Systemische therapien bij psoriasis W Peter Arnold dermatoloog
Systemische therapieën bij psoriasis W. Peter Arnold, dermatoloog * Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede. Wageningen * Psoriasis Dagbehandelingscentrum Midden-Nederland te Ede
Wanneer systemisch? (systemisch = invloed op hele lichaam (i. t. t. lokaal)) • Als psoriasis te groot oppervlak beslaat (patiënt is dan teveel tijd kwijt met smeren, want veel zalven tegen psoriasis mogen alleen op zieke en niet op gezonde huid worden gesmeerd!) • Als lokale middelen niet meer werken (bijv. door tachyphylaxie a. g. v. onjuist gebruik van lokale corticosteroïden)
Overzicht systemische therapieën • • • UV-B (breed / smal) PUVA (oraal / bad) Dagbehandeling Fumaarzuur Methotrexaat Ciclosporine Neotigason (acitretine) Enbrel® Remicade ® Humira® Stelara®
Lichttherapie UVB PUVA • Smal spectrum (311 nm) is op lange termijn minder kankerverwekkend dan breed spectrum • 1 e keus • Ongeveer 80% krijgt hiermee een gave huid • UVA licht werkt alleen als er psoralenen in de huid zitten (via capsule of badwater) • Op lange termijn meer kankerverwekkend dan UVB • 2 e keus (1 e keus voor handpalmen/voetzolen) • Ongeveer 85% krijgt hiermee een gave huid
Psoriasis dagbehandeling I • Eerst bubbelbad met zout of psoralenen om effectiviteit UV te vergroten • Smal-spectrum UV-B/UV-A • Short-contact dithranol crème (remissieduur ↑) • Extra deelbelichtingen behaarde hoofd en/of plooien • Evt. extra teerolie • Ongeveer 90% gave huid
Psoriasis dagbehandeling II Ontspannen bubbelbad Deelbelichting behaarde hoofd
Psoriasis Dagbehandeling III Short contact dithranolcrème Lotgenotencontact !
Vervolg systemische therapieën I Wanneer alsnog start tabletten/injecties? • Als patiënt te spoedig na lichttherapie (max. 10 weken/jaar!) een recidief krijgt • Als lichttherapie niet aanslaat of gecontraïndiceerd is • N. B. niet iedere patiënt wil de bij tabletten / injecties noodzakelijke regelmatige bloedcontroles!
Vervolg systemische therapieën II Tabletten / capsules • Fumaarzuur • Methotrexaat (MTX) • Ciclosporine A (Cs. A) • neotigason Injecties / spuiten (‘biologicals’) • Enbrel® • Remicade ® (infuus) • Humira® • Stelara®
Wanneer injecties? • Vroeger: als UV kuur en MTX e/o Cs. A faalden of gecontraïndiceerd waren • Nu: als UV belichtingen en minimaal twee orale antipsoriatica faalden of gecontraïndiceerd zijn • Toekomst: hangt volledig af van de prijsontwikkeling van de nu nog extreem dure ‘biologicals’
fumaarzuur • Natuurlijke stof; onderdeel ‘citroenzuurcyclus’ • Oud: mono-ethylzouten -> nierschade • Nu: dimethylzouten -> geen nierschade • 30 – 1200 mg/dag • 75% gave huid
methotrexaat • ‘foliumzuur-antagonist’ • 5 -25 mg/week • Schadelijk voor lever, vooral samen met alcohol • Minder bijwerkingen door op andere dag foliumzuur te slikken • Ong. 70% gave huid
ciclosporine • Normaliter gebruikt door niertransplantatie patiënten • Ideaal middel om snel gave huid te krijgen • Weinig mensen houden de max. 2 jaar vol: tandvleeswoekering, overbeharing, hoge bloeddruk, etc. …
Neotigason • Afgeleid van vitamine A • Het ideale middel bij ‘pustulaire’ psoriasis! • Als ‘monotherapie’ bij gewone psoriasis matig effectief • Nooit bij (mogelijke) zwangerschap • Soms toxisch voor lever
‘biologicals’ • Enbrel 1 x/week, Humira 1 x/2 weken, Remicade 1 x/8 weken en Stelara 1 x/12 weken • 60 – 75% gave huid • Vooraf screenen op TBC, hepatitis B/C en soms ook HIV • Enige nadeel: iets meer vatbaar voor infecties, die heftiger kunnen verlopen
Bedankt voor jullie aandacht! Nog vragen?
- Slides: 16