Sytuacja kobiet na pomorskim rynku pracy z uwzgldnieniem
Sytuacja kobiet na pomorskim rynku pracy, z uwzględnieniem różnych form dotykającej ich dyskryminacji
ŁAŃCUCH DYSKRYMINACJI STEREOTYP UPRZEDZENI DYSKRYMINA Y A Negatywna CJA Sztywne, uproszczone Nierówne przekonania na temat danej grupy ocena, osąd, nacechowany silnymi emocjami, odrzuceniem traktowanie, ograniczenie dostępu do praw i zasobów
„Człowiek jest skąpcem poznawczym. . ” • Tożsamość pierwotna płeć, wiek, rasa, pochodzenie etniczne, stopień sprawności, orientacja seksualna • Tożsamość wtórna miejsce zamieszkania, stan cywilny, status rodzicielski, status materialny, poziom wykształcenia, zawód, hobby Właśnie z powodu wymiarów tożsamości pierwotnej ludzie są najczęściej dyskryminowani. . 3
Stereotypy płci • Stereotypy to uogólnione przekonania na temat tego, jakie są kobiety i jacy są mężczyźni. Stereotypy tworzą uproszczone opisy przypisując wszystkim mężczyznom i wszystkim kobietom określony zestaw cech. Stereotypów uczymy się poprzez socjalizację, wychowanie i edukację, przekazujemy je z pokolenia na pokolenie. • Kobiecość jest wiązana ze sferą życia domowego, niestawieniem na relacje międzyludzkie, emocjonalnością, empatią, intuicją, uprzejmością, uległością, delikatnością… ale też z nielogicznością, słabością, bezradnością, irracjonalnością. . 4
Stereotypy płci Według powszechnego stereotypu, kobiety są: • wrażliwe, uczuciowe, subtelne, ciepłe, troskliwe, uległe, poświęcające się, uczynne, opiekuńcze, trudno podejmują decyzje… Według powszechnego stereotypu, mężczyźni są: • mało emocjonalni, niezależni, agresywni, racjonalni, stanowczy, pewni siebie, silni, dominujący, odważni, aktywni, głośni… 5
Błędne koło stereotypizacji 1. Obowiązki +cechy 5. Potwierdzenie przekonań 2. Interpretacja cech jako naturalnych 4. Presja i konformizm 3. Cechy stają się normą 6
Kontrakt płci • Podział pracy między kobietami i mężczyznami i skutkuje obciążeniem kobiet całą (lub prawie całą) pracą wykonywaną w gospodarstwie domowym, w tym opieką nad dziećmi i osobami zależnymi przy jednoczesnym zaangażowaniu (lub próbach zaangażowania) na rynku pracy, obciążeniem mężczyzn pracą zawodową. • Kontrakt płci ma odmienne skutki dla kobiet, odmienne dla mężczyzn. Obniża uczestnictwo kobiet w rynku pracy, a mężczyzn zobowiązuje do dźwigania głównego ciężaru finansowego utrzymania rodziny i utrudnia budowanie więzi rodzinnych 7
Godzenie życia zawodowego i prywatnego • Badania opinii publicznej (CBOS, 2006) wskazują na następujący podział obowiązków domowych w polskich domach: • Przygotowanie posiłków – 75% K, 7% M, • Zmywanie naczyń – 65% K, 8% M, • Sprzątanie – 61% K, 6% M, • Gruntowne porządki – 54% K, 10% M, • Pranie – 84% K, 4% M, • Prasowanie – 84%, 5% M, • Codzienne zakupy – 52% K, 12% M, • Zlecanie usług do wykonania – 21%K, 59% M • Załatwianie spraw urzędowych – 33% K, 32% M, • Wynoszenie śmieci – 23% K, 32% M 8
Godzenie życia zawodowego i prywatnego • Badanie PAN (2004) wskazują na następujący podział obowiązków związanych z opieką nad dziećmi: • • Czynności pielęgnacyjne - 94% K, 5% M, Odrabianie lekcji – 79% K, 17% M, Kontakt z wychowawcą w szkole – 84% K, 14% M, Odprowadzanie dziecka do szkoły – 64% K, 33% M, Opieka w chorobie – 92% K, 7% M, Przyjęcia okolicznościowe dla dziecka – 95% K, 4% M, Rozrywka – 58% K, 38% M. Realny podział obowiązków domowych między kobietami i mężczyznami wskazuje na faktyczny przymus godzenia dwóch sfer prawie wyłącznie przez kobiety. 9
Dyskryminacja • BEZPOŚREDNIA Dyskryminowanie bezpośrednie istnieje wtedy, gdy pracownik z jednej lub kilku przyczyn określonych w § 1. był, jest lub mógłby być traktowany, w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niż inni pracownicy. • POŚREDNIA Dyskryminowanie pośrednie istnieje wtedy, gdy na skutek pozornie neutralnego postanowienia, zastosowanego kryterium lub podjętego działania występują lub mogłyby wystąpić niekorzystne dysproporcje albo szczególnie niekorzystna sytuacja w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych wobec wszystkich lub znacznej liczby pracowników należących do grupy wyróżnionej ze względu na jedną lub kilka przyczyn określonych w § 1. , chyba że postanowienie, kryterium lub działanie jest obiektywnie uzasadnione ze względu na zgodny z prawem cel, który ma być osiągnięty, a środki służące 10 osiągnięciu tego celu są właściwe i konieczne.
