SWOBODA PRZEPYWU TOWARW NA RYNKU WEWNTRZNYM UNII EUROPEJSKIEJ

SWOBODA PRZEPŁYWU TOWARÓW NA RYNKU WEWNĘTRZNYM UNII EUROPEJSKIEJ. WSPÓLNA POLITYKA HANDLOWA UE – konspekt zajęć prof. zw. dr hab. Ewa Latoszek Polskie Stowarzyszenie Badań Wspólnoty Europejskiej Szkoła Główna Handlowa w Warszawie prof. nadzw. dr hab. Wanda Dugiel Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Programu Erasmus+

Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE – opis zajęć Cel główny Cele szczegółowe (operacyjne) Metody i formy pracy, środki dydaktyczne Przedstawienie swobody przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej oraz polityki handlu zagranicznego Unii Europejskiej z państwami trzecimi. Przedstawienie i analiza przez uczestników zajęć istoty rynku wewnętrznego i podstawowych regulacji prawnych w zakresie swobody przepływu towarów. Zapoznanie się i analiza przez uczestników podstawowych zasad rynku wewnętrznego w zakresie zakazu stosowania ceł i ograniczeń ilościowych oraz środków o skutku równoważnym. Zapoznanie się i analiza przez uczestników zajęć narzędzi wspólnej polityki handlowej UE. Metody: • wykład • praca z tekstem źródłowym • praca w grupie • dyskusja • analiza SWOT Środki dydaktyczne: • Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej • Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiające unijny kodeks celny 2

Przebieg zajęć 1. Przedstawienie tematu zajęć. 2. Po wstępie, w którym osoba prowadząca zajęcia zapoznaje uczestników z tematyką zajęć, wyjaśniają oni, czym dla nich jest rynek wewnętrzny UE. 3. Uczestnicy mają zastanowić się, podać przykłady i podjąć dyskusję na temat praktycznych aspektów swobód rynku wewnętrznego. Prowadzący podsumowuje wypowiedzi uczestników. 4. Uczestnicy zajęć próbują dokonać analizy przykładów, przedstawionych przez siebie i osobę prowadzącą zajęcia, w odniesieniu do umów międzynarodowych liberalizujących wymianę handlową między UE a partnerami zewnętrznymi. 5. Uczestnicy zostają podzieleni na grupy, otrzymują dokumenty i fragmenty artykułów prasowych dotyczące kształtowania się wspólnej polityki handlowej i rynku wewnętrznego. 6. Osoba prowadząca przedstawia, na konkretnych przykładach, wymianę handlową między państwami członkowskimi oraz między nimi i państwami trzecimi. Czy ten aspekt procesów integracji należy ocenić pozytywnie czy negatywnie z punktu widzenia interesu państw członkowskich? 7. Podsumowanie zajęć – uczestnicy dokonują oceny i interpretacji przedstawionych argumentów swoich i nauczyciela, a także formułują wnioski i podsumowania na podstawie użytych w czasie zajęć dokumentów i materiałów. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 3

Pojęcia i zagadnienia • • Handel międzynarodowy Wspólna polityka handlowa Unia Europejska Dwustronne umowy handlowe Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 4

Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE – plan zajęć 1. Rynek wewnętrzny Unii Europejskiej 2. Swoboda przepływu towarów 3. Wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej 4. Rola Unii Europejskiej w handlu światowym Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 5

Istota rynku wewnętrznego Unii Europejskiej • Swobodny przepływ towarów jest dla wewnętrznego rynku szczególnie ważny i obejmuje następujące aspekty: – Usunięcie barier taryfowych w ramach terytorium UE poprzez zakazanie wszystkich taryf i niestandardowych środków o skutku równoważnym (art 28 -32 TFUE); – Usunięcie barier pozataryfowych w obrębie terytorium UE poprzez zakazanie ilościowych ograniczeń oraz środków o skutku równoważnym (art 28 -37 TFUE). Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 6

Rynek wewnętrzny UE • 500 milionów konsumentów, • Aktualnie trwa debata na temat rynku wewnętrznego Unii, • „Akt o jednolitym rynku – Dwanaście dźwigni na rzecz pobudzenia wzrostu gospodarczego i wzmocnienia zaufania”, • „Akt o jednolitym rynku II – Razem na rzecz nowego wzrostu gospodarczego”. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 7

