Systemowe podejcie do wsparcia innowacji i protechnologicznego rozwoju

Systemowe podejście do wsparcia innowacji i protechnologicznego rozwoju regionu Śląskie Forum Innowacji 2011 Innowacyjny Śląsk mgr inż. Jan BONDARUK 16 czerwca 2011 r.

WYZWANIA Warunkiem osiągnięcia przez Polskę szybkiego i wszechstronnego rozwoju jest gospodarka oparta na wiedzy, w której rzeczywiste bogactwo – rozumiane jako efektywność gospodarowania, konkurencyjność gospodarki i nowe miejsca pracy – pochodzi nie tylko z produkcji dóbr materialnych, ale też z wytwarzania, transferu i wykorzystania wiedzy Komunikat Komisji Europejskiej dla Rady Europy, Parlamentu Europejskiego i Europejskiego Komitetu Społeczno-Ekonomicznego w sprawie polityki innowacyjnej, Bruksela 11 marca 2003 r. Koncepcja gospodarki opartej na wiedzy przypisuje większą niż dotychczas rolę wiedzy i technologii w procesach ekonomicznych i konkurencji między przedsiębiorstwami, poszczególnymi sektorami gospodarki czy krajami.

SYSTEM TRANSFERU TECHNOLOGII I KOMERCJALIZACJI Opracowanie własne wg K. B. Matusiak, J. Guliński, Rekomendacje zmian w polskim systemie transferu technologii i komercjalizacji wiedzy, PARP, Warszawa, wrzesień 2010 Instytucje sfery nauki i badań Innowatorz y Ośrodki innowacji Wyspecjalizo wane fundusze finansowania innowacji Tworzą podstawy nowej wiedzy i kreują podaż pomysłów, idei, rozwiązań technologicznych, organizacyjnych Zapewniają wysoką dynamikę procesów komercjalizacji wiedzy oraz kształtują zdrowe relacje na linii nauka biznes

MODEL SYSTEMU INNOWACJI K. B. Matusiak, J. Guliński, „Rekomendacje zmian…”, PARP, Warszawa,

REGIONALNY SYSTEM INNOWACJI Regionalne systemy innowacji generują elastyczne układy sieciowe o jak najszerszych powiązaniach, który jest w stanie wykorzystać lokalne zasoby i atrybuty determinujące procesy produkcyjne, produkty oraz usługi stosownie do specyfiki lokalnego/regionalnego rynku. Główną przesłanką budowy regionalnych systemów innowacji jest nowe podejście do strategii rozwoju gospodarczego, ukierunkowane na poszukiwaniu bezpiecznych i trwałych podstaw rozwoju wewnątrz regionów, przy szerokim zaangażowania środowisk lokalnych. Wydolny system innowacji nie funkcjonuje bez narzędzi oceny skuteczności prowadzonej polityki (ex-post) oraz możliwości reformułowania celów strategicznych (evidence-based policy)

PROTECHNOLOGICZNY WYMIAR ROZWOJU REGIONALNEGO Technologia stała się kluczem do konkurencyjności w gospodarce i rozwoju ekonomicznego państwa/regionów. Już wiele lat temu środowiska ekonomistów uznały inwestowanie w rozwój nowych technologii i ich upowszechnianie za siłę napędową wzrostu gospodarczego. Nowe technologie zapewniają wydajniejsze metody pracy i otwierają nowe perspektywy działalności człowieka. Umożliwiają także poprawę jakości i zwiększenie wydajności, skrócenie czasu wprowadzenia produktu na rynek. Cel polityki innowacyjnej (wg. założeń do strategii innowacyjności i efektywności gospodarki – projekt MG) Rozwój krajowego oraz regionalnych systemów innowacji tzn. systemu instytucji, umiejętności i zachęt służących […] zwiększeniu wzajemnych powiązań między nauką, technika, rynkiem, administracją państwową i terytorialną, organizacjami pozarządowymi, edukacją

