STANBUL NVERSTES DAR PERSONELE YNELK YILLIK HZMET ETM

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İDARİ PERSONELE YÖNELİK YILLIK HİZMET İÇİ EĞİTİM PROGRAMI KAMUSAL YAŞAMDA SOSYAL DAVRANIŞ PROF. DR. NİLÜFER SEZER

GENEL OLARAK PROTOKOL KAVRAMI İNSAN DAVRANIŞLARI ÜZERİNDE ETKİLİ OLAN VE ONLARI DÜZENLEMEYİ AMAÇLAYAN FARKLI DÜZENLEYİCİ KURALLAR VARDIR. DÜNYANIN DEĞİŞİK BÖLGELERİNDE VE DEĞİŞİK ZAMAN DİLİMLERİNDE ÖNEMİ, İÇERİĞİ VE ETKİNLİĞİ SÜREKLİ DEĞİŞEN SÖZ KONUSU TOPLUMSAL DÜZEN KURALLARI; ØDİN KURALLARI, ØHUKUK KURALLARI, ØGÖRGÜ KURALLARI VE ØAHLAK KURALLARIDIR. 1

DÜNYANIN HER YERİNDE VE TÜM ZAMANLARDA HER TOPLUMDA FARKLILAŞAN GÖRGÜ, NEZAKET VE PROTOKOL KURALLARI VARDIR. YEME İÇME, OTURUP KALKMA, GİYİNME, KONUŞMA VE DİNLEME, ACIYI VE MUTLULUĞU PAYLAŞMA, SELAMLAŞMA, KARŞILAMA, UĞURLAMA, BAYRAMLAŞMA GİBİ YAŞAMIN HER ALANINI KUŞATAN İNSAN DAVRANIŞLARI GÖRGÜ VE NEZAKET KURALLARIYLA BİR ANLAM VE GÜZELDUYUSAL BİR BOYUT KAZANIR. 2

GÖRGÜ VE NEZAKET KURALLARI, TOPLUMDAN TOPLUMA DEĞİŞİR HİÇ KUŞKUSUZ. ANCAK, İNSAN DAVRANIŞLARI ARASINDA ZEKA, BİLGİYİ KULLANIM BİÇİMİ, GİBİ PEK ÇOK KONUDA HEM BENZERLİKLER HEM FARKLILIKLAR VARDIR. 3

İNSANLARIN KAMUSAL ALANDA BİRBİRLERİNDEN BEKLEDİKLERİ DAVRANIŞLAR, PROTOKOLÜN TEMELİNİ OLUŞTURUR. PROTOKOL KURALLARI, İNSANLARIN KURUMSAL YAŞAMLARINDA BİRBİRLERİYLE ETKİLEŞİMLERİNDE UYUMLU İLİŞKİLER GELİŞTİRMELERİNİ VE SÜRDÜRMELERİNİ SAĞLAR. NİTEKİM, TÜRKLERİN İMPARATORLUKLAR KURAN KÖKLÜ DEVLET GELENEĞİ VE UZUN BİR TARİHSEL BİRİKİMİNE DAYALI ZENGİN KÜLTÜRLERİ, ÇEŞİTLİ GÖRGÜ VE PROTOKOL KURALLARINDAN OLUŞMAKTADIR. 4

PROTOKOLÜN TARİHÇESİ HİÇBİR TOPLUMSAL KURAL VE KAİDE BİRDEN BİRE ORTAYA ÇIKMAZ; HER DÜZENLEYİCİ KURAL, BELLİ BİR TARİHSEL SÜRECİN SONUNDA KENDİNİ GÖSTERİR. PROTOKOL TARİHİ, DİPLOMASİ KADAR ESKİDİR. BUGÜNKÜ ANLAMIYLA DİPLOMASİNİN İLK TEMELLERİ, BUGÜNKÜ ANLAMIYLA BİNLERCE YIL ÖNCE YUNAN VE ROMALILAR TARAFINDAN ATILMIŞTIR. YUNANLAR, SEFİRLERİ (BÜYÜKELÇİNİN BULUNMADIĞI ÜLKELERDE BÜYÜKELÇİNİN GÖREVLERİNİ ÜSTLENEN MEMUR) YAZILI YA DA SÖZLÜ TALİMATLA BAŞKA ÜLKELERE GÖNDERİRLERDİ. ROMALILAR BAŞLANGIÇTA ELÇİ GÖNDERMEZLER, SADECE ELÇİ KABUL EDERLERDİ. DAHA SONRA, YUNANLARCA OLUŞTURULAN DİPLOMASİ KURALLARI, ROMALILAR TARAFINDAN DA AYNEN BENİMSENMİŞTİR. 5

Aytürk, Nihat (2009), Protokol Yönetimi Kamusal Yaşamda Protokol Kuralları, Ankara: TODAİE 6

YAŞAM ALANIMIZ SOSYAL ALANDA GÖRGÜ VE NEZAKET KURALLARI; KAMUSAL ALANDA PROTOKOL KURALLARI UYGULANIR. ÖZEL ALAN SOSYAL ALAN GÖRGÜ VE NEZAKET KURALLARI KAMUSAL (RESMİ) ALAN PROTOKOL KURALLARI 7

PROTOKOL NEDİR? PROTOKOL; KAMUSAL YAŞAMDA TÖRENSEL VE BİÇİMSEL DAVRANIŞ KURALLARI BÜTÜNÜDÜR. PROTOKOL VE SOSYAL DAVRANIŞ KURALLARININ AMACI BİREYSEL, KURUMSAL VE ULUSAL ONURU VE SAYGINLIĞI KORUMAKTIR. 8

PROTOKOL KURALLARI, RESMİ GÖRGÜ KURALLARIDIR. İŞ YAŞAMI, ÖZELLİKLE ÜST DÜZEY YÖNETİCİLERİN İŞ YAŞAMLARI AĞIRLIKLI OLARAK PROTOKOL KURALLARI ÇERÇEVESİNDE YÜRÜR. RESMİ TOPLANTILAR, SEMİNERLER, KONFERANSLAR, KOKTEYLLER, ZİYAFET VE İKRAMLAR PROTOKOLÜN UYGULANDIĞI ETKİNLİKLERDİR. RESMİ PROTOKOL KURALLARI SADECE TÖRENLERDE DEĞİL, SÖZLÜ, YAZILI VE YÜZE İLETİŞİMİN HER TÜRÜNDE UYGULANIR. 9

DAR ANLAMDA PROTOKOL; KAMU BELGELERİNİN ASLI, MİLLETLERARASI KONFERANSLARIN, ANLAŞMALARIN TUTANAKLARINA DENİR. GENİŞ ANLAMDA İSE; DEVLET VE DİPLOMASİ ALANINDAKİ TÖRENLERDE, RESMİ İLİŞKİLERDE VE TOPLUMSAL/SOSYAL YAŞAMDA UYGULANMASI GEREKEN KURALLARIN TOPLAMIDIR. 10

TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİ'NDE DEVLET PROTOKOLÜ DÜZENLEME VE GEREKTİĞİNDE DEĞİŞTİRİLMESİ YETKİSİ VE SORUMLULUĞU ATATÜRK'ÜN CUMHURBAŞKANI OLARAK İMZASINI TAŞIYAN OCAK 1927 TARİHLİ VE 4611 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARNAMESİ İLE DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI PROTOKOL GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE VERİLMİŞTİR. 11

PROTOKOLÜN AMACI DÜZENİ BOZMAK DEĞİL, VARSA DÜZENSİZLİĞE SON VEREREK TOPLUMSAL İLİŞKİLERİN GELİŞMESİNİ SAĞLAYAN NEZAKET VE KARŞILIKLI SAYGI ORTAMINI YARATMAKTIR. NİTEKİM, EĞİTİM ALMIŞ KİŞİ KENDİSİNE SAYGI DUYDUĞU İÇİN BAŞKALARINA DA NAZİK VE İYİ TAVIR İÇİNDE HAREKET EDEREK SAYGI DUYAR HİÇ KUŞKUSUZ. 12

PROTOKOL KURALLARINI UYGULAYABİLMEK İÇİN DÜRÜST DENGELİ GÖRGÜLÜ GERÇEKÇİ YAKLAŞIM İÇERİSİNDE OLMAK KENDİMİZİ İFADE EDEBİLME YETENEĞİNE SAHİPOLMAK HER ZAMAN EN İYİ GÖRÜNDÜĞÜMÜZ BİÇİMDE KENDİMİZİ GÖSTEREBİLMEK KENDİMİZE BAŞKALARININ BAKIŞ AÇILARIYLA BAKABİLMEK KONUŞMADAN ÖNCE DÜŞÜNMEK GEREKİR. 13

PROTOKOL KONULARI VE UYGULAMA ALANLARI ULUSAL VE KAMUSAL ÖNCELİK VE SONRALIK SIRA DÜZENİ MİLLİ, RESMİ, ASKERİ, MAHALLİ VE KURUMSAL TÖRENLER DEVLET VE HÜKÜMET ADAMLARINI, YABANCI KONUKLARI, ÜST YÖNETİCİLERİ VE KURUM AMİRLERİNİ KARŞILAMA VE UĞURLAMA TÖRENLERİ DEVLET VE HÜKÜMET ADAMLARI, MAKAM SAHİBİ YÖNETİCİLER VE YABANCI TEMSİLCİLERLE RESMİ GÖRÜŞMELER VE İLİŞKİLER. TOPLANTI VE BRİFİNGLER. TOPLANTILARDA MASA VE OTURMA DÜZENLERİ. TOPLANTI YÖNETİM KURALLARI. ULUSAL, KURUMSAL VE YABANCI BAYRAKLAR PROTOKOL YAZILARI. RESMİ YAZILARDA PROTOKOL KURALLARI. 14

GÖREVE BAŞLAMA, GÖREVDEN AYRILMA VE GÖREV DEVİRTESLİM USUL VE TÖRENLERİ. RESMİ TAŞITLARDA OTURMA DÜZENLERİ. KONUKLAR VE RESMİ ZİYARETLER. DAVET VE ZİYAFETLER. YEMEKLERDE MASA VE OTURMA DÜZENLERİ. SOFRA VE SERVİS KURALLARI. KAMUSAL YAŞAMDA VE RESMİ ORTAMLARDA GİYİM KURALLARI. İŞ ORTAMINDA VE SOSYAL YAŞAMDA DAVRANIŞ KURALLARI. 15

BAŞARI PROTOKOLDE GİZLİDİR BİR YÖNETİCİNİN BAŞARISINI %34 TEMSİL NİTELİĞİ (Protokol) %33 BİLGİ VE BECERİSİ (işi) %33 KİŞİLİĞİ OLUŞTURUR. Kaynak: iserer. com 16

PROTOKOL KURALLARININ UYGULANDIĞI KAMUSAL YERLER (ÖZET) ØYÖNETİCİLERİN MAKAM ODALARI ØRESMİ TAŞITLAR (OTOMOBİLLER) ØRESMİ TOPLANTILAR ØRESMİ TÖRENLER ØRESMİ DAVET VE ZİYAFETLER 17

KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA PROTOKOL KURALLARININ UYGULANDIĞI ÖNEMLİ KİŞİLER ØKONUKLAR (Özel, Sosyal ve Kamusal alanda) ØYÖNETİCİLER (Kamusal alanda) ØHANIMLAR (Sosyal alanda) 18

KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA BİR İNSANIN İMAJI, KIYAFETİYLE NEZAKETİ, DAVRANIŞIYLA BİLGİSİ, KONUŞMASIYLA GÖRGÜSÜ, YEMESİ VE İÇMESİYLE ORTAYA ÇIKAR. 19

PROTOKOL VE SOSYAL DAVRANIŞ KURALLARININ TEMELİ SAYGI VE NEZAKETTİR. KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA; KONUKLARA ÜSTLERE HANIMLARA SAYGI VE NEZAKET ESASTIR. 20

PROTOKOL KİŞİYE, KURUMA VE DEVLETE HAK ETTİĞİ VE L YIK OLDUĞU SAYGI VE İTİBARI GÖSTERMEKTİR. BİR KİŞİNİN PROTOKOL VE SOSYAL DAVRANIŞ KURALLARINA ÖNEM VERMEMESİ VE BUNLARA UYMAMASI; ÖNCE KENDİSİNİN, SONRA TAŞIDIĞI UNVANIN, ÇALIŞTIĞI KURUMUN VE TEMSİL ETTİĞİ MAKAMIN İTİBARINI DÜŞÜRÜR. 21

PROTOKOLDE TEMSİL ESASTIR. KAMUSAL YAŞAMDA, KİMSE KENDİNİ TEMSİL ETMEZ. TAŞIDIĞI UNVANI VE ÇALIŞTIĞI KURUMU TEMSİL EDER. KİŞİNİN TEMSİL NİTELİĞİ; KILIK-KIYAFETİ, KONUŞMA VE DAVRANIŞI, YEME-İÇMESİ; PROTOKOL, SAYGI, GÖRGÜ VE NEZAKET KURALLARINA UYMASI İLE ORTAYA ÇIKAR 22

