stanbul Uzman Epidemiyoloji STANBULUZMAN TANIM Belirli bir toplumda

İstanbul. Uzman Epidemiyoloji İSTANBULUZMAN

TANIM «Belirli bir toplumda sağlıkla ilgili olay ve durumların dağılımını ve bu dağılımı etkileyen nedenleri inceleyen ve sağlık sorunlarının kontrolü için inceleme sonuçlarından yararlanan uygulamalı bilim dalıdır. » Bir toplumdaki sağlık sorununu kontrol altına almak amacıyla, o toplumdaki hastalıkların toplumda nasıl yayıldığının ve bu yayılımı etkileyen veya belirleyen faktörlerin neler olduğunu inceleyen bir bilimdir İSTANBULUZMAN

TANIM Epidemiyoloji, bir sağlık sorununun, bir toplumda; ü Sıklığını (zamanla değişimini), ü Dağılımını (hastalığın ilerleme ve gelişimini), ü Nedenlerini (etiyolojik faktörleri) ü Yapılan müdahalenin etkinliğini (tedavi, önlem) ……………araştıran bir bilim dalıdır. İSTANBULUZMAN

Etken Özellikleri; 1. Fiziksel yapısı, 2. Toksisite düzeyi, 3. Potenti, 4. Yoğunluk düzeyi, 5. Dalga boyu, 6. Çözünürlüğü, İşyeri Faktörleri; 1. Fiziksel, 2. Kimyasal, 3. Biyolojik, 4. Psikososyal, 5. Kaza faktörleri, 6. Kültürel-Ekonomik, HASTALIK Bireysel Faktörleri; 1. Genetik, 2. Beslenme, 3. Yaş-Cinsiyet-Irk, 4. Hastalık-Bağışıklık, 5. Kişilik, 6. Fiziksel kapasite, Etkenin Niteliği; 1. Karşılaşma sıklığı, 2. Etki süresi, 3. Giriş yolu, Çevre Faktörleri; 1. Hava, 2. Su, 3. Besinler, 4. İklim şartları, 5. Ekolojik denge, İSTANBULUZMAN

Epidemiyolojik Kavramlar İSTANBULUZMAN

Evren Örneklem Denek İSTANBULUZMAN

MORTALİTE VE MORBİDİTE ÖLÇÜTLERİ Epidemiyolojide kullanılan ölçütler; 1. Hız (Rate) 2. Oran (Ratio) 3. Orantı (Proportion) 4. Prevalans 5. insidans İSTANBULUZMAN

HIZ (RATE) «Bir bütünün parçalarından birinin bütüne oranıdır. » Belirli bir zamanda meydana gelen olay sayısının, olayın olduğu toplum sayısına bölünmesi ile elde edilir. Belirli bir zaman süresince, belirli bir olayın görülme miktarını yansıtan ölçüttür» a b a/a+b b/a+b Ezberlenmeli İSTANBULUZMAN

ORAN (RATIO) «Bir bütünün iki parçasının birbirine oranıdır. » İki farklı olayın birbirine bölünmesiyle elde edilen ölçüt. a b a/b b/a Tanım ezberlenmeli İSTANBULUZMAN

ORANTI (PROPORTION) «Bir bütünün parçalarından birinin bütüne oranıdır. » Meydana gelen olay sayısının, olayın olduğu toplum sayısına bölünmesi ile elde edilir. » a b a/a+b b/a+b Tanım ezberlenmeli İSTANBULUZMAN

KESİR (a/b) Pay, Paydaya dahil mi? Hayır (a/b) Evet (a/a+b) Paydada Zaman Var mı? ORAN (Ratio) Evet Hayır HIZ (Rate) ORANTI (Proportion) İSTANBULUZMAN

İNSİDANS / HIZ (RATE) [İnsidans Hızı] Belli bir süre (zaman) içerisinde yeni ortaya çıkan hastalık sayısının, toplum sayısına bölünmesi ile bulunur. «Yeni vakaların görülme hızı ya da yayılma hızı ölçütüdür» İnsidans= Belli bir dönemdeki yeni olgular X 1. 000 Aynı dönemde risk altındaki toplum a a/a+b b b/a+b Tanım ezberlenmeli İSTANBULUZMAN