ZAŁOŻENIA PROGRAMU ROZWOJU TECHNOLOGII Ø Spójny z wyznaczonymi kierunkami rozwoju regionu określonymi w dokumentach strategicznych/planistycznych, Ø Rzetelna diagnoza potencjału innowacyjnego regionu, Ø Element budowania konsensusu pomiędzy środowiskami gospodarczymi, naukowo – badawczymi, okołobiznesowymi i administracją odnośnie strategicznych kierunków rozwoju technologicznego regionu oraz wzmacniania pozycji konkurencyjnej regionu, Ø Dokument strategiczny wyznaczający kierunki aplikacji technologicznych oraz potencjalnych inicjatyw klastrowych, Ø Plan technologicznego rozwoju regionu wraz z rekomendacjami w zakresie działań organizacyjnych i zmian w systemie wspierania i finansowania innowacji w regionie. Ukierunkowany na wprowadzenie zmian systemowych służących lepszej dystrybucji środków publicznych na innowacje w nowym okresie programowania 2014 -2020

LOGIKA OCENY POTENCJAŁU PROTECHNOLOGICZNEGO REGIONU Sektor B+R Lista technologii/ kierunków/ obszarów technologicznych Identyfikacja potencjału technologicznego w regionie Nakłady finansowe Przedsiębior cy i instytucje otoczenia Klasyfikacja technologii wg OECD/PKD Obszary technologiczne Zarząd Województwa Śląskiego Identyfikacja stanu - analiza strony popytowej

LISTA KLUCZOWYCH OBSZARÓW TECHNOLOGICZNYCH 1 2 3 4 biotechnologie medyczne; technologie inżynierii medycznej technologie spalania węgla; czyste technologie węglowe, ogniwa paliwowe; wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych i odpadów; składowanie CO 2; technologie procesowania gazów; rozpoznanie i ochrona zasobów węgla biotechnologie dla ochrony środowiska; inteligentne i energooszczędne budownictwo; technologie ochrony i rekultywacji środowiska; technologie odpadowe, technologie procesowania wody i gazów, gromadzenie i uzdatnianie wody; technologie ochrony powietrza; technologie wspomagające zarządzanie środowiskiem technologie telekomunikacyjne; informacyjne; modelowanie i symulacje procesów i zjawisk; optoelektronika Źródło: Uchwała Komitetu Sterującego RIS: Lista kierunków rozwoju technologicznego Województwa Śląskiego do roku 2020 (Regionalna Strategia Innowacji. Województwa Śląskiego na lata 2003 -2013); Analiza sektorów wzrostowych województwa śląskiego” opracowana w ramach projektu “Stworzenie regionalnego monitoringu innowacji w województwie śląskim INNOBSERVATOR SILESIA I”; Foresight regionalny pn. „Priorytetowe technologie dla zrównoważonego rozwoju województwa śląskiego”; Foresight branżowy pn. "Foresight technologiczny rozwoju sektora usług publicznych w Górnośląskim Obszarze Metropolitalnym"

LISTA KLUCZOWYCH OBSZARÓW TECHNOLOGICZNYCH 5 6 7 8 tworzywa metaliczne; polimerowe; ceramiczne zintegrowane, inteligentne systemy transportowe; nowoczesne rozwiązania napędów środków transportu automatyka przemysłowa, sensory i roboty; technologie projektowania i wytwarzania maszyn i urządzeń górniczych oraz energetycznych, przemysł obronny i zbrojeniowy technologie tworzenia nanometrycznych struktur o rozmiarach Źródło: Uchwała Komitetu Sterującego RIS: Lista kierunków rozwoju technologicznego Województwa Śląskiego do roku 2020 (Regionalna Strategia Innowacji. Województwa Śląskiego na lata 2003 -2013); Analiza sektorów wzrostowych województwa śląskiego” opracowana w ramach projektu “Stworzenie regionalnego monitoringu innowacji w województwie śląskim INNOBSERVATOR SILESIA I”; Foresight regionalny pn. „Priorytetowe technologie dla zrównoważonego rozwoju województwa śląskiego”; Foresight branżowy pn. "Foresight technologiczny rozwoju sektora usług publicznych w Górnośląskim Obszarze Metropolitalnym"

