Suy h hp cp i c ng Suy

Suy h « hÊp cÊp

§¹i c ¬ng § § Suy h « hÊp cÊp lµ t×nh tr¹ng hÖ thèng h « hÊp ®ét nhiªn kh «ng b¶o ®¶m ® îc chøc n¨ng trao ®æi khÝ C¸c bÖnh lÝ g©y suy h « hÊp ¶nh h ëng tíi mét trong c¸c yÕu tè sau ü Trung t©m h « hÊp: Bao gåm c¸c tr êng hîp suy h « hÊp do dïng qu¸ liÒu thuèc an thÇn, c¸c bÖnh lÝ thÇn kinh c¬ ü Phæi: bao gåm c¶ ® êng thë vµ nhu m « phæi ü TuÇn hoµn phæi ü Lång ngùc vµ c¬ h « hÊp

Suy h « hÊp ® îc x¸c ®Þnh khi § § Pa. O 2 < 55 mm. Hg vµ hoÆc Pa. CO 2 > 50 mm. Hg Khi Pa. O 2 xuèng d íi 55 mm. Hg ®é b·o hoµ oxy m¸u ®éng m¹ch gi¶m rÊt nhanh vµ do ®ã ®e däa g©y tö vong

BÖnh sinh häc

Qu¸ tr×nh h « hÊp phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè § § § Th «ng khÝ phÕ nang, b» ng kh «ng khÝ toµn bé trõ cho thÓ tÝch kho¶ng chÕt (VA = VT DS) ë ng êi lín b×nh th êng VA = 2, 5 lÝt) TuÇn hoµn cña dßng m¸u trong phæi : Q = 3, 5 lÝt: tuÇn hoµn nµy phô thuéc vµo cung l îng tim. Kh¶ n¨ng khuÕch t¸n khÝ qua mµng phÕ nang mao m¹ch. Ho¹t ®éng cña trung t©m h « hÊp Thµnh ngùc vµ sù ho¹t ®éng cña c¸c c¬ h « hÊp

Gi¶m th «ng khÝ § § § Gi¶m th «ng khÝ ® îc x¸c ®Þnh b» ng t×nh tr¹ng t¨ng lªn cña Pa. CO 2, do ®ã gi¶m th «ng khÝ xuÊt hiÖn khi th «ng khÝ phÕ nang kh «ng ®¶m b¶o ® îc chøc n¨ng th¶i trõ CO 2 KhÝ m¸u: Pa. CO 2 m¸u t¨ng; Pa. O 2 m¸u gi¶m C¸ch tèt nhÊt ®Ó c¶i thiÖn c¶ toan ho¸ m¸u vµ gi¶m oxy m¸u lµ c¶i thiÖn th «ng khÝ phÕ nang

MÊt t ¬ng xøng th «ng khÝ t íi m¸u § § § Sù gi¶m oxy m¸u lµ do th «ng khÝ kh «ng t ¬ng xøng víi t íi m¸u KhÝ m¸u: Pa. O 2 m¸u gi¶m; Pa. CO 2 m¸u b×nh th êng hoÆc thËm chÝ gi¶m T×nh tr¹ng gi¶m O 2 m¸u cã thÓ ® îc c¶i thiÖn bëi viÖc t¨ng nång ®é «xy trong khÝ thë vµo (t¨ng Fi. O 2)

Shunt phæi § § Shunt trong phæi lµ sù mÊt t ¬ng xøng th «ng khÝ t íi m¸u nghiªm träng ë nh÷ng vïng cã shunt kh «ng hÒ cã trao ®æi khÝ do vËy P (A a) O 2 t¨ng (hiÖu sè ¸p lùc riªng phÇn «xy phÕ nang so víi ¸p lùc riªng phÇn «xy m¸u ®éng m¹ch)

Rèi lo¹n khuÕch t¸n § §iÓn h×nh lµ t×nh tr¹ng bloc phÕ nang mao m¹ch XÐt nghiÖm: Pa. O 2 gi¶m, Pa. CO 2 vÉn b×nh th êng v× CO 2 khuÕch t¸n nhanh gÊp 20 lÇn O 2 qua mµng phÕ nang mao m¹ch Nguyªn nh©n: phï phæi cÊp, ARDS, x¬ phæi, bÖnh tÝch protein phÕ nang

TriÖu chøng

Khã thë § § NhÞp thë: cã thÓ > 25 40 lÇn /phót hoÆc gi¶m <15 lÇn/phót Biªn ®é h « hÊp: § Gi¶m trong viªm phÕ qu¶n phæi, r¾n hæ c¾n, b¹i liÖt, héi chøng Guillain Barre, chøng porphyri cÊp. § T¨ng trong héi chøng ARDS, t¾c m¹ch phæi.

