Starzenie si spoeczestwa Wyzwania dla podmiotw ekonomii spoecznej

  • Slides: 18
Download presentation
Starzenie się społeczeństwa Wyzwania dla podmiotów ekonomii społecznej Michał Zubek - Rzeszów

Starzenie się społeczeństwa Wyzwania dla podmiotów ekonomii społecznej Michał Zubek - Rzeszów

Przemiany demograficzne w Polsce Przemiany demograficzne stanowią obecnie jedną z najważniejszych kwestii politycznych, wpływających

Przemiany demograficzne w Polsce Przemiany demograficzne stanowią obecnie jedną z najważniejszych kwestii politycznych, wpływających na rozwój polityki w skali międzynarodowej. Polska także doświadcza bardzo istotnych zmian demograficznych, takich jak spadek liczby ludności, niska dzietność( poniżej zastępowalności pokoleń), emigracja ludzi młodych czy też starzenia się ludności. Procesy demograficzne należy rozpatrywać w perspektywie długoterminowej. Na przykład zmiany w liczbie ludności, które miały miejsce 50 -60 lat temu, determinują sytuację dzisiejszą, a obecnie zachodzące zjawiska demograficzne wpłyną na kształt społeczeństw w przyszłości.

Przemiany demograficzne w Polsce Poza tym na zachowania demograficzne członków społeczeństwa , tj. liczba

Przemiany demograficzne w Polsce Poza tym na zachowania demograficzne członków społeczeństwa , tj. liczba małżeństw, urodzeń, migrację, itp. wpływają aktualnie występujące okoliczności o charakterze społecznym, gospodarczym, kulturowym, takie jak: - przepływy na rynku pracy, - warunki życia, - polityka prorodzinna państwa, - infrastruktura publiczna.

Przemiany demograficzne w Polsce – trendy ogólne q. Spadek liczby ludności W najbliższej przyszłości

Przemiany demograficzne w Polsce – trendy ogólne q. Spadek liczby ludności W najbliższej przyszłości będzie przebiegał jeszcze szybciej. Na podstawie wyników Narodowego Spisu Powszechnego (NSP) z 2011 r. GUS szacuje, że w ciągu następnych 15 lat ( do roku 2025), z rynku pracy w Polsce zniknie prawie 3 miliony osób. Jednocześnie GUS podaje, że z Polski już wyemigrowało prawie 2 miliony osób. Dla niektórych lokalnych rynków pracy takie trendy będą powodować poważne konsekwencje, takie jak: - zjawisko depopulacji, - znaczny niedobór wykwalifikowanej siły roboczej, - problemy związane z niedopasowaniem umiejętności pracowników do oczekiwań pracodawców.

Przemiany demograficzne w Polsce – trendy ogólne c. d. q wzrost długości życia (

Przemiany demograficzne w Polsce – trendy ogólne c. d. q wzrost długości życia ( starzenie się społeczeństwa) Starzenie się ludności oznacza, że całe społeczeństwo stopniowo staje się coraz starsze. Średni wiek mężczyzn wzrósł w latach 1990 -2010 z 66, 2 do 72, 1 lat , a średni wiek kobiet z 75, 24 do 80, 59 lat. Prognozy GUS wskazują, że proces starzenia się ludności Polski utrzyma się, a w przyszłości przybierze na sile, co negatywnie wpłynie na strukturę społeczną, powodując takie zjawiska jak: - spadek udziału osób młodych w liczbie ludności ogółem (w wieku przedprodukcyjnym) , - wzrost udziału osób w wieku poprodukcyjnym, - wzrost udziału osób w przedziale wiekowym 44 -64 lat.

Starzenie się społeczeństwa a rynek pracy Chociaż proces starzenia się ludności w Polsce już

Starzenie się społeczeństwa a rynek pracy Chociaż proces starzenia się ludności w Polsce już się rozpoczął, należy podkreślić, że społeczeństwo polskie jest nadal stosunkowo młode. Z danych EUROSTATU z 2011 roku wynika, że w Polsce udział osób po 65 roku życia w ogólnej liczbie ludności wynosi 13, 6% i należy do najniższych w Unii Europejskiej (Słowacja – 12, 4%; Islandia – 12, 3%); podczas gdy w Niemczech – 20, 6%; we Włoszech 20, 3%. ; co jednak nie powinno być powodem do zadowolenia, bo według prognoz w 2030 roku w Polsce będzie około 22% osób w wieku 65+.

