STRATEGIE OCENIANIA KSZTATUJACEGO Praga 25 lutego 2013 1

STRATEGIE OCENIANIA KSZTAŁTUJACEGO Praga, 25 lutego 2013 1

Pytanie kluczowe Co zrobić, aby uczniowie w szkole uczyli się skutecznie, pożytecznie i z przyjemnością? 2

Zasady Podczas prezentacji będziemy używać różnych technik proponowanych w ocenianiu kształtującym (OK): • • • Patyczki Światła Niepodnoszenie rąk Białe tablice-kartki Karty ABCD Zeszyty Na koniec prezentacji podsumujemy korzyści płynące ze 3 stosowania użytych technik OK.

Cele prezentacji • Zapoznanie uczestników ze strategiami OK. • Zademonstrowanie technik OK. • Zachęcenie uczestników do stosowania OK w ich pracy z uczniami. Zeszyt 1/str. 2 4

Strategie oceniania kształtującego I. Określanie i wyjaśnianie uczniom celów uczenia się i kryteriów sukcesu. II. Organizowanie w klasie dyskusji, zadawanie pytań i zadań, dających informacje, czy i jak uczniowie się uczą. III. Udzielanie uczniom takich informacji zwrotnych, które umożliwiają ich widoczny postęp. IV. Umożliwianie uczniom, by korzystali wzajemnie ze swojej wiedzy i umiejętności. V. Wspomaganie uczniów, by stali się autorami, podmiotami, „właścicielami” procesu własnego uczenia się. Zeszyt 2/str. 2 5

Światła Na ile wymienione strategie są dla Ciebie zrozumiałe? Zielone – wiem co się kryje za tymi hasłami Żółte – chciałabym/chciałbym przedyskutować ich znaczenie Czerwone – nie wiem, co kryje się pod tymi hasłami 6

Ocenianie kształtujące polega na pozyskiwaniu przez nauczyciela i ucznia w trakcie nauczania informacji, które pozwolą rozpoznać, jak przebiega proces uczenia się, aby: • Nauczyciel modyfikował dalsze nauczanie, • Uczeń otrzymywał informację zwrotną pomagającą mu się uczyć. Zeszyt 3/str. 3 7

Pierwsza strategia OK Określanie i wyjaśnianie uczniom celów uczenia się i kryteriów sukcesu. 8

Cele • Zastanowić się, po co tego uczę? Co moi uczniowie już na ten temat wiedzą? • Zaplanować, dokąd się zmierza i co się chce osiągnąć. • Podzielić się „tajemnicą” celów z uczniami. • Sprawdzić, czy cele zostały osiągnięte. 9

Rozmowa w parach (2 min) Która z trudności zgłaszanych przez nauczycieli, wydaje się być najtrudniejsza do pokonania? A. Pokusa ustalania za dużo celów na jedną lekcję B. Brak planowania przed lekcją celów C. Formułowaniu zrozumiałego dla ucznia celu D. Brak czasu na podawanie uczniom celu podczas lekcji E. Niesprawdzanie, czy cel został osiągnięty F. Dopilnowanie zapisania przez uczniów celu lekcji G. Formułowanie celów w postaci efektu, a nie czynności H. Nie odwoływanie się do celów lekcji podczas jej trwania 10 Patyczki

Kryteria sukcesu Ustalenie, na co będziemy zwracać uwagę przy ocenianiu. Określenie - faktów, dowodów, które pokażą nauczycielowi i uczniowi, czy cel lekcji został osiągnięty. 11

Technika pierwszej strategii Praca wzorcowa Nauczyciel pokazuje uczniom dobrze wykonaną pracę i pyta ich: Dlaczego ta praca jest dobra? Uczniowie wraz z nauczycielem tworzą kryteria sukcesu dobrej pracy. 12

Korzyści po stronie ucznia • Uczeń wie, czego ma się nauczyć. • Uczeń zna kryteria dobrze wykonanej pracy. • Uczeń może brać udział w tworzeniu kryteriów. • Uczeń wie, czego ma się nauczyć, aby osiągnął wysokie wyniki. • Uczeń sam może sprawdzić, czy prawidłowo wykonał pracę. • Wzrasta odpowiedzialność ucznia za jego proces uczenia się. 13

Strategia I w języku ucznia: Lepiej się uczę, jeśli wiem, po co i czego mam się nauczyć 14 Zeszyt 4/str. 3 – Zapisz, co chciałabyś/chciałbyś zapamiętać z pierwszej strategii

Druga strategia OK Organizowanie w klasie dyskusji, zadawanie pytań i zadań, dających informacje, czy i jak uczniowie się uczą. 15