NARZĘDZIA WSPIERAJĄCE REALIZACJĘ CELÓW PRT Audyt technologiczno innowacyjny poszczególnych obszarów technologicznych • przedmiotem audytu technologiczno – innowacyjny jest okresowy monitoring oraz ewaluacja wartości wskaźników w odniesieniu do obszarów technologicznych. Wielowymiarowe analizy z wykorzystaniem mapy potencjału innowacyjnotechnologicznego regionu • narzędzie prezentujące graficznie i statystycznie potencjał innowacyjno-technologiczny województwa w ujęciu krajowym i wewnątrzregionalnym. Analizy potencjału endogenicznego regionu z wykorzystaniem profilowanych ankiet • profilowane ankiety dedykowane do sektora przedsiębiorstw oraz B+R analizujące ich potencjału technologiczny i innowacyjny oraz stopień współpracy pomiędzy sektorami.

KONCEPCJA AUDYTU TECHNOLOGICZNO-INNOWACYJNEGO Lista obszarów technologicznych Kryteria priorytetyzacji Lista kluczowych obszarów technologicznych (technologii) Etap 1: Identyfikacja przedmiotu audytu technologiczno-innowacyjnego (obszary technologiczne) Etap 2: Ustalenie parametrów pomiaru Etap 3: Wybór metody zbierania danych Etap 8: Ocena i wskazanie kluczowych obszarów technologicznych Etap 9: Plan dziania Etap 4: w roku 0 – Zebranie danych w kolejnych latach – Ustalenie odchyleń parametrów pomiaru Etap 5: Określenie poziomu wyników Plan Analiza Rekomendacje Integracja Etap 6: Odniesienie do poprzednich wyników Etap 7: Odniesienie do planowanych wyników (mapa potencjału technologicznego, wskaźniki PRT)

ROLA WYNIKÓW AUDYTU Celem badania audytu technologiczno – innowacyjnego jest dostarczenie instrumentu do pomiaru i oceny obszarów technologicznych w kontekście rozwoju regionu. Instrument ma ukierunkować podejmowane w przyszłości działania związane z opracowaniem i wdrożeniem strategii wsparcia obszarów technologicznych i dostarczyć decydentom politycznym i ekspertom wiarygodnych danych o dynamice rozwoju technologii. Audyt technologiczno – innowacyjny będąc elementem Programu Rozwoju Technologii Województwa Śląskiego na lata 2010 -2020 umożliwi monitorowanie przemian zachodzących między obszarami technologicznymi i wskaże obszary najbardziej dynamiczne, które decydują o rozwoju i osiąganiu przewagi konkurencyjnej regionu. Docelowo wyniki audytu posłużą do okresowej weryfikacji poprawności regionalnego systemu dystrybucji środków dotacyjnych na innowacje.

MIEJSCE PRT W ŁAŃCUCHU PROGRAMOWANIA CELÓW ROZWOJOWYCH REGIONU Strategia rozwoju Monitoring i skwantyfikowana ocena na poziomie obszarów technologicznych (co rok) Foresight Strategia Innowacji WYNIKI AUDYTU TECHNOLOGICZNOINNOWACYJNEGO PRT Monitoring i (skwantyfikowana) ocena celów rozwojowych (od 1 roku do 5 lat) Programy Operacyjne WSL STATYSTYKA REGIONALNA

REKOMENDACJE STRATEGICZNE PRT […] Wdrożenie w ramach programów operacyjnych Województwa Śląskiego ustaleń Programu Rozwoju Technologii Województwa Śląskiego na lata 2010 – 2020 i wskazanych obszarów specjalizacji technologicznych jako kryterium przyznawania dofinansowania w ramach działań, określonych w programach operacyjnych, mających na celu realizację szerokiej palety projektów, programów oraz przedsięwzięć o charakterze innowacyjnym. Monitorowanie i prognozowanie rozwoju technologicznego w oparciu o cyklicznie realizowany foresight mający na celu wyznaczenie czynników warunkujących strategiczne kierunki rozwojowe oraz scenariusze uwarunkowań dla rozwoju priorytetowych technologii zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju województwa.

