Subklinik Mastitisler Subklinik mastitis enfeksiyona neden olan patojenin
Subklinik Mastitisler • Subklinik mastitis, enfeksiyona neden olan patojenin meme dokusunda olmasına rağmen, memede ve sütte gözle görülebilir değişikliklerin bulunmadığı mastitis formudur.
• Bir sürüde subklinik mastitis, mastitisin buz dağının altındaki kısmına benzetilir. • Buz dağının altındaki kısım, üstünde gözüken kısımdan çok daha büyüktür.
• Subklinik mastitislerin tanısı , süt içinde SHS’ındaki artışının ortaya konulması ve bakteriyolojik izolasyon ile yapılmaktadır.
Subklinik Mastitislerin Tanısı • Pratikte mastitislerin tanısında genellikle bazı yangı indikatörleri kriter alınmaktadır. • Mastitis tedavisinde en geçerli yol, hastalığa neden olan patojenin ortaya konması ve o patojen hakkındaki bilgilerdir. • O nedenle mastitis tedavisinde ilk yapılması gerekli işlemlerin başında, mastitise yol açan etkenin belirlenmesi gelmektedir.
• Mastitiste enfeksiyona yanıt olarak sütte ve meme dokusunda belirgin değişiklikler olmaktadır. • Yangıya bağlı meme dokusu ve sütteki değişiklikler, lökosit sayısında ve damar geçirgenliğindeki artıştan kaynaklanmaktadır. • Damar geçirgenliğindeki artış sonucunda sütün yapısı, p. H’sı, iyon bileşiminde belirgin değişiklikler olmaktadır.
• İneklerde subklinik mastitislerin tanısında süt içindeki somatik hücre sayısının değerlendirilmesi günümüzde en sık başvurulan yöntemdir. • Sütteki somatik hücre sayısı, indirekt (CMT gibi)ve direkt (elekronik veya mikroskopik sayım) yöntemler ile ölçülmektedir.
• Meme dokusuna giren ve orada çoğalmaya başlayan patojeni uzaklaştırmak ve yangı sonucu ortaya çıkan atık ürünleri temizlemek amacıyla bölgeye çok sayıda lökosit göç etmektedir.
• Süt somatik hücre sayısı, yangının derecesine bağlı olarak, artış göstermektedir.
• Normal sütün içindeki somatik hücre sayısı, 200. 000 hücre/ml’den azdır. • Bir meme lobu özellikle de karma süt örneğinde SHS’nın 200. 000 hücre/ml’nin üzerinde olması, o memede enfeksiyon olduğuna işarettir.
• California Mastitis Test (CMT), karma veya bireysel süt örneklerinde somatik hücre sayısını yüksek doğrulukla ortaya koyan hızlı, basit ve oldukça ucuz bir yöntemdir. • Bu bir test kabı ve solüsyonundan oluşmaktadır.
California Mastitis Test, şu prensibe göre çalışmaktadır.
• Süt içerisinde lökosit sayısı ne kadar yüksek ise, oluşan jel yapısı o derece artmaktadır.
Oluşan jel yapısına göre sonuçlar derecelendirilmektedir; • • • N- (negatif) Somatik hücre sayısı 100. 000 T- (şüpheli) Somatik hücre sayısı 300. 000 1 - Somatik hücre sayısı 900. 000 2 - Somatik hücre sayısı 2. 7 000 3 - Somatik hücre sayısı 8. 1 000
• Bu derecelendirme sistemine göre 1, 2 ve 3 pozitif reaksiyon görülmesi ilgili meme lobunun enfekte olduğuna işarettir. • Şüpheli (T) ise ilgili meme veya meme loblarında enfeksiyon olabileceğini düşündürür ve ancak 4 meme lobunun şüpheli reaksiyon vermesi, enfeksiyon olmadığı, • Bir veya 2 meme lobu şüpheli reaksiyon veriyorsa, bu durum enfeksiyon var şeklinde değerlendirilir.
Testin Uygulanışı
• SHS’ı elektronik gereçlerle de yapılmaktadır. • Bu yöntemler hızlı ve daha güvenlidir. • Fakat pahalıdır.
• Süt PH’sındaki değişiklikleri meme bazında saptamak için her meme için ayrı bölümlerin olduğu PH metreler bulunmaktadır. • PH metrelerde PH indikatörü olarak bromthymol blue ve bromcresol purple kullanılmaktadır. • Normal sütün PH’sı ise 6. 5 -6. 7 (kolostrumunki 6. 0 -6. 4)’dir. Mastitis sırasında süt PH’sı, kan PH’sına (PH 7. 4) yaklaşmaktadır.
