Systema Vasorum dolam sistemi Do Dr Burcu ONUK
Systema Vasorum “dolaşım sistemi” Doç. Dr. Burcu ONUK
Systema Vasorum “dolaşım sistemi” • Görevleri • Oksijen, besin maddeleri ve hormonların hücrelere taşınması • Hücrelerde oluşan metabolizma artıklarının ve karbondioksitin atılması • Fazla su ve metabolik artıkların böbreklere taşınması • Vücut içinde açığa çıkan ısının vücut yüzeyine dağılması
Systema Vasorum “dolaşım sistemi” • Kan ve damarlar sistemi: • – Kan (evcil hayvanlarda vücut ağırlığının %6 -8’i – kedilerde %4’ü) • – Kalp • – Systema vasorum • • Arterler • • Venalar • • Capillarlar damarlar • – Systema lymphaticum
COR (Kalp) • Tabanı yukarıda, tepesi aşağıda olan koni şeklinde kassel bir organdır • Cavum thoracis'de, median hattın soluna kaymış olarak bulunur. Ruminant ve Sus'ta 3. - 5. • Equide'de 3. - 6. • Carnivor'da 3. - 7. • costalar arasında yer alır.
COR (Kalp) • • Aorta ile columna vertebralis'e • • Tr. Pulmonalis ile akciğerlere • • v. cava cranialis ile apertura thoracis cranialis'e • • v. cava caudalis ile diaphragma'ya • • lig. sternopericardiaca (eq. , rum) ile sternum'a • • lig. phrenicopericardiacum (sus, car) ile • diaphragma'ya bağlanır.
Pericardium • • Kalbin şekline uyan ve onu dıştan torba • şeklinde saran bir örtüdür. • • Pericardium fibrosum • – Lig. sternopericardiaca (Eq. ve Rum. ) • – Lig. phrenicopericardiacum (Car) • • Pericardium serosum • – Lamina parietalis • • Cavum pericardii • • Liqour pericardii • – Lamina visceralis (Epicardium) • • Vagina serosum arteriosum
Kalbin dış yüzü facies auricularis solda facies atrialis sağda margo ventricularis dexter (m. cranialis) margo ventricularis sinister (m. caudalis) basis cordis apex cordis incisura apicis cordis
sulcus coronarius a. coronaria sinistra’nın r. circumflexus sinister- a. coronaria dextra’nın ince dalı- v. cordis magna sulcus interventricularis paraconalis a. coronaria sinistra’nın r. interventricularis paraconalis- v. cordis magna sulcus interventricularis subsinuosus a. coronaria dextra’nın r. interventricularis subsinuosus ‘u-v. cordis media sulcus intermedius rum. , (car) ramus circumflexus sinister r. intermedius
Kalbin iç yüzü • Atrium dextrum • Vetriculus dexter • Atrium sinistrum • Ventriculus sinister • Septum interatriale • – Fossa ovalis • • Septum interventriculare • – Pars muscularis • – Pars membranacea
Atrium sinistrum “sol kulakcık” • Kalbin sol, arka kesiminde ve basis'inde yer alır. • Tavanına 4 -6 arasında değişen pulmonales açılır. vv. – Ostia venorum pulmonalium • Auricula sinistra – mm. pectinati • Ostium atrioventriculare sinistrum • Anulus fibrosus • (2 kuspisli) Valva atrioventricularis sinistra=valva mitralis=valva bicuspitalis
Ventriculus sinister “Sol karıncık” • • • • Kalbin sol arka kesiminde yer alır ve atrium sinistrum'un altında apex cordis'e kadar uzanır. • M. papillaris (2 tane ) • Chordatendinea • Trabeculae carneae • Ostium aorta • Valva aorta (Üç semilunar kapaktan oluşur) Anulus fibrosus • Ossa cordis (B. Rum. ) • Os cordis (K. Rum) • Cartilago cordis (Eq. , sus, car. ) • Skeleton cordis
Atrium dextrum “sağ kulakcık” • • • • Kalbin sağ ve ön kesiminde yer alır. • Asıl atrium boşluğu • Sinus venorum cavarum(iki vena arası) – Crista terminalis-dışta sulcus terminalis – Tuberculum intervenosum • Sinus coronarius (V. cordis magna, v. cordis media, v. Cordis parva, v. azygos sinistra (sus, rum), v. obliqua atrii sinistri (eq. car) • Fossa ovalis • Auricula dextra – mm. pectinati • Ostium atrioventriculare dextrum – Valva atrioventricularis dextra (valva tricuspidalis)