Techniki pozyskiwania informacji druga strategia • • 16 karty ABCD światła zdania podsumowujące pytania uczniów

Techniki zadawania pytań a. czas oczekiwania na odpowiedź ucznia (klepsydra) b. ustalanie odpowiedzi w parach c. niepodnoszenie rąk d. uczenie się na błędach e. zadawanie pytań otwartych 17 >5 sek

Zadanie Dopasuj w zeszycie 5/str. 4 obrazki do technik: a. b. c. d. e. czas oczekiwania na odpowiedź ucznia (klepsydra) ustalanie odpowiedzi w parach niepodnoszenie rąk uczenie się na błędach zadawanie pytań otwartych Ocena koleżeńska: sprawdźcie w parach, czy macie te same przyporządkowania? 18

Pytania na myślenie Taksonomia Blooma I. Wiedza: przypomnij, wymień II. Rozumienie: wytłumacz, opisz, zilustruj III. Stosowanie: wybierz, rozwiąż, zastosuj IV. Analiza: opisz strukturę i znajdź wzory V. Synteza: uogólnij, podsumuj, zaprojektuj VI. Ewaluacja: sformułuj opinie na podstawie uzasadnionych argumentów 19

Pytania kluczowe Pytania ukazujące uczniom szerszy kontekst, zachęcające ich do poszukiwania odpowiedzi, angażujące w naukę 20

Wyrażenia algebraiczne Każdy (w myślach) ustala swoją kostkę domina i wykonuje obliczenia na swojej karcie. • To, co jest po lewej stronie mnożymy przez 5 • Dodajemy 1 • Mnożymy przez 2 • Dodajemy to co jest prawej stronie • Odejmujemy dwa Zeszyt 6/str. 5 21 losujemy

x y 2(5 x +1) + y - 2 = 10 x + y Czy wszystkim się zgodziło? światła Zeszyt 7/str 5: Jaki przykład pytania kluczowego przychodzi mi do głowy? Skarbiec OK - www. ceo. org. pl/ok 22

Dialog i dyskusja Nauczyciel: • wie na jakim etapie nauki są jego uczniowie i do tej wiedzy dostosowuje nauczanie, • prowadzi z uczniami dialog na temat tego, co już zrozumieli, a na co należy jeszcze poświęcić czas. W ocenianiu kształtującym nauczyciel w sposób ciągły kontroluje stan wiedzy i umiejętności uczniów i nie przechodzi dalej, jeśli jego uczniowie nie są na to gotowi. 23

Jak rozpoznać drugą strategię? Rozmowa w parach (1 min): Po czym można poznać, że nauczyciel stosuje drugą strategię w swojej pracy? Proszę podać, co byś obserwował/a w czasie wizyty w klasie? Zeszyt 8/str. 5 patyczki 24

Trzecia strategia OK Udzielanie uczniom takich informacji zwrotnych, które umożliwiają ich widoczny postęp. 25

Informacja zwrotna Cztery elementy: • wyszczególnienie i docenienie dobrych elementów pracy ucznia [++] • odnotowanie tego, co wymaga poprawienia lub dodatkowej pracy ze strony ucznia [-] • wskazówki – w jaki sposób uczeń powinien poprawić pracę [D] • wskazówki – w jakim kierunku uczeń powinien pracować dalej [f] 26 Zeszyt 8/str. 6

Ocenianie kształtujące a ocenianie sumujące Rodzaj informacji zwrotnej Zyski Wpływ na motywację w nauce Same oceny Żadne Uczniowie uzdolnieni Same komentarze 30% Pozytywny Uczniowie o przeciętnych zdolnościach Negatywny Wszyscy uczniowie Pozytywny Oceny Żadne Uczniowie uzdolnieni i komentarze Uczniowie o przeciętnych zdolnościach Pozytywny Negatywny

Pytanie Przedyskutuj z partnerem, dlaczego nie jest korzystne wystawianie przy komentarzu również stopnia? Dwa razy po minucie klepsydra Zeszyt 9/str. 6

Informacja zwrotna powinna q Dotyczyć ustalonych wcześniej kryteriów q Trafiać w sferę najbliższego rozwoju q Pomagać uczniowi się uczyć q Stanowić dialog pomiędzy nauczycielem i uczniem

Trudności związane z informacją zwrotną a) Czasochłonność i pracochłonność b) Rozdzielenie oceny kształtującej od sumującej c) Niemożność podania pełnej informacji zwrotnej do bardzo słabej pracy ucznia d) Uczniowie z niej nie korzystają e) Przyzwyczajenie rodziców i uczniów do ocen f) Niechęć uczniów do poprawy pracy g) Uczniowie „dobrzy” pozbawiani są nagrody h) Trzymanie się kryteriów sukcesu i) Przyjęty przez szkołę system oceniania j) Nie widać szybkich efektów światła

Rozmowa w parach (2 min) Każda z par wybiera jedną z trudności i stara się znaleźć argumenty pomagające nauczycielowi w jej przezwyciężeniu. Patyczki Zeszyt 10/str. 7 – Co chciałabyś/byś zapamiętać z trzeciej strategii?