Starzenie się społeczeństwa a rynek pracy c. d. Dezaktywizacja osób starszych Starzenie się społeczeństwa

Starzenie się społeczeństwa a rynek pracy c. d. Dezaktywizacja osób starszych Starzenie się społeczeństwa spowoduje znaczące zmiany na rynku pracy – wzrośnie liczba starszych pracowników, przy jednoczesnym zmniejszeniu się liczby osób, które dopiero wchodzą na rynek pracy. Niepokojącym z punktu widzenia polskiego rynku pracy jest niski udział osób starszych w rynku pracy. Poziom zatrudnienia osób w wieku 55 -64 lata w 2011 roku wyniósł 36, 9% i chociaż w ostatnim okresie nieco wzrósł, wciąż należy do najniższych w UE, gdzie średnia dla UE=27 wynosi 47, 4%.

Dezaktywizacja osób starszych c. d. Dezaktywizacja osób w wieku okołoemerytalnym czyli niski stopień aktywności

Dezaktywizacja osób starszych c. d. Dezaktywizacja osób w wieku okołoemerytalnym czyli niski stopień aktywności zawodowej osób starszych wiąże się z: Ø wcześniejszymi odejściami na emeryturę, W latach 1980 -1990 wcześniejsze przechodzenie na emeryturę było w Polsce metodą poprawy sytuacji na rynku pracy, Realizowano programy stanowiące zachętę dla starszych pracowników do przejścia na emeryturę, a pracodawcy w razie trudności finansowych i organizacyjnych wymuszających zmniejszenie liczby pracowników w pierwszej kolejności zwalniali ludzi starszych. Do najważniejszych powodów wcześniejszego przejścia na emeryturę należą: - korzystna relacja między wysokością ostatniego wynagrodzenia a wysokością emerytury ( w szczególności w przypadku osób o niskich zarobkach), - możliwość łączenia dochodów z pracy z emeryturą, - ograniczenie ryzyka związanego z utratą dochodu z pracy.

Dezaktywizacja osób starszych c. d. Ø stanem zdrowia Polaków w okresie okołoemerytalnym mierzony wartością

Dezaktywizacja osób starszych c. d. Ø stanem zdrowia Polaków w okresie okołoemerytalnym mierzony wartością wskaźnika średniego trwania życia bez niepełnosprawności ( znanego jako wskaźnik lat zdrowego życia osób w wieku 65 lat)* znacznie odbiega od średniej UE. W 2010 roku średnia liczba lat zdrowego życia osób w wieku powyżej 65 roku życia w Polsce wyniosła 6, 8 w przypadku mężczyzn i 7, 4 w przypadku kobiet. Są to wartości znacznie niższe niż w UE , (gdzie w odniesieniu do mężczyzn wskaźnik ten wynosi 8, 8 , a kobiet- 9, 0) i prawie o połowę niższe niż w Szwecji (mężczyźni -13, 6; kobiety-14, 6).

Dezaktywizacja osób starszych c. d. Ø sytuacją na rynku pracy. Wzrasta presja konkurencyjna w

Dezaktywizacja osób starszych c. d. Ø sytuacją na rynku pracy. Wzrasta presja konkurencyjna w miejscu pracy ze względu na: - obecność młodszych, lepiej wykształconych, - szersze zastosowanie nowych technologii, - nową kulturę pracy, - nowe wzorce zachowania. Wszystkie te czynniki wpływają niekorzystnie na warunki pracy dla osób starszych, a w szczególności w przypadku braku instrumentów zarządzania wiekiem w przedsiębiorstwach.

Dezaktywizacja osób starszych c. d. Z badań Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej wynika, że:

Dezaktywizacja osób starszych c. d. Z badań Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej wynika, że: zdaniem 42% pracodawców głównymi przyczynami w zatrudnianiu starszych pracowników są: - brak wystarczającej liczby miejsc pracy, - silna konkurencja ze strony młodszych kandydatów, lepiej wykształconych, z kwalifikacjami bardziej odpowiadającymi potrzebom pracodawców, - średnie wynagrodzenie starszych pracowników jest wyższe niż młodszych, a co za tym idzie koszt zatrudnienia osób starszych są dla pracodawców wyższe, tak więc zrozumiałe jest że w dobie kryzysu gospodarczego pracodawcy są bardziej zainteresowani zatrudnianiem młodszych osób.

