stanbul Uzman STANBULUZMAN 1 Toplam 1 Saat 2

İstanbul. Uzman İSTANBULUZMAN

1 Toplam 1 Saat 2 1 Saat Yüzyüze Eğitim 3 0 Saat Uzaktan Eğitim İSTANBULUZMAN

Amaç Öğrenme Hedefleri Amaç & Öğrenme Hedefleri İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ (BRE) Konunun Genel Amacı Katılımcıların; «Çalışma ortamında karşılan sağlığa zararlı biyolojik risk etmenleri hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. » Öğrenme Hedefleri ü Çalışma ortamında risk etmeni olarak karşılabilecek bakteriler, virüsler, mantarlar ve parazitleri tanımlar. ü Çalışma ortamında risk etmeni olarak karşılabilecek mikroorganizmaların özelliklerini açıklar. Konunun Alt Başlıkları ü Biyolojik etmenlerden doğacak riskler ü Biyolojik risk etmenleriyle karşılabilecek çalışma ortamları ü Sağlık sektöründe çalışanların maruz kalacağı riskler ü İlgili mevzuat ü Sayılan hastalık etmenlerinin tanınmasında kullanılabilecek basit mikrobiyolojik parametreler ve basit laboratuar yöntemlerini sıralar. ü Biyolojik risk etmenlerinden korunma yöntemlerini sıralar İSTANBULUZMAN

Çıkmış Sorular İSTANBULUZMAN

2 TEMMUZ 2011 Biyolojik Risk Etmenleri / Sağlık Gözetimi İH Biyolojik etkenlere maruz işçilerin sağlık gözetimi için aşağıdakilerden hangisi uygun değildir? A. Sağlık gözetimi yapılırken, bütün işçiler sevk edilerek ileri testler yapılmalıdır B. İşçinin kişisel sağlık durumu değerlendirilmelidir C. İşçinin mesleki ve tıbbi öyküsü ile ilgili kayıt tutulmalıdır D. Biyolojik etkene maruz kalan işçilerin sağlık gözetiminden sorumlu kişi ya da işyeri hekimi her bir işçinin durumunu ve maruziyet şartlarını bilmelidir E. Sağlık eğitimi İSTANBULUZMAN

2 TEMMUZ 2011 Biyolojik Risk Etmenleri / Risk Gruplarına Göre BRE İH Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik kapsamında biyolojik etkenler, enfeksiyon risk düzeyine göre 4 risk grubunda sınıflandırılmıştır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A. Grup 1 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa yol açma ihtimali bulunmayan biyolojik etkenler B. Grup 4 biyolojik etkenler: İnsanda herhangi bir hastalık oluşturmayan ve normal ekolojik ve doğal hayatın parçası olan sağlık açısından etkisiz biyolojik etkenler C. Grup 2 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlara zarar verebilecek, ancak topluma yayılma olasılığı olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı bulunan biyolojik etkenler D. Grup 3 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski bulunabilen ancak genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı olan biyolojik etkenler İSTANBULUZMAN

2 TEMMUZ 2011 Biyolojik Risk Etmenleri / Tarım-Hayvancılıkta En Sık BRE İH Aşağıdaki iş kollarından hangisinde çalışanlar Brusella yönünden risk grubunda değildir? A. Balıkçılar B. Veterinerler C. Mezbaha işçileri D. Süt ürünü endüstrisinde çalışan işçiler İSTANBULUZMAN

2 TEMMUZ 2011 Biyolojik Risk Etmenleri / Kayıtlar İH Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik gereği sağlık gözetiminin yapıldığı durumlarda, kişisel sağlık gözetim kayıtları maruziyetin son bulmasından sonra kaç yıl süre ile saklanır? A. En az 1 yıl B. 1 - 3 yıl C. 3 - 9 yıl D. En az 10 yıl İSTANBULUZMAN

