Steunpunt Wonen 2012 2015 van onderzoeksvragen naar resultaten

Steunpunt Wonen 2012 -2015: van onderzoeksvragen naar resultaten en beleidsimpact Sien Winters Coördinator Steunpunt Wonen www. steunpuntwonen. be

Inhoud Van onderzoeksvragen behandelde thema’s resultaten impact op beleid 16 -12 -2021 2

1. Onderzoeksvragen BESTUURLIJK RUIMTELIJK BELEID WOONBELEID ENERGIEBELEID WELZIJNSBELEID FISCAAL BELEID Beleidsvoorbereiding en -evaluatie Doelmatig beleid Ruimtegebruik Energie. Zuinigheid Beschikbaarheid Betaalbaarheid Kwaliteit Sociale inclusie Woonzekerheid Welzijn Fiscaliteit Data, analyses, indicatoren… Stedenbouw. Sociaal-geografen Economisten kundigen Psychologen Sociologen Architecten 16 -12 -2021 3

1. Onderzoeksthema’s Verdeling energiesubsidies Verdeling woonsubsidies, fiscale instrumenten, huurwetgeving, sociale huisvesting, sociale leningen, aanbodbeleid private huurmarkt, lokaal woonbeleid, grond- en pandenbeleid, territoriale benaderingen in woonbeleid… Beleidsvoorbereiding en -evaluatie Doelmatig beleid Ruimtegebruik Energie. Zuinigheid Beschikbaarheid Betaalbaarheid Kwaliteit Sociale inclusie Woonzekerheid Welzijn Fiscaliteit Data, analyses, indicatoren… Grote Woononderzoek 2013, prijsvorming op de woningmarkt, meting van de leegstand, ontwikkeling van indicatoren, wonen aan de onderkant… Analyses EPC-databank 16 -12 -2021 4

2. Enkele resultaten Grote Woononderzoek 2013 - 1 miljoen Vlaamse woningen voldoet niet aan normen Vlaamse overheid De woningkwaliteit verbetert globaal, maar er blijft een kern van slechte woningen 52% van private huurders betaalt meer dan 30% van inkomen aan huur Voor het eerst sinds WOII stijgt het aandeel eigenaars niet langer De isolatie van woningen verbetert, maar er is nog veel winst te boeken … 16 -12 -2021 5

3. Enkele resultaten Prijsvorming op de woningmarkt - Betaalbaarheid bepaalt de woningprijzen - Woonbonus heeft de woningprijzen opgedreven - … 16 -12 -2021 6

3. Enkele resultaten Uitstroom uit instellingen naar woningmarkt - Toegang tot woningmarkt bijzonder moeilijk voor wie uit gevangenis, psychiatrie of jeugdzorg komt Wonen en welzijn blijven gescheiden werelden 16 -12 -2021 7

3. Enkele resultaten Analyses EPC-databank - Grondige analyse van meer dan 600. 000 EPC’s EPC-bestand nog niet representatief voor volledige woningvoorraad Maar wel interessant bij voorbereiding beleid Aanbevelingen voor verbeterde registratie 16 -12 -2021 8

3. Enkele resultaten - Verdeling woonsubsidies - 16 -12 -2021 Federale fiscale subsidies komen vooral toe aan hogere inkomens Vlaamse subsidies meer gericht op lagere inkomens Gemiddelde subsidie sociale woning is 237 € per maand (2008) Gemiddelde subsidie sociale lening VMSW is 77 € per maand (2008) Aanbevelingen voor modaliteiten Vlaamse subsidies … 9

3. Enkele resultaten - Terrioriaal selectief woonbeleid - 16 -12 -2021 Er bestaat veelheid aan territoriale criteria in instrumenten woonbeleid Pleidooi voor een meer integrale benadering, vertrekkend van doelstellingen van woonbeleid Voorstellen voor nieuwe gebiedsafbakeningen op bovenlokaal niveau (tegen einde 2015) 10

3. Enkele resultaten - huurschatter 16 -12 -2021 - Website die ‘redelijke’ huurprijs berekent na ingeven van woningkenmerken Idee en model: Steunpunt Wonen Software: Wonen-Vlaanderen Is nu tevens bron van data over private huurmarkt 11

3. Enkele resultaten Tevredenheidsmeting sociale huisvesting - 16 -12 -2021 Gebruiksvriendelijk instrument waarmee SHM’s tevredenheid van klanten kunnen meten Concept: Steunpunt Wonen Software: Wonen – Vlaanderen Pilootmeting loopt bij 6 SHM’s 12

3. Enkele resultaten Lokaal woonbeleid 16 -12 -2021 - Wat zijn outputs lokaal woonbeleid? Evaluatie subsidie IGS 13

4. Impact op woonbeleid Data, indicatoren, inzichten Beleidsevaluatie, instrumentontwikkeling • • Impact vermoedelijk enkel op lange termijn Werkt ook indirect, via stakeholders Naast impact op beleid ook impact op initiatieven van stakeholders • • Impact veel directer en op kortere termijn Beleidsevaluaties dragen soms wel / soms niet bij tot bijsturing instrumenten Instrumenten worden vaak wel direct gebruikt Succesfactoren • • • Goede vertaling van beleidsvragen in realistische onderzoeksvragen Sterke wederzijdse betrokkenheid van ambtenaren en onderzoekers Betrokkenheid stakeholders: inbreng van praktijkkennis, draagvlak voor conclusies Bekendmaking resultaten bij breed publiek Stabiele kennisbasis bij onderzoekers (institutioneel, data, methoden, internationaal ingebed) 16 -12 -2021 14

5. Impact op ruimtelijk beleid - Zeer beperkt - Waarom? - Onderzoeksvragen niet mee geformuleerd vanuit ruimtelijke beleidslogica - Beperkte betrokkenheid ambtenaren en stakeholders ruimtelijk beleid bij woononderzoek - De complexiteit van de thematiek maakt het ook erg moeilijk - Idem voor impact op welzijnsbeleid, bestuurlijk beleid - Wel enige impact op fiscaal beleid, energiebeleid 16 -12 -2021 15

6. Impact van ruimtelijk beleid Laat ons de vraag omkeren: Hoe kan ruimtelijk beleid / ruimtelijk onderzoek bijdragen tot kwaliteit, betaalbaarheid, woonzekerheid, sociale inclusie? Tal van mogelijke onderzoeksvragen voor ruimtelijk onderzoek: - Waar en hoeveel nieuwbouw toestaan? (kwaliteit, beschikbaarheid) - Waar woningen voor wie? (beschikbaarheid) - Waar welke voorzieningen inplanten? (kwaliteit woonomgeving) - Hoe de woningvoorraad differentiëren binnen een wijk sociale inclusie) - Hoe via ruimtelijke planning betaalbaar wonen mogelijk maken (betaalbaarheid) - … 16 -12 -2021 16

6. Impact van ruimtelijk beleid Idem voor het bestuurlijk beleid / bestuurskundig onderzoek: Hoe kan bestuurlijke organisatie bijdragen tot kwaliteit, betaalbaarheid, woonzekerheid, sociale inclusie? Tal van mogelijke onderzoeksvragen voor bestuurskundig onderzoek: - Draagt grotere autonomie van de lokale besturen bijdragen tot meer doelmatig woonbeleid of net niet? - Hoe worden intergemeentelijke samenwerkingsverbanden (SHM’s, SVK’s, …) best gedefinieerd? - … 16 -12 -2021 17