Wyzwania stojące przed władzami na szczeblu krajowym jak i lokalnym Zmiany demograficzne leżą u

Wyzwania stojące przed władzami na szczeblu krajowym jak i lokalnym Zmiany demograficzne leżą u podstaw wyzwań z którymi muszą zmierzyć się władze krajowe oraz samorządy lokalne w sferze społecznej, gospodarczej oraz na lokalnym rynku pracy. Zmiany te wpłyną w pewnym stopniu na prawie wszystkie sektory gospodarki i obszary życia społecznego. Władze krajowe powinny odpowiadać za ustanowienie właściwych przepisów i udostępnienie instrumentów finansowych, natomiast władze lokalne powinny odpowiadać za bezpośrednie zarządzanie świadczonymi usługami. Stwarza to konieczność opracowania nowych ideii i koncepcji rozwoju infrastruktury oraz strategii świadczenia usług na rzecz starzejącego się społeczeństwa.

Wyzwania dla podmiotów ekonomii społecznej Starzenie się społeczeństwa spowoduje: ü zmianę struktur rynkowych i

Wyzwania dla podmiotów ekonomii społecznej Starzenie się społeczeństwa spowoduje: ü zmianę struktur rynkowych i usług publicznych realizowanych przez instytucje publiczne, ü wzrost popytu na nowe usługi społeczne, w szczególności skierowane do osób starszych, jak : - usługi medyczne w zakresie opieki geriatrycznej, - usługi opiekuńcze i pielęgnacyjne ( opieka całodobowa, opieka dzienna w ośrodkach opiekuńczych, opieka w domu pacjenta, itd. ),

Wyzwania dla podmiotów ekonomii społecznej c. d. Wraz ze starzeniem się ludności zmieniają się

Wyzwania dla podmiotów ekonomii społecznej c. d. Wraz ze starzeniem się ludności zmieniają się potrzeby i możliwości tych, którzy będą tworzyć podmioty ekonomii społecznej ( pracowników, wolontariuszy). Brak pogłębionych studiów i analiz w zakresie roli PES –ów w starzejącym się społeczeństwie nie ułatwia jednoznacznego sprecyzowania roli „wieku” zarówno po stronie osób zaangażowanych w organizację i funkcjonowanie tych podmiotów, jak i po stronie beneficjentów.

Wyzwania dla podmiotów ekonomii społecznej c. d. Trzeba także pamiętać, że to właśnie osoby

Wyzwania dla podmiotów ekonomii społecznej c. d. Trzeba także pamiętać, że to właśnie osoby starsze oraz rosnąca grupa osób niesamodzielnych ( co wiąże się ze starzeniem ludności) będą potrzebować wsparcia, pomocy oraz opieki i będą stanowiły potencjalny krąg odbiorców usług ( opiekuńczych, pielęgnacyjnych, edukacyjnych, medycznych, porządkowych i innych). Analizy już dzisiaj pokazują, że ten obszar jest deficytowy (brak lekarzy- głównie geriatrów, opiekunek).

Wyzwania dla podmiotów ekonomii społecznej c. d. Osoby starsze, (których będzie coraz więcej)mogą być

Wyzwania dla podmiotów ekonomii społecznej c. d. Osoby starsze, (których będzie coraz więcej)mogą być potencjałem, który może i powinien być wykorzystany nie tylko na rynku pracy, ale także w działalności społecznej. W Polsce mały odsetek ludzi jest zaangażowany w pracę charytatywną, w wolontariat. Na podstawie danych Europen Quality Life Survey 2011 aktywność osób starszych w Polsce jest niska m. in. około 5%*. Większe zaangażowanie tylko osób starszych w pracę na rzecz innych starszych wpisuje się to w politykę aktywnego starzenia się, która jest jedną z flagowych koncepcji w strategiach i dokumentach Unii Europejskiej**

Wyzwania dla podmiotów ekonomii społecznej c. d. Przygotowanie się na zmiany demograficzne , szczególnie

Wyzwania dla podmiotów ekonomii społecznej c. d. Przygotowanie się na zmiany demograficzne , szczególnie w kontekście świadomości, że osoby starsze to nie tylko „biorcy”(receivers), ale także „dawcy” (givers) usług – wymusi ustalenie nowych reguł gry dla podmiotów ekonomii społecznej. Niezbędne jest aby prawo i procesy legislacyjne nie były przeszkodą w tworzeniu podmiotów ekonomii społecznej, a same te podmioty działały w sposób profesjonalny i skuteczny, Zmiany demograficzne, które następują w naszym społeczeństwie winny być wykorzystane na rzecz tworzenia możliwości pracy , a tym samym aktywizacji i reintegracji zarówno osób starszych, ale także i młodszych.

Dziękuję za uwagę Michał Zubek

Dziękuję za uwagę Michał Zubek