STRATEJ GELTRME BAKANLII Veri Tanmlamas ve Veri Standardnn
STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI Veri Tanımlaması ve Veri Standardının Oluşturulması Ayşe Merve UZUN-Orman ve Su İşleri Uzman Yard 25. 11. 2020 1
İÇERİK • Veri Tanımlamasının Projedeki Yeri – Neden Veri Tanımlamasına İhtiyaç Duyuyoruz? • Veri Kaynakları • Veri Tanımlama Standartları – ISO 11179 – E-Sağlık. net • Veri Elemanı Nedir? – Veri Elemanının Özellikleri – Veri Elemanı Tanımlama Standartları – Veri Elemanı Tanımlaması İçin Örnek Çalışma • Veri Seti Nedir? – Veri Seti Tanımlama Standartları – Veri Seti Tanımlaması İçin Örnek Çalışma 25. 11. 2020 2
Veri Tanımlamasının Projedeki Yeri 3. Raporlama ve Karar Destek 2. Veri Ambarının Oluşturulması 1. Veri Tanımlanması 25. 11. 2020 3
Neden Veri Tanımlamasına İhtiyaç Duyuyoruz? Veri envanteri projeleri verinin tanımlanması ve toplanması ile başlar. Veri tanımlaması 25. 11. 2020 4
Veri Kaynakları • Operasyonel Veritabanları • Excel Vb. Elektronik Dokümanlar • İş Süreçleri Girdi-çıktı Verileri • Elektronik Ortamda Temin Edilen Dış Veriler 25. 11. 2020 5
Veri Tanımlama Standartları • ISO 11179 • Birlikte Çalışabilirlik Rehberi • Sağlık. NET 25. 11. 2020 6
ISO 11179 Nedir? • TSE tarafından kabul edilen bu belge, veri elemanlarının özellikleri ve standardizasyonunu belirlemek amacıyla oluşturulmuştur. • Veri elemanlarının temel niteliklerini kapsar. 25. 11. 2020 7
ISO 11179 İÇERİĞİ Bu standart; • veri elemanı sözlüklerinin tarifini • veri elemanının özelliği ve kapsamını • uygulama esaslı veri modelleri ve veri tabanlarına ait mesaj tiplerinin tasarımını içerir. 25. 11. 2020 8
SAĞLIK. NET HAKKINDA Sağlık. NET sağlık kurumlarında elektronik ortamda üretilen verileri ü doğrudan üretildikleri yerden standartlara uygun şekilde toplayan ü toplanan verilerden tüm basamaklarda sağlık hizmetlerinde verim ve kaliteyi arttırmayı hedefleyen ü entegre, güvenli, hızlı, genişleyebilen bir bilgi ve iletişim platformudur. 25. 11. 2020 9
SAĞLIK. NET ALTYAPISININ TEMEL ÖZELLİKLERİ • Web teknolojisine dayalı her basamaktaki bağımsız yazılımlardan standart veri transferi yapabilen altyapı • Karar mekanizmasında rol alabilen, yeterli ve gerekli bilgiye merkezden ulaşılabilme olanağı sağlayan karar destek sistemi • Uluslararası kurumlar (WHO, EUROSTAT, OECD) tarafından istenen göstergelerin takip edilmesini sağlayacak raporlama sistematiği • Hukuka uygun olarak uluslararası veri değişimi imkânı sunan altyapı 25. 11. 2020 10
SAĞLIK. NET ÇALIŞMALARI • Ulusal Sağlık Veri Sözlüğü (USVS) Analiz Raporu (2008) • Aile Hekimliği ve Diyabet İzlem Minimum Veri Setlerinin Belirlenmesi • Sağlık Kodlama Referans Sunucusu (SKRS) Analiz ve Tasarımı • Ulusal Sağlık Bilgi Sistemi (E-Sağlık) İhalesi • Aile Hekimliği Bilgi Sistemi (AHBS) 25. 11. 2020 11
Veri Elemanı Nedir? Veri Elemanı: Tanımlanması, isimlendirilmesi ve değeri birtakım özellikler vasıtasıyla belirlenen en küçük veri birimidir. 25. 11. 2020 12
Veri Elemanının Özellikleri • Veri elemanları OSİB veri tabanının en alt seviyede yer alan elemanlarıdır. • Veri elemanları veri tabanında yer alacak olan her bir kaydı ifade etmektedir. • Elemanların tanımlanabilmesi amacıyla standart bir şablon geliştirilmiştir. 25. 11. 2020 13