24 ARALIK 2011 Biyolojik Risk Etmenleri / Sağlık Gözetimi-Kayıtlar İH Biyolojik etkenlerle yapılan çalışmalarda yapılması gereken sağlık gözetimi ve kayıtlarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A. İşveren her işçinin; çalışmalara başlamadan önce ve düzenli aralıklarla sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar B. Biyolojik etkenlerle yapılan çalışmalarda; işyeri hekimi çalışanların kişisel tıbbi kayıtlarını her ay Bakanlığa bildirir C. Biyolojik etkenlerle yapılan çalışmalarda sağlık gözetiminin yapıldığı durumlarda, kişisel tıbbi kayıtlar, maruziyetin son bulmasından sonra en az 10 yıl süre ile saklanır D. Bir işçinin; biyolojik etkenlere maruz kaldığından kuşkulanıldığında ve/veya hastalığa yakalandığı saptandığında, işyeri hekimi, benzer biçimde maruz kalmış diğer işçilerin de aynı şekilde gözetime tabi tutulmasını sağlar İSTANBULUZMAN

24 ARALIK 2011 Biyolojik Risk Etmenleri / Risk Gruplarına Göre BRE İGU Biyolojik risk etmenleri kaç grupta sınıflandırılmıştır? A. 2 B. 3 C. 4 D. 5 İSTANBULUZMAN

24 ARALIK 2011 Biyolojik Risk Etmenleri / İPTAL İGU Biyolojik etkenlere maruziyetin izlenmesi sırasında aşağıdaki işlemlerden hangisi anlamlı değildir? A. Biyolojik izleme önleyici bir işlem olup tanılama işleminden farklıdır B. Biyolojik izlemede ortam havasında bulunan etken madde miktarı ölçülmelidir C. Biyolojik izlemede işçi tarafından absorplanan etken miktarı ölçülmelidir D. Maruziyetin eksiksiz olarak değerlendirebilmesi için biyolojik izleme yanı sıra çevresel izleme de yapılmalıdır İSTANBULUZMAN

Biyolojik Risk Etmenleri Mevzuatı İSTANBULUZMAN

Mevzuat «BİYOLOJİK ETKENLERE MARUZİYET RİSKLERİNİN ÖNLENMESİ HAKKINDA YÖNETMELİK» « 10 Haziran 2004 Tarihli, 25488 Sayılı R. G. » İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ MEVZUAT / TANIMLAR Biyolojik etkenler: Herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen, genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dahil mikroorganizmalar, hücre kültürleri ve insan parazitleri, Mikroorganizma: Genetik materyali replikasyon veya aktarma yeteneğinde olan hücresel veya hücresel olmayan mikrobiyolojik varlıklar, Hücre kültürü: Çok hücreli organizmalardan türetilmiş hücrelerin in-vitro olarak geliştirilmesini, ………ifade eder İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ Tanımlanan Biyolojik Etkenler Enfeksiyon Risk Düzeyine Göre; 1 İnsanda hastalığa yol açma olasılığı bulunmayan biyolojik etkenler, 2 İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlara zarar verebilecek, ancak topluma yayılma olasılığı olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi imkanı bulunan biyolojik etkenler, 3 İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski bulunabilen, ancak genellikle etkili korunma veya tedavi imkanı olan biyolojik etkenler, 4 İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski yüksek olan ancak halen etkili korunma ve tedavi yöntemi bulunmayan biyolojik etkenler, Sırası / Nedir? / İSTANBULUZMAN

2 TEMMUZ 2011 Biyolojik Risk Etmenleri İH Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik kapsamında biyolojik etkenler, enfeksiyon risk düzeyine göre 4 risk grubunda sınıflandırılmıştır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A. Grup 1 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa yol açma ihtimali bulunmayan biyolojik etkenler B. Grup 4 biyolojik etkenler: İnsanda herhangi bir hastalık oluşturmayan ve normal ekolojik ve doğal hayatın parçası olan sağlık açısından etkisiz biyolojik etkenler C. Grup 2 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlara zarar verebilecek, ancak topluma yayılma olasılığı olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı bulunan biyolojik etkenler D. Grup 3 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski bulunabilen ancak genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı olan biyolojik etkenler İSTANBULUZMAN

