwe by było to, żeby badać długość utrzymywania się tych miejsc pracy jak już powstały. Kolejną rzeczą jest to, że przy liczeniu kosztowym powinno się liczyć koszty związane z konkretnym miejscem pracy (. . . ). Dzisiaj posiadamy takie systemy, za które grube miliony zapłacono, które są w stanie przypisać koszty do danej osoby i to policzyć".
Podsumowanie q Zróżnicowane formy komunikacji instytucji z pracodawcami, natomiast ograniczona inicjatywa przedstawicieli instytucji podczas komunikacji z osobami NEET. q Respondenci instytucjonalni bardzo oceniają ofertę instrumentów APRP. q Przedstawiciele PUP wskazują, że osoby sklasyfikowane w trzecim profilu nie powinny być klientami ich instytucji, gdyż nie są zainteresowane partycypacją w działaniach aktywizujących i powrotem na rynek pracy. dobrze
Podsumowanie q Do głównych barier skutecznej realizacji aktywnej polityki rynku pracy można zaliczyć roczne budżetowanie środków, demotywacyjny system pomocy społecznej, zbyt mało elastyczny system dostępnych form wsparcia i brak możliwości indywidualizacji pomocy dla osoby bezrobotnej. q Ewaluacja skuteczności APRP powinna uwzględniać profil osoby bezrobotnej, potencjał ekonomiczny powiatu, czy trwałość zatrudnienia osoby bezrobotnej po skorzystaniu z danego instrumentu.
Dziękujemy za uwagę
- Slides: 55