Swoboda przepływu towarów • Pierwsza z czterech podstawowych swobód charakterystycznych dla rynku wewnętrznego Wspólnoty. • Swobodny przepływ towarów jest możliwy dzięki: – zniesieniu ceł, – zlikwidowaniu ograniczeń ilościowych oraz – zakazowi wykorzystywania środków równoważnych. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 8

Zakaz wprowadzania opłat o skutku równoważnym w stosunku do ceł: art. 28 ust. 1 oraz art. 30 TFUE • Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał, iż: – każda opłata, bez względu na nazwę albo sposób nakładania, która została nałożona na produkt sprowadzony z kraju członkowskiego Unii Europejskiej z wyłączeniem zbliżonych produktów krajowych, w drodze zmiany jego ceny posiada taki sam wpływ na kwestię swobody przepływu towarów jak cło. • orzeczenie w tak zwanej sprawie Dassonville, • wszystkie reguły handlowe zastosowane przez dane państwo członkowskie Unii Europejskiej, mogące bezpośrednio albo ograniczać handel w obrębie Unii Europejskiej, – uznaje się za środki posiadające skutek równoważny do ilościowych ograniczeń Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 9

Wyłączenia od zakazu środków posiadających skutek równoważny do stosowania ograniczeń o charakterze ilościowym • kraje członkowskie Unii Europejskiej mogą wykorzystywać środki: – posiadające skutek równoważny do stosowania ograniczeń ilościowych wówczas, kiedy jest to uzasadniane ogólnymi względami oraz – nieposiadające charakteru gospodarczego (na przykład moralność publiczna, polityka publiczna albo bezpieczeństwo publiczne), art. 36 TFUE. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 10

Dyrektywy nowego podejścia • Cel wprowadzenia tych dyrektyw: – zapewnianie swobody przepływu towarów poprzez proces harmonizacji technicznej całych sektorów w Unii Europejskiej, – zagwarantowanie bardzo wysokiego stopnia ochrony celów dotyczących interesu publicznego – mowa jest o tym w treści art. 114 ust. 3 TFUE (na przykład zabawki, materiały budowlane, urządzenia gazowe, maszyny oraz końcowe urządzenia telekomunikacyjne i podobne). • Reguła wzajemnego uznawania, znoszenia barier fizycznych i ograniczeń technicznych oraz systematyczne wspieranie normalizacji dodane zostały do ustawodawstwa Unii Europejskiej. • Przełomowe znaczenie postanowienia ETS w sprawie Cassis de Dijon, wzajemne uznanie towarów. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 11

Urzeczywistnianie rynku wewnętrznego W białej księdze Komisji z czerwca 1985 r. przedstawiono jakiego rodzaju bariery techniczne oraz fizyczne muszą być usunięte. Parlament w swojej rezolucji z dnia 8 marca 2011 roku zwrócił się do Komisji o przygotowanie projektu aktu w celu utworzenia jednolitego systemu nadzoru nad rynkiem, jaki obejmuje wszystkie produkty (podlegające, a także niepodlegające harmonizacji) i opiera się na jednym akcie ustawodawczym, który obejmuje zarówno zakres dyrektywy odnośnie ogólnego bezpieczeństwa produktów, a także rozporządzenia nr 765 / 2008 w sprawie nadzoru nad rynkiem w celu uzyskania wysokiego poziomu bezpieczeństwa produktów oraz nadzoru nad rynkiem, jak też dokładnego określenia podstawy prawnej. Dnia 13 lutego 2013 roku, na wniosek Parlamentu, Komisja zaprezentowała pakiet odnośnie bezpieczeństwa produktów oraz nadzoru rynkowego, którego cel stanowi usprawnienie systemów nadzoru nad rynkiem występujących w państwach członkowskich. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 12

Wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej • Podstawy traktatowe • art. 206 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, • art. 207 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. • Wspólna polityka handlowa UE obejmuje wyłącznie relacje z państwami trzecimi. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 13