24 ARALIK 2011 Biyolojik Risk Etmenleri İGU Biyolojik risk etmenleri kaç grupta sınıflandırılmıştır? A. 2 B. 3 C. 4 D. 5 İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ RİSKLERİN BELİRLENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ ü Biyolojik etkenlere maruz kalma riski varsa; işçinin maruziyet türü, düzeyi ve süresi belirlenir, ü Birden fazla grupta yer alan biyolojik etkenlere maruziyetin söz konusu ise; risk değerlendirmesi, zararlı biyolojik etkenlerin tümünün oluşturduğu tehlike dikkate alınarak yapılır, ü Risk değerlendirmesi, düzenli aralıklarla , maruziyet koşulları değiştiğinde yada başka herhangi bir değişiklik olduğunda yenilenir, Madde 5 / a İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ RİSK DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ ü İnsan sağlığına zararlı olan veya olabilecek biyolojik etkenlerin sınıflandırılması, ü Yetkili makamların, işçilerin sağlığını korumak için biyolojik etkenlerin denetim altına alınması hakkındaki önerileri, ü İşçilerin işlerinin sonucu olarak ortaya çıkabilecek hastalıklarla ilgili bilgiler, ü İşçilerin işlerinin sonucu olarak ortaya çıkabilecek alerjik veya toksik etkiler, ü Yaptıkları işle doğrudan bağlantılı olarak işçilerin yakalandığı hastalıkla ilgili bilgiler. Madde 5 / b İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ İKAME ETME – YERİNE KOYMA «İşveren, yapılan işin özelliğine göre zararlı biyolojik etkenleri kullanmaktan kaçınacak ve teknik gelişmelere uygun olarak, kullanım şartlarında işçilerin sağlığı için tehlikeli olmayan veya daha az tehlikeli olan biyolojik etkenleri kullanacaktır. » Madde 7 İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ RİSKLERİN AZALTILMASI 1. Yapılan risk değerlendirmesi sonucunda, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk olduğu ortaya çıkarsa, işçilerin maruziyeti önlenir, 2. Bunun teknik olarak mümkün olmadığı hallerde, yapılan iş ve risk değerlendirmesi dikkate alınarak, sağlık ve güvenlik yönünden yeterli korumayı sağlayacak şekilde, işçilerin maruziyet düzeyinin en aza indirilmesi için önlemler alınır, Madde 8 İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ RİSKLERİN AZALTILMASI ü Maruz kalan/kalabilecek işçi sayısı, mümkün olan en az sayıda tutulur, ü Çalışma prosesleri ve teknik kontrol önlemleri, biyolojik etkenlerin ortama yayılmasını önleyecek/ortamda en az düzeyde bulunmasını sağlayacak şekilde düzenlenir, ü Öncelikle toplu koruma önlemleri alınır ve/veya maruziyetin başka yollarla önlenemediği durumlarda kişisel korunma yöntemleri uygulanır. İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ RİSKLERİN AZALTILMASI ü Hijyen önlemleri; biyolojik etkenlerin çalışma yerlerinden kontrol dışı dışarıya taşınması, sızması, önlenmesi ve azaltılmasını sağlamalı, ü Biyolojik risk işareti ile birlikte ilgili diğer uyarı işaretleri de kullanılır, ü Biyolojik etkenlerin karıştığı kazaların önlenmesine yönelik plan hazırlanır. İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ RİSKLERİN AZALTILMASI ü Biyolojik etkenlerin muhafaza edildikleri ortam dışında bulunup bulunmadığının belirlenmesi için ölçümler yapılır, ü Atıkların, gerektiğinde uygun işlemlerden geçirildikten sonra işçiler tarafından güvenli bir biçimde toplanması, depolanması, işyerinden uzaklaştırılması, güvenli ve özel kapların kullanılması da dahil uygun yöntemlerle yapılır, ü Biyolojik etkenlerin işyeri içinde güvenli bir şekilde taşınması için gerekli düzenlemeler yapılır. İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ BAKANLIĞA BİLDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ a) Risk değerlendirmesi sonuçları işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden risk bulunduğunu ortaya koyuyorsa, istenmesi halinde, işveren aşağıdaki konularda gerekli bilgileri Bakanlığa verir, b) İşveren, biyolojik etkenin ortama yayılmasına ve insanda ciddi enfeksiyona ve/veya hastalığa sebep olabilecek herhangi bir kaza veya olayı derhal Bakanlığa ve Sağlık Bakanlığına bildirir, Madde 9 İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ BAKANLIĞA BİLDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ Aşağıda belirtilen biyolojik etkenlerin ilk kez kullanımında ön bildirimde bulunulur; 1) Grup 2 biyolojik etkenler 2) Grup 3 biyolojik etkenler 3) Grup 4 biyolojik etkenler Biyolojik etkenlere mesleki maruziyet sonucu meydana gelen her hastalık veya ölüm Bakanlığa bildirilir, Madde 15 İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ BAKANLIĞA BİLDİRİM İÇERİĞİ ü Risk değerlendirmesinin sonuçları, ü İşçilerin biyolojik etkenlere maruz kaldığı veya kalabileceği işler, ü Maruz kalan işçi sayısı, ü İşyerinde sağlık ve güvenlikten sorumlu kişilerin adı, soyadı, unvanı ve bu konudaki yeterliliği, ü Çalışma şekli ve yöntemleri de dahil olmak üzere alınan koruyucu ve önleyici önlemler, ü Grup 3 veya 4’de yer alan biyolojik etkenlere maruziyetten işçilerin korunması için acil eylem planı, İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ KİŞİSEL HİJYEN VE KORUNMA a) İşverenler, işçilerin biyolojik etkenlerle çalışmaya bağlı sağlık veya güvenlik riskleriyle karşılaştıkları bütün işlerde, aşağıdaki önlemleri almakla yükümlüdür; 1. İşçiler, biyolojik etkenlerin bulaşma riski bulunan çalışma alanlarında yiyip içmeyeceklerdir. 2. İşçilere uygun koruyucu giysi veya diğer uygun özel giysi sağlanacaktır. 3. İşçilere, göz yıkama sıvıları ve/veya cilt antiseptikleri de dahil, uygun ve yeterli temizlik malzemeleri bulunan yıkanma ve tuvalet olanakları sağlanacaktır. Madde 10 İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ EĞİTİM – TALİMATLAR – BİLGİLENDİRME ü ü ü Olası sağlık riskler, Maruziyeti önlemek için alınacak önlemler, Hijyen gerekleri, Koruyucu ekipman ve elbiselerin kullanımı-giyilmesi, Herhangi bir olay anında ve olayların önlenmesinde işçilerce yapılması gerekenler, ü Biyolojik etkenlerle temasın söz konusu olduğu çalışmalara başlanmadan önce, ü Yeni veya değişen risklere göre uyarlanabilecek, ü Gerektiğinde periyodik olarak tekrarlanacak, ………………………eğitimler verilmelidir. İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ SAĞLIK GÖZETİMİ a) Biyolojik etkenlerle yapılan çalışmalarda işçiler; üÇalışmalara başlamadan önce sağlık gözetimine tabi tutulmalıdır, üDüzenli aralıklarla sağlık gözetimine tabi tutulmalıdır. İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ SAĞLIK GÖZETİMİ b) Risk değerlendirmesi, özel koruma önlemleri alınması gereken işçileri tanımlayacak; ü Bir işçinin, maruziyete bağlı olduğundan kuşkulanılan enfeksiyona ve/veya hastalığa yakalandığı saptandığında, işyeri hekimi veya işçilerin sağlık gözetiminden sorumlu kişi, benzer biçimde maruz kalmış diğer işçilerin de aynı şekilde gözetime tabi tutulmasını sağlar, ü Bu durumda maruziyet riski yeniden değerlendirilir, İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ SAĞLIK GÖZETİMİ ü Maruziyetin sona ermesinden sonra yapılacak herhangi bir sağlık gözetimi ile ilgili olarak işçilere gerekli bilgi ve tavsiyeler verilir, sağlık eğitimleri yapılır, ü İşçinin kişisel sağlık durumu yeniden değerlendirilir, mesleki ve tıbbi öyküsü ile ilgili kayıt tutulur, ü İşçiler, kendileriyle ilgili sağlık gözetimi sonuçları hakkında bilgi edinebilecekler, ilgili işçiler veya işveren sağlık gözetimi sonuçlarının gözden geçirilmesini isteyebilecek, İSTANBULUZMAN