Veri Elemanı Tanımlama Standardı 25. 11. 2020 14
Veri Elemanı Tanımlama Formu 25. 11. 2020 15
Veri Elemanı Tanımlama Adı: Veri elemanına atanan tekli veya çoklu kelimeden oluşan tanımlamadır. Veri Elemanı Metaveri Türü: Türetilmiş Veri Elemanı Bileşik Veri Elemanı No: 25. 11. 2020 YAŞ TELEFON NUMARASI Veri Sözlüğündeki bir veri elemanını tanımlamak için kullanılan sayıdır. 16
Veri Elemanı Tanımlama Veri elemanının işlevsel durumunu ifade eder. İdari Durumu: ÖRNEK: • KULLANIMDA • KULLANIM DIŞI Oluşturulma Tarihi: Veri elemanının sözlükte oluşturulduğu tarihi ifade eder. Sürüm Tarihi: Sürümün yapıldığı tarihi ifade eder. Sürüm No: 25. 11. 2020 Her bir veri elemanın sürüm numarasını ifade eder. ISO/IEC 11179 standardı ile uyumludur. 17
Veri Elemanı Tanımlama Kaldırılma Tarihi: Veri elemanının idari durumunun “KULLANIM DIŞI” yapıldığı tarihi gösterir. Kayıt Otoritesi: Standartları kayıt altına alan organizasyonu ifade eder. ÖRNEK: SGB, Etüt Planlama Tahsisler Daire Başkanlığı, İşletme Bakım Dairesi Kaynak doküman ve veri seti tanımlarının geliştirildiği Organizasyon: kurum/birimi ifade eder. ÖRNEK: DKMP, ÇEM, Bölge Müdürlüğü Kaynak doküman: 25. 11. 2020 Veri elemanının tanımlanmasına yardımcı olan kaynak dokümanı ifade eder. 18
Tanımlayıcı ve Niteleyici Özellikler Tanımı: Veri elemanının gerekliliğini ve diğer bütün veri elemanlarından farklılığını açıklar. Bağlamı: Veri elemanının ne amaçla kullanıldığını ifade eder. Ek Değerlendirmeler: 25. 11. 2020 Veri elemanı için yapılan ek yorumları ifade eder. 19
İlişkisel ve Gösterimsel Özellikler Numerik Alfanumerik ABC 123 Boolean 1: ERKEK 2: KADIN Veri Tipi: Para Birimi Tarih-Saat 25. 11. 2020 09. 09. 2015 15: 00 20
İlişkisel ve Gösterimsel Özellikler Alan Büyüklüğü: Veri eleman değerini temsil eden depolama birimidir. ÖRNEK: Yıl için alan büyüklüğü 4 tür. Veri elemanlarının değerlerinin bir dizi şeklinde tasvir edilmesidir. Tarih formatı GG. AA. YYYY Format: Tarih. Saat formatı GG. AA. YYYY SS: DD Nümerik formatı N() Alfa. Nümerik formatı A() 25. 11. 2020 21
İlişkisel ve Gösterimsel Özellikler Doğrulama Kuralları: KRS Sistem Kodu: Verinin geçerliliğini sorgulama kurallarını ifade eder. Kodlama Referans Sunucusu tarafından atanan eşsiz koddur. Örnek: “Rapor Türü” veri elemanının KRS Sistem Kodu: 5 e 826 ca 7 -ff 8 e-492 a-820 b-1 dd 76230 b 2 e 3. Kullanım Kılavuzu: Veri elemanının için eklenen fazladan yorumları ifade eder. Toplama Metodları: Belirli bir veriyi sahadan toplayabilmek için yapılan tavsiyeler, veriler, kılavuzlardır. 25. 11. 2020 22
İlişkisel ve Gösterimsel Özellikler İlişkili Veri Elemanları: Veri sözlüğünde bir veri elemanı ile ilişkili herhangi bir diğer veri elemanını ifade eder. Bulunduğu Veri elamanının bulunduğu veri setinin adını ifade Seti: eder. Veri Kapsamı: 25. 11. 2020 Veri elemanı için izin verilen değerler aralığını ifade eder. 23