KURUMLARARASI İŞ VE İLİŞKİLERDE, GÖRÜŞMELERDE, TELEFONDA KONUŞMADA, YAZIŞMALARDA , İMZALARDA, DAVRANIŞLARDA, KABULLERDE, ZİYARETTE, KARŞILAMADA, AĞIRLAMADA DÜZEY EŞİTLİĞİ, DENKLİK VE KARŞILIKLILIK ESASTIR. 23

PROTOKOLDE MAKAM, UNVAN, RÜTBE VE KIDEM ÖNEMLİDİR. MAKAMA VE UNVANA SAYGI ESASTIR. PROTOKOLDE (KAMUSAL YAŞAMDA) AKADEMİK UNVAN SAHİBİ OLMAK, YAŞLI OLMAK VE / VEYA HANIM OLMAK ÖNCELİK SAĞLAMAZ. HANIM OLMAK VE / VEYA YAŞÇA BÜYÜK OLMAK SOSYAL YAŞAMDA ÖNEMLİDİR. 24

PROTOKOL VE SOSYAL DAVRANIŞ KURALLARINI BİLMEK; KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA İNSANA GÜVEN VERİR, ÜSTÜNLÜK VE SAYGINLIK SAĞLAR. BU KURALLARA UYAN KİŞİLER İŞ YAŞAMINDA FARK EDİLİR, TAKDİR EDİLİR TERCİH EDİLİR ve YÜKSELTİLİRLER 25

KAMUSAL YAŞAMDA HER DAVRANIŞIN BİR ANLAMI VE YORUMU VARDIR. KAMUSAL YAŞAMDA DAVRANIŞLAR; ÜST’E, AST’A VE EŞİTE KARŞI DAİMA FARKLIDIR. ÜST’E KARŞI SAYGI, AST’A KARŞI ÜSTÜNLÜK, EŞİTE KARŞILIKLILIK VE NEZAKET ESASTIR. 26

ØMAKAMDA, RESMİ ARABADA, TOPLANTI VE TÖRENLERDE, RESMİ DAVET VE ZİYAFETLERDE BÜTÜN DAVRANIŞLAR RESMİDİR. (PROTOKOL KURALLARINA TABİDİR. ) ØKURUM İÇİNDE DAVRANIŞ KURALLARI KURUMSALDIR VE KURUM KÜLTÜRÜRÜNE BAĞLIDIR. ØAST – ÜST İLİŞKİLERİ, MAKAMDA DA OLSA, BİREBİR OLARAK DAİMA ÖZEL VE KİŞİSELDİR. YAKINLIĞA VE SAMİMİYETE BAĞLIDIR. ØKAMUSAL (RESMİ) VE SOSYAL DAVRANIŞ KURALLARI DAİMA ÜÇÜNCÜ (YABANCI) KİŞİNİN YANINDA BAŞLAR. 27

KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA SELAM VERMEK, HİTAP ETMEK, TANITMAK TOKA ETMEK, ÖPMEK/ÖPÜŞMEK AYAKTA DURMAK, OTURMAK, TELEFONDA KONUŞMAK, AYAKKABI VE ÇORAP GİYMEK, SAAT, KEMER VE KRAVAT TAKMAK, ÇAY İÇMEK, ÇORBA İÇMEK, MEYVE YEMEK, HEDİYE ALMAK / VERMEK TEŞEKKÜR ETMEK ÖNEMLİDİR. ÇÜNKÜ; ÖZEL, SOSYAL VE KAMUSAL YAŞAMDA FARKLIDIR 28

PROTOKOL TÜRLERİ VE SIRADÜZENLERİ 1. DEVLET PROTOKOLÜ 2. DİPLOMATİK PROTOKOL 3. MÜLKİ PROTOKOL 4. ASKERİ PROTOKOL 5. ADLİ PROTOKOL 6. AKADEMİK PROTOKOL 7. KURUMSAL PROTOKOL 8. DİNİ PROTOKOL 9. SOSYAL PROTOKOL 29

DEVLET PROTOKOLÜ VE T. C. DEVLET PROTOKOL LİSTESİ DEVLET PROTOKOLÜ, DEVLET TÖRENLERİ VE DEVLET BAŞKANLARIYLA İLGİLİ OLARAK UYGULANAN ULUSLARARASI NİTELİKTE SİYASİ VE DİPLOMATİK KURALLAR BÜTÜNÜDÜR. TÜRKİYE'DE DEVLET TÖRENLERİ, BAŞKANETTE YAPILAN MİLLİ VE RESMİ BAYRAM TÖRENLERİ, CUMHURBAŞKANININ GÖREVE BAŞLAMA VE TEBRİK TÖRENLERİ, CUMHURBAŞKANININ KABUL VE ZİYARET TÖRENLERİ, VEFAT EDEN CUMHURBAŞKANININ CENAZE TÖRENLERİ, CUMHURBAŞKANININ YABANCI ÜLKELERE RESMİ ZİYARETLERİ, YABANCI DEVLET BAŞKANINI KARŞILAMA VE UĞURLAMA TÖRENLERİ, CUMHURBAŞKANININ YABANCI DEVLET ADAMLARINA TEBRİK, TEŞEKKÜR VE TAZİYE MESAJLARI, YABANCI DEVLET ADAMLARINA YAZDIĞI MEKTUPLAR, ONAYLAR VE YETKİ BELGELERİ, ULUSLARARASI ANLAŞMALAR VE İMZA TÖRENLERİ, ULUSLAR ARASI RESMİ TOPLANTI VE KONFERANS ORGANİZASYONLARI DEVLET PROTOKOLÜ KAPSAMINDADIR. 30

TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİ'NDE DEVLET PROTOKOLÜ DÜZENLEME VE YÜRÜTME GÖREVİ 09. 01. 1927 TARİHLİ VE 4611 SAYILI ATATÜRK'ÜN İMZALADIĞI KARARNAME İLE DIŞİŞLERİ BAKANLIĞINA VERİLMİŞTİR. TÜRKİYE'DE UYGULANMAKTA OLAN DEVLET PROTOKOL SIRADÜZENİ DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI PROTOKOL GENEL MÜDÜRLÜĞÜNCE HAZIRLANMAKTA VE CUMHURBAŞKANININ ONAYI İLE YÜRÜRLÜLÜĞÜNÜ KORUMAKTADIR. 31

TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLET PROTOKOL LİSTESİ 1. CUMHURBAŞKANI 2. TBMM BAŞKANI 3. GENEL KURMAY BAŞKANI 4. ANAYASA MAHKEMESİ BAŞKANI 5. ANA MUHALEFET PARTİSİ BAŞKANI 6. ESKİ CUMHURBAŞKANI 7. BAŞBAKAN YARDIMCILARI 8. YARGITAY BİRİNCİ BAŞKANI 9. DANIŞTAY BAŞKANI 10. DİYANET İŞLERİ BAŞKANI 32

11. BAKANLAR KURULU ÜYELERİ 12. KUVVET KOMUTANLARI 13. ORGENERALLER/ORAMİRALLER 14. YÖK BAŞKANI 15. TBMM BAŞKAN VEKİLLERİ 16. TBMM'DE GRUBU BULUNAN SİYASİ PARTİLERİN GENEL BAŞKANLARI 17. TBMM KATİP ÜYELERİ VE İDARE AMİRLERİ 18. TBMM'DE TEMSİL EDİLEN SİYASİ PARTİLERİN GENEL BAŞKANLARI 19. TBMM SİYASİ PARTİLER GRUP BAŞKANLARI VE BAŞKAN VEKİLLERİ 20. TBMM'DE GRUBU BULUNAN SİYASİ PARTİLERİN GENEL SEKRETERLERİ 21. TBMM ÜYELERİ 33

DİPLOMATİK PROTOKOL DEVLETLER VE ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE, DEVLET VE HÜKÜMET ADAMLARININ VE ÖZELLİKLE DİPLOMATLARIN UYMAK VE UYGULAMAK ZORUNDA OLDUKLARI BİÇİMSEL VE TÖRENSEL KURALLAR BÜTÜNÜDÜR. DİPLOMATİK PROTOKOL GENEL OLARAK DİPLOMATİK TEMSİLCİLİKLERDE VE ULUSLARARASI KURULUŞLARDA UYGULANMAKTADIR. 34

BÜYÜKELÇİLİK PROTOKOL SIRADÜZENİ 1. BÜYÜKELÇİ 2. ELÇİ MÜSTEŞAR 3. ASKERİ ATAŞELER 4. DİĞER MÜSTEŞARLAR VE MÜŞAVİRLER 5. ASKERİ ATAŞE YARDIMCILARI 6. BAŞKATİP, İKİNCİ KATİP VE ÜÇÜCÜ KATİPLER 7. DİĞER ATAŞELER 8. DİĞER ATAŞE YARDIMCILARI 9. DİPLOMATİK İDARİ MEMURLAR VE İLETİŞİM TEKNİSYENLERİ 10. ASKERİ ATAŞELİKTEKİ SUBAYLAR 35

MÜLKİ PROTOKOL BAŞKENTTE HÜKÜMET NEZDİNDE, TAŞRADA İL VE İLÇELERDE UYGULANAN BİÇİMSEL VE TÖRENSEL KURALLARDIR. 36

BAŞBAKANLIK VE BAKANLIKLAR PROTOKOL SIRADÜZENİ 1. BAŞBAKANLIK 2. ADALET BAKANLIĞI 3. MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI 4. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI 5. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI 6. MALİYE BAKANLIĞI 7. EKONOMİ BAKANLIĞI 8. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI 9. AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI 37

10. SAĞLIK BAKANLIĞI 11. ULAŞTIRMA- DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI 12. GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI 13. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI 14. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI 15. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI 16. KALKINMA BAKANLIĞI 17. ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI 18. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI 19. GENÇLİK VE SPOR BAKANLIĞI 20. ÇEVRE, ORMAN VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI 21. AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI 38

İL PROTOKOL LİSTESİ 1. VALİ 2. TBMM ÜYELERİ 3. MAHALLİN EN BÜYÜK KOMUTANI, GENERAL VE AMİRALLER, GARNİZON KOMUTANI 4. BELEDİYE BAŞKANI 5. CUMHURİYET BAŞSAVCISI, ADLİ YARGI ADALET KOMİSYONU BAŞKANI, BÖLGE İDARE MAHKEMESİ BAŞKANI, ÜNİVERSİTE REKTÖRLERİ, BARO BAŞKANI 6. REKTÖR YARDIMCILARI, FAKÜLTE DEKANLARI, ENSTİTÜ VE YÜKSEKOKUL MÜDÜRLERİ 7. GENEL VE ÖZEL BÜTÇELİ KURULUŞLARIN GENEL MÜDÜRLERİ 8. VALİLİKÇE BELİRLENEN SAYIDA GARNİZON KOMUTANINCA TESPİT EDİLECEK SİLAHLI KUVVETLER MENSUBU 9. VALİ YARDIMCILARI, İL EMNİYET MÜDÜRÜ, BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE SINIRLARI İÇİNDEKİ İLÇE KAYMAKAMLARI VE İLÇE BELEDİYE BAŞKANLARI, 10. HAKİMLER, SAVCILAR, NOTER ODASI BAŞKANI, İKTİDAR PARTİSİ, ANA MUHALEFET PARTİSİ, TBMM'DE GRUBU BULUNAN DİĞER PARTİLERİN İL BAŞKANLARI 39

İLÇELERDE PROTOKOL LİSTESİ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. KAYMAKAM GARNİZON KOMUTANI BELEDİYE BAŞKANI CUMHURİYET SAVCISI FAKÜLTE DEKANI, YÜKSEKOKUL MÜDÜRÜ EMNİYET MÜDÜRÜ/AMİRİ HAKİMLER/SAVCI YARDIMCILARI İKTİDAR, ANA MUHALEFET VE TBMM DE GRUBU BULUNAN SİYASİ PARTİLERİN İLÇE BAŞKANLARI 9. DEKAN YARD. , YÜKSEKOKUL MÜDÜR YARD. VE ÖĞRETİM ÜYELERİ 10. BAKANLIKLARIN İLÇE TEŞKİLAT BAŞKANLARI, RESMİ BANKA MÜDÜRLERİ VE KİT MÜDÜRLERİ 40

ASKERİ PROTOKOL ASKERİ TÖRENLER VE DAVRANIŞSAL İLİŞKİLER KONUSUNDA UYGULANAN KURALLAR BÜTÜNÜDÜR. 41

ASKERİ PROTOKOL SIRADÜZENİ 1. GENELKURMAY BAŞKANI 2. KARA KUVVETLERİ KOMUTANI 3. DENİZ KUVVETLERİ KOMUTANI 4. HAVA KUVVETLERİ KOMUTANI 5. JANDARMA GENEL KOMUTANI 6. GENELKURMAY İKİNCİ BAŞKANI 7. KKK KURMAY BAŞKANI 42

