SU RNLERNDE DENETM VE DENET TAVIRLARI Sevda MENG

SU ÜRÜNLERİNDE DENETİM VE DENETÇİ TAVIRLARI Sevda MENGİ Su Ürünleri Mühendisi Mersin-Akdeniz İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü 19 -23 Mart Antalya

SU ÜRÜNLERİ GEÇMİŞİ VE GÜNÜMÜZ Ø Bilindiği üzere ülkemiz üç tarafı denizlerle çevrili ve iç sular açısından bir çok ülkeye göre zengin kaynaklara sahip bir coğrafyada yer almaktadır. Giderek artan dünya nüfusu, azalan gıda kaynakları, insan sağlığı ve beslenmesi açısından vazgeçilmez olan su ürünlerini, önemli bir girdi haline getirmektedir. Bu nedenle su ürünlerinin sürdürülebilir niteliğinin korunması, gelecek nesillere aktarılması açısından çok büyük önem arz etmektedir. Ancak hepimizce aşikar ki kaynakların sınırlı olması ve yıllardır süren aşırı av baskısı, su ürünlerinin sürdürülebilirliğini tehlike altına sokmaktadır.

_____________ Ø Türkiye balıkçılık konusunda ancak Cumhuriyetin kuruluşundan sonra 1926 yılında Kabotaj Kanunu ile sucul doğal kaynaklar üzerinde hükümranlığını ilan etmiştir. 1926 -1950 yılları arasında ülke balıkçılık açısından gerek bilimsel ve gerekse yönetimsel açıdan bir geçiş dönemi yaşamış ve nihayet 1950 den itibaren bunu nispeten rayına oturtmuştur. 1950’li yıllarda Baltalimanı’nda kurulan Hidrobiyoloji Araştırma Enstitüsü ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde kurulan Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü bünyesinde Beşiktaş’taki Balıkçılık Araştırma Merkezi, balıkçılık konusunda 1960 lı yıllara değin faaliyet göstermiştir.

_______________ Ø Ülke balıkçılığımızın daha çağdaş yönetilmesi için 1955 den 1971 yılına kadar geçen zaman dilimi içerisinde müteaddit defalar Balıkçılık Kanunu hazırlanmış ise de; zamanın hükümetleri tarafından çeşitli gerekçeler ileri sürülerek kabul edilmemiştir. 1970 yılında Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu 1971 yılında kabul edilmiş ve bunun uygulanma yetkisi Ticaret Bakanlığı ile Tarım Bakanlığına verilmiştir. Daha sonra ise konunun tek yürütücüsü Bakanlığımız olmuştur. Ø Tarım Bakanlığının bünyesinde 1972 yılında kurulan Su Ürünleri Genel Müdürlüğü’nü İzleyen süreçte, 1978 yılında Ankara Üniversitesinde Su Ürünleri Kürsüsü ve 1982 yılında İzmir Ege Üniversitesinde ilk Su Ürünleri Fakültesi kurulmuştur.

______________ Ø 1924 yılında kurulmuş olan Bakanlığımızda, 1985 yılında yapılan reorganizasyon ile var olan tüm genel müdürlükler ve kadroları lağv edilmiş; Su Ürünleri Genel Müdürlüğü de diğer genel müdürlükler gibi Daire Başkanlığı düzeyine indirilmiştir. Bundan en olumsuz darbeyi ne yazık ki balıkçılık konusu almıştır. Ø 1972 yılında Su Ürünleri Genel Müdürlüğü kurulduğunda Genel Müdürlüğün bünyesinde 10 adet Bölge Müdürlüğü (İstanbul, İzmir, Bursa, Isparta, İçel, Ankara, Samsun, Trabzon, Elazığ ve Van), önemli kabul edilen yerlerde müdürlükler (Çanakkale, Balıkesir, Yalova, Bodrum, Fatsa ve Antalya) bulunuyordu.

