STRATEJK KRESEL PAZARLAMA Prof Dr Necdet TMUR Yrd

STRATEJİK KÜRESEL PAZARLAMA Prof. Dr. Necdet TİMUR Yrd. Doç. Dr. Alpaslan ÖZMEN Eflatun Yayınevi - 2009 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 1

KISIM 5 KÜRESELLEŞME VE PAZARLAMA KARARLARI 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 2

bölüm 17 KÜRESEL PAZARLARDA DAĞITIM STRATEJİLERİ VE KÜRESEL LOJİSTİK Yrd. Doç. Dr. Ender GÜRGEN Doç. Dr. Ayşe ŞAHİN Mersin Üniversitesi 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 3

Amaçlar KÜRESEL DAĞITIM STRATEJİLERİ KÜRESEL PAZARLAMADA DAĞITIM KANALLARININ YAPISI KÜRESEL DAĞITIM STRATEJİSİNİN GEELİŞTİRİLMESİ KANAL ÜYELERİNİN SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER KÜRESEL DAĞITIM KANALLARINA GİRİŞ STRATEJİLERİ 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 4

KÜRESEL DAĞITIM STRATEJİLERİ Küresel dağıtım, firmaların uyguladıkları yurt dışı pazarlara açılma veya ihracat stratejilerinin, günümüzde hızla kullanımı yaygınlaşan bilgi işlem teknolojileri, internet ve küreselleşen işletmecilik faaliyetleri ile harmanlanmış yeni bir açılımıdır. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 5

KÜRESEL PAZARLAMADA DAĞITIM KANALLARININ YAPISI Potansiyel kanal üyelerini iki farklı grupta incelemek mümkündür. Bunlar: 1) İç pazarda bulunan kanal üyeleri, 2) Yurt dışında yerleşik kanal üyeleri. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 6

İç Pazardaki Kanal Üyeleri Bir ihracatçı firmanın yurt içi pazarda pek çok kanal üyesi yardım edebilir. En çok kullanılan üyeler, ihracat yönetim şirketleri ve ihracat acenteleridir. Alternatif olarak, bir ihracatçı firma kendi ihracat bölümünü veya elektronik ticareti kullanabilir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 7

a) İhracat Yönetim Şirketleri İhracat yönetim şirketleri, bir sözleşme çerçevesinde, rakip olmayan üretici firmaların ürünlerini pazarlayan, belirli ürünlerde ve/veya pazarlarda uzmanlaşmış, ihracat yapan ülkede faaliyet gösteren, mallarını pazarladığı firmalardan bağımsız ancak onlar için bir ihracat bölümü gibi çalışan ve tüm ihracat işlemlerini yürüten firmalardır. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 8

b) İhracat Acenteleri İhracat acenteleri, üretici firmalara ürünlerinin ihraç edilmesinde yardımcı olan kişiler veya firmalardır. İhracat acenteleri ihracat yönetim şirketlerine benzer fakat, sınırlı hizmet sunarlar Bir ülke veya dünyadaki herhangi bir bölge üzerine uzmanlaşmışlardır. İhracat acenteleri, ihraç edilen ürünlerin fiziksel dağıtımı ve gümrük işlemleri ile ilgilenirler. Fakat ihracat yönetim şirketleri gibi üretici firmaların pazarlama faaliyetlerine destek sunamazlar. Daha çok ürünlerin satın alınması ve satılması faaliyetleri üzerine yoğunlaşırlar. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 9

c) Doğrudan İhracat Bir firma, firma içinde çalışan ihracattan sorumlu personeli veya yine kendi bünyesinde faaliyet gösteren ihracat bölümünü kullanarak ihracat yapabilir. İhracatla ilgili yasal düzenlemelerin, gümrük işlemleri ile ilgili evrak ve işlemlerin, sigorta gereksinimlerinin karmaşık olması, ihracatta kullanılabilecek taşıma araçlarının alternatiflerinin bulunması vb. nedenlerle bu faaliyetlerin yürütülebilmesi için iyi eğitimli ve deneyimli elemanların istihdam edilmesi gereklidir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 10

d) İnternet Son yıllarda pek çok firma bir web sayfasına sahip olmaya büyük önem vermeye başlamışlardır. Kurumsal web sayfasına sahip olan özellikle küçük ve orta ölçekli firmalara uluslar arası müşteriler çok daha kolay ulaşabilmekte, internet aracıların sayısının azalmasına yardımcı olmaktadır. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 11

