Sucidaliteit Risicotaxatie in acute situaties Albert M van

Suïcidaliteit Risicotaxatie in acute situaties Albert M. van Hemert Den Haag

De dood 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 2

Aantallen • • Suïcidegedachten Suïcidepoging - bevolking Suïcidepoging - ziekenhuis Crisisbeoordelingen • Suïcides 2. 500 / 100. 000 600 / 100. 000 100 / 100. 000 60 / 100. 000 10 / 100. 000 Achtergrond 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 3

Suïcide en suïcidepogingen Achtergrond 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 4

Suïcide en suïcidepogingen Achtergrond 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 5

345 suïcidepogingen Middel Medicijnen Gif Snijden Verhangen Springen Verdrinken Anders Onbekend 15 juni 2007 255 - 74% 10 - 3% 26 - 8% 11 - 3% 8 - 2% 6 - 2% 7 - 2% 22 - 6% Risicotaxatie in acute situaties Achtergrond 6

Suïcides (CBS 2005) Middel Mannen Verhangen/wurgen Vergiftigen (medicijnen) Voor voertuig springen Van hoogte springen Verdrinken Verstikken (plastic zak) Vuurwapen 47% 16% 13% 7% 6% 2% 4% Vrouwen 31% 28% 10% 10% 7% 1% Achtergrond 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 7

345 suïcidepogingen Beleid Opname Spoedzorg Zorg Verwijzing Ter plaatse Afwachten Onbekend 75 - 22%; 1 IBS; 5 IBS-waardig 101 - 29% 52 - 15% 63 - 18% 9 - 3% 33 - 10% 12 - 3% Achtergrond 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 8

Gradatie van suïcidaliteit • • Zelfbeschadigend gedrag Suïcidale ideatie Suïcidale intentie Suïcidaal gedrag Suïcidepoging Verstoorde suïcide Suïcide Achtergrond 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 9

Intentie - actie Ideatie Plannen Op beschadiging gericht handelen Lage intentie – meer – overtuiging Vluchtige gedachte aan dood Automutilatie Spreekt over zelfmoordgedachten Medicatie innemen Spreekt over zelfmoordplannen Waardeloosheid Wanhoop Wil niet meer leven 15 juni 2007 Polsen snijden Op dak staan/ langs spoor lopen Poging tot verhanging Organiseren en realiseren van eigen overlijden Risicotaxatie in acute situaties 10

De opgave 1. Inschatten herhalingsrisico 2. Organiseren van noodzakelijke veiligheid Scilla en Charibdis • Herhalingsrisico • Overprotectie Formalisering / juridisering besluitvorming Achtergrond 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 11

De evidence base • Er zijn statistisch significante risicofactoren • Predictieregel biedt onvoldoende sensitiviteit en specificiteit • Geen gerandomiseerde studies • Het verhaal staat centraal Voorspellen is moeilijk, vooral waar het de toekomst betreft (naar Bomans) 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties Achtergrond 12

Beoordeling suïciderisico – ABC 3 fasen A. Voorbereiding B. Risicotaxatie C. Afronding 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 13

A. Voorbereiding • Organiseer veiligheid • Verzamel relevante informatie – Verwijzer – Behandelaar / dossier / crisisregeling – Andere bronnen • Organiseer de setting – Veilige en rustige gespreksruimte – Gezelschap 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties A. Voorbereiding 14

Organiseer veiligheid • Noodzakelijke somatische zorg • Mobiliseer hulp (112) – Beveiliging / politie – Ambulance • WGBO – – Goed hulpverlener Wilsbekwaamheid (Vervangende toestemming) Zorgvuldigheid! 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties A. Voorbereiding 15

B. Risicotaxatie in 6 stappen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 6 stappen Contact maken De poging Psychiatrisch onderzoek Risicofactoren / beschermende factoren Aanvullende informatie Risicoweging BI. Risicotaxatie 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 16

Risicotaxatie BI. Risicotaxatie S. C. Shea. Psychiatric Interviewing The art of understanding 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 17

1. Contact maken • • • Taxatie bewustzijn Respect / empathie / afstand – nabijheid Neutraal / feitelijk Overdracht – tegenoverdracht Contactgroei BI. Risicotaxatie 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 18

2. De poging CASE - Chronological Assessment of Suicde Events BI. Risicotaxatie S. C. Shea. The practical art of suicide assessment 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 19

2. De poging Valideringstechnieken (Shea) • Behavioral incident • Gentle assumption • Denial of the specific B. Risicotaxatie 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 20

2. De poging 1. Actuele gebeurtenissen – Aanleiding – Suïcidale intentie (SIS) • • • Intentie Planning Letaliteit 3. Eerdere pogingen – Aantal – Meest ernstig – Meest recent 4. Nabije toekomst 2. Recente voorgeschiedenis – Recente plannen – Recente pogingen – Huidige suicidaliteit – Plannen BI. Risicotaxatie 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 21

3. Psychiatrische onderzoek Stoornissen • Psychose • Depressie • Intoxicatie / verslaving • Andere stoornissen • Interpersoonlijke dynamiek Symptomen • Bewustzijnsvernauwing • Hopeloosheid • Anhedonie • Ambivalentie • Agressie / agitatie • Angst / paniek • Impulsiviteit BI. Risicotaxatie 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 22

4. Risicofactoren • • • Demografische kenmerken Psychosociale factoren Lichamelijke ziekte Misbruik voorgeschiedenis Familiare belasting BI. Risicotaxatie 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 23

4. Beschermende factoren • • • Thuiswonende kinderen Verantwoordelijkheidsgevoel naar familie Positieve sociale hulp Religie Positieve therapeutische relatie Coping vaardigheden BI. Risicotaxatie 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 24

5. Aanvullende informatie • Heteroanamnese steunsysteem – Suicidaliteit – Ondersteuning • Lopende behandeling • Let op ontbreken van informatie! BI. Risicotaxatie 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 25

6. Risicoweging BI. Risicotaxatie 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 26

6. Risicoweging • Ernst van de suïcidaliteit • Inschatten herhalingsrisico • Afwegen van veiligheidsmaatregelen • Non-suïcide afspraken / contract • When in persistent doubt: better safe than sorry BI. Risicotaxatie 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 27

C. Afronding • Plan maken met de patient (op schrift) – Organiseer veiligheid (Beschikbaarheid middelen? ) – Betrek anderen – Wat als … • Nazorg – Informeren – Actieve follow-up • Verslaglegging 15 juni 2007 C. Afronding Risicotaxatie in acute situaties 28

Persoonlijkheidsdynamiek • Voorgeschiedenis • Behandelplan • Crisisregeling • Relatiemanagement • Onderhandel • Hanteer tegenoverdracht • Opname kan schade doen • Better safe than sorry 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 29

Referenties www. spoed. psychiatrieweb. nl 15 juni 2007 Risicotaxatie in acute situaties 30