PREVALANS / HIZ (RATE) [Prevalans Hızı] Belirli bir anda veya sürede (zamanda) belirlenen eski ve yeni bütün vakaların, toplum sayısına bölünmesi ile bulunur. «Bir hastalığın toplumda yaygınlığını/sıklığını gösterir ve sağlık planlaması yönünden önem kazanır. » Prevalans= Belli bir dönemdeki eski ve yeni olgular X 1. 000 Aynı dönemde risk altındaki toplum a a/a+b b b/a+b Tanım ezberlenmeli İSTANBULUZMAN

PREVALANS HIZINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Artıranlar • Hastalığın uzun sürmesi • İyileşme olmadan hastaların yaşam sürelerinin uzatılması • Yeni olgu sayısında artma (insidansın artması) • Hastalık olgularının o topluma göç etmesi • Sağlıklı kişilerin o toplumdan dışarıya göç etmesi • Duyarlı kişilerin o topluma göç etmesi • Tanı olanaklarının geliştirilmesi (daha iyi bildirim yapılması) • Hastalığın kısa sürmesi • Olgu ölüm hızının yüksek olması • Yeni olgu sayısında azalma (insidansın azalması) • Sağlıklı kişilerin o topluma göç etmesi • Hastalık olgularının o toplumdan dışarıya göç etmesi • Olguların iyileşme hızının yükseltilmesi Azaltanlar İSTANBULUZMAN

HİPOTEZLER H₀ Olumsuz Olarak Kurulur; Anne sütü ve formül süt ile beslenen 4 aylık kız bebeklerin kilolarının ortalamaları arasında fark yoktur. H₁ Olumlu Olarak Kurulur; Anne sütü ve formül süt ile beslenen 4 aylık kız bebeklerin kilolarının ortalamaları arasında fark vardır. İSTANBULUZMAN

Tahmini Rölatif Risk (RO) Rölatif Risk (RR) İSTANBULUZMAN

FAKTÖR VAKA-OLGU KONTROL (Etkenle Karşılaşmış) (Etkenle Karşılaşmamış) Faktör Pozitifler (+) a b Faktör Negatif (-) c d Etkenle Karşılaşma (Maruziyet) % a / a +b b/b+d Odds Ratio (OR) = (a x d) (b x c) OR>1 ise; «Hastalık – Etken İlişki Var» İSTANBULUZMAN

FAKTÖR VAKA Etken (+) KONTROL Etken (-) Toplam Maruziyet % Faktör Pozitif (+) 49 (a) 49 (b) 98 (a+b) %50 Faktör Negatif (-) 4 (c) 6 (d) 10 (c+d) %40 İnsidans Etkileri (+) = (a) / (a+b) x 100 Rölatif Risk= (a/a+b) / (c/c+d) İnsidans Etkileri (-) = (c) / (c+d) x 100 Atfedilen Risk= (a/a+b) - (c/c+d) Rölatif Risk= %50/ %40=1, 2 Atfedilen Risk= 50 -40=10 İSTANBULUZMAN

Araştırma Yöntemleri İSTANBULUZMAN

SINIFLANDIRMA 1. Gözlemsel Epidemiyoloji a. Tanımlayıcı-Deskriptif Epidemiyoloji / Dağılımını 1. Olgu Sunumu 2. Sürveyans Sistemler 3. Vaka Serileri b. Analitik Epidemiyoloji / Nedenlerini 1. Kesitsel Araştırmalar 2. Vaka Kontrol 3. Kohort 2. Deneysel-Müdahale Epidemiyoloji / Teşhis-Tedavi -Önlem 3. Değerlendirme Epidemiyolojisi / Geçerlilik-Tutarlılık (Tanı-Ted) Tanım ezberlenmeli İSTANBULUZMAN

İSTANBULUZMAN

Araştırmacı Maruziyete Karar Veriyor mu? Evet Hayır Deneysel Gözlemsel Randomizasyon Var mı? Karşılaştırma Var mı? Evet Hayır Randomize Kontrollü Çalışma Randomize Olmayan Kontrollü Çalışma Analitik Tanımlayıcı