Yurtdışı Pazarlardaki Kanal Üyeleri Bu kanallarda faaliyet gösteren aracılar; a) İthalat aracıları, b) Yerel toptancılar veya acenteler, c) Perakendeciler, olarak sıralanabilir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 12

Dağıtım Stratejilerinin Bileşenleri Ürün Politikaları Fiyatlandırma Stratejisi Kanaldaki Aracıların Dizilişi Dağıtım Yoğunluğu Dağıtım Stratejisi İletişim Stratejisi Dağıtım Lojistiği Kanal Uzunluğu 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 13

Küresel Dağıtım Stratejisinin Geliştirilmesi Küresel pazarlarda faaliyet gösteren veya göstermeyi planlayan firmaların yöneticileri, pazarlama karmaları çerçevesinde, şu değişkenleri dikkate alarak dağıtım kararlarını verirler. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 14

1. Dağıtım Yoğunluğu: Yoğunluk, bir ürünü stoklarında bulunduran ve/veya satışa sunan pazardaki tüm dağıtım ve satış noktalarının sayısal toplamıdır. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 15

2. Kanal Uzunluğu: Bir ürünün üreticiden hedef pazara ulaşması için gerekli olan aracıların sayısıdır. Kanal uzunlukları genellikle aşağıda yer alan 3 faktörden etkilenmektedir. Bunlar: a) Bir ürünün dağıtım yoğunluğu, b) Sipariş miktarları, c) Birlikte çalışmaya uygun kanal üyelerinin bulunabilmesi. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 16

3. Kanaldaki Aracıların Dizilişi: Bütünleşik bir kanal stratejisine ulaşmak için, seçilen aracılar kanal boyunca gösterecekleri faaliyetlerin özelliklerine bağlı olarak dizilir. Pazarlamacıların ilgilendikleri konulardan biri de kanal üyelerinin faaliyetlerini koordine etmektir. Dağıtım kanalı uzadıkça kanal üyelerini koordine etmek ve onları ortak bir amaca yönlendirmek daha zor olmaktadır. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 17

4. Dağıtım Lojistiği: Lojistik, ürünlerin dağıtım ve tedarik kanalları boyunca fiziksel akışı ile ilgili faaliyetleri içermektedir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 18

KANAL ÜYELERİNİN SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Dağıtım kanalı üyelerinin seçimini etkileyen pek çok faktör bulunmaktadır. Önemli etkileri olan faktörler şunlardır: a) Maliyetler, b) Sermaye gereksinimi, c) Ürün ve ürün dizisi, d) Kontrol, e) Kapsam ve f) Sinerji, olarak sıralanabilir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 19

a) Maliyetler Dağıtım kanalı maliyetleri incelenmektedir. Ø üç bölümde Bunlar: İlk maliyetler Bakım-onarım maliyetleri ve Lojistik maliyetlerdir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 20

ü Birinci bölümde ilk maliyetler, kanal üyelerinin belirlenmesi için yapılan maliyetleri (seyahat giderleri, pazarlık maliyetleri ve sermaye maliyetleri) kapsamaktadır. ü İkinci bölümde Bir kanalın bakım-onarım maliyetlerini, satış elemanlarının ve satış yöneticilerinin seyahat harcamaları, kanal faaliyetlerinin kontrol ve denetim maliyetleri, yerel reklam harcamaları ve aracıların kar payları oluşturmaktadır. ü Üçüncü bölümde Lojistik maliyetler, taşıma, depolama, ambalajlama ve gümrük işlemleri vb. maliyet kalemlerini içermektedir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 21

b) Sermaye Gereksinimi Dağıtımda kullanılacak olan kanal seçeneklerinin sermaye maliyetleri de farklılık göstermektedir. Sermaye maliyeti, depolanan ürünlerin stok maliyetini, depolanmayan ürünlerin maliyetini, alacak hesaplarını ve konsinye stokları içermektedir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 22

c) Ürün ve Ürün Dizisi Bir firmanın ürettiği ürünlerin yapısı kanal seçimini etkileyebilir. Eğer ürün çabuk bozulabilen bir ürün ise veya raf ömrü kısa ise, ürünün tüketiciye en hızlı biçimde ulaştırılabilmesi için üretici firma kısa dağıtım kanallarını kullanmak zorunda kalabilir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 23