Narzędzia wspólnej polityki handlowej • Ochrony przed nadmiernym importem – Cła, – Postępowania antydumpingowe, – Postępowania antysubsydyjne, – Specjalne klauzule w rolnictwie. • Polityka eksportowa: – środki ochronne w eksporcie oraz środki wspierania eksportu. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 14

Postępowania antydumpingowe • Unijne przepisy prawne, które dotyczą postępowania antydumpingowego oraz wyrównawczego bazują przede wszystkim na obowiązujących członków Światowej Organizacji Handlu układach, czyli porozumieniu dotyczącym stosowania art. VI GATT 1994. • Obecnie najważniejsze narzędzie polityki handlowej UE w ochronie rynku UE przed tańszym importem. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 15

Środki ochronne • Przeciw importowi realizowanemu na warunkach, których nie można uznać za naganne, ale wyrządzającemu szkodę przemysłowi Unii Europejskiej, można zastosować środki ochronne. • Rozporządzenie Rady (WE) nr 260 / 2009 z dnia 26 lutego 2009 roku w sprawie wspólnych reguł przywozu. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 16

System preferencji handlowych • Unia Europejska posiada ogromnie rozbudowany system różnego rodzaju preferencji handlowych. • Obejmuje on podstawowe dwa typy podejmowanych działań w zakresie preferencyjnych umów handlowych. • Pierwsza grupa umów - dotyczy wzajemne udzielanych przez partnerów ulg w dostępie do rynku w formie redukcji stawek celnych oraz/albo zmniejszenia innych barier handlowych. • Drugi typ umów obejmuje porozumienia, na mocy których Unia Europejska w sposób jednostronny przyznaje preferencje swym partnerom handlowym. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 17

Instytucje UE decydujące o wspólnej polityce handlowej UE • Komisja Europejska; Rada Unii Europejskiej; Parlament Europejski. • Podstawy prawne wspólnej polityki handlowej UE ujęto w Tytule II Części V Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, postanowienia o WPH weszły w zakres działań zewnętrznych Unii Europejskiej, obok współpracy z państwami trzecimi i pomocy humanitarnej, obejmującej współpracę na rzecz rozwoju, współpracę gospodarczą, finansową i techniczną z państwami trzecimi, pomoc humanitarną oraz współpracę z organizacjami międzynarodowymi (Część V Tf. UE). • Wniosek: zwiększenie roli pomocowej UE dla państw trzecich. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 18

Rola Unii Europejskiej w handlu międzynarodowym 2004 2010 2016 Unia Europejska 18, 1 15, 4 Stany Zjednoczone Japonia 12, 3 10, 8 11, 6 8, 5 6, 4 5, 2 Chiny 8, 9 13, 3 16, 8 Udział najważniejszych podmiotów w światowym eksporcie, w wybranych latach: 1973, 1983, 1993, 2003, 2016, w % Źródło: World Trade Organization. International trade statistics 2005. WTO. Genewa 2005, s. 22. World Trade Organization International Trade Statistics 2011, s. 25. World Trade Organization. World Trade Statistical Review 2017. WTO. Geneva 2017, s. 100. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 19

Otwartość gospodarki UE • Duży udział handlu w PKB oznacza potrzebę kształtowania umownych relacji z partnerami handlowymi z całego świata, poszukiwania nowych rynków zbytu, stąd wybór przez UE opcji liberalnej w kierunkach rozwoju wspólnej polityki handlowej. • UE należy do najbardziej otwartych gospodarek świata, przy bardzo niskim średnim poziomie ceł wynoszącym zaledwie 4%. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 20

Relacje handlowe z najważniejszymi partnerami UE • Ze Stanami Zjednoczonymi, głównym partnerem handlowym, na podstawie Klauzuli Największego Uprzywilejowania (KNU), czyli bez preferencyjnego dostępu do rynku UE, • Umowa Transatlantyckie Partnerstwo w dziedzinie handlu i inwestycji (Transatlantic Trade and Investment Partnership) miała doprowadzić do utworzenia strefy wolnego handlu i ustanowienia relacji handlowych na warunkach preferencyjnych, • W 2017 r. zatrzymanie procesu negocjacyjnego tej umowy Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. między UE a USA. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 21