2 TEMMUZ 2011 Biyolojik Risk Etmenleri / Sağlık Gözetimi İH Biyolojik etkenlere maruz işçilerin sağlık gözetimi için aşağıdakilerden hangisi uygun değildir? A. Sağlık gözetimi yapılırken, bütün işçiler sevk edilerek ileri testler yapılmalıdır B. İşçinin kişisel sağlık durumu değerlendirilmelidir C. İşçinin mesleki ve tıbbi öyküsü ile ilgili kayıt tutulmalıdır D. Biyolojik etkene maruz kalan işçilerin sağlık gözetiminden sorumlu kişi ya da işyeri hekimi her bir işçinin durumunu ve maruziyet şartlarını bilmelidir E. Sağlık eğitimi İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ LİSTES VE KAYITLAR a) Sağlık gözetiminin yapıldığı durumlarda, kişisel tıbbi kayıtlar, maruziyetin son bulmasından sonra en az 10 yıl süre ile saklanır, b) İşverenler, Grup 3 ve/veya Grup 4 biyolojik etkenlere maruz kalan işçilerin listesini, yapılan işin türünü, mümkünse hangi biyolojik etkene maruz kaldıklarını ve maruziyetler, kazalar ve olaylarla ilgili kayıtları, uygun bir şekilde tutulur. Bu liste ve kayıtlar maruziyet sona erdikten sonra en az 20 yıl saklanır, İSTANBULUZMAN