Örneğin, Türkiye’den Kuveyt, Bahreyn ve Suudi Arabistan’a süt ve süt ürünleri ihraç eden bir firma Irak’taki savaş koşulları nedeniyle bu ülkedeki kara yolu ulaşım ve dağıtım ağlarını kullanamamakta ve ürünlerini eski yıllara kıyasla %30 daha pahalı satabilmektedir. Bu sorunu aşmak amacıyla, son yıllarda ürünlerini soğuk zincire uygun konteynırlar ile kısa sürede tüketicilere ulaştırmak için denizyolu taşımacılığını tercih etmeye başlamıştır. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 24

d) Kontrol Üretici firmalar ile kanal üyeleri arasında yapılan anlaşmalar, dağıtım zincirinin her aşamasında tarafların iş süreçlerini kontrol edebilmelerine olanak sağlamaktadır. Bir üretici firma doğrudan satış gücünü kullanarak fiyat, tutundurma, satış çabaları ve kullanılan perakende mağazaların türünü kontrol edebilir. Eğer bu kontroller firma için önemli ise, kontrol düzeyinin artması ile birlikte gelen verimlilik artışı ile doğrudan satış gücünün artan maliyetleri dengelenebilir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 25

e) Kapsam Bir acentenin, komisyoncunun veya dağıtıcının kapsamı şöyle belirlenmelidir: 1) Satış bürolarının bulunduğu yerler, 2) Satış temsilcilerinin yaşadıkları ve iyi tanıdıkları bölgeler, 3) Coğrafi bölgenin geçmiş yıl satışları. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 26

1) Satış bürolarının bulunduğu yerler hangi bölgelere odaklanılması gerektiğini gösterir. 2)Satış temsilcileri genellikle uzun yıllardır yaşadıkları illeri ve bölgeleri çok iyi tanıdıklarından yine o coğrafyada en iyi performansı yakalamaktadırlar. 3)Geçmiş yıl satışları da olduğunun göstergesidir. 10/29/2020 performansın Necdet Timur-Alparslan Özmen nasıl 27

f ) Sinerji Üretici firma ile dağıtım kanalı üyelerinin sinerjilerini birleştirmeleri küresel dağıtım kanallarının başarısında önemli rol oynamaktadır. Firmanın birlikte çalışarak sinerji yaratabileceğini düşündüğü kanal üyelerinin seçimini etkileyen iki önemli faktör vardır. Bu faktörler, üyelerin sahip oldukları, uzmanlık ve yetenekleridir. İleri teknoloji ürünlerinin pazarlanmasında bu durum daha belirgin olarak ortaya çıkmaktadır. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 28

Küresel Kanal Üyelerinin Yerlerinin Belirlenmesi ve Seçilmesi Bir firmanın küresel bir dağıtım kanalı sistemi geliştirmesi, bir ila üç yıl arasında bir zaman diliminde gerçekleşmektedir. Bu süreçte izlenen adımlar şunlardır: v Bir dağıtım stratejisinin geliştirilmesi, v Kanal üyelerinin seçimi için ölçütlerin belirlenmesi, v Potansiyel dağıtım kanalı üyelerinin faaliyet gösterecekleri yerlerin belirlenmesi, v Dağıtım kanalı üyelerinin seçilmesi ve anlaşma yapılması, v Kanal üyelerinin sundukları ürün ve hizmetleri satın alan müşterilerin memnuniyet düzeylerinin izlenmesi. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 29

Küresel Dağıtımın Yönetilmesi Bütünleşik ve karşılıklı etkileşimli bir dağıtım kanalının yaratılabilmesi için, en uygun kanal aracısı/aracılarının seçilmesi ve yeni pazarlara girilmesi önemli adımlardır. Bununla birlikte, kanal üyeleri için iyi bir güdülenme ve kontrol sistemi kurulmadığında yabancı aracılara yapılan satışlar sınırlı düzeyde kalabilir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 30