• PH ile süt değerlendirme şu şekilde yapılmaktadır. • Önce bir damla süt kağıt üzerine damlatılır ve renk değişikliğine bakarak sütün PH’sı belirlenir. • Kağıdın rengi solgun yeşil ise p. H 6. 6 -6. 7 , orta derecede yeşil ise p. H 6. 8, yeşil ise p. H 7. 1 ve koyu mavi-yeşil ise p. H 7. 4’dir.
Biyokimyasal Yöntemler • İneklerde akut yangılarda, akut faz proteinlerinden haptoglobulin ve serum amiloid A düzeyi, önemli ölçüde artar. • Kronik yangılarda ise 1 asit-glikoprotein düzeyi artmaktadır. • Haptoglobulin ve serum amiloid A konsantrasyonu, özellikle E. coli’nin neden
• Lizozomal enzimler de güvenli bir yangı indikatörü olarak kabul edilmektedir. • NAGase, intraselüler lizozomal bir enzim olup, yangı hücrelerinin aktive olduğu veya parçalanması sonucu süte geçmektedir. • Süt içerisinde NAGase konsantrasyonunun ölçümü, meme içi enfeksiyonların belirlenmesinde güvenli bir indikatör olarak kabul edilmektedir.
Sütün Elektriksel İletkenliğin Ölçülmesi • Mastitis sırasında süt içerisinde sodyum ve klor konsantrasyonu artmakta, potasyum miktarı ise azalmaktadır. • Bu değişikliklere bağlı sütün elektrik iletkenliği değişmektedir. • Normal sütün elektrik iletkenliği, 5. 4 -5. 6 m. S/cm’dir. • Bu değerden yüksek rakamlar mastitis şüpheli olarak kabul edilmektedir.
Antibiyotik Duyarlılık Testlerinin Kullanılması • Antibiyotik duyarlılık testleri, mastitis tedavisi planının ne şekilde yapılacağına karar vermek açısından önemlidir. • Antibiyotik duyarlılık testlerinde, bakteri üremesini durdurma esas alınır. • Değerlendirme yapılır iken ise duyarlı, orta derecede duyarlı ya da dirençli olarak belirtilir.
• Veteriner alanda antibiyotiklerin duyarlılıklarını araştırmak amaçlı kullanılan bazı testler mevcuttur. • Bu testlerin uygulaması oldukça kolaydır. • Testte mastitisli memeden alınan 1 ml kadar süt örneği, reagant ile inkübe edilmekte ve daha sonra pipetle çekilerek antibiyotikler ile kaplanmış kuyucuklara boşaltılmaktadır. • Kuyucuklara boşaltılan süt-reagant karışımı 6 -24 saat kadar inkübe edildikten sonra, renk değişimi
• Süt içerisinde laktoz fermente eden bir bakteri var ise, kuyucuklar içinde laktik asit üreyeceğinden renk, mordan sarıya doğru değişmektedir. • Renk değişikliği yok ise, süt içindeki mikroorganizma antibiyotiğe duyarlıdır şeklinde yorumlanmaktadır.
Mikrobiyolojik Muayene • Sağlıklı bir ineğin meme dokusu ve meme başında herhangi bir bakteri yoktur, yani bakteri bakımından sterildir. • Örnek alma sırasında meme başının ve derisinin temizliği ve dezenfeksiyonu iyi yapılır ve ön süt atılır ise, normal meme başından alınan süt örneklerinden, herhangi bir bakteri izolasyonu mümkün değildir.
• İneklerde mastitise neden olan çok sayıda bakteri vardır. • Bu nedenle mastitise neden olan bakterinin izolasyonu, tedavi planı ve korunma önlemleri açısından son derece önemlidir • Bakteriyolojik kültür, standart laboratuarlarda ve çiftlik şartlarında yapılabilmektedir. • Standart laboratuarlarda yapılan muayenelerde, bireysel inek veya sürü tank sütü örneklerinden standart besi yerlerine ekim yapılır ve
• Son yıllarda çiftlik şartlarında uygulanan testler önem kazanmıştır. • Bu sistemler basit bir sistemdir, bir çiftlikte ucuz bir inkübatör ve steril swab’ın olması bu testler için yeterlidir. • Bu amaçla bir inkübatör ve bir kültür medyumu alınmalıdır. • Bu sistemlerde kültür medyumu olarak Minnesota Tri— plate sistem ve Bi-plate sistem Mac. Conkey agar kullanılmaktadır. • Bu iki sistemden birine yapılacak ekimde, mastitisin
Önemli Not • Klinik mastitislerde yangı semptomları belirgin olduğundan, kronik mastitise oranla çok fazla bakteri üremesi olmaktadır (üreyen bakteri koloni sayısı, klinik mastitislerde >106 CFU/ml, kronik mastitislerde 103 -105 CFU/ml). • E. coli’nin neden olduğu mastitislerde, sütte çok belirgin klinik değişiklikler olmasına rağmen, bakteri izole edilemeyebilir.
- Slides: 28