Typy umów handlowych • Unia celna: z Turcją • Szereg stref wolnego handlu: • z Islandią, Liechtensteinem, które stworzyły Europejski Obszar Gospodarczy z czterema wolnościami przepływu towarów, usług, kapitału, osób; Szwajcarią; Wyspami Owczymi; Meksykiem; Chile, RPA. • Z państwami Basenu Morza Śródziemnego strefy wolnego handlu UE obowiązują w ramach układów stowarzyszeniowych: z Algierią, Egiptem, Izraelem, Jordanem, Libanem, Marokiem, Palestyną, Tunezją. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 22

Najnowsze strefy wolnego UE • z Japonią - zainicjowane w 2013 r. przez UE negocjacje w sprawie utworzenia strefy wolnego handlu z Japonią zakończyły się pod koniec 2017 r. • z Indiami - negocjacje w sprawie utworzenia strefy wolnego handlu rozpoczęły się w 2007 r. • z Singapurem - negocjacje o zawarciu strefy wolnego handlu zakończono w 2014 r. • z Kanadą - umowa o strefie wolnego handlu weszła w życie 21 września 2017 r. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 23

Preferencje jednostronne UE • System ten służy krajom rozwijającym się w ograniczeniu skali ubóstwa. • Preferencjami tymi objęto - państwa Afryki: Kongo, Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghanę, Kenię, Nigerię, Suazi; państwa Azji: Indie, Indonezję, Tadżykistan, Uzbekistan, Wietnam; państwa Oceanii i Australii, Pacyfiku: Wyspy Cooka, Mikronezję, Nauru, Niue. • Lista państw objętych preferencjami znajduje się w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 978/2012 z dnia 25 października 2012 r. Lista ta corocznie jest zmieniana w drodze rozporządzeń delegowanych Komisji Europejskiej. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 24

Relacje z krajami AKP – zasada wzajemności zastąpiła jednostronne preferencje • Z wieloma państwami regionu Afryki, Karaibów i Pacyfiku UE utrzymuje relacje na zasadzie wzajemności, czyli obustronnego procesu otwierania rynków. • Długoletnie relacje Unii Europejskiej z krajami Afryki, Karaibów i Pacyfiku realizowano na podstawie umowy z Kotonu (Cotonou Partnership Agreement, CPA). • Obecnie – podpisano wiele umów o partnerstwie gospodarczym. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 25

Pytania • Na czym polegało tworzenie rynku wewnętrznego Unii Europejskiej w zakresie swobody przepływu towarów? • Wymień najważniejsze narzędzia ekonomiczne wspólnej polityki handlowej Unii Europejskiej? • Dlaczego Unia Europejska wybrała system dwustronnych umów handlowych zamiast propagować wielostronną liberalizację handlu międzynarodowego na forum Światowej Organizacji Handlu (World Trade Organization)? Czy niepowodzenie dziewiątej Rundy Rozwojowej z Doha mogło mieć znaczenie w wyborze UE? • Jaką rolę odgrywa Unia Europejska w handlu międzynarodoym? Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 26

Literatura bazowa: • Unia Europejska: istota, szanse, wyzwania, (red. ) E. Latoszek, M. Proczek, A. Szczerba. Zawada, A. Masłoń-Oracz, K. Zajączkowski, Warszawa 2018. Literatura uzupełniająca: • Cieśliński A. , Konstrukcja prawna swobód rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, Wrocław 2013. • European Commission, Report from the Commission to the European Parliament, the Council, the European and Economic and Social Committee and the Committee of the Regions on Implementation of Free Trade Agreements. 1 January 2016 -31 December 2016. Brussels 2017. • Komisja Europejska, Handel z korzyścią dla wszystkich. W kierunku bardziej odpowiedzialnej polityki handlowej i inwestycyjnej. Luksemburg, Urząd Publikacji Unii Europejskiej. Bruksela 2015. • Parlament Europejski, Systemy handlowe mające zastosowanie do krajów rozwijających się. Dokumenty informacyjne o Unii Europejskiej. Bruksela 2018. • Wróbel A. , Wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej. Implikacje dla Polski, „Studia Europejskie” 2011, nr 4. Swoboda przepływu towarów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Wspólna polityka handlowa UE, Ewa Latoszek, Wanda Dugiel 27

Dziękujemy za uwagę www. pecsa. edu. pl Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Programu Erasmus+