Kanal Üyelerinin Güdülenmesi Küresel dağıtım faaliyetlerini yürüten aracıları güdüleyen araçlar: v Finansal teşvikler, v Konferans ve eğitimler verilmesi, v Aracılara stok kontrolü, bilgisayar teknolojilerinin kullanımı, satış elemanlarının eğitilmesi, reklam vb. konularda verilen destekler. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 31

Kanal Üyelerinin Kontrolü Güdülenmiş aracılar genellikle gerekli olan çabayı gösterirler. Fakat aracılar bu çabalarının doğru yönde ilerleyip ilerlemediği konusunda bazen tereddüde düşebilirler. Bu yüzden, üretici firma kanal üyeleri üzerinde yeterince güçlü bir kontrol sistemi kurarak firmanın pazarlama stratejilerini hayata geçirebilir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 32

Küresel pazarlama stratejilerini benimseyen firmalar, sundukları ürünler ve hizmetler için belirledikleri stratejilerinin yerel aracılar tarafından da aynen uygulanmasını isterler. Üretici firmalar kurum ve marka imajlarının zedelenmemesi için yerel kanal üyelerini yakından ve düzenli olarak izlemelidirler. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 33

KÜRESEL DAĞITIM KANALLARINA GİRİŞ STRATEJİLERİ Dağıtım Kanallarına Girişlerde Yaşanan Zorluklar Pazar koşulları ve ekonomik faktörler nedeniyle bazı kanallara giriş ve bu Kanallara aracıları girmeyi ikna etmek zordur. Dağıtım kanallarında genellikle bir Toptancının yeni bir ürünü ürün dizisine eklemesini veya çıkarmasını zorlaştıracak engeller bulunmaktadır. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 34

üÖrneğin, dağıtıcı ile ürünlerini sattığı firma arasında rakiplerin ürünlerini satmaması amacıyla bir anlaşma yapılmış olabilir. üAyrıca, dağıtıcı bir üreticinin ürünlerini satarak önemi bir iş hacmine ulaşıyorsa yalnızca riski dağıtmak amacıyla başka firmaların ürünlerini satmayabilir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 35

Bazı durumlarda, kanaldaki faaliyetlere hakim olan toptancı veya perakendeciler kendi aralarında gizlice anlaşırlar ve kanala yeni giren bir üyenin başarılı olmaması için çaba gösterirler. Kültürel faktörler bir dağıtım kanalındaki faaliyetleri engelleyen tek etken olmayabilir. Yerel veya yabancı rakipler kendi pazarlarına yeni bir rakibin girmesini engellemeye çalışabilirler, veya kanal üyeleri hiç tanımadıkları bir ürünü ilk kez satmanın risklerine katlanmak istemeyebilirler. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 36

Alternatif Giriş Yaklaşımları a) Sırtında Taşıma Sırtında taşıma anlaşması, küresel pazarlara açılmaya çalışan bir üretici firma ile, hem rakip olmayan ürünler üreten ve hem de dağıtan yerel bir firma arasında gerçekleşen bir dağıtım anlaşmasıdır. Burada anlaşma yapılan aracı firma, dağıtımını yapacağı küresel firmanın ürünleri dışında kendisi de rakip olmayacak ürünlerin üretimi ve dağıtımını gerçekleştirmektedir. Bu anlaşma çerçevesinde dağıtılan ürünlerin üzerinde üretici firmanın markası yer almakta ve taraflar birkaç yılı kapsayan uzun süreli bir anlaşma yapmaktadırlar. Küresel pazarlara yeni açılan firmalar bu anlaşma ile ürünlerinin satışını yerel pazarda faaliyet gösteren firmanın satış elamanlarının sırtına yüklemektedir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 37

b) Ortak Girişim İki firma kendi firmalarından ayrı hukuki statüsü olan yeni bir firma kurduklarında “ortak girişim” söz konusudur. Bu faaliyetler özellikle birlikte üretim faaliyetlerinde çok büyük önem taşımaktadır. Dağıtım odaklı ortak girişimler, yerel pazara hakim bir firma ile, faaliyet göstermek istediği yabancı pazarlarda kendisine yerel ortak arayan bir küresel firma arasında yapılan anlaşma ile ortaya çıkmaktadır. Ülkemizde de, Carrefour Grup ile Sabancı Holding’in ortak girişim anlaşması çerçevesinde kurduğu Carrefour. SA A. Ş. perakendecilik sektöründe 31 ilde ve 16 ilçede 470 mağaza ile faaliyet göstermektedir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 38

