STUDIEDAG WANNEER LIEFDE UITMONDT IN EEN GEVECHT DETERMINANTEN

STUDIEDAG WANNEER LIEFDE UITMONDT IN EEN GEVECHT… DETERMINANTEN, SCREENING & INTERDISCIPLINAIRE AANPAK Dinsdag 2 juni 2009 Faculteit Rechtsgeleerdheid Zeger van Hee - Tiensestraat 41 - 3000 Leuven

EX-PARTNERS • Eerder onderzoek: ex-partners meest significante subgroep van stalkers • • Voorkomen: 1/2 van alle stalkingsgevallen voorheen romantische partners Ernst: groter risico op gewelddadig, persisterend en recurrent stalkingsgedrag ⇒ Huidig onderzoek • In steekproeven van gescheiden mensen het voorkomen beschrijven én verklaren VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 2/16 1/1

TERMINOLOGIE • Stalking • • 1. Een intentioneel patroon van herhaalde gedragingen 2. gericht tegen een specifieke persoon, 3. die ongewenst zijn én 4. resulteren in angst, onrust, stress of irritatie Ongewenst gedrag • Unwanted pursuit behaviors “include activities that constitute ongoing and unwanted pursuit of a romantic relationship between individuals who are not currently involved in a consensual romantic relationship with each other” (Langhinrichsen. Rohling, Palarea, Cohen, & Rohling, 2000, p. 73) • Obsessive relational intrusions: “the repeated and unwanted pursuit of intimacy through violation of physical and/or symbolic privacy” (Spitzberg & Cupach, 2007, p. 66) VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 3/16 1/1

TERMINOLOGIE • Stalking versus ongewenst gedrag • • Differentiatie op grond van motief en impact Ondanks conceptuele verschillen, zelfde intrusieve gedragingen • Van mild tot ernstig: bvb. ongewenste cadeaus, ongewenst telefoneren, informatie verzamelen over de ex, achtervolgen, bedreigingen uiten, fysiek of seksueel misbruiken, … ⇒ Huidig onderzoek • • Lijst gedragingen – daderrol ‘Ongewenst gedrag’ – dimensioneel VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 4/16 1/1

BESCHRIJVEND ONDERZOEK • Steekproeven 1. Willekeurige steekproef gescheiden mensen (n = 194) 2. Substeekproef (n = 214), deel van representatieve steekproef scheidende mensen (n = +/- 1800) • Prevalentie steekproef 1 • • • 64. 8% minstens 1 ongewenst gedrag tgo ex M = 2. 34 verschillende gedragingen (SD = 3. 12) Prevalentie steekproef 2 • • 36% minstens 1 ongewenst gedrag tgo ex M = 2. 44 gedragingen (SD = 6. 15) VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 5/16 1/1

Vrienden van ex om informatie vragen over ex 38. 3% Zonder toestemming ex contact opnemen met familie/vrienden van ex 26. 6% Ongewenst telefoongesprek met ex 24. 7% Negatieve info over ex verspreiden 23. 8% Ongewenst persoonlijk gesprek met ex 22. 7% Dreigen negatieve info over ex te verspreiden 12. 6% Ex ongewenste sms’jes sturen of telefoon ophangen 12. 0% Opdagen op plaatsen waar ex zou kunnen zijn 11. 5% Moeite doen om ex ‘onverwacht’ tegen te komen 9. 3% Ex onverwacht thuis bezoeken 8. 7% Vage bedreigingen tegenover ex uiten 8. 2% Ex ongewenste brieven/e-mails/ faxen/cadeaus sturen 6. 6% Ex persoonlijk ongewenste dingen (bvb. geschenken) geven 5. 6% PREVALENTIE STEEKPROEF 1 1/1

Ex achtervolgen 5. 5% Ex opwachten aan huis/school/werk 4. 4% Ex onverwacht bezoeken op school/werk/publieke plaats 2. 7% Voorwerpen van ex stelen 2. 2% Ongewenst gesprek via internet chat box met ex 1. 7% Ex fysieke letsels toebrengen 1. 7% Dreigen om belangrijke persoon of huisdier ex kwaad te doen/te doden 1. 6% Dreigen om ex kwaad te doen/te doden 1. 1% Ex bedreigen met een wapen 1. 1% Eigendom van ex (bvb. huis, auto) schade toebrengen 1. 1% Belangrijke persoon of huisdier ex letsel toebrengen 0. 5% Ex ontvoeren of ongewild vasthouden 0. 5% Ex dwingen tot seksueel contact 0. 5% PREVALENTIE STEEKPROEF 1 1/1