1 Gözelemsel Araştırmalar İSTANBULUZMAN

1. 1 Tanımlayıcı Araştırmalar İSTANBULUZMAN

1 -) GÖZLEMSEL ARAŞTIRMALAR A-) TANIMLAYICI ARAŞTIRMALAR (Karşılaştırma-Kontrol Grubu Yok) Hipotez kurulur. Kontrol grubu yoktur. Kişi, yer, zaman özelliklerine göre tanımlama yapılır. Ortamdaki önemli risklerin, tehlikelerin tespit edilmesi ve yeni bir mesleki riskin ortaya konmasını sağlamak için kullanılır. Hastalıkların görülüşünü, toplumda insidans, prevelans ve mortalite hızları açısından tanımlar. Maliyeti düşüktür. Zaman tasarrufu sağlar. 1. Olgu/Olay Sunumu (Raporları) Birey/bireylerin öykü-klinik bulgularıyla maruziyet etkeni ilişkisini kurar, ancak sınırlı bilgi verir. Çevresel toksik etkiler inceler, 2. Sürveyans Sistemleri (Prevelans-Cross Sectional) Farklı çevrelerin karşılaştırılması ve belirli bir kesimin bir zaman dilimindeki değişimi incelenir. Yaşamsal istatistiklerle, çevreye ait göstergeler ve veriler arasında olası bağlantıları araştırır. Geniş kapsamlı bilgi verir. Spesifik bir hastalığın oluşumuna, artış/eksilmesine olan etkileri için idealdir. Organizasyon, çaba, para gerektirir. 3. Vaka Serileri (Case Series) Kısa bir zaman periyodunda birden fazla vakanın toplanmasıdır. Yeni hastalık veya epidemiye dikkat çeker. Özellikler ezberlenmeli İSTANBULUZMAN

KİŞİ YER ZAMAN SORULACAK SORULAR Kim? Nerede? Ne zaman? [Kontrol Grubu Yoksa] Tanım ezberlenmeli İSTANBULUZMAN

GENEL ÖZELLİKLERİ ü Rutin kayıtlar da kullanılabileceğinden; § Ucuzdur § Zaman kazandırıcıdır ü Tanımlarken nedene yönelik bazı bilgiler elde edilebilir ü Sağlık hizmetlerinin planlanmasında önceliklerin saptanmasına katkı sağlar ü Analitik çalışmaların ilk adımıdır; § Bazı etyolojik faktörler hakkında bilgi (ipucu) verir § Etyolojiye yönelik hipotez oluşturulmasına katkı sağlar İSTANBULUZMAN

Epidemiyoloji İH-92 İşyeri sağlık birimi kayıtlarından 40 işçinin birkaç kez göz yaşarması ve aksırık yakınmaları ile başvurmuş olduğu saptanıyor. Bu işçilerin, işyerine geldikten kısa süre sonra bu yakınmalarının ortaya çıktığı ve işçilerin hepsinin de aynı bölümde çalışmakta olduğu belirleniyor. Bu çalışma aşağıdaki epidemiyolojik araştırma türlerinden hangisine uymaktadır? A. Kohort araştırması B. Deneysel araştırma C. Tanımlayıcı araştırma D. Vaka-Kontrol araştırması 40 İşçi (kişi-kim? ), Aynı bölümde (yer-nerede? ), Kısa bir süre sonra (zamanne zaman? ) Sonuç: Kontrol grubu yok ve Kişi-Yer-Zaman özelliklerine göre bir tanımlama yapılmış olduğundan “Tanımlayıcı Araştırma” İSTANBULUZMAN

