SYSTEMA RESPIRATORIUM SOLUNUM SSTEM Do Dr Burcu ONUK

SYSTEMA RESPIRATORIUM ( SOLUNUM SİSTEMİ ) Doç. Dr. Burcu ONUK

SYSTEMA RESPIRATORIUM ( SOLUNUM SİSTEMİ ) APPARATUS RESPIRATORIUS Nares Cavum nasi Pars respiratoria pharyngis Larynx Trachea Bronchus Alveoller

Solunum yolunun özellikleri n n n Daima açık kalması için tüm seyri boyunca kemik yada kıkırdakla desteklenir. Havaya karışmış iri toz parçacıklarının daha sonraki organlara geçmesine engel olur. Hava akımını düzenleyerek kan ile hava arasında ki gaz alışverişini sağlar. Havayı nemlendirir. Havayı ısıtır. Solunum yolundaki bazı organlar kendi fonksiyonu yanında başka görevlerde üstlenir.

n n n Farinksden, respiratuvar bronsiollerin sonuna kadar tüm havayolu boyunca, epitelyal yüzeyler silya içerir. Tüm havayolu boyunca ayrıca mukus salgılayan epitel hücreleri ile çesitli bezler bulunur. Silyalar sürekli olarak farinkse dogru hareket halindedirler. Bu yapıyı mukustan yapılmıs bir yürüyen merdivene benzetebiliriz. Bu yürüyen merdiven sayesinde solunum havasındaki toz mukusa yapısır ve yavas ama sürekli hareket halindeki silya hareketleriyle farinkse dogru iletilir ve farinkse varınca burada yutulur veya dısarı atılır. Bu mukus yürüyen merdiveni akcigerleri temiz tutmak için çok önemlidir. Silyer aktivite zararlı pek çok etkenle inhibe edilebilir. Örnegin sigara içmek silyaları saatlerce immobilize eder.

Nasus “Burun’’ Nasus externus (Dış burun) radix nasi dorsum nasi apex nasi (Nares) n Cavum nasi (Burun boşluğu) n

NARES n Pars mobilis septi nasi n Alae nasi n Ala nasalis lateralis et medialis n Angulus nasalis dorsalis et ventralis n Diverticulum nasi ( eq ) n Nasus cutaneus ( eq ) n Sulcus alaris dorsalis ( rum ) n Planum nasolabiale ( B. rum ) n Planum nasale ( K. rum, car ) n Planum rostrale ( sus )

BURUN KIKIRDAKLARI n Os nasale n Cart. Septi nasi n Cart. nasi lateralis dorsalis (Eq, rum) n Cart. nasi lateralis ventralis (Rum, car) n n Cartilago alaris Cornu (Eq) Lamina (Eq, rum, car) Cartilagines nasales accessoriae lateralis (Rum, car) Cartilagines nasales accessoriae medialis (Eq, rum, car)

CAVUM NASI Cavum nasi dextrum et sinistrum n Septum nasi n Cartilago septi nasi Tavanı: Os nasale, os frontale, cart nasi lat. dorsalis Tabanı: os palatinum’un lamina hor. , maxilla ve os ins. Proc. palatinus * Concha nasalis dorsalis Endoturbinale I Pars rostralis-pars caudalis(Eq) Plica recta-sinus concha dorsalis-sinus frontalis(Eq) n

* Concha nasalis media Endoturbinale II sinus concha media-Sinus maxillaris * Concha nasalis ventralis Maxilloturbinale Pars rostralis-pars caudalis Plica alaris(Eq-cart. nasalis acc. Med. ), Plica basalis Rum: plica alaris plica basalis ile birleşir. Car: plic basalis içrisinde venöz plexus vardır. sinus concha ventralis Recessus maxillaris(Car)

Burun boşluğu Concha nasalis dorsalis ve ventralis ile dört yola ayrılmıştır !!!! . Meatus nasi dorsalis- koku yolu (Meatus olfactorius) Meatus nasi medius- sinus yolu (Apertura nasomaxillaris) Meatus nasi ventralis- solunum yolu (Nasogastrik sonda) Meatus nasi communis