Czwarta strategia Umożliwianie uczniom, by korzystali wzajemnie ze swojej wiedzy i umiejętności. Dla ucznia: Lepiej się uczę, jeśli korzystam z wiedzy i umiejętności moich koleżanek i kolegów. 32

Czwarta strategia Na lekcji u nauczyciela stosującego IV strategię możemy zaobserwować: • • Pracę w grupach i parach Wzajemne nauczanie Ocenę koleżeńską ………… Zeszyt 11/str. 7 33

Piąta strategia OK Wspomaganie uczniów, by stali się autorami, podmiotami, „właścicielami” procesu własnego uczenia się. Dla ucznia: Lepiej się uczę, jeśli jestem świadomy i odpowiedzialny za swój proces uczenia się. 34

V strategia Pytania kluczowe samoocena Rodzice Powiązanie z rzeczywistością samodzielność Stawianie wyzwań Wybór Wiara w swoje możliwości Odpowiedzialność 35 Zainteresowanie Motywacja

Pytanie Proszę przedyskutować z partnerem, a potem napisać na białej kartce, jakie narzędzia oceniania kształtującego wspomagają V strategię? 36 A. B. C. D. E. F. G. H. Cele lekcji Nacobezu Pytania kluczowe Techniki zadawania pytań Informacja zwrotna Samoocena Ocena koleżeńska Zeszyt 12/str. 7 Praca z rodzicami Zapisz, jakie narzędzia wspierają V strategię?

Ważne narzędzie V strategii - samoocena Uczeń, który potrafi ocenić, ile się nauczył, co najbardziej sprzyja jego uczeniu się i ile jeszcze pracy przed nim, będzie pracował aktywniej i bardziej efektywnie. Zeszyt 13/str. 8 – Co chciałabyś/byś zapamiętać z piątej strategii? 37

Jak wprowadzać ocenianie kształtujące w szkole? • Udział rady pedagogicznej w szkoleniach z OK. • Udział przedstawicieli rady pedagogicznej w rocznym kursie internetowym. • Decyzja w sprawie zakresu stosowania OK w szkole. • Wspólna praca i dyskusja. 38 • Przystąpienie do programu zawansowanego – RUN

OK - plan dla całej szkoły OK ma szanse jedynie, gdy jest przedsięwzięciem całej szkoły. 39

Korzyści z OK wprowadzanego „minuta po minucie” Interwencja Pozyskane Koszt roczny dodatkowe miesiące ……………………………………. Redukcja liczebności 4 miesiące € 20 000 klas o 30% ……………………………………. Podniesienie 2 miesiące € 6 000 kwalifikacji przedmiotowej nauczyciela ……………………………………. Ocenianie 8 miesięcy € 2 000 Kształtujące 40

Pytanie kluczowe Czy można stworzyć szkołę, w której uczniowie uczą się skutecznie, pożytecznie i z przyjemnością 41 ?

Więcej o ocenianiu kształtującym: Na stronie: www. ceo. org. pl. /ok • Pytanie do eksperta • Skarbiec OK • Materiały dla nauczycieli W publikacjach Akademii SUS: Jak oceniać, aby uczyć P. Black i inni Ocenianie kształtujące w praktyce D. Sterna 42

Podsumowanie 1 Proszę przedyskutować odpowiedzi w parach. Dlaczego stosowałam: • Patyczki • Światła • Niepodnoszenie rąk • Białe tablice-kartki • Karty ABCD • Zeszyty 43 2 minuty losowanie

Podsumowanie 2 Przypomnijmy sobie cele prezentacji: • Zapoznanie uczestników ze strategiami OK. • Zademonstrowanie technik OK. • Zachęcenie uczestników do stosowania OK w ich pracy z uczniami. Światła Proszę dokończyć zdanie na żółtej karteczce, którą proszę mi oddać po zakończeniu lekcji. Z prezentacji chciałabym/bym zapamiętać ……. . 44

Ewaluacja Proszę dokończyć zdanie na białej kartce, którą proszę oddać mi po zakończeniu prezentacji. Z prezentacji chciałabym/bym zapamiętać ……. . www. ceo. org. pl/ok www. ceo. org. pl/run 45

Dziękuję za uczestnictwo w prezentacji danuta. sterna@ceo. org. pl 46