c) Lisans Verme (Franchising) Lisans verme, lisans veren firma (franchiseur) tarafından, lisans almak isteyenlere (franchise) belirli bir işi yapabilme hakkını sağlayan özel iznin verildiği, izinle birlikte birçok konuda yardımın da üstlenildiği, bunlara karşılık üyenin lidere bir ödeme yaptığı, yazılı bir sözleşmeye ve sürekli bir işbirliğine dayalı faaliyetlerdir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 39

d) Satın Alma Günümüzde ekonomik ve finansal yönden güçlü olan çokuluslu firmalar yeni pazarlara girmek, karlarını maksimize etmek ve büyüyebilmek için ülke dışında faaliyet gösteren daha küçük firmaları veya daha önce çeşitli anlaşmalarla ilişkide bulundukları firmaları satın alma yoluna gidebilmektedirler. Küresel pazarlara açılmak için “satın alma” yöntemini kullanan firmalar bu işlem ile satın aldıkları firmanın dağıtım kanalına da sahip olmaktadırlar. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 40

Küresel Dağıtımda Yeni Eğilimler q Son yıllarda küresel dağıtım stratejilerinde ortaya çıkan ve gelecek yıllarda da etkisi devam edecek olan 5 temel eğilim şöyle sıralanabilir: Büyük ölçekli perakendeciliğin iç dinamiklerindeki gelişmeler, Küresel ölçekli perakendecilerin sayısının artması, Doğrudan pazarlamanın yeni sektörlere hızla yayılması, İnternet üzerinden perakendeciliğin yaygınlaşması, Bilgi teknolojilerinin dağıtım stratejilerini desteklemesi. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 41

Amaçlar KÜRESEL LOJİSTİK YEREL VE KÜRESEL LOJİSTİK ARASINDAKİ FARKLAR KÜRESEL LOJİSTİK FAALİYETLERİ 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 42

KÜRESEL LOJİSTİK Küreselleşen lojistik faaliyetleri dediğimiz zaman, sadece tamamlanmış ürünlerin taşınması ve depolanmasından söz etmek eksik bir ifade olacaktır. Günümüzde rekabet gücüne ulaşmış firmalar hammadde ve yarı mamulü de dünyanın başka bir yerinden tedarik etmektedir. Böylece, uygun kalite ve fiyatta istenilen hammaddeleri tedarik ederek küresel pazarda önemli bir rekabet gücü elde etmektedirler. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 43

Küreselleşme ve Lojistik faaliyetler uzun yıllar askeri amaçlarla kullanılmış ve son yıllarda küreselleşmenin de etkisiyle işletmecilik literatürüne girmiştir. Bu bağlamda lojistik kavramının çeşitli açılardan tanımlarını yapmak mümkündür: v Müşteriler açısından v Uluslararası Lojistik Derneği açısından v Lojistik Yönetimi Konseyi açısından 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 44

Bu tanımlardan yola çıkarak Küresel Lojistik, “en düşük maliyetle firmanın amaçlarına ulaşırken ulusal sınırların dışında, malzemelerin hareketinin yönlendirilmesi ve kontrol eden bir sistemin tasarımı ve yönetimi” olarak tanımlanabilir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 45

Lojistik faaliyetlerini ise iki ana grupta toplamamız mümkündür: v Malzeme yönetimi v Fiziksel dağıtım. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 46

Malzeme yönetimi/gelen lojistik (inbound logistics) firmanın yapacağı üretim ve hizmet için tedarik etmek zorunda olduğu hammadde/yarımamul ve diğer malzemelerin firmaya ulaşıncaya kadarki geçen süreci ifade eder. 1980’li yıllara kadar birbirinden ayrı olarak incelenen ve uygulanan talep tahmini, satın alma, ihtiyaç planlama, üretim planlama ve hammadde depolama faaliyetleri 1980’li yıllara geldiğinde malzeme yönetimi başlığı altında birleştirilmiştir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 47