ADLİ PROTOKOL YARGI ORGANLARINDA VE ADLİ KURULUŞLARDA YAPILAN TÖRENLERDE, TOPLANTILARDA VE DURUŞMALARDA UYGULANAN TÖRENSEL VE BİÇİMSEL DAVRANIŞ KURALLARIYLA İLGİLİ YARGI MENSUPLARININ KIYAFETLERİ, DAVALAR VE ADLİ YAZIŞMALAR KONULARINDA UYGULANAN KURALLAR BÜTÜNÜDÜR. 43

YÜKSEK YARGI ORGANLARI VE ADLİ MAKAMLAR PROTOKOL SIRADÜZENİ 1. ANAYASA MAHKEMESİ BAŞKANI 2. YARGITAY 1. BAŞKANI 3. DANIŞTAY BAŞKANI 4. SAYIŞTAY BAŞKANI 5. YARGITAY CUMHURİYAT BAŞSAVCISI 6. DANIŞTAY BAŞSAVCISI 7. ANAYASA MAHKEMESİ BAŞKANVEKİLİ 8. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ BAŞKANI 9. ANAYASA MAHKEMESİ ÜYELERİ 10. YARGITAY BAŞKANVEKİLİ 11. DANIŞTAY BAŞKANVEKİLİ 12. SAYIŞTAY BAŞKANVEKİLİ 13. HAKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU BAŞKANVEKİLİ 14. YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCI VEKİLİ 15. YÜKSEK SEÇİM KURULU BAŞKANI 44

AKADEMİK PROTOKOL ÜNİVERSİTELERDE VE BİLİM ÇEVRELERİNDE DÜZENLENEN TÖRENLERDE VE TÖRENSEL ETKİNLİKLERDE; YAPILAN BİLİMSEL TOPLANTI, PANEL, SEMPOZYUM, KOLOKYUM VE SEMİNERLERDE; AKADEMİK GİYİMDE, AKADEMİK İŞ, İŞLEM VE İLİŞKİLERDE UYGULNAN, MEVZUATA VE AYNI ZAMANDA AKADEMİK GELENEK VE KÜLTÜRE DAYANAN KURALLAR BÜTÜNÜDÜR. 45

BAŞKENT AKADEMİK PROTOKOL DÜZENİ 1. YÜKSEKÖĞRETİM KURULU BAŞKANI 2. ÜNİVERSİTELERARASI KURUL BAŞKANI 3. YÖK BAŞKANVEKİLİ 4. BAŞKENT ANKARA'DA BULUNAN ÜNİVERSİTELERİN REKTÖRLERİ 5. REKTÖR YARDIMCILARI 6. YÖK GENEL SEKRETERİ 7. ÜNİVERSİTELERARASI KURUL GENEL SEKRETERİ 46

ÜNİVERSİTE YÖNETİMİ PROTOKOL SIRADÜZENİ 1. REKTÖR 2. REKTÖR YARDIMCILARI 3. GENEL SEKRETER 4. DEKANLAR 5. ENSTİTÜ VE YÜKSEKOKUL MÜDÜRLERİ 6. BAŞHEKİM 7. GENEL SEKRETER YARDIMCILARI 8. HUKUK MÜŞAVİRİ 9. DAİRE BAŞKANLARI 10. DEKAN YARDIMCILARI 11. ENSTİTÜ VE YÜKSEKOKUL MÜDÜR YARDIMCILARI 12. FAKÜLTE VE YÜKSEKOKUL SEKRETERLERİ 13. REKTÖRLÜĞE BAĞLI DANIŞMANLAR VE MÜDÜRLER 47

KURUMSAL PROTOKOL BAKANLIKLARDA, KAMU KURUM VE KURULUŞLARINDA UYGULANAN TÖRENSEL, YÖNETSEL VE BİÇİMSEL DAVRANIŞ KURALLARI BÜTÜNÜDÜR. 48

DİNİ PROTOKOL DİN KURALLARINA VE DİN KİTAPLARINA, AYRICA DİNİ ALANDA YAŞAMSAL OLARAK BENİMSENMİŞ OLAN ÖRF VE ADETLERE DAYANMAKTADIR. CENAZE MERASİMLERİ, KURBAN KESİMLERİ, CAMİ VE TÜRBE ZİYARETLERİ, HAC UĞURLAMA VE KARŞILAMA MERASİMLERİ, MEVLİT, NİKAH VE HATİM MERASİMLERİNİ DÜZENLEMEKTEDİR. 49

SOSYAL PROTOKOL TOPLUMSAL ALANDA VE YAŞAMDA ÖZEL VE SOSYAL ETKİNLİKLERDE UYGULANAN VE TOPLUMUN BÜYÜK KESİMİNCE BENİMSENMİŞ OLAN SAYGI, GÖRGÜ VE NEZAKET KURALLARI BÜTÜNÜDÜR. BUNLAR AİLE İLİŞKİLERİ, DOĞUM, SÜNNET, NİŞAN, NİKAH, DÜĞÜN VE CENAZE MERASİMLERİ ÇEVRE VE KOMŞULUK İLİŞKİLERİ, HANIMLARLA VE BÜYÜKLERLE OLAN İLİŞKİLER, HİTAP VE SELAMLAŞMA, KONUŞMA, TOKALAŞMA, TANIŞTIRMA, EL ÖPME, ÇİÇEK VE HEDİYE ALMA-SUNMA, DAVET VE ZİYAFETLERDE UYGULANAN DAVRANIŞSAL KURALLARDIR. 50

SOSYAL PROTOKOL SIRADÜZENİ 1. ONUR KONUĞU 2. VARSA YABANCI KONUĞUN BERABERİNDEKİ KİŞİ 3. GEÇMİŞTE RESMİ MAKAM İŞGAL ETMİŞ KONUK 4. İLK KEZ DAVET EDİLEN KONUK 5. DAHA ÖNCE BİRKEÇ KEZ DAVET EDİLMİŞ KONUK 6. EV SAHİPLERİNİN ARKADAŞLARI VE AKRABALARI 7. EV SAHİPLERİNİN ÇOCUKLARI 51

YABANCI KONUKLAR VE ŞEREF SALONU PROTOKOL LİSTESİ YABANCI DEVLET VE HÜKÜMET ADAMLARI ZİYARETLERİNİ ŞU AMAÇLARLA GERÇEKLEŞTİRİR: ØDEVLET ZİYARETİ ØRESMİ ZİYARET ØRESMİ ÇALIŞMA ZİYARETİ ØÖZEL ZİYARET 52

KURUM PROTOKOLÜ, KURUMLARDA HANGİ DÜZEYDE BULUNURLARSA BULUNSUNLAR ÇALIŞANLARIN UYMALARI GEREKEN PROTOKOL KURALLARIDIR. ÇALIŞTIKLARI KURUMU TEMSİL EDEN KİŞİLERİN PROTOKOL KURALLARINI İYİ BİLMELERİ, KURUM İÇİ VE KURUMLARARASI İLİŞKİLERDE BU KURALLARA UYMALARI GEREKİR. PROTOKOL, RESMİ İLİŞKİLERDE İZLENECEK YOL, YÖNTEM VE GÖRGÜ KURALLARI ANLAMINA GELİR VE SÖZ KONUSU KURALLARA UYULMASI, NEZAKET AÇISINDAN GEREKLİLİK, PROTOKOL AÇISINDAN İSE BİR ZORUNLULUKTUR. 53

KURUM PROTOKOLÜ KAPSAMINDA; DEMEK Kİ; ÇEŞİTLİ DÜZEYDEKİ YÖNETİCİ VE İŞGÖRENLERİN DE GÖRGÜ, NEZAKET, ZARAFET VE PROTOKOL KURALLARINI BİLMELERİ GEREKMEKTEDİR. SÖZGELİMİ; 1. İŞGÖRENLER VE YÖNETİM KADEMESİNDE BULUNANLAR ARASINDAKİ İLİŞKİLER, SAYGI, SEVGİ VE GÜVEN TEMELLİ OLMALI, SICAK BİR ATMOSFERİN OLUŞTURULMASI SAĞLANMALIDIR. 2. YÖNETİCİ MAKAMINDA ÜSTLER ZORUNLU OLMADIKÇA ASTLARININ VE İŞGÖRENLERİNİN GÜNLÜK İŞLERLE İLGİLİ GÖRÜŞME VE TALEPLERİNİ KABUL ETMEMELİDİR. 3. TELEFONDA KONUŞMADA ASTIN ÜST İLE SEKRETERİ KANALIYLA GÖRÜŞMESİ NEZAKETSİZLİKTİR. 4. ÜSTÜN MAKAMA GELMESİ DURUMUNDA MAKAM KOLTUĞUNDA OTURULMAMASI, ASTIN ÜSTE YAKIN VE ÜSTÜN KARŞISINA GELECEK ŞEKİLDE OTURMASI GEREKİR. 54

5. YÖNETİCİ ÜSTÜ İLE GÖRÜŞMESİNİ DAİMA RANDEVU TALEP EDEREK VE MİNİMUM ZAMANI KULLANMAYA ÖZEN GÖSTEREREK YAPMALIDIR. 6. YÜRÜRKEN VE OTURURKEN ÜST, EV SAHİBİ YÖNETİCİNİN DAİMA SAĞINDA OLMALIDIR. 7. YÖNETİCİNİN DAVET VE RANDEVULARA TAM ZAMANINDA GİTMESİ GEREKİR. 8. TANIŞMALARDA AST ÜSTE, KÜÇÜK BÜYÜĞE, BAYLAR BAYANLARA TAKDİM EDİLMELİDİR. 9. YÖNETİCİ YAPABİLECEKLERİNİ SÖYLEMELİ, SÖYLEDİKLERİNİ DE YAPMALIDIR. 10. ÜST ASTLARDAN RİCADA BULUNUYORSA BUNUN BİR EMİR OLDUĞU DÜŞÜNÜLMELİDİR. 11. ÜST ASTINDAN ÖZÜR DİLİYORSA, BUNUN BİR ZAFİYET OLDUĞU DÜŞÜNÜLMEMELİDİR. 12. RESMİ AÇILIŞLARIN DAİMA ÜST MAKAM TARAFINDAN YAPILMASI GEREKMEKTEDİR. 13. TÜM MAKAMLARA KAPI ÇALINMADAN GİRİLMEMELİDİR. 55

ÖZEL SEKTÖR PROTOKOL LİSTESİ 1. YÖNETİM KURULU BAŞKANI 2. YÖNETİM KURULU BAŞKAN VEKİLİ 3. YÖNETİM KURULU ÜYELERİ 4. GENEL MÜDÜR 5. GENEL MÜDÜR YARDIMCILARI 6. FABRİKA VE MERKEZ ŞUBE MÜDÜRÜ 7. BİRİM MÜDÜRLERİ 56

MAKAM PROTOKOLÜ

YÖNETİCİ ZİYARETÇİYE ÇAY/KAHVE İKRAM ETTİĞİNDE… YÖNETİCİNİN ÇAY/KAHVE İÇME SÜRESİ ZİYARETÇİYE AYIRDIĞI SÜREYİ GÖSTERİR. 58

BAYRAK PROTOKOLÜ BİNA ÖNÜNDE BAYRAK DİREĞİ 2, 4, VEYA DAHA FAZLA İSE TÜRK BAYRAĞI BİNA ÖNYÜZÜNE (BİNADAN ÇIKANA) GÖRE SAĞ BAŞA ÇEKİLİR. ANCAK BAYRAK DİREĞİ 3 İSE, TÜRK BAYRAĞI ORTADAKİ DİREĞE ÇEKİLİR. KURUMSAL BAYRAK ÇEKEN KURULUŞLARDA, BİNA ÖN YÜZÜNE GÖRE SAĞDAKİ DİREĞE TÜRK BAYRAĞI SOLDAKİ DİREĞE KURUMSAL BAYRAK ÇEKİLİR. 59

ULUSLARARASI TOPLANTILARDA YABANCI TURİSTLERİN KONAKLADIKLARI YERLERDE, YABANCI DEVLET BAYRAKLARI ANCAK TÜRK BAYRAĞI İLE BİRLİKTE ÇEKİLEBİLİR. TÜRK BAYRAĞI, YABANCI ÜLKE BAYRAKLARIYLA ÇEKİLDİĞİNDE AYNI YÜKSEKLİKTE OLMALIDIR. YALNIZCA KURUMSAL BAYRAKTAN YARIM METRE YÜKSEK OLABİLİR. BU DURUMDA TÜRK BAYRAĞI BİNANIN ÖN YÜZÜNE GÖRE SAĞDAKİ İLK DİREĞE ÇEKİLİR. DİĞER DEVLETLERİN BAYRAKLARI, TÜRK BAYRAĞININ SOLUNA TÜRKÇE ALFABETİK SIRAYA GÖRE ÇEKİLİR. 60

TOPLANTI PROTOKOLÜ TEK BAŞKANLI VE TEK TARAFLI TOPLANTI DÜZENİ BAŞKAN 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 TEK BAŞKANLI ÇİFT TARAFLI TOPLANTI DÜZENİ BAŞKAN KONUK 1 EVSAHİBİ 1 2 2 3 3 4 4 5 5

EŞBAŞKANLI VE ÇİFT TARAFLI TOPLANTI DÜZENİ 5 3 EŞBAŞKAN 1 4 2 1 EŞBAŞKAN 2 3 4 5 İKİ TARAFLI TOPLANTILARDA BAŞKANLARIN DÜZEY OLARAK, ÜYELERİN SAYI OLARAK EŞİTLİĞİ ESASTIR.