Burun mukozası; limen nasi-deri choana düzeyinde-farinks mukozasına ductus nasolacrimalis- konjonktiva ductus incisivum- ağız mukozası ‘na geçer. Burun Mukozası ; Regio vestibularis Regio respiratoria - Kutan mukoza - Respiratorik mukoza(Labyrinthus ethmoidalis dışındaki tüm burun boşluğu) Gll. Nasales- plexus venosus (kan akım hızı çok yavaştır. Böylece soğuk havanın ısınması sağlanır. Bu ısıda gl. Nasalis’in salgısı buharlaşır ve hava buharla doymuş hale gelir. Bu da koku alma için gereklidir. ) Regio olfactoria - Olfactorik mukoza Lamina epiteliyalis Destek hücreler Olfactorik hücreler Basal hücreler - Bipolar sinir hücreleri

Ductus incisivus ( Duct. nasopalatinus ) Yeri: meatus nasi ventralis’in tabanında köpek dişleri hizasında bulunur. Papilla insisivanın iki yanına açılır. Görevi: Ağız ve burun boşluğunun ilişkisi

Organum vomeronasale ve flehmen davranışı Organum vomeronasale Yeri: 3. -4. öğütücü diş hizasından köpek dişine kadar uzanır. Görevi: Ağız ve burun boşluğundaki kokuların alınması Cart. Vomeronasalis Gl. nasalis lateralis Belirli türlere özgü olarak idrar ve vaginal akıntıda bulunan ve diger cinsiyete karsı çekicilik meydana getiren kimyasallara Feromon denir. Erkek hayvanlar disilerin idrar ve vaginal akıntılarını koklayarak feromonları tespit edebilmektedir. Feromonların algılanması ile hayvanlarda flehmen adı verilen davranıs görülür. Flehmen, erkek hayvanların baslarını ileriye dogru uzatıp üst dudaklarını yukarıya dogru kıvırmaları hareketidir.

Flehmen davranışı

SINUS PARANASALIS Görevi n Başın ağırlığını artırmadan yüzeyini genişletmek n Sese titreşim vermek n Şokların etkisini azaltmak n Duyu organlarını korumak n Koku alma yüzeyini büyütmek n İnspirasyon havasını ısıtmak ve nemlendirmek

Sinus maxillare(Cavum Higmori) Yeri: orbita’nın altında maxillae, lacrimale ve zygomaticum bölgesi Eq = Septum sinuum maxillarium ile ikiye ayrılır. sinus maxillaris rostralis et caudalis apertura frontomaxillaris-Sinus frontalis rostralis apertura maxillaris-Meatus nasi medius oval bir delik ile –Sinus sphenoidalis Rum = sinus maxillaris (Tek)- apertura maxillopalatina. Sinus Palatinus Car=recessus maxillaris- cavum nasi

Sinus frontalis = sinus cochofrontalis n Sinus frontalis rostralis- caudalis (Eq-Rum) n Sinus frontalis lateralis-medialis-rostralis (Car) apertura frontomaxillaris - Sinus Maxillaris caudalis Sinus lacrimalis ( sus, rum ) Sinus palatinus ( car. ve sus’ta yok ) Eq- lamina horizontalis palatini içinde-Sinus Maxillaris Rum- Meatus nasi ventralis ile ilişkilidir. Sinus sphenoidale ( köpek ve k. rum’da yok ) Yeri: Eq presphenoid’in içerisinde yer alır. sinus sphenopalatinus (Eq) Sinus concha dorsalis et ventralis

1 Concha nasalis dorsalis, 2 Concha nasalis media, 3 Concha nasalis ventralis, 4 Os ethmoidale, 5 Os pterygoideum 6 Sinus frontalis, 7 Sinus sphenoidalis, 8 Fossa cranii rostralis, 9 Fossa cranii media, 10 Fossa cranii caudalis, 11 Porus acusticus internus, 12 Tentorium cerebelli osseum, 13 Processus paracondylaris

LARYNX ( GIRTLAK ) Cartilago cricoidea thyroidea Cartilago arythenoidea epiglottis