Epidemiyoloji İH-37 Toplam 800 işçinin çalıştığı bir işyerinde iş kazaları konusunda bir inceleme yapılıyor. Son iki yılda meydana gelen 25 iş kazasının 10 tanesinin işletmenin (A) bölümünde, 9 tanesinin (B) bölümünde 6 tanesinin de işletmenin diğer bölümlerinde meydana geldiği saptanmıştır. Kazaların 8 tanesi de son yılda işe başlayan işçilerde görülmüştür. Bu çalışma aşağıdaki epidemiyolojik araştırma türlerinden hangisine uymaktadır? A. B. C. D. Kohort araştırması Müdahale araştırması Tanımlayıcı araştırma Vaka-Kontrol araştırması 800 İşçi (kişi-kim? ), İşletmenin A, B ve diğer bölümleri (yer-nerede? ), Son iki yılda (zaman-ne zaman? ) Sonuç: Kontrol grubu yok ve Kişi-Yer-Zaman özelliklerine göre bir tanımlama yapılmış olduğundan “Tanımlayıcı Araştırma” İSTANBULUZMAN

1. 2 Analitik Araştırmalar İSTANBULUZMAN

1 -) GÖZLEMSEL ARAŞTIRMALAR B-) ANALİTİK ARAŞTIRMALAR (Nedensellik Araştırmaları - Etyoloji Araştırmaları) 1. Kesitsel Araştırmalar (Prevalans-Durum Saptama) 2. Vaka Kontrol (Retrospektif-Geriye Dönük Araştırmalar) 3. Kohort (Prospektif ve Retrospektif ) (Longitudina, İnsidans, Follow up, Forward looking) Ezberlenmeli Hipotez test edilir. Neden-sonuç ilişkisini analiz eder. Hastalar ve kontrol grupları vardır. Hastalıkların risk faktörlerini araştırır. Maliyet yüksektir. Kontrol grubu yok. Fotoğraf çeker gibi neden sonuç ilişkisini inceler. Anket-Form-FM-Laboratuvar-Rutin Sağlık Kayıtlarını kullanır. Salgınların incelenmesi için idealdir. Prevalans hızı hesaplanır. Tahmini Rolatif Risk (OR-TRR) ile Rolatif Risk (RR) hesaplanamaz. Sonuçtan hareket ederek nedeni bulur. Kontrol grubu vardır. OR hesaplanır. Hasta ve sağlamlar aynı anda izlenir (Bias-Hata payı yüksek), Sonuçlar kısa sürede alınır, Sıklığı az, latent süresi uzun hastalıklar için uygundur. Birden fazla maruziyet etkisi değerlendirilebilir. İnsidans Hızı, Geriye Dönük Veriler-Kayıtlar kullanılır, ancak bunlar yetersizdir. Etiyolojik faktörden sonuca gider. Kontrol grubu var. RR hesaplanır. En güvenilir yöntemdir. Herhangi bir etkenle karşılaşan ve karşılaşmayanların belirli bir süre içinde belirli bir hastalığa yakalanma olasılığı saptanır. İSTANBULUZMAN

Araştırmanın Yönü Maruziyet (Etken) KESİTSEL VAKA-KONTROL KOHORT Sonuç (Hastalık) İSTANBULUZMAN

1. 2. 1 Kesitsel Araştırmalar İSTANBULUZMAN

GENEL ÖZELLİKLERİ ü Bir hastalığın toplumdaki sıklığı hakkında bilgi verir ü Sağlık hizmeti gereksinimleri ve toplumun sağlık durumu hakkında bilgi verir ü Aynı anda çok amaçlı taramalar yapılabilir ü Bu araştırmayla Prevalans hızı belirlenir ü Araştırmaya yüksek katılım sağlanmalı ü Veri kaynağı olarak; § Kayıtlar, § Anket, § FM bulguları, § Test ve görüntüleme, § Laboratuvar sonuçları vb. kullanılır İSTANBULUZMAN

YARARLARI ü Toplumun sağlık düzeyi hakkında; § Kısa sürede § Düşük maliyetle (Ucuz) § Yararlı bilgi ………………verir ü Araştırma toplumun tümü ya da örnek üzerinden yürütüldüğünden sonuçlar genellenebilir. İSTANBULUZMAN