Xanh tÝm § §Çu ngãn, khi Hb khö trªn 5 g/100 ml, Sa. O 2 d íi 85% DÊu hiÖu xanh tÝm khã ph¸t hiÖn nÕu bÖnh nh©n cã thiÕu m¸u kÌm theo Kh «ng cã xanh tÝm mµ ®á tÝa, v· må h «i nÕu t¨ng Pa. CO 2 nhiÒu nh trong ®ît cÊp cña bÖnh phæi t¾c nghÏn m¹n tÝnh

Rèi lo¹n tim m¹ch § § § NhÞp: th êng nhanh xoang hoÆc cã lo¹n nhÞp nhanh (flutter, rung nhÜ nhanh hoÆc c¬n nhÞp nhanh bé nèi). Rung thÊt th êng lµ biÓu hiÖn cuèi cïng. HuyÕt ¸p t¨ng hoÆc gi¶m: khi cã huyÕt ¸p gi¶m ph¶I can thiÖp ngay: bãp nãng, ®Æt èng néi khÝ qu¶n, hót ®êm, thë m¸y. Ngõng tim do thiÕu oxy nÆng hoÆc t¨ng Pa. CO 2 qu¸ møc: cÇn cÊp cøu ngay. Cã thÓ phôc håi nhanh nÕu can thiÖp tr íc 5 phót

Rèi lo¹n thÇn kinh vµ ý thøc § § § N·o tiªu thô 1/5 sè oxy toµn c¬ thÓ. V× vËy n·o chÞu hËu qu¶ sím nhÊt cña t×nh tr¹ng thiÕu oxy vµ t¨ng CO 2 m¸u. Rèi lo¹n thÇn kinh: gi·y giôa lÉn lén, mÊt ph¶n x¹ g©n x ¬ng. Rèi lo¹n ý thøc: li b×, lê ®ê, h «n mª

Kh¸m phæi § § Tuú theo nguyªn nh©n g©y suy h « hÊp mµ kh¸m phæi thÊy c¸c triÖu chøng riªng Suy h « hÊp do bÖnh phæi t¾c nghÏn m¹n tÝnh hoÆc hen phÕ qu¶n: § Lång ngùc c¨ng, co rót c¸c c¬ h « hÊp § R× rµo phÕ nang 2 bªn gi¶m § Ran rÝt, ng¸y 2 bªn phæi

Kh¸m phæi § § Tuú theo nguyªn nh©n g©y suy h « hÊp mµ kh¸m phæi thÊy c¸c triÖu chøng riªng Trong suy h « hÊp nguyªn nh©n ngé ®éc, thÇn kinh: nhiÒu ran Èm, ® «i khi thÊy xÑp phæi (ph¶i quan s¸t kÜ lång ngùc) § § LiÖt h « hÊp LiÖt c¬ gian s ên LiÖt c¬ hoµnh LiÖt mµn hÇu: mÊt ph¶n x¹ nuèt vµ ø ®äng ®êm d·i

XÐt nghiÖm § § Chôp phæi: X¸c ®Þnh nguyªn nh©n g©y suy h « hÊp cÊp. XÐt nghiÖm c¸c khÝ trong m¸u § Sa. O 2 d íi 85% lµ cã tÝm. § Pa. O 2 gi¶m xuèng d íi 60 mm Hg (8 k. Pa) § Pa. CO 2: cã thÓ tíi 140 mm. Hg trong suy h « hÊp cÊp hay h¬n n÷a. Pa. CO 2 t¨ng trong gi¶m th «ng khÝ phÕ nang.

