Start Water Stuwdammen in Turkije In Z O

Start: Water Stuwdammen in Turkije In Z. O. Turkije groot stuwdammenproject. Nadelen: Bewoners moeten hun ‘geboortegrond’ verlaten Weer en klimaat Voordelen: Hoofdstuk 2 - Irrigatiewater voor boeren - Energie van waterkrachtcentrales Weer en(welvaartgroei klimaat komst van industrie) - Voldoende drinkwater in Spanje Wegen de voordelen op tegen de nadelen?

2. 1 Spanje, land van verschillen Veel hoogteverschillen u Spanje: 13 x zo groot als Nederland en 47 miljoen inwoners. Bestaat uit het vaste land en twee eilandengroepen. In de: Middellandse Zee: de Balearen Atlantische Oceaan: de Canarische Eilanden ● Grootste deel van Spanje > 500 meter. Smalle stroken aan kust < 200 meter. ■ ■ Binnenland is een hoogvlakte: de Meseta (600 en 800 meter). ■ Aan de oost- en zuidkust zijn diverse middelgebergten. Spanje kent vier hooggebergten: In het Noorden: Pyreneeën en Cantabrisch Gebergte In het zuiden: Sierra Nevada Centraal op de Meseta: Kastiliaans Scheidingsgebergte

2. 1 Spanje, land van verschillen Overgangsgebied: van koel naar heet u Hoe zuidelijker je in Spanje komt, des te heter het wordt. Dit heeft twee oorzaken: ● Door de breedteligging is de zoninvalshoek groter dan in Nederland. ● In de zomer ligt Spanje onder invloed van hoge drukgebieden. Door dit Azorenhoog krijg je dalende lucht, wolken lossen op en hierdoor valt er in zomer nauwelijks regen. (Lekker warm weer. ) ■ In de winter ligt dit hogedrukgebied zuidelijker. Het heeft dan geen invloed op het weer in Spanje. Onder invloed van lage luchtdrukgebieden heeft Spanje in de winter regenachtig weer.

2. 1 Spanje, land van verschillen Overgangsgebied: van nat naar droog u Overal in Spanje is de zomer de droogste periode. De lengte van deze droge periode neemt van NW naar ZO toe. ● Neerslag ontstaat door: 1. Opstijgende lucht bij gebergten (stuwingsregen) 2. Grote hitte (stijgingsregens) 3. Botsing van warme en koude lucht (frontale neerslag) ● In berggebieden vaak neerslag aan één kant van de berg. De windkant is de loefzijde, de windluwe kant is de lijzijde. ■ Door de ligging van de kustgebergten is er in het binnenland weinig invloed van de zee. Dus ook minder neerslag. Spanje is opgedeeld in het groene noordelijke deel en het droge zuidelijke deel.

2. 2 Land van verschillende klimaten De klimaten van Spanje u Spanje kent verschillende klimaten. ● Het noorden en noordwesten heeft een gematigd zeeklimaat. Neerslag in alle jaargetijden, temperaturen iets hoger dan in Nederland. ■ Hier heeft het Azorenhoog minder invloed dan in het zuiden. Gevolg meer aanlandige vochtige wind. ● De Balearen, de oost- en de zuidkust hebben een Middellandse Zeeklimaat. Het Azorenhoog zorgt ervoor dat depressies wegblijven. Droog , onbewolkt en warm zomerweer. De meeste neerslag valt in de zachte winters.

2. 2 Land van verschillende klimaten De klimaten van Spanje ● Door de ligging van de gebergten is de invloed van de zee op het binnenland gering. Hete zomer en vrij koude winters (ook door de hoge ligging). Hierdoor heeft het binnenland een landklimaat. ● In het gebied rondom Alméria valt weinig neerslag: steppeklimaat. ● De Pyreneeën heeft een hooggebergteklimaat. Op kleine afstand zijn er grote temperatuurverschillen. Eeuwige sneeuw op de toppen en prettige temperaturen in de dalen. Het klimaat van Canarische eilanden wordt beïnvloed doordat ze in de oceaan liggen. In de winter is het er vaak warmer dan aan de Spaanse costa’s, in de zomer is het er vaak koeler. ■

2. 2 Land van verschillende klimaten Waterprobleem Spanje: te veel of te weinig u Waterproblemen komen voort uit de kenmerken van de neerslag in Spanje. ● Neerslag is ongelijk verdeeld over het jaar In zomer is het droog watertekort Herfst en winter (soms) veel regen overstromingen ● ● De neerslagverdeling over het land is erg ongelijk. ● Neerslag zeer wisselvallig. Voor de landbouw is dit een groot probleem. Overstromingen door perioden met hoge neerslagintensiteit. In enkele uren kan de helft van de jaarlijkse neerslag vallen. De grond neemt water dan nauwelijks op. Grote piekafvoer voor de rivieren met overstromingen als gevolg.

2. 2 Land van verschillende klimaten Problemen en oplossingen u Verdamping in de zomer en de ongelijke neerslagverdeling zorgen voor watertekorten in grote delen van Spanje. ● Door de hoge verdamping is de nuttige neerslag gering. In grote delen van Spanje is er nauwelijks aanvulling van het grond- en oppervlaktewater. ● Overal in Spanje zijn stuwdammen in rivieren gebouwd. Veel van dit water uit de stuwmeren wordt voor de landbouw gebruikt. ● Aanvoer van water via kanalen en pijpleidingen. Bijvoorbeeld water van de Taag naar Segura (het kurkdroge zuiden).