Epidemiyoloji İH-38 İplik fabrikasında çalışan 300 işçide odyometrik muayene yapılıyor ve 25 işçide 40 desibel düzeyinde, 30 işçide 30 desibel düzeyinde işitme kaybı olduğu belirleniyor. Bu işçilerin hepsinin gürültü düzeyinin 92 desibel dolayında olduğu bölümde çalışmakta olduğu saptanıyor. Bu çalışma aşağıdaki epidemiyolojik araştırma türlerinden hangisine uymaktadır? A. B. C. D. Kesitsel araştırma Deneysel araştırma Maruziyet (Etken-Neden) Müdahale araştırması Vaka-Kontrol araştırması Sonuç (Hastalık) Gürültü düzeyi 92 desibel (Neden-Etken), İşitme kaybı (Sonuç-Hastalık) Burada sonuçtan (işitme kaybından) nedene yani (gürültülü ortama) gidilmiş. Kontrol grubu yok, kullandığı yöntem odiometrik muayene, sonuç kesitsel araştırma İSTANBULUZMAN

Epidemiyoloji İH Bir akümülatör imalathanesinde çalışmakta olan 120 işçiden alınan kan örneklerinde kurşun düzeyi ölçülüyor. Sonuçlar şu şekilde bulunuyor: İşçilerin 9 tanesinde 25 mikrogram üzerinde, 30 işçide 10 -24 mikrogram arasında kan kurşun düzeyi saptanıyor. Diğer işçilerin kan kurşun düzeyleri ise 10 mikrogramın altında bulunuyor. Bu çalışma aşağıdaki araştırma türlerinden hangisine uymaktadır? A. B. C. D. Kesitsel araştırma Kohort çalışması Müdahale araştırması Vaka-Kontrol çalışması Maruziyet (Etken-Neden) Sonuç (Hastalık) Akümülatör imalathanesi (Neden-Etken), Kanda kurşun bulunması (SonuçHastalık) Burada sonuçtan (kanda kurşundan) nedene yani (akümülatör imalathanesine ) gidilmiş. Kontrol grubu yok, kullandığı yöntem laboratuvar, sonuç kesitsel araştırma İSTANBULUZMAN

1. 2. 2 Vaka-Kontrol (Case-Control) Araştırmaları İSTANBULUZMAN

YARARLARI (AVANTAJLARI) ü Kolay, hızlı, ucuz, az sayıda personelle, az sayıda vaka ve kontrolle yapılabilir ü Seyrek (nadir) görülen, latent dönemi uzun olan hastalıkların (kanser) etyolojisini araştırmaya uygun ü Araştırmayı terk sorunu yok ü Farklı bölge – kurumlarda yapıldığında kesin tanıya götürebilir ü Tek bir hastalığa ait birden fazla etyolojik faktörün incelenmesi için uygun Özellikleri ezberlenmeli İSTANBULUZMAN

SAKINCALARI (DEZAVANTAJLARI) ü Vakalar ve kontroller sağlık kurumuna başvuranlardan seçilmişse, sonuçlar genellenemez ü Gerçek morbidite – mortalite hızları, rölatif risk – atfedilen risk bulunamaz ü Sonuç ve nedenden hangisinin önce başladığı bulunamayabilir ü Bazı durumlarda “etken-hastalık ilişkisini” göstermek zordur ü Taraf tutma «BİAS» olasılığı yüksektir. Özellikler ezberlenmeli İSTANBULUZMAN

YÖNTEM «Bu araştırmada sonuçtan-hastalıktan hareket ederek maruziyeti-etkeni bulma yolu izlenir. » Maruziyet (Etken) Sonuç (Hastalık) İSTANBULUZMAN

Araştırmanın Yönü a Etkenle Karşılaşan b Etkenle Karşılaşmayan c Etkenle Karşılaşan d Etkenle Karşılaşmayan VAKALAR (Faktör Pozitif) Zaman Araştırmanın Başlangıcı TOPLUM KONTROLLER (Faktör Negatif)