ONURKONUKLU TEK TARAFLI TOPLANTI DÜZENİ ONURKONUĞU – KURUM AMİRİ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

ÇAĞDAŞ – KATILIMCI TOPLANTI DÜZENİ BAŞKAN 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

TAŞIT PROTOKOLÜ MAKAM OTOMOBİLİNDE OTURMA DÜZENİ (KSMT: Koruma, Sekreter, Memur, Mihmandar, Tercüman) Ş KSMT 1 MAKAM 2 Ş 2 KSMT 1 BOŞ

RESMÎ TAŞITLARDA OTURMA DÜZENİ Ş 3 2 1 Ş 2 4 3 1

TAKSİLERDE OTURMA DÜZENİ (Ş: Şoför, H: Hanım, E: Erkek) Ş E 1 E 2 H Ş E H 2 H 1

OTOMOBİLİ SAHİBİNİN KULLANDIĞI ÖZEL TAŞITLARDA OTURMA DÜZENİ (K: Konuk, KE: Konuk Erkek, KH: Konuk Hanım; EH: Ev. Sahibi Hanım) Ş BOŞ 1 K BOŞ Ş 3 EH 1 KE 2 KH

YÖNETİM DİLİNDE “RİCA ETMEK”, EMİR VERMEKTİR. ÜSTLERE VE DENKLERE ARZ; ASTLARA RİCA EDİLİR. İMZA, KİŞİYİ VE KİŞİLİĞİ TEMSİL EDER. İMZA KİŞİNİN ADINI VE/VEYA SOYADINI ELYAZISIYLA OKUNABİLİR BİÇİMDE YAZMASIDIR. İMZA, METİN İLE İSİM ARASINDAKİ BOŞLUĞA ATILIR. BİR YÖNETİCİNİN DOLMAKALEMİ GÜZEL OLMALIDIR. ARŞİVLİK BELGELER VE YAZILAR LACİVERT MÜREKKEPLİ DOLMAKALEMLE İMZALANIR 69

SOSYAL DAVRANIŞ KURALLARI SOSYAL DAVRANIŞIN TEMELİNİ OLUŞTURAN TERBİYE, NEZAKET, ZARAFETİN İÇERİKLERİ PROTOKOL UYGULAMALARINA YÖN VERİR, ANLAM KAZANDIRIR. 70

TERBİYE: EĞİTİM, GÖRGÜ, BELLİ BİR EĞİTİMLE YETİŞMEK, İYİ AHLAK, NEZAKET VE GÖRGÜ KURALLARINA BAĞLILIK ANLAMINA GELİR. TERBİYELİ KİŞİ, KENDİSİNE SAYGI DUYDUĞU İÇİN BAŞKALARINA DA SAYGI DUYAN KİŞİDİR. BU ONU KİŞİLİK ZAAFLARINA DÜŞMEKTEN DAİMA ALI KOYAR. İNSANLAR GÖRGÜLÜ, TERBİYELİ OLARAK DÜNYAYA GELMEZLER. BU KURALLAR SONRADAN YAŞAM BOYU BİR KÜLTÜR İÇİNDE ÖĞRENİLİR. TOPLUMDA NAZİK VE TERBİYELİ KİŞİ HİÇ KUŞKUSUZ KABA BİRİNDEN DAHA KOLAY KABUL EDİLİR. 71

NEZAKET; İNSANLARIN BİRBİRLERİNE ZARİFLİK, İNCELİK VE ÖLÇÜLÜLÜK ÇERÇEVESİNDE DAVRANMALARI YA DA BİRBİRLERİNİ İNCİTMEMEK İÇİN GEREKLİ ÖZENİ GÖSTERMEKTEDİR. NEZAKET GÖSTERİSİNDE DOĞAL OLUNMALIDIR. NEZAKET KURALLARINA AYKIRI DAVRANILARAK GÖRGÜLÜ OLUNMAZ. NEZAKET NAZİKLİK, ZARİFLİK, İNCELİK, TERBİYE, EDEP ANLAMINA GELİR. ÖYLE Kİ, NAZİK DAVRANAN BİR KİŞİDE BU ÖZELLİKLERİN BULUNDUĞU DÜŞÜNÜLÜR. 72

NEZAKETSİZLİĞİN İKİ NEDENİ DENEYİMSİZLİK: KİME NEYİN NASIL SÖYLENECEĞİNİ BİLMEYEN İNSANLAR, ÇOĞU ZAMAN NAZİK OLAMAZLAR. BUNUN SAKINCALARINI ORTADAN KALDIRMAK KOLAYDIR. SAĞLIKLI BİR EĞİTİM VE MEDYA YOLUYLA İNSANLARDA İLETİŞİM VE NEZAKET BİLİNCİ GELİŞTİRMEK OLANAKLIDIR. SOSYAL İLİŞKİLERDE, ÖRNEK KİŞİLERİN DAVRANIŞ VE SÖZLERİNE DİKKAT ÇEKMEK BU DENEYİM VE DUYARLILIĞI KAZANDIRMAYA YARDIMCI OLABİLİR. GURUR: KİŞİNİN İÇ DÜNYASINDA VAR OLAN BAŞKALARINDAN ÜSTÜN OLMA ARZUSUNUN BİR YANSIMASIDIR. KİBİR DE DENİLEN GURUR SAHİPLERİ, HER DİYALOGA KENDİSİNİ BUYURMA, KARŞISINDAKİNİ ARZ ETME MAKAMINDA GÖREN KİŞİLERDİR. 73

NEZAKET KAVRAMININ YANINDA BİR DE İNCELİK KAVRAMI VARDIR. İNCELİK KAVRAMI, BAŞKALARININ HOŞUNA GİDECEK DAVRANIŞI YAPMAK ANLAMINA GELEN NEZAKETTEN DAHA ÜSTÜN BİR DAVRANIŞ ÖRNEĞİDİR. DAVRANIŞLARI, TUTUMU, GÖRÜNÜŞÜ, DUYGU VE DÜŞÜNCELERİ ZARİF VE İNCE OLAN KİŞİ NAZİKTİR. 74

NEZAKETLE İLGİLİ DİĞER KAVRAMLAR HOŞGÖRÜ: KENDİSİ GİBİ DÜŞÜNMEYEN, YAŞAMAYAN, DAVRANMAYAN HERKESİ SAYGIYLA KARŞILAMAK ANLAMINA GELMEKTEDİR. TEVAZU: SOSYAL VE KÜLTÜREL OLARAK KENDİSİNDEN DAHA ALT DÜZEYDE OLAN YOKSUN KİŞİLERE SAYGI VE ANLAYIŞ GÖSTERMEK ANLAMINA GELMEKTEDİR. DİKKAT; BİR TARAFTAN ETRAFINA, DÜNYAYA İLGİ DUYMAYI, BUNLARA BAŞKA GÖZLE BAKMAYI, DİĞER TARAFTAN BUNDAN SONUÇLAR ÇIKARARAK DAVRANIŞ VE DÜŞÜNCELERE YENİ ANLAMLAR KAZANDIRMAYI SAĞLAR. 75

ZARAFET ZORUNLULUK OLMADAN, KARŞILIK BEKLEMEDEN, GELENEKLERE UYGUN, GÜVENLİ, ÖLÇÜLÜ, YAKIŞIK ALAN SADELİK İÇİNDE RAHAT VE AKICI SÖZLER VE HAREKETLERLE KİŞİNİN YARATTIĞI ETKİDİR. ZARAFET, İNCELİK, GÜZELLİK, ESTETİK ANLAYIŞA UYGUNLUK ANLAMINA GELİR. İNSANLAR ZARAFET KURALLARINI EN FAZLA KONUŞMALARINDA GÖSTERİR. 76

ESTETİK İNSAN ZEKASI İLE DUYULARI ARASINDA OLUŞAN BİR AHENKTİR. 77

GÖRGÜ KURALLARI İNSANLAR ARASINDA SAYGI VE ANLAYIŞA DAYANAN ÖĞRENİLMESİ GEREKEN KURALLARDIR. NEREDE NASIL DAVRANILACAĞINI BİLMEK ÖNEMLİDİR. GÖRGÜ, TOPLUMLARIN TARİHİ SÜREÇ İÇERİSİNDE GELİŞTİRDİKLERİ SAYGI VE İNCELİK KURALLARIDIR. İNSANA AİT TÜM DEĞERLER, İNANÇ VE TUTUMLAR, TOPLUMDAN TOPLUMA DEĞİŞTİĞİ GİBİ GÖRGÜ KURALLARI DA TOPLUMLARIN İNANÇ, EĞİTİM, EKONOMİK GÜÇ, TEKNOLOJİK DÜZEY, ÖRF VE ADETLERİNE GÖRE FARKLILIKLAR GÖSTERİR. 78

GÖRGÜ KURALLARINDAN ÖRNEKLER Ø HAPŞIRIRKEN AĞIZ ELLE KAPATILMALIDIR. Ø TOPLULUKTA ESNEMEK KİŞİNİN SIKILDIĞINI GÖSTERİR VE KARŞIDAKİ İNSANLAR TARAFINDAN SAYGISIZLIK OLARAK KABUL EDİLİR. Ø KONUŞAN KİŞİNİN SÖZÜNÜ KESMEK NEZAKETSİZLİKTİR. Ø MUHATTAP OLUNAN KİŞİYLE GÖZ TEMASI KURULMALIDIR. Ø YÜRÜKEN KOLLARI FAZLA AÇMAK, OMUZLARI DÜŞÜRMEK YANLIŞ HAREKETLERDİR. Ø SOKAK ORTASINDA ELBİSE DÜZELTMEK HOŞ KARŞILANMAZ. Ø ERKEKLER KAPALI YERDE ŞAPKA TÜRÜ AKSESUARLARINI ÇIKARTMALIDIR. Ø BAYANLA ERKEK YÜRÜRKEN ERKEK SOLDA, BAYAN SAĞDA OLMALIDIR. Ø AŞIRI LAUBALİ DAVRANIŞLARDA BULUNMAK GÖRGÜ KURALLARINA AYKIRIDIR. Ø MERDİVENLERDEN ÇIKARKEN ERKEK ÖNDE BAYAN ARKADA, İNERKEN BAYAN ÖNDE OLMALIDIR. Ø KAPIDAN GİRERKEN BAYAN ÖNDEN ANCAK RESTORAN, TİYATRO GİBİ YERLERE GİRERKEN ERKEK ÖNDEN GİREREK YOLU AÇMALIDIR. 79

İŞ YAŞAMINDA VE ÖZEL YAŞAMDA GÖRGÜLÜ, NAZİK , ZARİF VE ÖLÇÜLÜ OLMAK Ø DENGELİ OLMAK; BİREYİN DAVRANIŞLARININ FARKINDA OLMASI, AŞIRI VE ÖLÇÜSÜZ TEPKİLERDEN UZAK, HER DURUMDA KABUL EDİLEBİLİR BİR DAVRANIŞ İÇİNDE OLMASI ANLAMINA GELİR. Ø DÜRÜST OLMAK: SÖZÜNÜ YERİNE GETİRMEK, GÜVEN VERMEKTİR. Ø GERÇEKÇİ OLMAK: İÇTEN DAVRANMAKTIR. YAPMACIK OLMAK NEZAKET, GÖRGÜ DEĞİL, GÖRGÜSÜZLÜKTÜR. SAYGI DEĞİL, SAYGISIZLIKTIR. Ø GÖRGÜLÜ OLMAK: TOPLUMDA GEÇERLİ OLAN KURALLARA UYGUN HAREKET ETMEKTİR. 80

TANIŞMA Ø TANIŞTIRMA İŞLEMİ İLK KARŞILAŞILDIĞINDA YAPILMALIDIR. Ø TANIŞTIRAN KİŞİ DAİMA AYAKTA DURUR. Ø OTURAN ERKEK TANIŞTIRILIRKEN AYAĞA KALKMALIDIR. Ø KENDİNİZİ TANITIRKEN AD VE SOYADINIZI SÖYLEYİNİZ. Ø ÜSTÜNÜZE UNVANINIZI VE GÖREVİNİZİ SÖYLEYİNİZ. Ø BİR YERE GİRDİĞİNİZDE ÖNCE KENDİNİZİ TANITINIZ. 81

TANIŞMA (EL SIKMAK) Ø Ø Ø EL SIKMAK SEVGİ VE YAKINLIK GÖSTERGESİDİR. İLK HAREKET DAİMA BÜYÜKTEN VE ÜST RÜTBELİDEN GELMELİDİR. BAYANLARLA EL SIKIŞIRKEN ÖNCE BAYANIN ELİNİ UZATMASI BEKLENMELİDİR. Ø UZATILAN EL HAVADA KALMAMALIDIR. Ø EL SIKARKEN GÜÇ GÖSTERGESİ YAPILMAMALIDIR. Ø KARŞIDAKİ KİŞİYLE GÖZ TEMASI KURULMALIDIR. Ø KUTLAMADA EN BÜYÜKTEN BAŞLANMALIDIR. Ø EL ÖLÜ BALIK GİBİ SIKILMAMALIDIR. Ø EL PAZARLIK YAPAR GİBİ SALLANMAMALIDIR. 82