Ex benaderen of verrassen op publieke plaatsen 10. 3% Ex-partner achtervolgen 9. 3% Ongevraagd binnendringen in interacties van ex 8. 9% Ongewenste liefdesboodschappen achterlaten 7. 9% Overdreven uiten van liefde 7. 5% Ex en zijn/haar gedrag controleren 7. 5% Opdringen bij vrienden/familie/collega’s van ex 7. 0% Inbreuk op eigendom of bezittingen van ex 6. 5% Stiekem persoonlijke informatie van ex verzamelen 6. 1% Ex-partner in de gaten houden 5. 6% Ex persoonlijk verbaal bedreigen 5. 1% Ongewenste bedreigende boodschappen achterlaten 5. 1% Ex ongewenst in activiteiten betrekken 5. 1% In persoonlijke bezittingen of eigendom van ex binnendringen 5. 1% PREVALENTIE STEEKPROEF 2 1/1

Dreigen zichzelf pijn te doen 4. 7% Ongewenste geschenken achterlaten 4. 7% Persoonlijke ruimte van ex binnendringen 4. 2% Ex fysiek in bedwang houden 3. 7% Anderen waar ex om geeft bedreigen 3. 3% Ex fysiek pijn doen 2. 7% Bezig houden met gereglementeerde pesterijen 1. 9% Ex fysiek bedreigen 1. 9% Waardevolle bezittingen van ex stelen of schaden 0. 9% Op bedreigende manier op plaatsen opdagen 0. 5% Ex dwingen tot seksueel contact 0. 5% Ex bedreigende voorwerpen sturen 0. 0% Ex ontvoeren of fysiek gevangen houden 0. 0% Leven van ex in gevaar brengen 0. 0% PREVALENTIE STEEKPROEF 2 1/1

VERKLAREND ONDERZOEK • Focus op individuele factoren • • • Persoonlijkheidskenmerken Klinisch – Psychiatrisch Historisch – Forensisch Demografisch Echter…ongewenst gedrag vaak in de context van scheiding en intieme relaties ⇒ Scheidingskenmerken – steekproef 1 ⇒ Partnerrelatiekenmerken – steekproef 2 VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 10/16 1/1

SCHEIDINGSKENMERKEN • Initiatorstatus • • Ik (51%) – ex-partner (37%) – beide (12%) Reden(en) van de scheiding • Ontrouw (53. 1%) Relationele redenen (45. 7%): incompatibiliteit, • Individuele redenen (35. 4%): persoonlijkheidsproblemen, • Externe redenen (17. 1%): interferentie van anderen, • Misbruik (17. 1%): drank- of drugmisbruik, fysiek of mentaal • communicatieproblemen, uit elkaar gegroeid, gebrek aan vertrouwen, ongelukkig in relatie, geen liefde ziekte, seksuele oriëntatie, persoonlijke groei, gezinstaken niet vervullen, onrijp/onvolwassen werkproblemen, financiële problemen misbruik VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 11/16 1/1

SCHEIDINGSKENMERKEN • Locus of cause • • Ex-partner – relatie – externe factoren – ik Psychologische aanpassing aan de scheiding • • Algemeen • Angst • Depressie Specifiek • Ex-partnerhechting • Eenzaamheid-negativiteit VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 12/16 1/1

SCHEIDINGSKENMERKEN INITIATOR EX OORZAAK EX ONTROUW ↑ ONGEWENST GEDRAG MISBRUIK ANGST VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 13/16 1/1

RELATIEKENMERKEN • Hechtingstheorie: volwassen hechtingsstijl • • • Hechting bij kinderen: veilig, angstig, vermijdend Hechting bij volwassenen • Angstige hechting: angst voor verlating • Vermijdende hechting: emotionele afstand ⇒ Bepaald reactie op scheiding Model: specifieke relatiekenmerken Relatietevredenheid Kwaliteit relatiealternatieven Mate van investeringen ⇒ Betrokkenheid VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 14/16 1/1

RELATIEKENMERKEN ANGSTIGE HECHTING VERMIJDENDE HECHTING (↓) ↑ ONGEWENST GEDRAG RELATIETEVREDENHEID VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 15/16 1/1

CONLUSIES EN IMPLICATIES • Ongewenst gedrag • • • Vaak voorkomend, ‘normaal’ gedrag Onderrapportage - momentopname Belang van relatie- en scheidingskenmerken? • • • Aanvulling op individuele risicofactoren In combinatie met individuele risicofactoren Vroeg in ontwikkelingstraject = vroegtijdig preventief werken • • • Relatiekenmerken: primaire preventie vóór relatiebreuk Scheidingskenmerken: secundaire preventie tijdens/na relatiebreuk Alerte houding en evt. screening VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 16/16 1/1