Obszary dyskryminacji Ryzyko wystąpienia przypadków dyskryminacji ze względu na płeć (zdecydowanie częściej kobiet niż mężczyzn) dotyczy następujących obszarów zatrudnienia: • • • Dostęp do zatrudnienia i rekrutacja Wynagrodzenia Dostęp do awansów Ochrona rodzicielstwa i bezpieczeństwo zatrudnienia Ochrona przed molestowaniem Godzenie życia zawodowego z prywatnym 11
Segregacja zawodowa Skupienie się kobiet i mężczyzn w różnych obszarach rynku racy, w różnych branżach, które oferują nierówną liczbę zawodów, nierówne płace i ograniczone możliwości awansu. Zjawisko to występuję w dwóch wymiarach: 1. Segregacja pozioma- dominacja kobiet i mężczyzn w konkretnych zawodach i branżach (kobiety w ochronie zdrowia, mężczyźni w budownictwie). Wynika z opartego na stereotypie założenia, że kobiety i mężczyźni mają „naturalne” cechy predestynujące ich do pracy w danej branży. 2. Segregacja pionowa- odnosi się do udziału kobiet i mężczyzn w strukturze/ hierarchii zatrudnienia. 12
Segregacja pozioma • Feminizacja zawodowa Dominacja kobiet w danym segmencie rynku. Jednocześnie zawody te są gorzej płatne i mniej cenione od zawodów, w których w większości pracują mężczyźni v Usługi opiekuńcze v Edukacja v Ochrona zdrowia v Opieka społeczna v Administracja • Szklane ruchome schody Mechanizm przyspieszania rozwoju kariery zawodowej i awans mężczyzn w zawodach sfeminizowanych • Zjawisko „pierwsza zwolniona, ostatnia zatrudniona” 13
Segregacja pionowa • Szklany sufit -niewidoczne bariery awansu kobiet na wyższe stanowiska kierownicze w firmie, niezależnie od stopnia wykształcenia, doświadczenia, stażu pracy itp. • Szklane ściany- dominacja mężczyzn na stanowiskach centralnych, decyzyjnych wiążących się z wyższymi zarobkami, prestiżem, dających szanse nabywania kompetencji kierowniczych ( mężczyzna menedżer i kobieta asystentka) • Lepka podłoga- taki rodzaj aktywności kobiet na rynku pracy, który wiąże się z zajmowaniem stanowisk , w których awans jest niemożliwy, pensje niskie, a szanse rozwoju zawodowego niewielkie (sprzątaczki, opiekunki dziecięce, opiekunki osób starszych) 14
Zróżnicowanie wynagrodzeń Mężczyźni otrzymują średnio o 20% wyższe wynagrodzenie aniżeli kobiety za tę samą pracę bądź pracę o tej samej wartości. v Różne pozycje w strukturze zatrudnienia v Wysoko wykwalifikowane kobiety pracują na stanowiskach poniżej swoich kompetencji v Kobiety bez kwalifikacji wykonują zawody tradycyjnie uznawane za „kobiece” 15
Sytuacja kobiet i mężczyzn na pomorskim rynku pracy. Równe szanse czy dyskryminacja? Aktywność ekonomiczna ludności (w wieku 15 lat i więcej) w województwie pomorskim w II kwartale 2015 roku Kobiety Mężczyźni Różnica Współczynnik aktywności zawodowej 48, 2 % 67, 0 % 18, 8 pkt. proc. Wskaźnik zatrudnienia 44, 8 % 62, 3 % 17, 5 pkt. proc. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (GUS). 16