TANIŞMA VE TANIŞTIRILMA Ø İSİMLER DOĞRU SÖYLENMELİDİR. Ø YENİ GELENLER ORADA BULUNANLARA: ERKEKLER BAYANLARA ASTLAR ÜSTLERE KÜÇÜKLER BÜYÜĞE GENÇLER YAŞLILARA TANIŞTIRILIR. Ø TANIŞTIRMADA ERKEKLER HANIMLARIN YANINA GİDER. Ø ÖZEL BİR NEDENİ OLMADIKÇA SOKAKTA TANIŞTIRMA YAPILMAMALIDIR. Ø HERKESÇE KABUL GÖREBİLECEK GEÇERLİ BİR NEDEN OLMADIKÇA TANIŞTIRILMAYI REDDETMEK UYGUN DEĞİLDİR. Ø TANIŞMA GÖREVİ ÖNCELİKLE EV SAHİBESİNE AİTTİR. Ø BİR YEMEK DAVETİNDE BÜTÜN DAVETLİLER BİRBİRİNE TANIŞTIRILIR. 83

MEKAN TÜRLERİ (UZAM DİLİ) ÖZEL ALANLAR: BİR KİŞİNİN KİM OLURSA OLSUN KİMSEYLE PAYLAŞMAK İSTEMEDİĞİ BU ALANA MÜDAHALE EDİLDİĞİNDE RAHATSIZLIK DUYULAN, SERT TEPKİ VERİLEN ÖZEL ALANDIR. KİŞİSEL ALAN: BİR KİŞİNİN AİLE FERTLERİ, KENDİSİNE ÇOK YAKIN HİSSETTİĞİ DOST, YAKIN ARKADAŞ VE İŞ YERİNDE BENZER YETKİ VE SORUMLULUK ÜSTLENDİĞİ İŞ ARKADAŞLARIYLA PAYLAŞTIĞI ALANDIR; İZİN ALINARAK GİRİLEN RESMİ VE ÖZEL BÜROLAR, İŞ YERLERİ GİBİ ALANLAR DA KİŞİSEL ALAN KAPSAMINDADIR. SOSYAL ALAN: GİRİŞ İZNİ ALMIŞ OLMAK YA DA DAVETLİ OLMAK YA DA ÜCRETİ ÖDENMEK SURETİYLE GİDİLEN VE SOSYAL DAVRANIŞ KURAL VE NORMLARINA UYGUN DAVRANILMASI ZORUNLULUĞU BULUNAN KULÜPLER, DERNEKLER, TOPLANTILAR GİBİ ALANLARDIR. GENEL ALANLAR: HER VATANDAŞIN KULLANMA HAKKI BULUNAN YERLER, KAMU KURULUŞLARININ GENEL KULLANIMA AÇIK ALANLARI VE SPOR, EĞLENME VE DİNLENME TESİSLERİDİR. 84

HİTAP BİÇİMLERİ RESMİ HİTAP BİÇİMLERİ CUMHURBAŞKANLIĞI YÜCE KATINA BAŞBAKANLIK MAKAMINA/ BAŞBAKANLIĞA MALİYE BAKANLIĞINA GAZİ ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜNE AYDIN VALİLİĞİNE 85

YARI RESMİ HİTAP BİÇİMLERİ SAYIN RECEP TAYYİP ERDOĞAN CUMHURBAŞKANI SAYIN BİNALİ YILDIRIM BAŞBAKAN SAYIN BAŞBAKAN, SAYIN VALİ, SAYIN GENEL MÜDÜR SOSYAL HİTAP BİÇİMLERİ DEVLET VE HÜKÜMET ADAMLARI İÇİN: PEK MUHTEREM BEYEFENDİ, PEK MUHTEREM HANIMEFENDİ, MUHTEREM BEYEFENDİ, MUHTEREM HANIMEFENDİ YÖNETİCİLER İÇİN: MUHTEREM BEYEFENDİ, SAYIN BEYEFENDİ, MUHTEREM HANIMEFENDİ, SAYIN HANIMEFENDİ 86

ØEŞDÜZEYDE OLDUĞU HALDE, “RİCA EDERİM” İFADESİ KULLANARAK YAZI GÖNDEREN BİR KURULUŞA, KARŞILIKLILIK İLKESİ GEREĞİNCE, “RİCA EDERİM” İFADESİYLE; “ARZ EDERİM” İFADESİYLE YAZI GÖNDEREN EŞDÜZEYDEKİ BİR KURULUŞA DA “ARZ EDERİM” İFADESİYLE CEVAP VERİLİR. ØTEK KURULUŞA GÖNDERİLEN YAZIDA HİÇBİR ZAMAN “ARZ/RİCA EDERİM” VEYA “ARZ VE RİCA EDERİM” DENMEZ. Sadece “Arz ederim” ya da “Rica ederim” denir. “Arz ve rica ederim” yalnızca DAĞITIMLI yazıda kullanılır. BİR YAZIDA “ARZ” VEYA “RİCA” KONUSUNDA SORUN OLDUĞUNDA “SAYGILARIMLA RİCA EDERİM” DEMEK SORUNU ÇÖZER. ØEŞ VEYA ÜST DÜZEYDE OLDUĞU HALDE, “SAYGILARIMLA” İFADESİNİ KULLANARAK YAZI GÖNDEREN BİR KURULUŞA VERİLEN CEVABİ YAZIDA “SAYGILARIMLA” İFADESİNİ KULLANMAK SAYGI VE NEZAKET GEREĞİDİR. 87

KURUMLARARASI YAZIŞMALARDA İMZA KONUSUNDA DÜZEY EŞİTLİĞİ VE DENKLİK ESASTIR. MÜDÜRÜN İMZASIYLA GELEN BİR YAZI MÜDÜRÜN İMZASIYLA; GENEL MÜDÜRÜN İMZASIYLA GELEN BİR YAZI DA GENEL MÜDÜRÜN İMZASIYLA CEVAPLANDIRILIR. 88

MAKAMA YAZILAN YAZILAR MAKAMIN İMZASIYLA GÖNDERİLİR: MALİYE BAKANLIĞINA İmza: Bakan veya Müsteşar veya Müst. Yrd. VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE İmza: Genel Müdür veya Genel Müdür Yardımcısı BİRİME YÖNELİK YAZILAR BİRİM AMİRİNİN İMZASIYLA GÖNDERİLİR: MALİYE BAKANLIĞINA (Bütçe ve Malî Kontrol Genel Müdürlüğü) İmza: Gn. Md. / Gn. Md. Yrd. VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE (Personel Dairesi Başkanlığı) İmza: Daire Başkanı veya Şube Müdürü 89

ADLİ VE ASKERİ KURULUŞLARA DAİMA ARZ EDİLİR. KURUM OLARAK ŞAHIS VE ÖZEL KURULUŞLARA “SAYGILARIMLA RİCA EDERİM” ARZ VE RİCA KONUSUNDA SORUN OLDUĞUNDA “SAYGILARIMLA RİCA EDERİM” DEMEK SORUNU ÇÖZER. 90

ULUSAL, RESMİ, KURUMSAL VE SOSYAL TÖRENLERDE PROGRAMA SAYGI DURUŞU VE İSTİKLAL MARŞI İLE BAŞLANIR. ATATÜRK VE SİLAH ARKADAŞLARI İLE AZİZ ŞEHİTLERİMİZİN MANEVİ HUZURLARINDA SAYGI DURUŞUNA DAVET EDİYORUM. 91

KONUKLARI SELAMLAMA KONUŞMANIN BAŞINDA TOPLULUK SAYGIYLA SELAMLANIR HEPİNİZİ SAYGIYLA SELAMLIYORUM KONUŞMANIN SONUNDA TOPLULUĞA SAYGILAR SUNULUR HEPİNİZE SAYGILAR SUNARIM PLAKET TAKDİMİ SAYIN AYŞE AYKUL’A PLAKETİNİ TAKDİM ETMEK ÜZERE, MİLLİ EĞİTİM BAKANI SAYIN ÖMER DİNÇER’E DAVETİMİ ARZ EDİYORUM. 92

SAHNEYE, KÜRSÜYE YA DA PLATFORMA ÇIKANLAR, ONUR KONUĞUNU BAŞLARIYLA SELAMLARLAR. ONURKONUĞUNUN KALKIŞINDA VE YERİNE GEÇERKEN ÖN SIRADA OTURANLARIN ÖNLERİNDEN GEÇERKEN, BU KİŞİLERİN AYAĞA KALKARAK SELAMLAMALARI GEREKİR 93

KURUMSAL TÖRENLERDE OTURMA DÜZENİNDE 1 NUMARA (Onurkonuğu) DAİMA ORTA MERKEZDE, EVSAHİBİ 2 NUMARA OLARAK ONUN SAĞINDA YER ALIR. 4 – 2 – 1 – EVSAHİBİ – 3 - 5 94

TEK SIRALI ALANDA OTURMA PLANI 9 7 5 3 1 2 4 6 İKİ SIRALI ALANDA OTURMA PLANI 8 6 4 2 1 3 5 7 8

ÜÇ SIRALI ALANDA OTURMA PLANI 11 10 9 5 3 1 2 4 6 7 8 EŞLİ OTURMA 5 -eşi 3 -eşi 1 -eşi 2 -eşi 4 -eşi

ONUR / YABANCI KONUĞU OLAN KURUMSAL TÖRENLERDE EŞLİ OTURMA K&Eşi-OK Eşi- OK-ES-ES Eşi-K&Eşi-YK Eşi-ES-YK-ES Eşi-K&Eşi ONUR KONUĞU OLAN KURUMSAL TÖRENDE EŞSİZ OTURMA 7 5 3 OK(1) ES(2) 4 6 8

TÖRENLERDE TAKDİM HİTAP VE KONUŞMA KURALLARI Konuşmacıları takdim sırasında, önce konuşmacının kurumunu ve/veya unvanını, varsa akademik titrini ya da rütbesini, sonra “Sayın” sözcüğünü ekleyerek adını ve soyadını söyler. Örnek: - Kültür ve Turizm Bakanı Prof. Dr. Sayın Nabi Avcı -Başbakanlık Hazine Müsteşarı Sayın Osman Çelik. Takdimde, ast konuşmacıları kürsüye davet ederken, “… davet ediyorum”; üst konuşmacıları ve onur konuklarını davet ederken “… teşriflerini arz ediyorum” demek uygundur. Örnek: - Konuşmalarını yapmak üzere, Başbakan Yardımcısı Prof. Dr. Sayın Numan Kurtuluş’un teşriflerini arz ediyorum. 98

TÖRENLERE ÇAĞRILI OLDUĞU HALDE KATILAMAYANLARIN TELGRAFLARINDAN YALNIZCA, TÖRENDEKİ ONUR KONUĞUNUN ÜSTÜNDE OLANLARIN MESAJLARI, AÇILIŞ KONUŞMASINDAN SONRA, PROGRAM SUNUCUSU TARAFINDAN OKUNUR. ONUR KONUĞU İLE EŞDÜZEYDE OLANLARDAN TELGRAF ÇEKENLERİN SADECE ADI, SOYADI VE/VEYA UNVANLARI ZİKREDİLİR. ONUR KONUĞUNUN ALTINDA OLUP TELGRAF ÇEKENLERİN HEPSİNE SADECE TEŞEKKÜR EDİLİR. HİTAPTA; TÖRENE KATILAN TÜM KONUKLAR EN ÜST’TEN ASTLARA DOĞRU ÖNDEGELME SIRASINA GÖRE ZİKREDİLİR: SAYIN BAKAN, SAYIN MÜSTEŞAR, SAYIN GENEL MÜDÜRLER, SAYIN MÜFETTİŞLER, SAYIN MÜHENDİSLER, SAYIN KONUKLAR TÖRENDE EN UYGUN HİTAP YÖNTEMİ, YALNIZCA TÖRENE KATILAN ONUR KONUĞU İLE TÜM KONUKLARI VE VARSA BASIN MENSUPLARINI ZİKRETMEKTİR: “SAYIN BAKAN, SAYIN KONUKLAR”. ONURKONUĞU (1 NUMARA), KONUŞMASINDA YALNIZCA “SAYIN KONUKLAR” DİYE HİTAP EDER. 99