Ventriculus dexter “Sağ karıncık” • Kalbin önünde ve sağ tarafında, atrium dextrum'un altında yer alır • • Duvarı fonksiyonel yönden oldukça incedir. • • Ostium atriovetriculare dextrum(tricuspital) • • Ostium trunci pulmonalis • – Valva trunci pulmonalis • (Üç semilunar kapaktan ibarettir) • • M. papillaris (3 tane) • • Chordatendinea • • Trabeculae carneae
Kalbin yapısı 1. epicardium 2. myocardium atrium ve ventriculus duvarındaki kaslar anulus fibrosus ile birbirinden ayrılır ve ayrı çalışabilir. his demetleri Ventriculusların kas tabakası 3 katmanlı(longitudinal – circuler-longitudinal) Vortex cordis 3. endocardium endotel hücreler - iç katman bağ doku - dış katman elastik, düz kas ve purkinje ipliklerini içerir subendotcardial yağ birikimi besili koyunda görülebilir.
Kalbin uyarım ve iletim sistemi • Nodus sinuatrialis (Keith-flack) – pacemaker=v. Cava cranialis’in atrium dextrum’a açıldığı yerde • • Nodus atrioventricularis (Aschof-Tawara) • Septum interventriculare’nin septum interatriale’ye geçidinde • • His hüzmeleri (fasciculus atrioventricularis) • – Crus dextrum • – Crus sinistrum • – Purkinje iplikleri olarak subendocardial olarak yayılıyor.
Vasae “Damarlar” • Arteriae • Venae • Tunica externa • Tunica media • Tunica intima – Vasa vasorum
Arteriae • tunica externa • tunica media en kalın tabaka • tunica intima • vasorum t. externa-media vrımlı, erus, • urinaria, dalak ve beyin hariç) • a. testicularis(aorta)hariç, genellikle besledikleri organın yakınından origin alırlar.
• • • • • Anastomosis “damar ağızlaşması” • İnoskulasyon (kemer oluşturur) a. epigastrica cranialis ile a. epigastrica caudalis arasındaki anastomoz • Transversal a. cerebri caudalis'leri birleştiren a. comminicans caudalis • Konvergent a. vertebralis'lerin birleşerek a. basilars'i oluşturması • Vas aberans Özellikle ekstremitelerde görülür. Aynı arterden ayrılan dalın tekrar artere katılması yada arterden ayrılan başka bir dalla anastomoz yapması • Rete mirabile epidurale (rum, sus): a maxillaris, a vertebralis, a meningea media, a condylaris • Terminal arter Ren, cor, hepar
Circulus sanguinus “dolaşım sistemi” • Büyük kan dolaşımı (Vücut kan dolaşımı) • Küçük kan dolaşımı (akciğer kan dolaşımı) • Portal dolaşım (Hepatik portal sistem)
Fötal dolaşım • • • • • Plasenta – V umbilicalis – Ductus venosus Arantii – Hepar – V. cava caudalis – Atrium dextrum – For ovale – Atrium sinistrum – Ventriculus sinister – Aorta • V cava cranialis • Atrium dextrum • Ventriculus dexter • Ductus arteriosus Botalli • Aorta • A. umbilicalis
Doğumdan sonra kapanan oluşumlar • Ductus arteriosus (Botalli)- lig. arteriosum • • V umbilicalis- lig teres hepatis • • A. umbilicalis -lig teres vesicae • • For ovale- fossa ovalis
Tr. pulmonalis – ventriculus dexter – ostium trunci pulmonalis sinus trunci pulmonalis epicardium ile sarılı lig arteriosum ile aorta ascendes’e bağlanır bifurkasyon trachea
a. pulmonalis dextra ramus lobi cranialis r ascendes-rum r descendes-rum r lobi medii r lobi caudalis -bütün türlerde r lobi accessorii-bütün türlerde a. pulmonalis sinistra ramus lobi cranialis r ascendes-rum r descendes-rum ramus lobi caudalis
Aorta • • ventriculus sinister • hiatus aorticus • aorta ascendens – arcus aortae • • aorta descendens – aorta thoracica – aorta abdominalis Son lumbal omur –a. iliaca externa 1. sacral omur- a. iliaca interna A. sacralis mediana • 6. Sırt omuru düzeyinde