Etkene Göre Vaka-Kontroller Arasındaki Dağılım VAKA-OLGU (Etkenle Karşılaşmış) KONTROL (Etkenle Karşılaşmamış) Faktör Pozitifler (+) a b Faktör Negatif (-) c d Toplam a+c b+d Etkenle Karşılaşma % (Maruziyet %) a / a +c b/b+d (a x d) Odds Ratio (OR) = (b x c) OR>1 ise; «Hastalık – Etken İlişki Var» Not; OR (Odds Ratio) / TRR (Tahmini Rölatif Risk) İSTANBULUZMAN

YÖNTEM Odds Ratio (OR - TRR) «Tahmini Rölatif Risk» İSTANBULUZMAN

Epidemiyoloji İH-94 İş kazaları konusundaki bir çalışmada, son 2 yılda iş kazası geçirmiş olan 50 işçi ile, aynı işletmede çalışan ve kaza geçirmemiş olan 100 işçi çalışma kapsamına alınıyor. Sonuçta kaza geçirmiş olan işçiler arasında eğitim düzeyi düşük olan ve çalışma süresi kısa olan işçilerin yüzde olarak daha çok olduğu saptanıyor. Bu çalışma aşağıdaki epidemiyolojik araştırma türlerinden hangisine uymaktadır? A. Kohort araştırması B. Müdahale araştırması C. Tanımlayıcı araştırma D. Vaka-Kontrol araştırması : Neden-Sonuç (V-K) : İşlem-Müdahale (V-K) : Kişi-Yer-Zaman : Sonuç-Neden (V-K) Kaza geçirmiş ve geçirmemiş demek vaka-kontrol grubu var demek. Sonuçta kaza geçirmiş olan işçiler demek sonuçtan nedene gitmeyi açıklıyor. Sonuç olarak vaka ve kontrol grubu var ve sonuçtan nedene gidiliyorsa ise araştırma Vaka-Kontrol Araştırmasıdır İSTANBULUZMAN

Epidemiyoloji İH-94 Metal eşya imalatı yapılan bir işyerinde çalışmakta olan 300 işçiden 100 kişinin son 5 yıl içinde iş kazası geçirmiş olduğu saptanıyor. İş kazası geçirmiş olan işçiler ile iş kazası geçirmemiş olan işçilerin eğitim düzeyleri, çalışma süreleri, çalıştıkları bölümleri karşılaştırılıyor. Bu çalışma aşağıdaki araştırma türlerinden hangisine uymaktadır? A. Kohort çalışması B. Müdahale araştırması C. Kesitsel çalışma D. Vaka-Kontrol araştırması : Neden-Sonuç (V-K) : İşlem-Müdahale (V-K) : Kişi-Yer-Zaman : Sonuç-Neden (V-K) Kaza geçirmiş (100 kişi) ve geçirmemiş (200 kişi) demek vaka-kontrol grubu var demek. Sonuçta kaza geçirmiş olan işçiler demek sonuçtan nedene gitmeyi açıklıyor. Sonuç olarak vaka ve kontrol grubu var ve sonuçtan nedene gidiliyorsa ise araştırma Vaka-Kontrol Araştırmasıdır İSTANBULUZMAN

1. 2. 3 Kohort Araştırmaları Incidence studies=İnsidans çalışması Longitudinal studies =Uzunlamasına çalışma Follow-up studies=İzleme çalışması Prospective studies=Prospektif (ileriye dönük) çalışma İSTANBULUZMAN

YARARLARI (AVANTAJLARI) ü Göreceli riskin doğrudan hesaplanması ü Hastalığın İnsidans Hızı ve Rölatif Risk hesaplanabilir ü Etken ve hastalık arasında açık zamansal ilişki ü Nadir etkilenimler için en verimli çalışma ü Bir çok etkilenim hakkında bilgi verir ü Bir etkilenimin birden çok sonucu hakkında bilgi verir ü Taraf tutma en aza iner ü Etken sonuç ilişkisi yönünden en güçlü gözlemsel araştırmadır İSTANBULUZMAN

SAKINCALARI (DEZAVANTAJLARI) ü Uzun zamanda gerçekleştirilir ü Büyük çalışma gurubu gerektirir ü Prospektif ise, pahalı ve zaman alıcı olabilir ü Retrospektif ise iyi tutulmuş kayıtlar olması gerekir ü Nadir hastalıkların araştırılmasında verimli değildir ü İzlemden çıkma geçerliliği azaltır ü Tanı yöntemlerindeki gelişmeler yanıltıcı sonuçlara neden olabilir ü İnsidans hızı düşük ve latent periodu uzun hastalıklar için uygun değildir İSTANBULUZMAN