Sytuacja kobiet i mężczyzn na pomorskim rynku pracy. Równe szanse czy dyskryminacja? Kształtowanie się liczby bezrobotnych kobiet i mężczyzn w latach 2004 -2015 120000 Stan na 30. 09. 2015 r. : liczba bezrobotnych kobiet – 44, 8 tys. liczba bezrobotnych mężczyzn - 32, 4 tys. 100000 80000 60000 40000 0 2004 I IV VII X 2005 I IV VII X 2006 I IV VII X 2007 I IV VII X 2008 I IV VII X 2009 I IV VII X 2010 I IV VII X 2011 I IV VII X 2012 I IV VII X 2013 I IV VII X 2014 I IV VII X 2015 I IV VII 20000 kobiety mężczyźni Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych rynku pracy MPi. PS-01. 17
Sytuacja kobiet i mężczyzn na pomorskim rynku pracy. Równe szanse czy dyskryminacja? Zawody, w których w I półroczu 2015 r. zarejestrowało się najwięcej bezrobotnych kobiet Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych MPi. PS-01, załącznik 3. 18
Sytuacja kobiet i mężczyzn na pomorskim rynku pracy. Równe szanse czy dyskryminacja? Zawody, w których w I półroczu 2015 r. zarejestrowało się najwięcej bezrobotnych mężczyzn Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych MPi. PS-01, załącznik 3. 19
Sytuacja kobiet i mężczyzn na pomorskim rynku pracy. Równe szanse czy dyskryminacja? Struktura bezrobotnych kobiet i mężczyzn według czasu pozostawania bez pracy w województwie pomorskim (w miesiącach) 30, 0% stan na 30. 06. 2015 r. 25, 5% 25, 0% 20, 0% 18, 6% 16, 4% 19, 7% 19, 6% 18, 0% 17, 6% 15, 9% 15, 5% kobiety 15, 0% 11, 8% 10, 0% 12, 5% mężczyźni 8, 9% 5, 0% 0, 0% do 1 1 -3 3 -6 6 - 12 12 - 24 powyżej 24 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych MPi. PS-01, załącznik 1. 20
Sytuacja kobiet i mężczyzn na pomorskim rynku pracy. Równe szanse czy dyskryminacja? Struktura bezrobotnych kobiet i mężczyzn według wykształcenia w województwie pomorskim 34, 0% 35, 0% 33, 6% stan na 30. 06. 2015 r. 30, 0% 25, 0% 24, 7% 23, 7% 22, 9% 20, 0% 15, 8% 14, 4% 14, 3% 15, 0% kobiety mężczyźni 10, 0% 8, 4% 8, 1% 5, 0% 0, 0% gimnazjalne i poniżej zasadnicze zawodowe średnie ogólnokształcące policealne i średnie zawodowe wyższe Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych MPi. PS-01, Załącznik 1. 21
Sytuacja kobiet i mężczyzn na pomorskim rynku pracy. Równe szanse czy dyskryminacja? Struktura bezrobotnych kobiet i mężczyzn według wieku w województwie pomorskim (w latach) 35, 0% stan na 30. 06. 2015 r. 32, 2% 30, 0% 25, 0% 22, 8% 23, 8% 19, 1% 20, 0% 17, 2% 15, 7% 15, 0% kobiety 14, 0% 13, 5% mężczyźni 10, 8% 9, 9% 10, 0% 5, 0% 1, 2% 0, 0% 18 - 24 25 - 34 35 - 44 45 - 54 55 - 59 60 i więcej Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych MPi. PS-01, Załącznik 1. 22
Dyskryminacja? • „Blue Jasmine” • Kobiety nie muszą pracować, przecież mają mężów, którzy na nie zarabiają. . • Aspiracjazostać żoną dobrze usytuowanego mężczyzny. . • Kandydatki na premiera w nadchodzących wyborach 23
Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku Oddział Zamiejscowy w Słupsku ul. Jaracza 18 A Dziękuję za uwagę Słupsk, 5 listopada 2014 r.
- Slides: 24