aorta ascendens • sinus aortae- bulbus aorta • • a. coronaria dextra • – ramus interventricularis subsinuosus • • v. cordis media • • a. coronaria sinistra • – ramus interventricularis paraconalis • • v. Cordis magna • – ramus circumflexus
ARCUS AORTAE Tr. brachiocephalicus (Eq, Rum) a. subclavia sinistra-a. subclavia dextra– tr. bicaroticus • Tr. Brachiocephalicus + A. subclavia sinistra (car, sus) a. Carotis comminus sinistra-a. carotis comminus dextra ve a. subclavia dextra (Car) tr. Bicaroticus- a. subclavia dextra (Sus)
Tr. brachiocephalicus (Eq, Rum) a. subclavia sinistra-a. subclavia dextra– tr. bicaroticus • Tr. Brachiocephalicus+ A. subclavia sinistra (car, sus) a. Carotis comminus sinistra-a. carotis comminus dextra ve a. subclavia dextra (Car) tr. Bicaroticus- a. subclavia dextra (Sus)
A. Aorta; B. a. subclavian sinistra; C. a. vertebralis; D. tr. costocervicalis; E. a. cervicalis superficialis ; F. a. thoracica interna; G. a. axillaris; H. tr. brachiocephalicus; I. a. carotis comunis sinistra; J. a. carotis comunis dextra; K. a. subclavia dextra
A. carotis communis a. Carotis comminus dextra-sinistra Art. atlantooccipitalis düzeyinde ayrılır. Bazen bu ayrılma yerinde a. occipitalis çıkabilir. • • sulcus jugularis de seyreder. • – n. vagus + n. sympathicus • – n. laryngeus reccurrens • –v. Jugularis’den eq, m. omohyoideus, diğer türlerde m. sternomastoideus ile ayrılır.
• – A. thyroidea caudalis • – A. thyroidea cranialis • • a. carotis interna • • a. carotis externa • • a. occipitalis • – Glomus caraticum
A. carotis externa • • • A. lingualis-tr. Lingua facialis’in dalı • A. facialis*(koyun ve keçide yok) –inc. vasorum facialium düzeyinde kemik ile deri arasında kaldığı için bu bölgeden nabız alınır.
• • • • rami glandulares – a. sublingualis – a. submentalis – a. labialis inferior – a. labialis superior – a. angularis oculi – a. lateralis nasi – a. dorsalis nasi • A. auricularis caudalis – r. auricularis lateralis – r. auricularis intermedius – r. auricularis medialis • A. temporalis superficialis • A. maxillaris
a. maxillaris a. alveolaris inferior- for. mandibulae a. tympanica rostralis(Eq-car)orta kulak a. meningea media-eq-inc. spinosa; car-for. ovale, dura mater’e dağılır. a. temporalis profunda caudalis et rostralis a. ophtalmica externa son kolları a. infraorbitalisbitalefor maxillare-canalis infraorbitalis den çıkar. a. palatina descendes a. palatia minor et major a. sphenopalatina
A. carotis interna • – foramen lacerum (eq) • – canalis caroticus (car) rum ve sus yok! • • circulus arteriosus cerebri • – a. caroticobasilaris – a. cerebri rostralis • – a. communicans rostralis • – a. communicans caudalis • • rete mirabile epidurale (rum, sus) • – a. maxillaris, – a. vertebralis, – a. meningea media • – a. condylaris
A. subclavia • Tr. costocervicalis • A. cervicalis profunda • A. vertebralis(Car ilk dal) – a. basilaris • A. thoracica interna – a. musculophrenica – a. epigastrica cranialis • A. cervicalis superficialis • A. axillaris
A. subclavia Tr. costocervicalis • A. cervicalis profunda • A. vertebralis – a. basilaris • A. thoracica interna – a. musculophrenica – a. epigastrica cranialis • A. cervicalis superficialis • A. axillaris