YÖNTEM «Bu araştırmada maruziyettenetkenden hareket ederek sonucuhastalığı bulma yolu izlenir. » Maruziyet (Etken) Sonuç (Hastalık) İSTANBULUZMAN

Araştırmanın Yönü (İzleme Süresi) Zaman Araştırmanın Başlangıcı Etkenle Karşılaşan Maruziyet (+) RİSK ALTINDAK İ TOPLUM Seçilen Kayıtlar Etkenle Karşılaşmayan Maruziyet (-) Hastalık Var (Etken (+) İnsidans) a Hastalık Yok (Etken (-) İnsidans) b Hastalık Var c Hastalık Yok d İSTANBULUZMAN

Zaman Araştırmanın Yönü (İzleme Süresi) Araştırmanın Başlangıcı RİSK ALTINDAK İ TOPLUM Etkenle Karşılaşan Maruziyet (+) Hastalık Var (Etken (+) İnsidans) a Hastalık Yok (Etken (-) İnsidans) b Hastalık Var c Hastalık Yok d Örneklem (Hastalık Yok) İnsidans Etkileri (+) = (a) / (a+b) x 100 Etkenle Karşılaşmayan Maruziyet (-) İnsidans Etkileri (-) = (c) / (c+d) x 100 Toplam İH=İnsidans Etkileri (+)/İnsidans Etkileri (-) RR>1 ise; «Hastalık – Etken İlişki Var»

YÖNTEM Rölatif Risk (RR) Kullanılır. İnsidans Etkileri (+) / İnsidans Etkileri (-) ü RR=1 ise, araştırma konusu etken hastalığın nedeni değildir. ü RR>1 ise, etken ve hastalık arasındaki ilişki o ölçüde nedenseldir. ü RR sonucu OR sonucundan daha kesindir. İSTANBULUZMAN

YÖNTEM Atfedilen Risk (AR) Kullanılır. İnsidans Etkileri (+) - İnsidans Etkileri (-) «Etkene atfedilen risk, riskle karşılaşan toplumun insidansına bölündğünde elde edilen oran, o etken ortadan kaldırılırsa hastalığın ne kadar azalacağını gösterir. » İSTANBULUZMAN

Fiziksel Aktivite VAKA Etken (+) KONTROL Etken (-) Toplam Faktör Pozitif 49 (a) 49 (b) 98 %50 Faktör Negatif 4 (c) 6 (d) 10 %40 Maruziyet % (İnsidans Etkisi) İnsidans Etkileri (+) = (a) / (a+b) x 100 İnsidans (+)/ İnsidans (-) = RR (Rölatif Risk) İnsidans Etkileri (-) = (c) / (c+d) x 100 İnsidans (+) - İnsidans (-) = AR (Atfedilen Risk) RR=49/(49+49) / 4/(4+6) x 100 ise = 1, 25 AR=49/(49+49) - 4/(4+6) x 100 ise = 10 İSTANBULUZMAN

Epidemiyoloji İH-93 Asbestli malzeme üretimi yapılan bir işyerinde çalışmakta olan 1500 işçinin geçmiş 10 yıllık sağlık kayıtları inceleniyor. On yıl önceki kayıtlara göre sigara içen 600 işçi ile sigara içmeyen 900 işçide, geçen 10 yıl içinde asbestozis tanısı konulan işçiler belirleniyor. Bu çalışma aşağıdaki epidemiyolojik araştırma türlerinden hangisine uymaktadır? A. Kohort araştırması B. Deneysel araştırma C. Müdahale araştırması D. Vaka-Kontrol araştırması Sigara içen ve içmeyen demek vaka-kontrol grubu var demek. 10 yıl içinde asbestozis tanısı konulan işçiler demek, asbestli ortamda sigara içmenin sonucunu, yani nedenden sonucu açıklıyor. Sonuç olarak vaka-kontrol grubu var ise ve nedenden sonuca gidiliyor ise araştırma = Kohort (Retrospektif) İSTANBULUZMAN