2 TEMMUZ 2011 Biyolojik Risk Etmenleri İH Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik gereği sağlık gözetiminin yapıldığı durumlarda, kişisel sağlık gözetim kayıtları maruziyetin son bulmasından sonra kaç yıl süre ile saklanır? A. En az 1 yıl B. 1 - 3 yıl C. 3 - 9 yıl D. En az 10 yıl İSTANBULUZMAN

24 ARALIK 2011 Biyolojik Risk Etmenleri / Sağlık Gözetimi-Kayıtlar İH Biyolojik etkenlerle yapılan çalışmalarda yapılması gereken sağlık gözetimi ve kayıtlarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A. İşveren her işçinin; çalışmalara başlamadan önce ve düzenli aralıklarla sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar B. Biyolojik etkenlerle yapılan çalışmalarda; işyeri hekimi çalışanların kişisel tıbbi kayıtlarını her ay Bakanlığa bildirir C. Biyolojik etkenlerle yapılan çalışmalarda sağlık gözetiminin yapıldığı durumlarda, kişisel tıbbi kayıtlar, maruziyetin son bulmasından sonra en az 10 yıl süre ile saklanır D. Bir işçinin; biyolojik etkenlere maruz kaldığından kuşkulanıldığında ve/veya hastalığa yakalandığı saptandığında, işyeri hekimi, benzer biçimde maruz kalmış diğer işçilerin de aynı şekilde gözetime tabi tutulmasını sağlar İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ LİSTE VE KAYITLAR Kişisel tıbbi kayıtların bilinen son maruziyetten itibaren 40 yıl süre ile saklandığı koşullar; 1. Kalıcı veya gizli enfeksiyona neden olduğu bilinen biyolojik etkenlere maruziyette, 2. Eldeki bilgi ve verilere göre, seneler sonra hastalığın ortaya çıkmasına kadar teşhis edilemeyen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette, 3. Hastalığın gelişmesinden önce uzun kuluçka dönemi olan enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette, 4. Tedaviye rağmen uzun süreler sonra nükseden hastalıklara yol açan enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette, 5. Uzun süreli ciddi arıza bırakabilen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette İSTANBULUZMAN

Biyolojik Risk Etmenleri İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ TANIM Herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen (genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dahil) mikroorganizmalar, hücre kültürleri ve insan parazitleridir. Biyolojik riskler, yukarıda belirtilen durumlara neden olan tüm virüsler, bakteriler, mantarlar ve parazitleri kapsamaktadır. Tanım İSTANBULUZMAN