Fiziksel dağıtım ise, firmanın ürettiği ürünün veya sunduğu hizmetin son kullanıcıya ulaşıncaya kadar ki yapılan faaliyetleri tanımlamak için kullanılır. Fiziksel dağıtım konusunun alt başlıklarında ise, taşıma, depolama, stok yönetimi, müşteri hizmetleri, sipariş süreci ve yönetimi konuları yer almaktadır. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 48

Lojistik sektörünün son 20 yılda bu kadar hızlı bir şekilde gelişmesi tesadüflere bağlı değildir. Bu değişimi sağlayan temel unsurlar şu şekilde sıralanabilir: v Küresel ekonominin dünyadaki gelişimi (Ekonomik Bloklar –NAFTA, AB vb. ), v Gümrük duvarlarının indirilmesi, v Lojistik sektöründeki gelişmeler (haberleşmede etkinliğin ve iş süreçlerinde standardizasyonun artması). 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 49

YEREL VE KÜRESEL LOJİSTİK FAALİYETLER ARASINDAKİ FARKLAR v Uzaklık v Döviz kuru dalgalanması v Yabancı aracılar v Dil v Kelimelerin anlamlarında farklılıklar v Kültürel farklılıklar v Politik istikrar v Alt yapı olanakları v Çevresel düzenlemeler v Etiketleme kanunları farklılıkları v Gümrük kanunları ve taşımacılık düzenlemelerindeki farklılıklar v Resmi belgeler 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 50

KÜRESELLEŞEN DÜNYA VE TÜRKİYENİN YERİ İhracat ve ithalat rakamlarına baktığımızda, Türkiye’nin ithalatının ihracata göre daha fazla olduğu (cari açık verdiği) ve ticarette bulunduğu ülkelerle aralarında ortalama (yüzde bakımından) aynı oranda bir alış veriş yaptığı gözlemlenmektedir. Ticaretin ağırlıklı olarak birbirine yakın ülkeler arasında yapılmasının firmaların lojistik yönetimi stratejilerini belirlemede önemli rol oynayacağı muhtemeldir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 51

KÜRESEL LOJİSTİK FAALİYETLER Lojistik dendiğinde öne çıkan faaliyetleri bir önceki bölümde değindiğimiz “dağıtımın” yanı sıra, taşıma, depolama, sigortalama, bilgi teknolojileri ve bu faaliyetlerin birlikte yürütülmesi ile ortaya çıkan üçüncü parti lojistik faaliyetler (3 PL) olarak sıralamamız mümkündür. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 52

Taşımacılık ve Küresel Taşıma Modları Hammadde, yarı işlenmiş ve tamamlanmış ürünler küresel bazda çok uzun mesafeleri kat ederek üretim/satış noktalarına ulaştıkları için denizyolu ve havayolu en çok öne çıkan taşıma şekillerindendir. Ancak, karayolu ve demiryolu bu iki taşıma şekline bazen tamamlayıcı bazen de temel taşıma şekli olarak yer almaktadır. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 53

Hangi taşıma yolunun seçileceği konusunda dikkat edilmesi gereken üç faktör bulunmaktadır. Bunlar; değer/miktar oranı, bozulabilirlik ve taşıma maliyetidir. v Değer’in miktara oranı, o ürünün katma değer yaratma miktarı olarak da tanımlanırken, v Bozulabilirlik, ürünün özelliğini saklanabilecek zamanı ifade etmektedir. kaybeden v Taşıma maliyeti faktörü, değer/miktar oranı ile bozulabilirlik faktörleri göz önünde bulundurularak karar verilir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 54

a) Denizyolu v Düzenli hat işletmecileri (liner carriers) v Tarifesiz sefer işletmeleri (charter) 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 55

b) Havayolu taşımacılığı çok kısa zaman içerisinde kargonun varış noktasına ulaşması açısından önemli bir yere sahiptir. Özellikle kargo şirketlerinin 1 günde ulaştırma hizmetlerinin artmasında bu taşımacılık türünün çok önemli bir yeri vardır. Ancak taşıma maliyetleri açısından diğer taşıma türlerine göre daha. Bu nedenle maddi değeri fazla, hacmi küçük ürünlerin taşınmasında kullanılır 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 56

c) Karayolu Birbirine komşu olan ülkeler arasında yük taşımacılığında kullanılır. Gemi ve havayoluna göre daha kısa mesafeli taşımalar içindir. Liman ve havaalanına gelen ürünlerin ülke içerisinde veya denize kıyısı olmayan diğer ülkelere taşınmasında kullanılır. Hız, güvenlik, güvenilirlik ve ulaşabilirlik açısından avantajları fazladır. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 57

d) Demiryolu erişilebilirliği uluslararası taşımacılıkta çok sınırlıdır. Ülkeler arasında demiryolu genişliklerindeki farklılıklar bu taşıma türünün küresel anlamda kullanılmasını engellemektedir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 58