Epidemiyoloji İH Asbestli malzeme üretimi yapılan 450 işçinin çalıştığı bir işyerinde işyeri sağlık kayıtları ve personel kayıtlarından yararlanılarak bir çalışma planlanıyor. İşyerinde 1 yıl ve daha uzun süre çalışmış olan toplam 400 işçinin kayıtları değerlendirilerek asbest maruziyeti ile akciğer radyolojisinde fibrozis bulgularının varlığı arasında ilişki kurulmaya çalışılıyor. Bu çalışma aşağıdaki epidemiyolojik araştırma türlerinden hangisine uymaktadır? A. Kohort çalışması B. Kesitsel çalışma C. Müdahale çalışması D. Vaka-Kontrol çalışması 400 kişinin asbest maruziyeti ile akciğer radyolojisinde fibrozis bulguları vakakontrol grubu var demek. Arasında ilişki kurulmaya çalışılıyor demek, asbestin sonucunu, yani nedenden sonucu açıklıyor. Sonuç olarak vaka-kontrol grubu var ise ve nedenden sonuca gidiliyor ise araştırma = Kohort (Retrospektif) İSTANBULUZMAN

Epidemiyoloji İH-38 Bir maden işletmesinde çalışan 5000 işçinin sağlık kayıtları ile işletmede çeşitli zamanlarda yapılmış olan toz ölçümleri değerlendiriliyor. Yirmi yıl öncesinden beri yapılmakta olan toz ölçümü sonuçlarına göre çok tozlu bölümlerde çalışanlar arasında silikozis sıklığı binde 8, az tozlu ortamlarda çalışanlarda ise binde 2 olarak saptanıyor ve bu sonuçlara göre çok tozlu bölümlerde çalışanlarda silikozis sıklığının, az tozlu bölümlerde çalışanlara göre 4 kat fazla olduğu sonucuna varılıyor. Silikozis sıklığının 4 kat fazla olduğuna işaret eden bu değere ne ad verilir? A. B. C. D. İnsidans hızı Rölatif risk Prevalans hızı Koruyuculuk oranı Toplam İH=İnsidans Etkileri (+)/İnsidans Etkileri (-) Çok tozlu-az tozlu demek vaka-kontrol grubu var demek. Tozdan silikozis hastalığı oluştuğuna göre nedenden sonuca gidilmiştir. Sonuç olarak vakakontrol grubu var ve nedenden sonuca gidilmiş olduğundan araştırma = Kohort (Retrospektif) / İnsidans etkileri (+) ve (-) olanların oranları soruluyor. Bu da RR İSTANBULUZMAN

Epidemiyoloji İH-93 Bir iplik fabrikasında gürültünün 97 desibel olduğu ip büküm bölümünde çalışmakta olan 120 işçinin 20 tanesinde odyometrik muayenede işitme kaybı saptanmıştır. Gürültü düzeyinin 78 desibel olduğu bölümde çalışan 120 işçinin ise 8 tanesinde işitme kaybı saptanmıştır. Bu sonuçlara göre gürültülü yerlerde çalışan işçilerdeki işitme kaybı sıklığı, gürültünün düşük olduğu bölümlerde çalışanların 2, 5 katı olmaktadır. İşitme kaybı riskinin 2, 5 kat yüksek olduğuna işaret eden ölçeğe ne ad verilmektedir? A. B. C. D. Atfedilen risk Mutlak risk Rölatif risk İnsidans riski 120 işçinin 20 ve 120 işçinin 8 tanesi demek vaka ve kontrol grubu var demek. Gürültüye bağlı işitme kaybı oluştuğuna göre nedenden sonuca gidilmiştir. Sonuç olarak vaka-kontrol grubu var ve nedenden sonuca gidilmiş olduğundan araştırma = Kohort (Prospektif) / İnsidans etkileri (+) ve (-) olanların oranları soruluyor. Bu da RR İSTANBULUZMAN