ENFEKSİYON ZİNCİRİ YENİ KONAKÇI BULAŞMA YOLU (Temas, Ortak Kullanılan Maddeler, Hava ve Vektörler) KAYNAK-ETKEN (Patojenite - Virülans) ENFEKSİYON ZİNCİRİ KONAK (Duyarlılık) İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ – HASTALIK İLİŞKİSİ 1 Patojenite - Virülans (Etkenin hasta etme yetisinin) yüksekliğine, 2 Bulaşma yollarına (Temas, ortak kullanılan cansız maddeler, havavektörler) 3 Konakçının duyarlılığına, 4 Çevre etmenlerine; (Isı değişiklikleri, nem, radyasyon, hava basıncı, hava akım hızı, kimyasal maddeler, gazlar, toksinlere vb. bağlıdır) Sırası / Nedir? / İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ RİSK ALTINDAKİ İŞLER ü Tarım (ürünün yetiştirilmesi ve hasadı), ü Hayvancılık, Ormancılık, Balıkçılık, ü Tarım ürünleri (gıda paketleme), ü Depolama (tahıl siloları, tütün ve diğerleri), ü Hayvan tüyleri ve derilerinin işlenmesi, ü Tekstil fabrikaları, ü Ağaç işleme (marangozhaneler), ü Laboratuvar hayvanlarının bakımı, RİSK ALTINDAKİ İŞLER ü Sağlık (hasta bakımı, tıbbi ve dental), ü Kişisel günlük bakım (saç bakımı, vücut bakımı), ü Biyoteknoloji (üretim işlemleri), ü Farmasötik (ilaç üretimi), ü Klinik ve araştırma laboratuvarları, ü Bina onarımı, ü Katı ve sıvı atıkların yok edilmesi, ü Endüstriyel atıkların yok edilmesi, İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ RİSK ALTINDAKİ İŞLER İşyerlerinde bulunan biyolojik risk etmenlerinin tayininde, daha ziyade; 1. Tarım işçileri, 2. Sağlık çalışanları , 3. Laboratuvar çalışanları……………. . üzerine yoğunlaşılmıştır. İSTANBULUZMAN

Sık Görülen Biyolojik Risk Etmenleri İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA EN SIK GÖRÜLEN BİYOLOJİK RİSK FAKTÖRLERİ VİRAL ENFEKSİYONLAR BAKTERİYEL ENFEKSİYONLAR MANTAR ENFEKSİYONLAR PARAZİT ENFEKSİYONLAR 1. Hepatit-B, 2. AIDS, 3. Kızamık, 4. Kızamıkçık, 5. Kabakulak, 6. Suçiçeği, 7. Herpes Enf, 8. Sitomegalovirüs 1. Tüberküloz, 2. Menengokoksik, 3. Menenjit, 4. GİS Enf, 5. Lejyoner Hast, 6. Difteri, 7. Boğmaca, 1. Histoplazmosis, 2. Candidadis, 1. Ankilostomiasis, 2. Necatoriasis, İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ TARIM VE HAYVANCILIKTA EN SIK GÖRÜLEN BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ Hastalık Belirtileri Kaynak Riskli İşler Şarbon Deride siyah püstül Enfekte koyun-inek/ürünleri Çiftçi, kasap, veteriner, Tüberküloz Öksürük, ateş, terleme Enfekte hayvanlar Çiftçi, kasap, veteriner, Bruselloz* Ateş, terleme, eklem ağrısı Hasta koyun, keçi, inek Besiciler, sütçü, veteriner, * Salmonellozis Ateş, üşüme, ishal, baş ağrısı Kümes hayvanı, kedi, köpek Veteriner, aşçı-mezbaha işçisi Kırım Kongo (KKKA) Yaygın kanamalar Kene Çiftçi, besici Kedi Tırmığı Hastalığı Ateş, deri lezyonu, lenfadenit Kedi, köpek Veteriner, kedi-köpek sahibi, Kuduz Baş ağrısı, ajitasyon, salya akması Köpek, tilki, kurt, yarasa Veteriner, çiftçi, mağaracı, Hastalık riskli gruplar ilişkisi İSTANBULUZMAN

2 TEMMUZ 2011 Biyolojik Risk Etmenleri İH Aşağıdaki iş kollarından hangisinde çalışanlar Brusella yönünden risk grubunda değildir? A. Balıkçılar B. Veterinerler C. Mezbaha işçileri D. Süt ürünü endüstrisinde çalışan işçiler İSTANBULUZMAN