REKOMENDACJE W ZAKRESIE FINANSOWANIA W OKRESIE 2007 -2013 Wdrożone PO KL WSL Rekomendowane RPO Działanie 6. 1. Poddziałanie 6. 1. 1 Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy Działanie 8. 1. Poddziałanie 8. 1. 1 Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw Poddziałanie 8. 1. 2 Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie Działanie 8. 2. Poddziałanie 8. 2. 1 Wsparcie dla współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw Działanie 1. 1. Poddziałanie 1. 1. 2. Promocja inwestycyjna Działanie 1. 2. Poddziałanie 1. 2. 3. Innowacje w mikroprzedsiębiorstwach i MŚP, Poddziałanie 1. 2. 4. Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa Działanie 1. 3. PO IG I - VIII Działanie 2. 1

PODRĘCZNIK DOBRYCH PRAKTYK I MODELOWYCH ROZWIĄZAŃ Program Wykonawczy 20092013 dla RIS Program Rozwoju Technologii Województwa Śląskiego na lata 2010 -2020 Protechnologiczny rozwój województwa śląskiego Regionalna Strategia Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2013 -2020 Podręcznik dobrych praktyk i modelowych rozwiązań Założenia podręcznika dobrych praktyk i modelowych rozwiązań: Ø Przegląd i analiza porównawcza regionalnych programów rozwoju technologii, Ø Modelowe rozwiązania w zakresie branżowej specjalizacji regionów, Ø Modele współpracy sektora B+R i przedsiębiorstw na wybranych przykładach, Ø Dobre praktyki efektywnego wdrażania regionalnych programów rozwoju technologii, Ø Rola PRT jako element regionalnego systemu wparcia dla sektora przedsiębiorczości.

CELE NA PRZYSZŁOŚĆ ü Wypracowanie mechanizmów i modelu wdrożeniowego Programu Rozwoju Technologii Województwa Śląskiego na lata 2010 -2020 ü Badania ankietowe potencjału technologiczno – innowacyjnego przedsiębiorstw i sektora B+R oraz realizacja badań w zakresie audytu technologiczno-innowacyjnego ü Opracowanie rocznego raportu z analizy potencjału technologiczno – innowacyjnego ü Mapa wdrażania innowacji w województwie śląskim (kompetencje kluczowych aktorów otwartego rynku innowacji) ü Sformułowanie ramowych kryteriów wyboru projektów innowacyjnych ü Określenie strategii funkcjonowania i rozwoju sieci obserwatoriów specjalistycznych ü Poszerzenie zakresu monitorowania i sprawozdawczości realizacji RIS (ocena projektowa)

MODEL WDROŻENIA PRT Audyt technologicznoinnowacyjny Mapa potencjału Profilowane ankiety Innobservator Silesia Władze samorządowe Władze województwa B+R IOB Regionalne i specjalistyczne obserwatoria MŚP Duże przedsiębiorst wa Roczne raporty o oceny potencjału technologicznego regionu Statystyka regionalna Cykliczny proces foresight

PODSUMOWANIE Realizacja PRT przyczynia się do praktycznego wdrożenia postulatu szerokiego dialogu różnych środowisk i współkształtowania kierunków rozwojowych regionu na zasadzie sprzężenia zwrotnego w układzie: Sektor B+R Przedsiębiorcy i instytucje otoczenia Zarząd Województwa Śląskiego Implementacja mechanizmu cyklicznej oceny oraz weryfikacji rezultatów PRT zapewni warunki integracji celów rozwojowych środowisk naukowo - badawczych i gospodarczych a tym samym poprawę konkurencyjności regionu.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Jan BONDARUK Główny Instytut Górnictwa jbondaruk@gig. eu 32 259 24 66 512 293 850