Veri Elemanı Tanımlaması İçin Örnek Çalışma Cinsiyet Veri Elemanı Metadata Türü Veri Elemanı No. Sürüm No. Kayıt Otoritesi Kaynak Organizasyon Kaynak Doküman : : : VERİ ELEMANI İdari Durumu 1 Oluşturulma Tarihi 1 Sürüm Tarihi SGB Kaldırılma Tarihi DKMP Av Yönetim Bilgi Sistemi (AVBİS) Tanımlayıcı ve Niteleyici Özellikler Tanımı : Kişinin cinsiyeti. Bağlamı : Avcılık faaliyetlerinin kontrolü için gereklidir. Ek Değerlendirmeler : : : KULLANIMDA 10. 2. 2015 - İlişkisel ve Gösterimsel Özellikler Veri Tipi : Nümerik Alan Büyüklüğü : 1 Format : N Veri Kapsam Alanı : 1. Erkek 2. Kadın KRS Sistem Kodu : Doğrulama Kuralları : Avcının TC Kimlik numarasıyla doğrulanır. Kullanım Kılavuzu : Avcıların cinsiyetine göre avlanma durumları belirlenebilir. Avcılar tarafından girilebilir veya TC Kimlik numarasına göre Toplama Metotları : MERNİS’ten ulaşılabilir. İlişkili Veri Elemanları : TC Kimlik No Destekleyici Veri Elemanları : TC Kimlik No 25. 11. 2020 Bulunduğu Veri Setleri : Avcı Veri Seti 24
Veri Seti Nedir? Veri Seti: Aynı obje sınıfının farklı niteliklerini taşıyan veri elemanları tarafından oluşturulan bütündür. 25. 11. 2020 25
Veri Seti Tanımlama Standardı Veri Sözlüğü Veri Seti Veri Elemanı 25. 11. 2020 26
25. 11. 2020 27
Veri Seti Tanımlama Adı: İdari Durumu: Veri Seti No: Veri Seti Tipi: 25. 11. 2020 Veri setine atanan tekli veya çoklu kelimeden oluşan tanımlamadır. KULLANIMDA KULLANIM DIŞI Veri setini tanımlamak için kullanılan 6 basamaklı sayıdır. Veri Seti Minimum Veri Seti 28
Veri Seti Tanımlama Bakanlık iştigal sahalarına havi temalardan; • Doğa Koruma • Su Veri Seti Teması: • Orman • İklim isimlerinden ilgili olan birisi tanımlanacaktır. Oluşturulma Tarihi: Sürüm No: 25. 11. 2020 Veri setinin sözlükte oluşturulduğu tarihi ifade eder. Her bir veri setinin sürüm numarasını gösterir. ISO/IEC 11179 standardı ile uyumludur. İsim, Tanımlama ve Veri Kapsama Alanı özelliklerin birinde veya birden fazlasına bir değişiklik olduğunda veri setine yeni bir sürüm numarası atanır. 29
Veri Seti Tanımlama Sürüm Tarihi: Sürümün yapıldığı tarihi ifade eder. Kaldırılma Tarihi: Veri setinin idari durumunun “KULLANIM DIŞI” yapıldığı tarihi ifade eder. Kaynak doküman ve veri seti tanımlarının geliştirilmesinden sorumlu birimi ifade eder. Kurum/Birim: Standartları kayıt altına alan organizasyonu ifade eder. Kayıt Otoritesi: Bakanlıkta kayıt otoritesi olarak SGB yazılacaktır. 25. 11. 2020 30
Tanım ve Nitelikleri Kapsamı: Veri setinin içeriğini ifade eder. Bağlamı: Veri setinin ne maksatla kullanıldığını ifade eder. Toplama Metotları: Belirli bir veri setini sahadan toplayabilmek için uygulanan metotları ifade eder. Toplama Zamanı ve Periyodu: Veri Setine ait verilerin ne zaman ve hangi sıklıkta toplanacağını ifade eder. Raporlama Veri seti değerini temsil eden depolama birimidir. Düzenlemesi: 25. 11. 2020 31
İlişki ve Gösterim Özellikleri Veri Seti Elemanları: Veri seti içinde yer alan veri elemanlarını ifade eder. Ayrıca bu veri elemanlarının • Zorunluluk Seçimli, Zorunlu, Koşullu • Tekrar etme 1 veya 1’den fazla durumunu belirtilir. Veri setinin ilişkili olduğu diğer veri setlerinin isimleri İlişkili Veri Seti: belirtilir. 25. 11. 2020 32
Veri Seti Tanımlaması İçin Örnek Çalışma 25. 11. 2020 33
Teşekkürler… 25. 11. 2020 34
- Slides: 34