HEPATİT – B Etken Bir DNA virüsüdür Kanla sık teması olanlar, homoseksüeller, iv- yolu kullanan ilaç bağımlıları, Epidemiyoloji taşıyıcı anne bebekleri, huzurevi, düşkünler yurdu vb. yerlerde yaşayanlar daha çok risk altında Bulaşma Klinik Kan ve kan ürünleri ile temas, cinsel ilişki Akut enfeksiyonda %90 sarılık gelişmez. %10 kronikleşme olasılığı var. Kronik aktif hepatit, Siroz, Hepatosellüler karsinom riski Tanı Serum ALT ve AST düzeylerinin yükselmesi, Virüse ait serolojik işaretler Tedavi Kişilerin belirli sağlık sorunları ile karşılaşma olasılıklarının, risklerinin belirlenmesini inceler Korunma Aşı Kaynak ve bulaşma yollarına yönelik, Sağlam insanlara yönelik 0 -1 -6 Aylarda 20 mg İ. M

HEPATİT HASTALIĞINDA YAKLAŞIM İSTANBULUZMAN

HEPATİT B HASTA KANIYLA TEMASTA ÖNLEM HBs. Ag (+) Hastanın İğnesiyle Temas? Sağlık personelinin hepatit B parametrelerine bakılır; 1. Personel aşılı ve daha önce Anti-HBs titresi 10 U/lt’den fazla olduğu biliniyorsa tek doz aşı yapılması yeterlidir. 2. Personel aşısız veya aşıya rağmen daha önce Anti-HBs titresi <10 U/lt fazla olmamışsa 48 saat içinde hiperimmunglobulin (0, 06 ml/kg) yapılmalı ve eş zamanlı aşı programı başlanmalı İSTANBULUZMAN

HEPATİT – C Etken Bir DNA virüsüdür Kanla sık teması olanlar, homoseksüeller, iv- yolu kullanan ilaç bağımlıları, Epidemiyoloji taşıyıcı anne bebekleri, huzurevi, düşkünler yurdu vb. yerlerde yaşayanlar daha çok risk altında Bulaşma Kan ve kan ürünleri ile temas, cinsel ilişkiyle. Kan nakilleriyle bulaşma riski daha yüksektir Klinik Hepatit-B’ye göre kronikleşme hızı daha yüksektir Tanı Virüse karşı serumda antikor gösterilmesiyle konur Tedavi Korunma Aşı Özgün bir tedavi yoktur Korunma, kan ve vücut sıvılarıyla bulaşan hastalıklara karşı alınacak önlemler çerçevesindedir Özgün bir aşısı yoktur

HEPATİT – D (DELTA HEPATİT) Etken Bir virüstür Epidemiyoloji kronik Hepatit-B hastalarını ve HBs. Ag taşıyıcılarını tehdit eder Bulaşma Etken çoğalmak için mutlaka HBs. AG’ye ihtiyaç gösteren bir virüstür Klinik Hepatit-B’ye göre kronikleşme hızı daha yüksektir Tanı Virüse karşı serumda antikor gösterilmesiyle konur Tedavi Korunma Aşı Hepatit-B tedavisi Hepatit-B’ye karşı korunma aynı zamanda Hepatit-D’ye korunma demektir Özgün bir aşısı yoktur

EDİNSEL BAĞIŞIKLIK YETERSİZLİĞİ SENDROMU-AIDS Etken Epidemiyoloji Bulaşma Klinik Tanı Tedavi Korunma Aşı İnsan bağışıklık yetersizliği virüsü (Human Immun Deficiency Virüs- HIV) Sağlık çalışanları için Hepatit-B’ye göre daha küçük risk. Bir iğne kazasında bile Hepatit-B’nin bulaşma şansı %20 -30 iken, EBYS için bu oran 1/650’dır Kan ve kan ürünleri ile temas, cinsel ilişki Virüs özellikle hücresel savunma sistemini çökertir. Bunun sonucu oluşan enfeksiyonlar ve/veya bazı kanserler hastalık tablosuna ve giderek ölüme yol açar. Virüsün organizmaya girmesi ile ölüm arasında 10 yılı aşkın süre olabilir Serumda virüse karşı antikor gösterilmesi ile konur. Kişi -henüz- sağlam taşıyıcılıktan, ölümcül duruma kadar uzanan bir spektrum içinde olabilir Özgün bir tedavi yöntemi yoktur Kan ve vücut sıvılarıyla bulaşan hastalıklara karşı alınacak önlemler Henüz etkin bir aşı geliştirilememiştir