2. 3 Klimaat en plantengroei Invloed klimaat op plantengroei u Het klimaat en de bodem bepalen welke planten er kunnen groeien. ● Het noorden heeft een gematigd zeeklimaat hierdoor groeit hier een gemengd loofbos. Waar dit is gekapt, liggen akkers en weiden. ● Aan de zuidkust valt minder neerslag, hier groeit vooral de altijd groene mediterrane vegetatie. Aan de zuidoostkust valt soms jaren na elkaar weinig neerslag. Hier is steppe- en woestijnvegetatie. ● Pyreneeën: hooggebergtevegetatie.

2. 3 Klimaat en plantengroei Invloed klimaat op plantengroei ● ■ Pyreneeën: hooggebergtevegetatie. Elke 100 meter hoger wordt het 0, 6 ˚C kouder. Hierdoor zijn er op korte afstand veel verschillende vegetatiegordels. 5. Eeuwige sneeuw 4. Kale rots 3. Almen of bergweiden 2. Naaldwoud 1. Loofbos

2. 3 Klimaat en plantengroei Droogteproblemen u De oorspronkelijke begroeiing is veelal verdwenen. De bevolking heeft het gebruikt als bouwmateriaal of brandhout. Ook door bosbranden gaat de natuurlijke begroeiing verloren. ● ● Ontbossing kan tot verwoestijning leiden. ■ Verzilting kan voorkomen worden door: precies genoeg water voor de planten te gebruiken (druppelirrigatie). of door overtollig irrigatiewater ondergronds (drainage) af te voeren. Toenemen van het zoutgehalte in de bodem noemen we verzilting. Dit komt door onzorgvuldige irrigatie. Te veel aan irrigatiewater lost zouten op in de bodem. Door verdamping gaat het water weg en slaat het zout neer.

2. 3 Klimaat en plantengroei Droogteproblemen ● De zomer is de droogste periode. In de zomer is de vraag naar water ook het grootst. Veel water nodig voor: - landbouw - bevolking - toerisme Oppompen van grondwater leidt tot: - daling van de grondwaterspiegel - verdroging ■ Steeds vaker maakt men gebruik van ontziltingsinstallaties. Van zout zeewater maakt men zoet water.

2. 4 Neerslag en landbouw Tweedeling landbouw u Een groot deel van Spanje (40% ) is erg geschikt voor landbouw. Steile hellingen en onvruchtbare bodems zijn alleen te gebruiken voor extensieve veeteelt. Van de grond is 8% totaal ongeschikt: te bergachtig, te droog of de bodem is onvruchtbaar. ● Door de droogte volgende tweedeling: - Landbouw zonder irrigatie - Landbouw met irrigatie.

2. 4 Neerslag en landbouw Landbouw zonder irrigatie u In gebieden waar niet of nauwelijks geïrrigeerd wordt, vind je: - akkerbouw - extensieve veeteelt ● Op de Meseta vind je veel droge (niet geïrrigeerde) akkerbouw: - wintertarwe - wintergerst Het wordt in herfst gezaaid; planten profiteren van de herfst- en winterneerslag. ■ Nadelen: - lage productie - kans op erosie als terrein braak ligt - weinig werkgelegenheid

2. 4 Neerslag en landbouw Landbouw zonder irrigatie ● Op steilere hellingen en onvruchtbare bodems vind je vaak druiven en olijf- en notenbomen (wal-, hazel- en pistachenoten). Bij voldoende neerslag ook vruchtbomen (appels, peren en pruimen). ● In het vochtige noordwesten voldoende neerslag voor intensieve landbouw. - melkveeteelt - akkerbouw (zoals in Nederland). ■ In droge gebieden komt extensieve veeteelt voor. Op de uitgestrekte vlakten zie je schapen en vleeskoeien.

2. 4 Neerslag en landbouw Landbouw met irrigatie u Door irrigatie is de boer minder afhankelijk van de neerslag. Irrigatie is kapitaals- en arbeidsintensief. Dit wordt terugverdiend omdat per jaar meer oogsten mogelijk zijn (3 -5). ● Door irrigatie is het mogelijk om andere gewassen te verbouwen. - citrusfruit (sinaasappelen, citroenen en mandarijnen) - katoen, rijst en pinda’s - andere tuinbouwproducten (aubergines, paprika’s en tomaten) ■ Tuinbouwgebied rondom Almería. Tuinbouw hoge opbrengsten door: droge, warme omstandigheden, druppelirrigatie en plastic kassen.

2. 5 Bronnen: Steeds extremer Mogelijke klimaatveranderingen tussen 1990 en 2100

2. 5 Bronnen: Steeds extremer Heter en droger en Veranderingen in de landbouw Klimaatverandering betekent ook verschuiving van de klimaatzones. Dit betekent dat droge gebieden nog droger worden. Grotere gebieden in Spanje zullen verwoestijnen. Voor de landbouw betekent dit dat er meer geïrrigeerd moet worden. Maar waar haal je het water vandaan? Er zal beter waterbeheer nodig zijn.

2. 5 Bronnen: Steeds extremer Gevolgen voor de gezondheid en Klimaatgebonden ziekten en plagen Hoge temperaturen hebben gevolgen voor de gezondheid. Meer mensen sterven aan: - Hart en vaatziekten - Luchtweg aandoeningen - Huidkanker (meer uv-licht) Daarnaast krijgen we te maken met voor ons nieuwe ziekten als: - Malaria - Dengue (knokkelkoorts) De geïnfecteerde muggen kunnen overleven in warmere gebieden.

2. 5 Bronnen: Steeds extremer Nieuwe mogelijkheden Door de verschuiving van klimaatzones, kan het in de toekomst in Spanje te warm zijn om prettig op vakantie te gaan. Gebieden aan de Noord- en Oostzee zijn wellicht in de toekomst aantrekkelijker. Misschien ga je zelfs wel op zonvakantie naar Noord-Finland.