MAKAMLARARASI TELEFON GÖRÜŞMELERİNDE SEKRETERİN ROLÜ EŞİT STATÜDEKİ YÖNETİCİLERİN GÖRÜŞMELERİ DURUMUNDA SEKRETERLER AYNI ANDA HATTAN ÇIKARAK GÖRÜŞMEYİ SAĞLAR. ARAYAN YÖNETİCİ AST, ARAYAN ÜST İSE, ASTIN SEKRETERİ TELEFONU YÖNETİCİSİNE BAĞLAR. ARAYAN YÖNETİCİ ÜST, ARANAN AST İSE, ARAYAN SEKRETER ASTIN SEKRETERLERİNDEN YÖNETİCİSİNİ İSTER VE ASTIN HATTA OLDUĞUNDAN EMİN OLUNCA YÖNETİCİSİYLE GÖRÜŞTÜRÜR. 100

CEP TELEFONLARIYLA YAPILACAK İLETİŞİMLERDE UYULMASI GEREKEN KURALLAR İŞ TOPLANTILARINDA TELEFON SESSİZ KONUMA GETİRİLMELİ VE SEKRETER SERVİSİNE YÖNLENDİRİLEREK, MESAJLAR TOPLANTI SONRASINDA DİNLENMELİDİR. KONFERANS SALONLARI, TÖRENLER, SİNEMA SALONLARI GİBİ YERLERDE CEP TELEFONU KAPALI TUTULMALI VE TELE-SEKRETER SERVİSİNE YÖNLENDİRİLMELİDİR. YÖNETİCİLER BİR TELEFON GÖRÜŞMESİ YAPTIKLARI SIRADA BİR ZİYARETÇİ GELDİĞİNDE KARŞI TARAFA DAHA SONRA ARAYACAKLARINI SÖYLEMEK BİR GÖRGÜ KURALIDIR. SEKRETER İZİN ALMADAN YÖNETİCİLERİN CEP TELEFON NUMARALARINI BAŞKASINA VERMEMELİDİR. YÖNETİCİLER GÖRÜŞMEK İSTEYECEĞİ KİŞİLERİ KENDİLERİ ARAMAYIP, SEKRETERLERİNE ARATIRLARSA GÖRGÜ KURALLARINA AYKIRI DAVRANMIŞ OLURLAR. 101

GİYİM KİŞİNİN İMAJIDIR. TÖRENLERDE, RESEPSİYONLARDA VE RESMÎ AKŞAM YEMEKLERİNDE, GÖNDERİLEN DAVETİYEDE BELİRTİLEN KIYAFET GİYİLİR. SİVİL OLARAK RESMÎ KIYAFET; HANIMLARDA TAYYÖR; ERKEKLERDE MANŞETLİ DÜZ BEYAZ GÖMLEK VE L CİVERT/SİYAH ÜÇ DÜĞMELİ YA DA KRUVAZE TAKIM ELBİSEDİR. KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA HANIMLARDA TAKI, AYAKKABI VE ÇANTA ERKEKLERDE KRAVAT, AYAKKABI VE SAAT KİŞİNİN GÖRGÜSÜNÜ, KÜLTÜRÜNÜ VE STATÜSÜNÜ GÖSTERİR. 102

GİYİM KURALLARI KURUMA, AMACA, ORTAMA, ZAMANA VE KOŞULLARA UYGUN GİYİNMEK, YAŞA VE VÜCUDA UYGUN GİYİNMEK, ERKEK OLARAK UYUMLU ÜÇ RENKTE GİYİNMEK HANIM OLARAK RESMİ ORTAMDA BİR VEYA İKİ RENK; SOSYAL ORTAMDA UYUMLU ÜÇ RENKTE GİYİNMEK CEPLERE BİR ŞEY KOYMAMAK, EVLİ ÇİFT OLARAK, AYNI TARZ VE RENKTE UYGUN VE UYUMLU GİYİNMEK. HANIM OLARAK RESMİ ORTAMDA İNCİ TAKI KULLANMAK; KIYMETLİ TAKIYI TEK TAKMAK VE PASTEL MAKYAJ YAPMAK ERKEK OLARAK, KRAVATI DOĞRU VE UYGUN TAKMAK. HANIMLARDA TAYYÖR RESMİ; TAKIM PANTOLON-CEKET VE İKİ PARÇA GİYİM YARIRESMİDİR. ERKEKLERDE TAKIM GİYİM RESMİ; İKİ PARÇA GİYİM YARIRESMİ, KRAVATSIZ GİYİM SPORDUR. 103

ERKEKLERDE GİYİM SMOKİN: RESMİ YA DA RESMİ OLMAYAN TÜM ETKİNLİKLERDE GİYİLEBİLİR. DÜZ SİYAH RENKTEN TAKIM ELBİSENİN CEKET YAKASI VE PANTOLONUN YAN ŞERİTLERİ SATEN YA DA İPEKTENDİR. PANTOLONDA PAÇA KIVRIMLARI OLMAZ. GÖMLEK BEYAZDIR VE PAPYON TAKILIR. FRAK: ÖZELLİKLE DİPLOMATİK KİMLİĞİ OLAN KİŞİLER, DEVLET ADAMLARI VE YÜKSEK RÜTBELİ SUBAYLAR; DİPLOMASİ VE DEVLET İŞLERİYLE İLGİLİ ÇOK RESMİ ZİYARETLERDE, KABULLERDE, RESMİ NİTELİKLİ PARTİ VE RESEPSİYONLARDA BU KIYAFETİ GİYERLER. BU KIYAFETİN CEKETİ İYİ CİNS DÜZ KUMAŞTANDIR. ARKASI, DİZ BOYUNA KADAR UZANIR VE KUYRUĞU YIRTMAÇLIDIR. JAKETATAY: FRAKA YAKIN RESMİLİKTE BİR ELBİSEDİR. CEKET SİYAH, PANTOLON İSE BEYAZDIR. GÖMLEK KOLALI, BEYAZ VE YÜKSEK YAKALIDIR. TAKILAN KRAVAT ALACALI GRİ VE ELDİVENLER AÇIK RENKTİR. SİLİNDİR ŞAPKA TAKILIR VE BEYAZ ELDİVEN GİYİLİR. 104

BAYANLARDA GİYİM GECE ELBİSESİ (TUVALET): SİYAH İPEK YA DA KENDİDEN DESENLİ SATEN YA DA ÇOK AZ DESENLİ KUMAŞTAN DİKTİRİLEN BİR ELBİSEDİR. KISA YA DA UZUN KOLLU OLABİLİR. ERKEK HERHANGİ BİR TÖRENDE FRAK YA DA SMOKİN GİYİYORSA EŞİ DE TUVALET GİYMELİDİR. PANTOLON- CEKET: BAYANLAR İÇİN GEREK GÜNDÜZ GEREKSE YARI RESMİ ORTAMLARDA, İŞ GÖRÜŞMELERİNDE GİYEBİLECEKLERİ KIYAFETLER ARASINDADIR. ANCAK PANTOLON VE CEKETİN KIŞIN KOYU, YAZ AYLARINDA İSE AÇIK RENKTE VE KALİTELİ KUMAŞTAN DİKİLMİŞ OLMASI GEREKİR. CEKET- ETEK (TAYYÖR): GENELDE RESMİ ORTAMLARDA GİYİLİR. CEKETİN AYNI RENKTE VE SADE OLMASI GEREKİR. TAYYÖRLE BİRLİKTE BLUZ VE UYGUN AYAKKABI GİYİLMESİ GEREKİR. TAYYÖRLE BİRLİKTE YAKAYA TAKILABİLECEK DEĞERLİ BİR BROŞ YETERLİDİR. DÖPİYES: GENELDE SOSYAL ORTAMLARDA GİYİLEN ETEK CEKETTEN OLUŞAN İKİ PARÇALI BİR BAYAN GİYSİSİDİR. İŞ KADINLARININ TERCİHİDİR. 105

TAKILAR ÖZELLİKLE RESMİ ORTAMLARDA KOLYE TAKILIYORSA KÜPEYLE TAKIM OLMALIDIR. BAYAN KIYAFETLERİNDE, KEMER, ELDİVEN, EL ÇANTASI GİBİ KIYAFETİ TAMAMLAYAN AKSESUARLARIN KIYAFETLE BİR BÜTÜNLÜK ARZ ETMESİ GEREKİR. BİR AKSESUAR MALZEMESİ DE ŞAPKA ELDİVENLERİDİR. GECE KIYAFETİYLE GENELDE ŞAPKA KULLANILMAZ. DAVET, TÖREN VE RESEPSİYONLARDA, DAVETİYE KARTINDA BELİRTİLEN KIYAFET GİYİLİR. SİVİL BAYANLARDA RESMİ KIYAFET GÜNDÜZ TAYYÖR, GECE UZUN ETEK TUVALETTİR. BAYANLAR ORTAMA, AMACA, MEVSİME VE ZAMANA GÖRE GİYİNMELİDİR. RESMİ BİR ORTAM İÇİN BAYAN KIYAFETİ UYUMLU 1 -2 RENKTEN FAZLA OLMAMALIDIR. KIYAFETTE AKSESUAR OLARAK ŞAPKA VARSA ELDİVEN DE TAKILMALIDIR. CENAZE TÖRENLERİNE KATILACAK BAYAN KOYU RENK ELBİSE GİYMELİ, BAŞINI ÖRTMELİDİR. MAKYAJ VE SAÇ STİLİ ORTAMA VE GİYİLEN KIYAFETE UYGUN OLMALIDIR. 106

KRAVAT TAKMA KURALLARI KRAVAT KALİTELİ İPEK OLMALIDIR. GÖMLEK VEYA CEKET ÇİZGİLİ İSE, KRAVAT SADE VE DÜZ RENK; GÖMLEK VE CEKET DÜZ RENK İSE, KRAVAT DESENLİ VEYA ÇİZGİLİ VEYA NOKTALI OLMALIDIR. ÇİZGİLİ GÖMLEK VE CEKET GİYİLDİĞİNDE ÇİZGİLİ VE DESENLİ KRAVAT TAKILMAMALIDIR. GÖMLEK YA DA CEKET HAFİF ÇİZGİLİ İSE, KRAVAT KOYU VE KALIN ÇİZGİLİ OLMALIDIR. GÖMLEK V YAKA İSE KRAVAT ÜÇGEN; AÇIK (İTALYAN) YAKA İSE DÖRTGEN BAĞLANMALIDIR. GÖMLEĞİN YAKA DÜĞMESİ İLİKLENMİŞ; KRAVATIN BOYUNBAĞI GÖMLEK YAKASINA İLİŞİK OLMALIDIR. KRAVATIN KALIN UCU KEMERİN TOKASINI KAPATMALIDIR. KRAVAT GÖMLEK İLE UYUMLU; GÖMLEĞİN KONTRASTI OLMALIDIR. KRAVAT, GİYİMDE ÜÇÜNCÜ RENK OLMALIDIR. ŞIK BİR KRAVAT ÜÇ RENKLİDİR: 1. GÖMLEK RENGİ, 2. CEKET RENGİ, 3. KIRMIZI. SARI, KAHVERENGİ, BORDO, VİŞNEÇÜRÜĞÜ AYAKKABI GİYİLDİĞİNDE KRAVATTA DA AYNI RENK OLMALIDIR. KRAVAT TEMALI, FİGÜRLÜ, RESİMLİ OLMAMALIDIR. SPOR, YAKASI DÜĞMELİ, KARELİ, KOYU RENKLİ GÖMLEK KRAVAT TAKILMAMALIDIR. KRAVAT TAKINCA, BAĞCIKLI AYAKKABI GİYİLMELİDİR. 107

KONUK PROTOKOLÜ KONUK; DAVET VEYA KABUL EDİLEN; KARŞILANAN, AĞIRLANAN VE UĞURLANAN KİŞİDİR. KONUK, EŞDÜZEY KİŞİDİR. (HERKES DENGİNİN KONUĞUDUR. ) ONUR KONUĞU, ÜST VEYA YABANCI (Ecnebi) KONUKTUR. DAVET EDİLEN VEYA KABUL EDİLEN KİŞİ BİÇİMSEL VE TÖRENSEL OLARAK KARŞILANIR, AĞIRLANIR VE UĞURLANIR. AYRICA, KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA İLK KARŞILAMA İLE SON UĞURLAMA DAİMA RESMİDİR. (Kişi, biçimsel ve törensel olarak karşılanır, ağırlanır ve uğurlanır. ) KONUĞA VERİLEN ÖNEM Ø KARŞILAMA Ø OTURTULAN YER Ø SUNULAN İKRAM Ø GÖSTERİLEN İLGİ Ø UĞURLAMA İLE DEĞERLENDİRİLİR. 108

KONUK KARŞILAMA KURALLARI Ø DAHA ÖNCE ZİYARET GERÇEKLEŞMİŞ İSE, KARŞILAMADA KARŞILIKLILIK ESASTIR. KİŞİ NASIL KARŞILANMIŞ İSE, KONUĞU DA ÖYLE KARŞILAR. Ø DAHA ÖNCE DAVET VE ZİYARET GERÇEKLEŞMEMİŞ İSE; KURUM AMİRİ KENDİSİ DAVET ETTİĞİNDE, HAVALİMANINDA VEYA BİNA ÖNÜNDE KENDİSİ KARŞILAR. KONUK RANDEVU ALIP KABUL EDİLDİĞİNDE, HAVALİMANINDA VEYA BİNA ÖNÜNDE YARDIMCISI KARŞILAR. Ø ÖZEL VEYA SOSYAL OLARAK GELEN BİR KONUK/ZİYARETÇİ KARŞILANMAZ VE AĞIRLANMAZ. ÖZEL KALEM (SEKRETERLİK) ÖZEL OLARAK İLGİLENİR. 109