Biyolojik Risk Etmenlerinde Önlemler İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ GENEL ÖNLEMLER 1. Periyodik taramalarla duyarlı kişilerin saptanması, 2. Personel eğitimi, a. Biyolojik etkenlerle temasın söz konusu olduğu çalışmalara başlanmadan önce verilecek, b. Yeni veya değişen risklere göre uyarlanacak, c. Gerektiğinde periyodik olarak tekrarlanacaktır. 3. Çalışırken uyulacak hareket tarzlarının belirlenmesi, 4. Laboratuvar mimari yapılarının işlevlerine uygunluğu, 5. Uygun yalıtım ve dezenfeksiyon önlemleri, 6. Enfeksiyon taraması için epidemiyolojik sistem, 7. Aktif immünizasyon. İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ GENEL ÖNLEMLER 1. İzolasyon ve gözlem (hastalığından kuşku duyulanlar, hastalığı bulaştırdığı bilimsel olarak kanıtlanmış olan), 2. Serum-Aşılama (hastalara veya hastalığa yakalanabilecek olanlara), 3. Dezenfeksiyon (eşyalara, bulaşma eğilimi olanlara), 4. Seyahatlere kısıtlama (bakım ve dezenfeksiyon), İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ DUYARLI KİŞİLERDE ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER Risk Tanıma Yöntemi Önlem Hepatit B Serolojik Testler Aşılama 0 -1 -6 Ay/0 -1 -2 -12 Kızamık Serolojik Testler Aşılama 3 Ay Arayla 2 Doz Tetanos Öykü Alma Aşılama 1 Ay Arayla 3 Doz Difteri Öykü Alma Aşılama 2 -3 -4 -16 Ay , 6 -14 Yaş Kabakulak Serolojik Testler Aşılama Tek Doz Kızamıkçık Serolojik Testler Aşılama Tek Doz İnfluenza İmmün Durum ve Yaş Aşılama Her Yıl Polio Serolojik Testler Aşılama 1 -2 Ay Arayla 3 Doz Tüberküloz PPD, Akciğer Film Aşılama İzlem-Profilaksi-Tedavi İSTANBULUZMAN

BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ KAN VE VÜCUT SIVILARI İZOLASYONU Hastalık İzolasyon Koşulları Hepatit-B Kirlenme olasılığı varsa önlük kullanılmalı Hepatit-C Temas varsa eldiven kullanılmalı AİDS Eller yıkanmalı Leptospirosis Kontamine eşya yok edilmeli Sıtma İğne batmasına önlem alınmalı Frengi Kan hipokloritle silinmeli İSTANBULUZMAN

LABORATUARDA ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Ağızla pipet kullanılmaması, Pipetle çalışırken baloncuk oluşmasına dikkat edilmesi, Pipet yerine iğne ve şırınga kullanılmaması, Özelerin kullanılmadan önce soğutulması, Tüp kapakları açıldığında tüp ağzının alkollü bez ile örtülmesi, Tüm tehlikeli işlemlerin Biyolojik Güvenlik Kabininde yapılması, Santrifüj işleminin iyi havalandırılan bir odada yapılması, sağlam plastik tüp kullanılması Parenteral enjeksiyon ve aspirasyon iğnesi kilitlenen enjektörle yapılması, iğne enjektörden ayrılırken alkollü bezle tutulması, 9. Kullanılmış iğne ve enjektörlerin doğruca dar ağızlı sağlam kaplara atılması, 10. Tüm kontamine materyalin atılmadan önce otoklavdan geçirilmesi, 11. Tüm kontamine cam ve pipetlerin otoklava gitmeden önce dezenfektanlı kaplara alınması, 12. Laboratuvarlarda yemek, içmek ve sigara içmenin yasaklanması, 13. Çıkarken ellerin yıkanması, önlüklerin laboratuvarlarda bırakılması, 14. Serum veya örnek saklanan buzdolabında yiyecek bulunmaması. İSTANBULUZMAN

Teşekkür Ederim İSTANBULUZMAN