_____________ Ø Geç de olsa yapılan hatadan dönülmüş ve geçtiğimiz 2011 Haziranında Tarım Bakanlığı bünyesinde yeni bir düzenleme yapılarak “Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü” ve İl müdürlüklerine bağlı 43 adet şube müdürlüğü kurulmuştur. (26 Ağustos 2014 SALI : 29100 Sayılı Resmî Gazete) Ø Bakanlığımızın bu günkü yapısı itibariyle 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanununu, Yönetmeliği ve dört yılda bir yenilenen Tebliğler (41 ve 42 nolu Ticari ve Amatör avcılığı düzenleyen) ile deniz ve içsularımızda avcılıkla ilgili düzenlemeler getirilmektedir. Düzenlenen kanun ve tebliğler Üniversiteler ve bilimsel kuruluşlar ile Avrupa birliği uyum yasaları çerçevesinde yapılan araştırma sonuçlarına göre, balıkçıların da görüşleri alınarak belirlenmekte ve uygulamaya sokulmaktadır.

_______________ Ø Diyalektik açıdan, her şey gerçekte, şu ya da bu şekilde birbirine bağlıdır ve etkileşim içindedir. Bu bağlamda su ürünleri; çevresel faktörler, balıkçılar ve biz denetçilerin yaptığı her eylemden etkilenirler. Ø Dolayısıyla balıkçılar, balıkçı kooperatif yönetimleri, bilimsel kuruluşlar ve bizlerin sağlıklı ve yapıcı iletişimi, sektörün gelişimi ve gelecek nesillere aktarımı açısından olumlu fayda sağlayacaktır. Zira yapılan son araştırmalar 2040 ila 2050 li yıllara gelindiğinde, doğal kaynaklardan su ürünleri elde edilemeyeceği doğrultusundadır. Bu da yasal düzenlemelerin doğru ve etkin uygulanmasını zorunlu kılmaktadır.

Su Ürünleri Denetimi Nedir? Ø Kanun, yönetmelik ve tebliğlerde yer alan kural ve düzenlemelere uygunluğun denetlenmesidir. Ø 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Ø Su Ürünleri Yönetmeliği Ø 4/1 Numaralı Tebliğ Ø 4/2 Numaralı Tebliğ

Denetim Neden Yapılır? Ø Su ürünleri kaynaklarının korunması ve sürdürülebilirliğini sağlamak amacı ile yapılır.

Denetimler Nerelerde Yapılır ? Ø Denizlerde ve içsularda Ø Balıkçı gemilerinde Ø Karaya çıkış noktalarında Ø Toptan ve perakende satış yerlerinde Ø Nakil güzergahlarında Ø İşleme ve değerlendirme tesislerinde Ø Gümrüklerde

Hangi Konularda Denetim Yapılır? Ø Ø Ø Ruhsatlar (gemi, kişi), İzin belgeleri, Seyir defterleri, (12 m’nin üzerindeki teknelerde bulundurulması zorunlu) Bagis kontrolü (Balıkçı gemileri izleme sistemi/ 12 m’nin üzeri tekneler) Av araç gereçleri, Boy, tür, zaman, bölge ve yer yasakları

Su Ürünleri Denetçileri Kimlerdir? Ø Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Ø Emniyet Genel Müdürlüğü Ø Jandarma Genel Komutanlığı Ø Sahil Güvenlik Komutanlığı Ø Gümrük ve Orman muhafaza teşkilatları Ø Belediye zabıtası amir ve mensupları Ø Kamu tüzel kişilerine bağlı muhafız, bekçi ve korucular Ø Köy muhtar ve ihtiyar heyeti üyeleri*** Emniyet ve jandarma teşkilatının bulunmadığı yerlerde.

DENETİMLER

Denetimler Ø Av sezonu başlamadan önce, sektörün tüm kesimleri ile toplantılar yapılarak veya ziyaret edilerek, denetlenecek konulara ilişkin bilgilendirme yapılmalıdır. Ø Yıllık denetim programı hazırlanmalıdır. Ø Personelin konuya ilişkin bilgileri tekrar gözden geçirilerek kıdemli personelce eğitim verilmelidir. Ø Denetim öncesi denetlenecek perakende satış yerleri, işleme tesisleri ve soğuk hava depolarının isim ve adresleri, envanteri çıkarılmalıdır.