A. axillaris • – Ramus deltoideus • – A. thoracica externa – A. thoracica lateralis • • • – A. suprascapularis – A. subscapularis • A. thoracodorsalis • A. circumflexa humeri caudalis • A. circumflexascapulae – A. circumflexa humeri cranialis
• • • • A. brachialis • A. profunda brachii • A. bicipitalis • A. nutricia humeri • A. collateralis ulnaris (Humerus’un epicondylus medialis’i düzeyinde çıkar) • A. brachialis superficialis (Car- dirsek eklemi hizasında) • A. transversa cubiti (Humerus’un alt ucu hizasında çıkar) • A. interossea communis (Spatium interosseum antebrachii prox. hizasında çıkar) – Art. cubiti’nin medial yüzünde a. brachialis palpe edilerek nabız alınabilir
A. mediana A. profunda antebrachii • A. radialis proximalis • A. radialis (Equidede 2, diğer hayvanlarda 3 dala ayrılır. Bu dallar rete carpi dorsale ve arcus palmaris profundus’un oluşumuna katılır. ) • • A. digitalis palmaris communis II • – a. digitalis palmaris lateralis • – a. digitalis palmaris medialis • •
• Rete carpi dorsale: Art. carpi’nin ön yüzünde yeralan damar ağıdır. Bu damar ağından a. metacarpea dorsalis çıkar. • Arcus palmaris profundus : Metacarpal kemiklerin üst uçlarının arka kesiminde yer alan bir kemerdir. Bu kemerden aa. metacarpea palmares çıkar.
Aorta thoracica • • Aorta descendens’in göğüs boşluğunda • bulunan parçasıdır • – Aa. intercostales dorsales • – A. broncho-esophagea • • Ramus bronchalis • • Ramus esophageus • – Rami pericardiaci • – Rami mediastinales • – A. phrenica cranialis (Eq)
1 Crus sinistrum (Diaphragma), 2 Hiatus aorticus, 3 Aorta, 4 Arteria lumbalis, 5 Nervus splanchnicus major, 6 Arteria celiaca, 7 Arteria phrenica caudalis 8 Ganglion celiacum, 9 Plexus celiacus, 10 Ganglion mesentericum craniale, 11 Plexus mesentericus cranialis, 12 Arteria mesenterica cranialis, 13 Nervus splanchnicus minor, 15 A. abdominalis cranialis 16 Gaster 17 Hepar (Lobus caudatus), 18 Ren
Aorta abdominalis • a. abdominalis cranialis • aa. lumbales • a. celiaca • a. gastrica sinistra • a. hepatica • a. linealis • a. mesenterica cranialis • Duodenum’un başlangıç kesimi ile colon descendens’in son kesimi hariç tüm ince ve kalın barsak kesimlerini besler
a. mesenterica caudalis a. adrenalis media car a. renalis a. testicularis / ovarica aorta abdominis’in son koları a. iliaca interna dexter et sinister a. iliaca externa dexter et sinister a. sacralis mediana
a. iliaca externa a. circumflexa ilium profunda a. cremasterica a. profunda femoris tr pudendoepigastricus a. epigastrica caudalis a. pudenda externa a. vesicalis media a. cremasterica son üçü sus, car a. lig. teres uteri a. circumflexa femoralis medialis
a. femoralis a. circumflexa ilium superficialis a. circumflexa femoralis lateralis a. saphena a. genus descendes a. caudalis femoralis a. poplitea a. tibialis cranialis kalın a. dorsalis pedis olarak devam eder. a. tibialis caudalis a. sacralis mediana eq. bulunmaz yada çok ince a. caudalis mediana
A. iliaca interna • • A. sacralis mediana • • Ala osis sacri’nin pelvinal yüzeyinde seyreder. İki damar • köküne ayrılır: • – Pelvis boşluğu duvarının vaskularizasyonunu sağlayan damarların yani parietal damarların oluşturduğu köktür. (a. glutea cranialis, a. iliolumbalis, a. obturatoria, a. glutea caudalis) • – a. pudenda interna • Genital organlarda dağılan yani visceral damarların kökü. • (a. umbilicalis, a. uterina, a. prostatica - a. vaginalis, a. penis - a. clitoridis, a. rectalis media, a. rectalis caudalis, a. perinealis vantralis)
- Slides: 50