STUDIJSKI PROGRAM PRAVO Predmet Kriminologija sa penologijom Prezentacija

STUDIJSKI PROGRAM PRAVO Predmet: Kriminologija sa penologijom Prezentacija II Časovi vježbi-viši asistent Jelena Manojlović Bijeljina, 2019. g.

OSNOVNI KRIMINOLOŠKI PRAVCI a) b) c) d) e) - Kriminološke škole: Klasična škola Antropološke škola Italijanska pozitivistička škola Sociološka škola Škola društvene odbrane KLASIČNA SKOLA Nastaje kao reakcija na arbitrarnu pravdu surove kaznene sisteme i široka diskreciona ovlašćenja vlasti u Evropi krajem 19. i početkom 20. vijeka Sloboda čovjeka kao najveća društvena vrijednost, a zločin povreda etičkog reda; Ne zanima je ličnost zločinca, nego funkcija zakona Doprinos škole: uvođenje principa zakonitosti i jednakosti u KP i princip individualizacije inkriminacija- težina delikta uslovljava težinu sankcije Začetnik škole: Bekarija (zločin kao izraz neprimjerenih zakona, a ne posledica vladanja loših ljudi), predstavnik Bentam (težnja za isticanjem osnov devijantnosti) Slabosti škole: zanemarivanje ličnosti izvršioca KD i društvenu uslovljenost delikvencije Zasluge: ukidanje inkvizitorskog postupka, ograničavanje smrtne i ukidanje tjelesnih kazni.

ANTROPOLOŠKA ŠKOLA - Ideja iz darvninizma i reakcija na klasičnu školu: 2 pravca: antropološki i pozitivistički Osnivač ove škole je Lombrozo (delinkvente odlikuju određena tipična konstituciona obilježja, degenerativnih karakteristika tijela, lica i lobanje) Lombrozova klasifikacija kriminalnih tipova: rođeni zločinci, duševno bolesni izvršioci KD, zločinci iz strasti i slučajni zločinci, zločinci iz navike Tip tzv. konstitucionalnog izvršioca KD – teorija rođenog zločinca Značaj škole: ukazuje na važnost izučavanja izvršioca KD , a ne samo delikta kao prav. kateg, ITALIJANSKA POZITIVISTIČKA ŠKOLA - Izučavanje pozitivnih činjenica vezanih za izvršioca KD (proučavanje svijeta oko sebe, tumačenje ljudskog ponašanja kroz biološke, psihološke i sociološke faktore. Začetnik Lombrozo, a sledbenici Feri i Garofalo Feri: polazi od izvjesnih socijalnih uslova sredine kao što su porodica, vaspitanje, škola, uslovi života i rada, kao i državni oblici reakcije na kriminalitet-u prvom planu delinkvent Na ličnost dominantno djeluju antropološki ili unutrašnji kaftori Feri: KD nije samo pravni akt kršenja propisa nego živa djelatnost čovjeka koji je učinio prestup i može ga ponoviti – ne pridaje mnogo značaja unutarnjim svojstvima jer smatra da su uzroci delinkvencije u prirodnim, tj. fizičkim faktorima, kao i u porodičnim, društvenim i ekonomskim uslovima.

- Garofalo – izvršioci KD su prvenstveno obilježeni psihičkim pa tek onda fizičkim anomalijama i izdvaja 4 tipa prestupnika: tipične zločince, plahovite prestupnike, nasilnike i kradljivce; i pohotljivce. Značaj oba pravca: u fokusu je ličnost izvršioca KD, i to da se problem kriminaliteta ne iscrpljuje samo u pitanju odgovornosti za težinu KD nego i u pitanju delikventne opasnosti svojstvene ličnosti izvršioca. SOCIOLOŠKA ŠKOLA a) b) c) d) e) Početak XX v. - nekoliko varijanti: Fransuska sociološka škola (drugačije lionska škola –ili teorija socijalne sredine – predstavnici Tarde i Lakasanj – teza kolektivne krivice tj. društvo stvara i priprema zločine; odbacuju teoriju o rođenom zločincu zbog primarnog uticaja socijalne sredine) Austrijska sociološka škola Austrijska enciklopedijska skola (Gros – izvršenje i suzbijanje delikta kao jedinstvo u cjelini problema kome je u središtu covjek kao psihofizička induvidua, a ne zločinac) Njemačka sociološka škola (Listz – integrisanje stavova klasične skole i italijanskog pozitivizma; suzbijanje i sprečavanje kriminaliteta moguće samo kroz utvrđivanje uzroka, i to: individualna svojstva delikventa i fizičke, društvene i druge okolnosti; teže individualizaciji kazne i kriminalce dijele na krivce iz navike i slučajne krivce) Čikaška škola (između dva svietska rata; istraživanje podkultura, subkultura i kontrakultura kao posebnih kulturnih obrazaca, neformalnih društvenih grupa; ljudska zajednica i sredina kao glavni fakor uticaja na ljudsko ponašanje – kriminalitet je produkt socijlanog okruženja i produkt neujednačenog načina života i posledica takvog razvoja društva, procesa i sukoba )

ŠKOLA DRUŠTVENE ODBRANE -Nakon II sv. Rata u Italiji nastaje kao društveni pokret koji teži humanizaciji i socijalizaciji krivičnog prava - tj. zamjeni tracionalnih pravnih instituta s pravom DO, a kazni kurativnim mjerama, sa resocijalizacijom u prvom planu - predstavnici: Gramatika i Ansel - dva gledišta na kaznenu politiku 1. Ideja klasifikacije i kategorizacije delinkvenata sa ciljem resocijalizacije i primjene kaznenih mjera 2. ekstremno gledište (Gramatika) preferira ukidanje kaznenog zakonodavstva i uvođenje psihijatrijskih, psiholoških, socijalnih i dr. mjera suzbijanja delinkvencije

Hvala na pažnji!