Cartilago thyroidea Lamina dextra et sinistra Inc. thyroidea rostralis(Rum) Inc. thyroidea caudalis (Eq. Oldukça derindir. Operatif Müdahale bölgesi, kedide mevcut iken köpek ve rum. Sığ dır. domuzda mevcut değil) Prominentia laryngea yaşlı domuz, rum. ) (Eq, köpek, Linea obliqua Cornu rostrale-fascies articularis hyoidea Cornu caudale ve aşağı eğik) (Rum. Oldukça uzun Fissura thyroidea-n. laryngeus cranialis

Cartilago cricoidea Arcus cartilago cricoidea Lamina cartilago cricoidea Crista mediana

Cartilago arythenoidea Craniodorsal - proc. Corniculatus(Kedide yok) cart. carniculata-insan Caudodorsal - proc. muscularis Basis - proc. Vocalis-lig. vocale

Cartilago epiglottis Facies lingualis Facies laryngea Petiolus epiglottis Proc. cuneiformis (eq)

Cavum Larynx ; Aditus laryngis: Plica aryepiglottica ile yanlardan sınırlandırılmıştır. - Vestibulum laryngis Plica vestibularis-rima vestibuli ventriculus laryngis ( lateralis ) Plica vocalis Ventriculus laryngis medianus (eq ve sus) - Glottis Proc. Vocalis Plica vocalis + Lig. Vocale = Labium vocale M. vocalis Rima glottidis Pars intermembranacea – glottis vocalis pars intercartilaginea – glottis respiratoria - Cavum infraglotticum

Larynx of the horse: 1 hyoid bone; 2 epiglottis; 3 vestibular fold, false vocal fold/cord, (Plica vestibularis); 4 vocal fold, true volcal cord, (Plica vocalis); 5 Musculus ventricularis; 6 ventricle of larynx (Ventriculus laryngis); 7 Musculus vocalis; 8 Adam's apple; 9 rings of cartilage; 10 Cavum infraglotticum; 11 first bronchial tube cartilage; 12 bronchial tube A flap of tissue called the soft palate blocks off the pharynx from the mouth (oral cavity) of the horse, except when swallowing.

11. M ceratohyoideus 12. M thyrohyoideus 13. M ventricularis 14. M arythenoideus transversus 15. M vocalis 16. M cricoarythenoideus lateralis 17. M cricothyroideus 18. M sternotyhroideus 19. M cricoarythenoideus dorsalis 20. Ventriculus laryngeus lateralis

n n Larynx’in hareketi Solunum sırasında Nasal solunumda pars nasalis pharyngis gevşer palatum molle esophagus’u kapatır. epiglottis ise pars nasalis pharyngis ‘e doğru yönelir. hava direk olarak cavum nasi-pharynx-larynx-trachea – pulmones Oral solunumda palatum molle yukarı kalkar pars nasalis pharyngis’i kapatır. hava cavum oris’den geçerek larynx’e gelir. Eq oral solunum hayvanın stres durumunda görülür.

Yutkunma sırasında Os hyoideum ve dil kasları larynx!’i rostroventral’e doğru çekerek pars nasalis pharyngis’i kapatır. eş zamanlı epiglottis larynx’i kapatarak gıda’nın geçişini engeller. yutkunma sonrasında m. omohyoideus, m. sternohyoideus ve m. sternotyrohyoideus larynx’i önceki konumuna döndürür.

Ses oluşumunda n Akciğerlerdeki havanın dışarı verilmesi (Expiration) sırasında plica vocalis’lerin titremesi ile ses meydana gelir. İnspiration’dada ses biraz oluşabilir. Sesin yüksekliğivibrasyon (titreşim) fazlalığına bağlıdır. Ayrıca plica vocal’in basıncı, uzunluğu ve kalınlığıda büyük rol oynar. İnce-kısa-gergin plica vocalis daha yüksek ses verir. Alçak ses tonu için durum ters’dir. Larynx tek başına şekillenmemiş sesi oluşturur. Sesin karakterinin meydana gelmesi cavum oris, cavum nasi, pharynx ve vestibulum larynx’in rolü büyüktür.