ONUR KONUKLARI (YABANCI KONUKLAR, DEVLET VE HÜKÛMET ADAMLARI, MAKAM SAHİBİ ÜST YÖNETİCİLER) GELDİKLERİ VE ARAÇTAN İNDİKLERİ YERDE (HAVALİMANINDA VEYA BİNA ÖNÜNDE) KARŞILANIR VE UĞURLANIRLAR. ZİYARETÇİLER: • ÜST ZİYARETÇİLER MAKAM KAPISINDA • EŞDÜZEY ZİYARETÇİLER MAKAM ORTASINDA • AST ZİYARETÇİLER MAKAM KOLTUĞUNDA AYAĞA KALKARAK VE EL SIKARAK KARŞILANIRLAR. 110

Davetiye Örneği TÜRKİYE VE ORTA DOĞU AMME İDARESİ ENSTİTÜSÜ GENEL MÜDÜRÜ PROF. DR. EYYUP İSBİR VE BAYAN İSBİR Sayın Nihat AYTÜRK ve Bayan AYTÜRK’ü Kamu Yönetimi Ulusal Kongresi Münasebetiyle Verecekleri Resepsiyona Davet Etmekten Onur Duyarlar. Yer : Devlet Konukevi Tarih: 26 Mayıs 2010, Saat 18. 30 L. C. V. : 231 73 00

RESMİ YEMEK DAVETİN RESMİ BİR AMACI OLMALIDIR. DAVET YAZILI OLARAK (DAVETİYE İLE) YAPILMALIDIR. DAVET GİDERİ KURUM BÜTÇESİNDEN ÖDENMELİDİR. RESMİ UNVAN VE MAKAM SAHİBİ KİŞİLER DAVET EDİLMELİDİR. DAVETTE ONUR KONUĞU VEYA YABANCI KONUK BULUNMALIDIR. DAVETLİ SAYISI 8’DEN FAZLA OLMALIDIR. DAVETLİLER KARŞILANMALIDIR. DAVET AKŞAM YEMEĞİ OLARAK DÜZENLENMELİDİR. DAVETTE KOYU RENK KIYAFET (TAKIM ELBİSE) GİYİLMELİDİR. MASA VE OTURMA DÜZENİ PROTOKOLE GÖRE DÜZENLENMELİDİR. MASA ÜSTÜ EN GÜZEL BİÇİMDE DÜZENLENMELİ VE SÜSLENMELİDİR. YEMEK TAKIMLARI KALİTELİ VE AYNI TAKIM OLMALIDIR. İKRAM EDİLEN YEMEK ÇEŞİDİ 5 VEYA 6 OLMALIDIR. (7’DEN FAZLA 5’TEN AZ OLMAMALIDIR. ) 112

KONUK AĞIRLAMA (İKRAM) KURALLARI ZİYAFETTE ÖNEMLİ OLAN ÇOK ÇEŞİTLİ YEMEK DEĞİL, GÜLER YÜZLE İYİ BİR KARŞILAMA, GÜZEL BİR SOFRA DÜZENİ VE DAMAK ZEVKİ VEREN GÜZEL BİR MENÜDÜR. YABANCI KONUKLARA VERİLEN ZİYAFETLERDE ULUSAL NİTELİKTE YEMEKLER; ÖZEL DAVETLERDE İSE, YÖRESEL YEMEKLER SUNULMALIDIR. ZİYAFETTE, ONUR KONUĞU EŞLİ İSE, DAVET DE EŞLİ VERİLMELİDİR. ZİYAFETTE, ONUR KONUĞU İÇKİ ALMIYORSA KONUKLARA DA ALKOLLÜ İÇKİ İKRAM EDİLMEMELİDİR. EVSAHİBİ ALKOLLÜ İÇKİ ALMIYORSA KONUK DA ALMAMALIDIR. YEMEKLER GÖZE VE DAMAĞA HİTAP ETMELİ; SOFRANIN VE SUNULAN YEMEKLERİN SÜSLEMESİNE ÖNEM VERİLMELİDİR. HAFİF YEMEKLER (ZEYTİNYAĞLI SEBZELER, BEYAZ ETLER VE DENİZ ÜRÜNLERİ) ÖNCE; AĞIR YEMEKLER (KIRMIZI SICAK ETLER) DAHA SONRA VERİLMELİDİR. MEYVE, TATLIDAN SONRA SERVİS EDİLMELİDİR. RESMÎ YEMEKLERDE TAVUK İKRAM EDİLMEMELİ; BALIK VE/VEYA HİNDİ, KUZU VEYA DANA ETİ İKRAM EDİLMELİDİR. ZİYAFETLERDE SOĞAN, SARIMSAK, ACI BİBER VE HARDAL SOFRAYA GELMEMELİ; MASAYA KÜL TABLASI VE KÜRDAN KONMAMALIDIR. 113

İKRAM TÜRÜ VE SIRASI 1) ANTRE: ORDÖVR, ÇORBA VEYA ZEYTİNYAĞLIDIR. (DAVET İÇKİSİZ İSE, ÇORBA VERİLİR. İÇKİLİ İSE ORDÖVR VEYA ZEYTİNYAĞLI VERİLİR. ) 2) ARASICAK: ORDÖVRDEN VEYA ZEYTİNYAĞLI YEMEKTEN SONRA ARASICAK VERİLİR. 3) ESAS YEMEK (BALIK VE/VEYA ET): ESAS YEMEK DAİMA SICAK ETTİR. (ET, SEBZE SOTELİ VE TEREYAĞLI BADEMLİ PİLAVLI OLARAK AYNI TABAKTA SUNULABİLİR. ) 4) SALATA. SICAK ET YEMEĞİ İLE BİRLİKTE VERİLİR. 5) TATLI VE/VEYA MEYVE: AKŞAM YEMEKLERİNDE MEYVEDEN ÖNCE TATLI İKRAM EDİLİR. ÖĞLE YEMEĞİNDE YALNIZCA BİRİ İKRAM EDİLİR. (HAMUR TATLISI YERİNE MEYVELİ VEYA DONDURMALI SÜTLÜ TATLILAR TERCİH EDİLMELİDİR. ) 6) KAHVE: YEMEK MASASINDA VEYA SALONDA KAHVE İKRAM EDİLİR. (İÇKİLİ YEMEKTEN SONRA KAHVE VE LİKÖR İKRAM EDİLİR). 114

RESMÎ KONUK MENÜSÜ Kremalı mantar çorbası Zeytinyağlı enginar Et (Hünkarbeğendi/şiş/tandır/fileminyon/biftek/rosto, vb) sebze sote veya püreli; tereyağlı bademli pilav Mevsim salata Cevizli kabak tatlısı (veya keşkül/kazandibi) Kahve 115

ONUR KONUĞU OLAN VE EŞSİZ VERİLEN RESMİ DAVETTE UZUN MASADA OTURMA DÜZENİ 9 5 1 Evsahibi 3 7 11 Pencere 12 8 4 Onur Konuğu 2 6 10

EŞLİ VERİLEN RESMİ DAVETTE UZUN MASADA OTURMA DÜZENİ Romen rakamı hanımları gösterir V 3 I II 4 Evsahibesi 1 III VI Pencere Evsahibi 6 IV 2 5

KURUMSAL YEMEK DAVETİ EYY Konuk Yön. ESGM Müsteşar Yrd. ESGM Evsahibi Kurum Yön. Bakan KYY ESGMY Müsteşar ESGMY

18 -32 KİŞİLİK RESMİ KONUKLU-EŞLİ DAVETTE U MASADA OTURMA DÜZENİ (ESİ: EVSAHİBESİ, 0 KE: ONURKONUĞU ERKEK, ES: EVSAHİBİ, OKH: ONURKUNUĞU HANIM) 2. KH 1. KE ESİ OKE ES OKH 2. KE 3. KH E E H H E E

EŞLİ ÖZEL/SOSYAL YA DA KURUMSAL BİR DAVETTE YUVARLAK MASADA OTURMA DÜZENİ II. KONUK ERKEK EVSAHİBİ 1. KONUK HANIM I. KONUK ERKEK EVSAHİBESİ 2. KONUK HANIM KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA EN UYGUN YEMEK MASASI YUVARLAK MASADIR. YUVARLAK MASADA PROTOKOL VE HİYERARŞİ YOKTUR. EŞİTLİK VARDIR. ANCAK EVSAHİPLERİ 1. KONUKLARI SAĞINA ALIRLAR.

SAMİMİ BİR AİLENİN DAVETLİ OLDUĞU YEMEK (EV/RESTORAN) Evsahibi Erkek – Evsahibi Hanım Pencere Konuk Erkek – Konuk Hanım

BEKAR BİR YÖNETİCİ EŞSİZ DAVET VERİR. ONUR KONUĞU EŞLİ OLDUĞUNDA DAVET EŞLİ VERİLİR. KARŞILAMADA MAKAM SAHİBİ-EŞİ-1. YARDIMCISI-EŞİ EVSAHİBİ EŞİ-ONUR KONUĞU EŞİ UĞURLAMADA 1. YARDIMCI-EŞİ (EVSAHİBİ SADECE ONUR KONUĞUNU UĞURLAR) 122

MASADA SERVİS TAKIMI VE DÜZENİ Soldan itibaren: Salata tabağı. Antre (veya balık) çatalı, esas yemek çatalı, salata çatalı. Servis tabağı, tabak içinde peçete ve üstünde masa yer kartı (özel yemekte peçete çatalların solunda yer alır). Esas yemek (et) bıçağı, balık bıçağı ve çorba kaşığı. Çorba kaşığı ucunda beyaz ve kırmızı şarap kadehleri; bunların sol ilerisinde su bardağı. Servis tabağı önünde tatlı çatal veya kaşığı. (Resmî yemekte, tatlı veya meyve takımı ayrıca servis edilir).

RESMİ YEMEKLERDE, PROTOKOL VE OTURMA DÜZENLERİNDE UYULMASI GEREKEN KURALLAR Ø 8 -14 KİŞİLİK YEMEKLER ORTA MERKEZLİ UZUN MASADA, 10 -20 KİŞİLİK YEMEKLER ÜÇ MERKEZLİ MASADA, 18 -32 KİŞİLİK YEMEKLER ORTA MERKEZLİ U MASADA, EŞİT DÜZEYDEKİ KİŞİLER KALABALIK KARIŞIK GRUPLAR ORTADA KÜÇÜK YUVARLAK PROTOKOL MASASI ETRAFINA DAĞILMIŞ BÜYÜK YUVARLAK MASALARDA, MESLEKTAŞLAR ARASINDA DOSTLUK VE SAMİMİYET HAVASININ ESTİĞİ RESMİ YEMEK DAVETLERİ DE KARE YA DA YUVARLAK MASALARDA DÜZENLENİR. Ø BÜTÜN KONUKLAR KENDİ RÜTBE VE MEVKİLERİNE GÖRE OTURMALIDIR. PROTOKOLDE DAİMA UNVAN/RÜTBE ÖNCE GELİR. EŞİTLİK HALİNDE KONUK YABANCI YA DA KIDEM/YAŞ ÖNCE GELİR. Ø ERKEKLER ARASI YEMEKTE BİRİNCİ YER EVSAHİBİNİN SAĞIDIR. EVSAHİBİ ONURKONUĞUNU KARŞISINA DA ALABİLİR. Ø EVSAHİBESİNİN KATILDIĞI YEMEKLERDE BİRİNCİ YER ONUN SAĞIDIR. Ø YEMEKTE EVSAHİBESİ BULUNMUYOR İSE, EVSAHİBİ KARŞISINA EN YÜKSEK DERECEDEKİ DAVETLİYİ YA DA BAŞKA BİR HANIMI ALABİLİR. Ø HATIRLI KONUKLARIN ÇOK OLDUĞU EŞDÜZEY KİŞİLERİN KATILDIĞI YEMEKLERDE, KİMSEYİ İNCİTMEMEK İÇİN KONUKLARI KÜÇÜK MASALARA DAĞITMAKTA VE BİR MERKEZ OLUŞTURMAKTA YARAR VARDIR. Ø HANIMLI DİPLOMATİK KİŞİLERİN, DEVLET VE SİYASET ADAMLARININ, YABANCILARIN VE SANATÇILARIN KATILDIĞI RESMİ YEMEKLERDE HANIMLAR VE EŞLERİ YANA OTURMAZLAR, KONUKLARLA DÖNÜŞÜMLÜ OTURURLAR. 124

KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA EN UYGUN YEMEK MASASI VE YEMEKTE OTURMA DÜZENİ YUVARLAK MASADIR. YUVARLAK MASA EŞİTLİK SAĞLAR. ANCAK EVSAHİBİ KONUĞU SAĞINA ALIR. 125