ChÈn ®o¸n

ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh § L©m sµng: § Thë nhanh > 30 lÇn/phót hoÆc < 15 lÇn/phót § TÝm m «i hoÆc ®Çu chi § Rèi lo¹n ý thøc § KhÝ m¸u: Pa. O 2 < 55 mm. Hg

ChÈn ®o¸n ph©n biÖt § § T¨ng th «ng khÝ cã trong toan chuyÓn ho¸, ngé ®éc aspirin, tæn th ¬ng th©n n·o. NhÞp thë Cheyne Stokes gÆp trong c¸c tr êng hîp: suy tim, suy thËn, tai biÕn m¹ch n·o kh «ng cã chØ ®Þnh thë m¸y. Xanh tÝm vµ khã thë cã thÓ do trµn dÞch mµng tim g©y Ðp tim, thiÕu vitamin B 1 BÖnh n·o do suy h « hÊp cã thÓ nhÇm víi viªm n·o cã suy h « hÊp cÊp. Sèt rÐt ¸c tÝnh l¹i th êng cã biÕn chøng phæi lµm bÖnh nÆng thªm

Ph©n lo¹i suy h « hÊp cÊp

Ph©n chia giai ®o¹n suy h « hÊp

xö trÝ

Nguyªn t¾c § § § Cung cÊp «xy: nh» m c¶i thiÖn t×nh tr¹ng thiÕu hôt «xy tæ chøc §iÒu chØnh t×nh tr¹ng toan ho¸ m¸u Duy tr× cung l îng tim vµ ®¶m b¶o vËn chuyÓn «xy tíi tæ chøc §iÒu trÞ nguyªn nh©n Tr¸nh biÕn chøng

§iÒu trÞ cô thÓ

¤xy liÖu ph¸p § § § L îng Ýt: 1 3 l/phót qua èng th «ng mòi trong ®ît cÊp COPD. L îng cao: 5 12 l/phót qua èng th «ng mòi, mÆt n¹ hoÆc èng néi khÝ qu¶n trong c¸c tr êng hîp phï phæi cÊp huyÕt ®éng, phï phæi cÊp tæn th ¬ng, x¬ phæi béi nhiÔm, t¾c ®êm, ng¹t thë, ngõng tim. Kh «ng nªn dïng oxy liÒu cao (trªn 70%) qu¸ 48 giê v× cã thÓ g©y ngé ®éc oxy lµm tæn th ¬ng phÕ nang g©y bÖnh mµng trong, co th¾t ®éng m¹ch vµ co giËt.

C¸c thuèc dïng trong håi søc h « hÊp

Khai th «ng ® êng dÉn khÝ § § DÉn l u t thÕ ®êm d·i qua miÖng, ®Æt canun Guedel hay Mayo lµ c «ng viÖc ®Çu tiªn ph¶i lµm. §Æt èng néi khÝ hoÆc më khÝ qu¶n lµ c¸c thñ thuËt c¬ b¶n nhÊt ®Ó khai th «ng ® êng dÉn khÝ, cho phÐp. § Hót ®êm nhiÒu lÇn, tr¸nh ® îc xÑp phæi, y t¸ còng lµm ® îc, cã thÓ tiÕn hµnh thë m¸y hoÆc bãp bãng cã hiÖu qu¶ bÊt kú lóc nµo. § Tr¸nh ® îc tai biÕn hÝt ph¶i dÞch vÞ.

Röa phÕ qu¶n § § § chuÈn bÞ bÖnh nh©n tèt: thë oxy 100% Ýt nhÊt 20 phót tr íc B¬m qua èng néi khÝ qu¶n 20 100 ml n íc cÊt, luån èng th «ng hót mÒm, hót theo nhiÒu t thÕ. Thêi gian: kh «ng kÐo dµi qu¸ 5 phót. CÇn chó ý theo dâi m¹ch, huyÕt ¸p vµ t×nh tr¹ng toµn th©n. Cã thÓ röa phÕ qu¶n nhiÒu lÇn trong ngµy. Röa phÕ qu¶n kÕt hîp víi vç, rung vïng ngùc, ho hç trî lµ c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc lµm cho long ®êm.

Thë m¸y § Thë m¸y sau khi ®Æt èng néi khÝ qu¶n cã chØ ®Þnh khi thÊy mét trong c¸c dÊu hiÖu sau § Sa. O 2 < 80%, Pa. CO 2 >50 mm. Hg mÆc dï ®· cho thë «xy mòi hoÆc mÆt n¹ § Rèi lo¹n ý thøc vµ thÇn kinh § T×nh tr¹ng suy h « hÊp cÊp kh «ng ®ì sau khi ¸p dông c¸c biÖn ph¸p th «ng th êng § ChÕ ®é thë m¸y tuú thuéc vµo nguyªn nh©n g©y suy h « hÊp cÊp