Denetimler Ø Habersiz yapılarak, gizlilik ilkesine azami riayet edilmelidir. Ø Düzenli, etkin ve sürekli olmalı, yapılan ihbarlar anında değerlendirilmelidir. Ø Araç görev kâğıtları ve yakıt ikmali önceden hazırlanmalıdır. Ø Denetim sırasında ihtiyaç duyulan araç ve donanım önceden temin edilmelidir. Denetimler sırasında denetim çantası, kanun, yönetmelik, tebliğler, balık ve ağ ölçüm cetvelleri v. b ekipmanlar bulundurulmalıdır. Ø Her denetçinin standart bir uygulama yapması amacıyla bir kontrol listesi (çek-list) hazırlanmalıdır.

Denetim Ø Mutlaka fotoğraf makinesi bulundurulmalı ve usulsüzlük tespit edildiğinde fotoğraflanmalıdır. Ø Denetimlerde zaman kaybını önlemek amacı ile tutanaklar önceden hazırlanmalı, işyeri ve ürünle ilgili işlemler olay mahallinde doldurulmalıdır. Ø Denetimlerde amacın dışına çıkılmamalı, yalnızca av yasaklarına ilişkin düzenlemelere bakılıp hijyen ve teknik hususlara girilmemelidir. Ø Denetimlere sorunsuz araç ve personel görevlendirilmelidir.

Denetim Ø Denetimlere gerekli görüldüğü hallerde kolluk kuvveti ile gidilmelidir. Ø Denetimler aynı zamanda eğitici olmalı, denetlenenler eksiklikleri konusunda bilgilendirilmelidir. Ø Denetim sonucu cezai işlem gerekmesi halinde, tereddütsüz uygulanmalıdır. Ø Denetimlerde ve cezai işlemlerin uygulanmasında birliktelik sağlanmalıdır. Ø Denetimlerde kurallara uyanlara teşekkür edilmelidir.

Denetim Ø Ürünün tamamı kontrol edilmeden uygundur veya uygun değildir şeklinde bir öngörüde bulunulmamalıdır. Ø Denetimlerde ve cezai işlemlerin uygulanmasında birliktelik sağlamak amacıyla insiyatif kullanma yoluna gidilmemelidir. Ø Denetim yapılması planlanan noktaların belirlenen sürede tamamlanması amacıyla denetimlere belirlenen saatte çıkılmalı, tüm denetçi personel denetimlere aktif katılım sağlamalıdır.

DENETÇİLER

Denetçiler Ø Denetim öncesi kimliğini göstererek kendini tanıtmalı, denetlenene selam vererek denetime başlamalıdır. Ø Denetim sırasında kişilere nazik davranmalı, ürünleri kontrol ederken zarar vermemeye özen göstermelidir. Ø Duyguları ile hareket etmemeli, tarafsız ve önyargısız olmalıdır. Ø Konusuna hâkim olmalı, muhatapları tarafından sorulara tatminkar cevaplar vermelidir. Ø Tereddüt ettiği hususları ekip arkadaşları ile müzakere etmeli, ancak bunu denetlenenin yanında yapmamalıdır.

Denetçiler Ø Sabırlı olmalı, tahriklere kapılmamalı, ortamı sakinleştirici tavırlar sergilemelidir. Ø Denetim sırasında, işyeri sahibiyle veya yetkili kişilerle muhatap olmalı, işçiler veya yetkisiz kişilerle tartışmaya girmemelidir. Ø Denetlediği kişiyi küçümser tavırlar sergilememeli, terslememeli, konuya ilişkin fikir ve görüşlerini dinlemelidir. Ø Kılık kıyafeti ve tavırları ile karşısındakine saygı ve güven oluşturmalıdır. Ø Denetim sırasında, balıkçının, sosyo-kültürel özelliklerini, ruh halini, bilgi ve deneyim düzeyini dikkate almalıdır. Denetimler yapılırken, denetimlerle ilgili bilgiler, resimler, videolar v. b hiçbir şekilde özellikle sosyal medyada paylaşılmamalıdır.

TEŞEKKÜRLER www. gsb. gov. tr