ÖZEL YEMEKLERDE SOFRA VE GÖRGÜ KURALLARI Ø ÖZEL YEMEKLER İÇİN YEMEK DAVETLERİ, ÖĞLE YA DA AKŞAM YEMEKLERİ ; EVLERDE YA DA EV DIŞINDA İÇİN VERİLEBİLİR. Ø MASA ÖRTÜSÜ BEYAZ VE ÜTÜLÜ OLMALIDIR. ÖRTÜ MASANIN TÜMÜNÜ ÖRTMELİDİR. Ø MASA ÜSTÜ ÇİÇEK SÜSLEMESİ HANIMLI YEMEKLERDE VE PROTOKOL MASASINDA YAPILMALIDIR. Ø PEÇETELER KATLANMIŞ OLARAK TABAĞIN ÜSTÜNDE YA DA TABAĞIN SAĞ TARAFINDADIR. Ø TABAK, ÇATAL, BIÇAK VE BARDAKLAR UYUMLU OLMALIDIR. Ø TUZLUKLAR KÜÇÜK VE KRİSTAL OLMALIDIR. 126

RESMİ YEMEKLERDE PROTOKOL VE GÖRGÜ KURALLARI Ø RESMİ VE ÖZEL YEMEKLERDE TABAKTA YEMEK BIRAKILMAMAYA ÖZEN GÖSTERİLMELİDİR. Ø YEMEK KOKLANARAK TEST EDİLMEZ. Ø MASADA SAÇ TARANMAZ VE MAKYAJ TAZELENMEZ. Ø ELLER MASANIN ALTINDA TUTULMAZ. Ø KÜRDANSIZ VE KÜRDANLA DA OLSA AÇIK BİR ŞEKİLDE DİŞ KARIŞTIRILMAZ. Ø DAVET SAHİBİNDEN ÖNCE YEMEĞE BAŞLANMAZ. Ø YEMEK DEVAM EDERKEN İZİNSİZ OLARAK SOFRA TERK EDİLMEZ. Ø ABARTILI GÜLÜNMEZ, UZUN, SIKICI VE YÜKSEK SESLE KONUŞULMAZ. 127

YEMEKTE GÖRGÜ KURALLARI Ø YEMEKTE BIÇAK KULLANMAK GEREKİRSE ÇATAL SOL ELLE BIÇAK SAĞ ELLE TUTULMALIDIR. Ø BIÇAK KULLANILDIKTAN SONRA MASAYA KONULMAMALI TABAĞIN ÜST YARISINA VE KENDİNİZE DOĞRU YANLAMASINA, KESKİN TARAFI İÇE GELECEK ŞEKİLDE KONMALIDIR. Ø ÇATAL KULLANILDIKTAN SONRA MASAYA BIRAKILMAZ. BIÇAĞA KOŞUT BİÇİMDE KONUR. Ø KAŞIK DA BIÇAK GİBİ KULLANILIR. Ø BALIK ÇATALI DAHA KISA VE DÜZDÜR, KAŞIĞIN SAĞINA KONUR. Ø SERVİSİ KAŞIK VE ÇATALLARI, SERVİS YAPILACAK YEMEKLERİN TABAKLARINA KONUR. Ø PEÇETELER RESMİ OLMAYAN YEMEKLERDE ÇATALLARIN SOLUNA, RESMİ YEMEKLERDE İSE SERVİS TABAĞININ İÇİNE KONUR. Ø KAŞIK VE BIÇAKLAR TABAĞIN SAĞINDA, ÇATALLAR SOLUNDADIR. BUNLAR YEMEK SIRASINA GÖRE DIŞTAN İÇE DOĞRU SIRALANIR. Ø TABAĞIN ÖN TARAFINA KONAN KAŞIK, ÇATAL, BIÇAK İSE MEYVE VE TATLI İÇİNDİR. Ø SOFRADA TABAĞA FAZLA YEMEK ALINMAMALIDIR. Ø MASA DÜZENLEMESİ YAPILIRKEN ZİYAFETE KATILACAK KİŞİ SAYISI, ÖZEL İSTEKLER, SALONUN FİZİKİ YAPISI, SERVİS KORİDORLARI, KÖR NOKTALAR, SANDALYELERİN BİRBİRİNE OLAN YAKINLIĞI, MASANIN BİÇİMİ GİBİ HUSUSLAR DİKKATE ALINMALIDIR. 128

ZİYAFETİN AMACINA GÖRE SERVİS BAŞLANGIÇ SIRASI Ø RESMİ ZİYAFETLERDE SERVİS ŞEREF MİSAFİRİNDEN, Ø DÜĞÜNLERDE SERVİS GELİN VE DAMATTAN, Ø JÜBİLELERDE, JÜBİLESİ YAPILAN KİŞİDEN, Ø ÖZEL YEMEKLERDE RÜTBE, UNVAN, MAKAM VE KARİYER OLARAK YÜKSEK OLANDAN BAŞLANIR. 129

HEDİYE VE ÇİÇEK PROTOKOLÜ ÇİÇEK KENDİ BAŞINA BİR ESTETİK UNSURDUR HİÇ KUŞKUSUZ. SEVİLEN VE SAYILAN KİŞİLERE SUNULMASI DA İNCELİK GÖSTERGESİDİR. İNSANIN YAŞAMINA GÜZELLİK VE ANLAM KATAR. HEDİYE DE DUYGULARI DAVRANIŞLARLA ANLATMANIN EN GÜZEL ARACIDIR. ANCAK HEDİYE VERİLECEK KİŞİNİN DURUMUNU VE SOSYAL STATÜSÜNÜ DÜŞÜNEREK HEDİYE VERİLMELİDİR. ÇİÇEK BUKET, SEPET YA DA ÇELENK ŞEKLİNDE DÜZENLENMİŞ OLARAK ELDEN VERİLİR YA DA GÖNDERİLİR. ÇELENK ANITLARA KONUR, CENAZEYE GÖNDERİLİR. SEPET, NİŞAN, NİKAH, DÜĞÜNDE, SANAT ETKİNLİKLERİNDE, BİR İŞ YERİNİN AÇILIŞ TÖRENLERİNDE KULLANILIR. BUKET HER VESİLEYLE KULLANILIR, EŞE, ANNEYE OLDUĞU GİBİ SOFRASINDA YEMEK YENİLMİŞ BİR EVİN SAHİBESİNE, SAHNEDEKİ BİR SANATÇIYA, HAVAALANINDA YA DA GARDA KARŞILANAN BİR KİŞİYE DE… 130

SALONLARDA YAPILAN EVLENME, NİŞAN VE DÜĞÜN TÖRENLERİNDE, RESMİ DAVETLERDE, DAVETLİ OLUNAN KOKTEYLLERDE, AÇILIŞ TÖRENLERİNDE, CENAZELERDE, RESMİ BAYRAMLARDA, ATAMALARI TEBRİK AMACIYLA ÇİÇEK GÖNDERİLİR. 131

BUKET HALİNDEKİ ÇİÇEKLERE İLİŞTİRİLECEK KÜÇÜK ZARF, KUTLAMALARDA DAVET SAHİPLERİNE, YEMEK DAVETLERİNDE İSE SADECE EVSAHİBESİNE HİTAP EDER. KISA VE ÖZLÜ BİR ŞEKİLDE KUTLAMA VE İYİ DİLEKLER YA DA TEŞEKKÜR İFADELERİ OKUNAKLI BİR ŞEKİLDE YAZILMALIDIR. ÇİÇEK GÖNDERME KONUSUNDA ZAMAN ERKEKLER VE BAYANLAR ARASINDA ÇEŞİTLİ SIKINTILAR YAŞANMAKTADIR. BU SIKINTILARDAN BİRİ DE ÇİÇEKLERİN RENKLERİNE VE ÇEŞİTLERİNE ANLAM YÜKLENMESİ VE KARŞILIKLI YANLIŞ ANLAŞILMALARIN ORTAYA ÇIKMASIDIR. BU YÜZDEN İÇTENLİK, YAKINLIK, ÇİÇEK GÖNDERME NEDENİ, YAŞ GİBİ BİRÇOK FAKTÖRE ÖZELLİKLE DİKKAT EDİLMELİDİR. 132

ÇİÇEKLER VE ANLAMLARI GÜL; AŞK KARANFİL; BAĞLILIK ORKİDE; ÜSTÜNLÜK LALE; GURUR LEYLAK; MUTLULUK NERGİS; HAKİMİYET KRİZANTEM; BOLLUK SÜMBÜL; BAĞLILIK MENEKŞE; TEVAZU ÇİĞDEM; NEŞE 133

HEDİYELEŞME BİR NEZAKET VE İYİ NİYET GÖSTERİSİDİR. ANCAK HEDİYE, YERİNDE VE ZAMANINDA YAPILMIŞ BİR DAVRANIŞ BÜTÜNLÜĞÜ İÇİNDE SUNULURSA BİR ANLAM İFADE EDER. HEDİYE ELDEN SUNULABİLECEĞİ GİBİ KİŞİNİN ADRESİNE DE GÖNDERİLEBİLİR. HEDİYENİN SUNULMASINDA ESTETİK BİR ŞEKİLDE PAKETLENMİŞ OLMASI, HEM ALANI MEMNUN EDER HEM DE KİŞİYE VERİLEN DEĞERİ GÖSTERİR. HEDİYE; HATIRLATMA, TEŞEKKÜR, KUTLAMA, SEVGİ GİBİ GÜZEL İNSANİ DUYGULARI İFADE EDER. BUNU BİR REKLAM, İNSANLARI ETKİLEME ARACI SAYMAK NEZAKET VE GÖRGÜYE UYGUN DÜŞMEZ. 134

HEDİYE VERİLİRKEN VE ALIRKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR HEDİYELERİN SUNULMASINDA ESTETİK BİR ŞEKİLDE PAKETLENMİŞ OLMASI VE İÇİNDEKİLERİ GÖSTEMEYECEK BİR ŞEKİLDE VE FİYAT ETİKETİ SÖKÜLEREK PAKETLENMESİ UYGUNDUR. HEDİYE PAKETİNİ ALIP, AÇMADAN BİR TARAFA KOYMAK DOĞRU DEĞİLDİR. HEDİYE GÖNDERİLMİŞSE, GÖNDERENE TEŞEKKÜR, ÖNCE MEKTUPLA YA DA TELEFONLA, KENDİSİYLE İLK KARŞILANDIĞINDA SÖZLÜ OLARAK YAPILMALIDIR. HEDİYENİN DEĞERİ, ONUN KARŞILIKSIZ OLARAK VERİLMESİYLE VE HATIRLANMA PSİKOLOJİSİYLE ÖLÇÜLÜR. HEDİYELERİN ÖZEL BİR NİTELİK TAŞIMAMASINA ÖZEN GÖSTERİLMELİDİR. HEDİYE VERİLECEK KİŞİYE AİT OLDUĞU KÜLTÜREL VE GELENEKSEL DEĞERLER GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULMALIDIR. HEDİYE VERMEK ASİL BİR DAVRANIŞTIR, ALIŞKANLIKTIR, ZEVK MESELESİDİR. HEDİYE SEÇİMİ, BUNU SUNACAK KİŞİLERİN ZEVKLERİNE BAĞLI OLUP HİÇBİR ÖNERİYLE SINIRLANAMAZ. KULLANILMIŞ BİR EŞYA YENİ DAHİ OLSA HEDİYE EDİLMEMELİDİR. GELEN BİR HEDİYE KARŞISINDA MADDİ DEĞERİ AZ OLSA BİLE SOĞUK VE İLGİSİZ DAVRANMAK KABALIKTIR. 135

ÖNERİLEN OKUMALAR Nihat AYTÜRK, PROTOKOL YÖNETİMİ - Kamusal Yaşamda Protokol Kuralları, 2012, 6. Baskı, TODAİE Yayını, Ankara Nihat AYTÜRK, YÖNETİM SANATI, Etkili Yönetim ve Yöneticilik Becerileri, 2007, 5. Baskı, NOBEL Yayın, Ankara. Nihat AYTÜRK, İNSAN SANATI - Nitelikli ve Etkili İnsan Olma Yolları, Yediveren Yayınları, 2011, İstanbul. Nihat AYTÜRK, ÖRGÜTSEL VE YÖNETSEL DAVRANIŞ, -Örgütlerde İnsan İlişkileri ve Yönetsel Davranış Yöntemleri, Detay Yayıncılık, 2010, Ankara Nihat AYTÜRK, DAVRANIŞ BİLGİSİ - Ailede, Toplumda ve İş Hayatında Davranış (Saygı-Görgü ve Nezaket) Kuralları, 2007, Nobel Yayın, Ankara Nihat AYTÜRK, BÜRO YÖNETİMİ VE YÖNETİCİ SEKRETERLİĞİ, 2007, Nobel Yayın, Geliştirilmiş 2. Baskı, Ankara 136

TEŞEKKÜRLER PROF. DR. NİLÜFER SEZER nsezer@istanbul. edu. tr 137

www. istanbul. edu. tr 138