Tai biÕn cña ®iÒu trÞ suy h « hÊp cÊp § NhiÔm trïng: th êng lµ nhiÔm trïng bÖnh viÖn § TKMP: suy h « hÊp cÊp ë nh÷ng bÖnh nh©n COPD, hen phÕ qu¶n, gi·n phÕ nang § KiÒm h « hÊp § Rèi lo¹n nhÞp tim § NghÏn m¹ch phæi § Tæn th ¬ng khÝ qu¶n: sau ®Æt èng NKQ, më KQ § Viªm xoang: th êng xuÊt hiÖn sau ®Æt NKQ ® êng mòi § Ngé ®éc «xy phæi g©y bÖnh mµng trong § Gi¶m cung l îng tim th êng xuÊt hiÖn khi thë m¸y

Xö trÝ suy h « hÊp theo tuyÕn

T¹i chç § § § T thÕ bÖnh nh©n: nªn nöa n» m, nöa ngåi hay ngåi. Thë O 2 2 4 lÝt/ phót qua mòi. NÕu ngõng thë, h «n mª, ®Æt canun May «, hót s¹ch miÖng, thæi ng¹t miÖng mòi hay miÖng ( 12 15 lÇn / phót). Bãp bãng ambu cã oxy 4 6 lÝt/ phót cho tíi khi cã hç trî. NÕu nghi dÞ vËt lµm nghiÖm ph¸p Heimlich, thæi ng¹t. VËn chuyÓn tíi bÖnh viÖn, phßng cÊp cøu hay håi søc tÝch cùc

Trong khi vËn chuyÓn § § § BN cßn tØnh: ®Ó bÖnh nh©n ngåi hay t thÕ n» m. BN h «n mª: §Æt canun May « tr¸nh tôt l ìi, ®Æt NKQ, b¬m bãng chÌn tr¸nh sÆc dÞch d¹ dµy Bãp bãng hç trî hay thë m¸y cã O 2 4 8 lÝt/ phót. Dïng thuèc gi·n PQ duy tr× qua khÝ dung, hay ® êng truyÒn. Phï phæi cÊp: ngoµi c¸c biÖn ph¸p th «ng khÝ nh trªn nªn dïng thuèc mocphin, (nhåi m¸u c¬ tim, hÑp hai l¸), Nitroglyxerin (nhåi m¸u c¬ tim, suy vµnh), Furosemid (t¨ng huyÕt ¸p, hÑp van hai l¸) vµ c¸c thuèc gi¶m ®au nh aspegic, paracetamol

T¹i khoa cÊp cøu vµ håi søc § T×m c¸c nguyªn nh©n g©y bÖnh § BÖnh ® êng dÉn khÝ (hen PQ, ®ît cÊp COPD) § BÖnh nhu m « phæi: ARDS, viªm phæi, bÖnh tim ø m¸u, sÆc phæi. . . § BÖnh m¹ch phæi: t¾c m¹ch phæi. § BÖnh mµng phæi vµ thµnh ngùc (TK, TDMP, m¶ng s ên di ®éng trong gÉy x ¬ng s ên do chÊn th ¬ng). § BÖnh c¬ thÇn kinh ( H/C Guilain Barre, r¾n ®éc c¾n, ngé ®éc, nh îc c¬, tæn th ¬ng cét sèng tuû. . . )

BiÖn ph¸p hç trî h « hÊp § § T¨ng nång ®é oxy: Fi. O 2 = 100% > 50% ®Æc biÖt trong héi chøng ARDS. * T¨ng th «ng khÝ: § §Æt èng NKQ: suy h « hÊp cÊp ®é nÆng vµ nguy kÞch, ARDS, t¨ng tiÕt dÞch ® êng h « hÊp. § Më KQ: thë m¸y kÐo dµi, nhiÔm khuÈn nÆng, bÖnh thÇn kinh c¬, ARDS, nh» m gi¶m kho¶ng chÕt sinh lý, dÔ hót ®êm, gi¶i phãng èng néi khÝ qu¶n. § Thë m¸y

Håi søc chung vµ ch¨m sãc § § Nu «i d ìng ®ñ calo, c¸c vitamine, c¸c dung dÞch cã ®ñ axÝt amine cÇn vµ lipit chuçi trung gian, tr¸nh c¸c thøc ¨n giµu cacbonhydrate, cÇn båi phô kali, Mg ®ñ. §ñ n íc vµ ®iÒu chØnh toan kiÒm. Chèng loÐt, vµ nhiÔm trïng ë n¬i kh¸c nh da, tiÕt niÖu. . . Theo dâi: m¹ch, huyÕt ¸p, nhÞp thë, khÝ m¸u, chôp phæi