Depolama ve Stok Yönetimi Hammadde / yarı mamul ve tamamlanmış ürünlerin stoklanması firmalar açısından çok önemli bir maliyet kalemini oluşturmaktadır. Toplam stok maliyetlerini oluşturan kalemler, elde bulundurma maliyeti, sipariş verme maliyeti ve elde bulundurmamaktan kaynaklı kaçırılan kar ve müşteri memnuniyetsizliği maliyeti olarak bölümlere ayrılabilir. Stok yönetiminin amacı, toplam stok maliyetlerini oluşturan kalemler arasında bir denge oluşturarak ne zaman ve hangi miktarda sipariş verildiğini saptamak, böylece şirketin toplam stok maliyetlerinin en aza indirilmesini gerçekleştirmektir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 59

a) Temel Depolama Kararları Depolama yönetimi konusuna giren faaliyetler, deponun sahipliği, sayı, büyüklük, depo içi tasarımı ve yerleştirme olarak sıralanabilir. Birinci olarak depo sahipliği açısından firmaların hangi tür depoları kullanacağı konusunda temelde iki alternatif söz konusudur. Bunlar, özel ve genel depo/antrepolardır. İkinci önemli karar, tedarik süresi boyunca nerede ve kaç tane depo/antrepoya ihtiyaç duyulacağı konusundadır. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 60

Üçüncü olarak ise her bir deponun büyüklüğüne karar verilmesi gerekmektedir. Dördüncü olarak verilmesi gereken karar ise depo içinin tasarımı ve malzemelerin yerleştirilmesidir. Bina içi trafiğin azaltılarak elleçleme maliyetlerini düşürmek temel hedeftir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 61

b) Depolarda Yürütülen İşlemler Depolarda yürütülen faaliyetler şu şekilde sınıflandırılabilir: vÜrünlerin teslim alınması, vihtiyaç duyuluncaya kadar bunların saklanması, vihtiyaç duyulduğu anda bulunduğu yerden alınması, vkullanıcıya bu malzemelerin gönderilmesinin sağlanmasıdır. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 62

Bilgi Teknolojileri Bilgisayar teknolojilerindeki hızlı değişim lojistik sektöründe de verimliliğin artmasında önemli rol oynamaktadır. Bu alanda kullanılan pek çok program ve sistem olmasına karşın, lojistik firmalarınca kullanılan teknolojiler dört ana grupta toplanmaktadır. Bunlar: Dağıtım İhtiyaçlarının Planlanması (Distibution Requirements Planning -DRP), Elektronik Veri Değişimi (Electronic Data Interchange – EDI), Depo Yönetimi Sistemleri (Warehouse Management Systems – WMS) ve Taşıma Yönetimi Sistemleri (Transportation Management Systems TMS) olarak sıralanabilir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 63

Küresel Lojistiğin Merkezleri: Lojistik Üsler Lojistik merkezler, tüm lojistik faaliyetlerinin etkin bir şekilde yürütülebilmesi için lojistik ve onları destekleyici firmaların bir arada toplanması sonucu oluşturulmuş bölgelerdir. Karayolu, havayolu ve limanlara yakın olması nedeniyle bu taşıma modlarına bağlantıların gerçekleştirildiği bir merkez konumundadır. Lojistik merkez, lojistik köy ve lojistik üs olarak da tanımlanabilir. Küresel, uluslararası, bölgesel taşıma ve yerel taşıma-dağıtım olarak bölümlere ayrılabilir. 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 64

KAYNAKLAR STRATEJİK KÜRESEL PAZARLAMA 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 65

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM ALPARSLAN ÖZMEN 10/29/2020 Necdet Timur-Alparslan Özmen 66