Stan obecny i perspektywy specjalizacji lekarskich Dr hab

Stan obecny i perspektywy specjalizacji lekarskich Dr hab. med. Roman Danielewicz Departament Nauki i Szkolnictwa Wyższego Ministerstwo Zdrowia ■ Według rejestru NIL (stan na 30. 10. 2008) w Polsce jest aktywnych zawodowo : 115444 lekarzy (w tym 82499 lekarzy specjalistów) 30922 lekarzy dentystów (w tym 1795 specjalistów chirurgii stomatologicznej i ortodoncji) obecnie wymagania związane z warunkami kontraktowania świadczeń przez NFZ powodują konieczność posiadania specjalizacji przez zdecydowaną większość lekarzy (kryterium to nie jest tak ostre dla lekarzy dentystów)

Liczby studentów przyjętych na I rok studiów na kierunki lekarskie w uczelniach medycznych w latach 2005 -2008 Kierunek lekarski Kierunek lekarskodentystyczny 2004/5 2005/6 2006/7 2007/8 2008/9 2272 2373 2540 2674 2708 * 662 714 711 710 711 ** * Kierunek lekarski 2009/2005 wzrost 19, 2% ** Kierunek lekarsko-dentystyczny 2009/2005 wzrost 7, 4% Corocznie uczelnie medyczne kończy ■ ■ Około 2500 absolwentów kierunku lekarskiego Około 850 absolwentów kierunku lekarsko-dentystycznego

Liczby absolwentów kierunków lekarskich w uczelniach medycznych w latach 2005 -2007 i prognoza na rok 2008 Kierunek lekarski Kierunek lekarskodentystyczny 2005 2006 2007 2008 2179 2351 2494* 859 887 814 843 * 2008/2005 wzrost 14, 5% ŚCIEŻKA ROZWOJU ZAWODOWEGO LEKARZA ■ Kształcenie przeddyplomowe w uczelniach medycznych – Dyplom Lekarza (2500 lekarzy i 850 lekarzy dentystów rocznie) ■ Staż podyplomowy (13 miesięcy) ■ Lekarski Egzamin Państwowy ■ ■ System specjalizacji lekarskich (niezbędne kształcenie podyplomowe) Doskonalenie zawodowe (obowiązek ustawowy)

Najważniejsze problemy w zakresie kształcenia podyplomowego lekarzy wymagające pilnych rozwiązań długotrwały proces kształcenia podyplomowego od momentu uzyskania dyplomu wyższej uczelni do uzyskania dyplomu specjalisty, będący jedną z zasadniczych przyczyn migracji młodych lekarzy ■ brak pełnej samodzielności zawodowej lekarzy stażystów i lekarzy rezydentów, przez co najmniej kilka lat od zakończenia studiów, ■ deficyt kadry lekarskiej, w tym specjalistów (głównie związany z regulacjami dotyczącymi ograniczenia czasu pracy oraz z migracją lekarzy), ■ obserwowane zagrożenie związane z tzw. luką pokoleniową, przede wszystkim wśród lekarzy specjalistów. ■ ŚCIEŻKA ROZWOJU ZAWODOWEGO LEKARZA ■ Kształcenie przeddyplomowe w uczelniach medycznych – Dyplom Lekarza (2500 lekarzy i 850 lekarzy dentystów rocznie) ■ Staż podyplomowy (13 miesięcy) ■ Lekarski Egzamin Państwowy ■ ■ System specjalizacji lekarskich (niezbędne kształcenie podyplomowe) Doskonalenie zawodowe (obowiązek ustawowy)

Likwidacja stażu podyplomowego lekarzy i lekarzy dentystów ■ wcześniejsze uzyskanie przez lekarzy samodzielności zawodowej (12 miesięcy pracuje pod nadzorem innego lekarza i nie posiada pełnych uprawnień zawodowych) ■ w części jednostek prowadzących szkolenie jest rzetelnie realizowane ■ Lekarze stażyści nie mają częstokroć zapewnionej właściwej opieki ■ wykonywania mniej istotnych, często wyłącznie administracyjnych zadań zespołów lekarskich ■ uposażenia lekarzy stażystów jest niższe niż średnie uposażenie w gospodarce (1 275 zł netto w 2008 roku) JAK SKOMPENSOWAĆ LIKWIDACJĘ STAŻU PODYPLOMOWEGO? ■ znaczna poprawa praktycznego przygotowania do wykonywania zawodu w uczelniach medycznych ■ wprowadzenie praktycznej części egzaminów końcowych w podstawowych przedmiotach klinicznych ■ jednolita weryfikacja przygotowania lekarzy - Lekarski Egzamin Państwowy i Lekarsko-Dentystyczny Egzamin Państwowy ■ wprowadzenie w perspektywie 3 - 4 lat praktycznej części LEP i LDEP, przeprowadzanej na bazie uczelni medycznych Zobiektywizowane Egzaminy Kliniczne (z ang. OSCE - Objective Structured Clinical Examination (stacje symulowanych pacjentów z zakresu ratownictwa medycznego – resuscytacja, położnictwa, kardiologii itp. ) Przejście od egzaminu teoretycznego do egzaminu oceniającego wiedzę i kompetencje kliniczne !!!

JAK SKOMPENSOWAĆ LIKWIDACJĘ STAŻU PODYPLOMOWEGO ? ■ Zwiększenie kompetencji lekarzy nagłych: w leczeniu stanów -każdy student AM na 5 lub 6 roku odbywa kurs podstawowych zabiegów resuscytacyjnych (odpowiednik BLS – AED) -każdy lekarz w pierwszym roku specjalizacji odbywa kurs odpowiadający ALS ■ Niektóre elementy obecnego stażu podyplomowego, mogą być włączone do programów specjalizacji (np. prawo medyczne, orzecznictwo lekarskie). Niniejszy tekst pochodzi ze stron internetowych Sejmu (http: //www. sejm. gov. pl) i Senatu (http: //www. senat. gov. pl). USTAWA z dnia 11 stycznia 2008 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty Podpisana przez Prezydenta RP 21 marca 2008 roku. Art. 1. W ustawie z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2005 r. Nr 226, poz. 1943, z późn. zm. 2)) wprowadza się następujące zmiany: … 11) w art. 16: po ust. 1 dodaje się ust. 1 a -1 o w brzmieniu: "1 a. Lekarz może odbywać specjalizację na podstawie umowy o prac ę, w pełnym wymiarze czasu pracy, zawartej z jednostką organizacyjną prowadzącą specjalizację na czas określony, w celu doskonalenia zawodowego, obejmującego realizację programu specjalizacji, zwaną dalej "rezydenturą". 1 b. Lekarz może również odbywać specjalizację w ramach: • umowy o pracę, zawartej na czas nieokre ślony lub określony okresem trwania specjalizacji z jednostk ą organizacyjną prowadzącą specjalizację; • płatnego urlopu szkoleniowego udzielanego pracownikowi na czas trwania okre ślonej specjalizacji na podstawie odrębnych przepisów; a) poszerzenia zajęć programowych dziennych studiów doktoranckich o program specjalizacji zgodny z kierunkiem tych studiów i udzielonego urlopu szkoleniowego lub urlopu bezp łatnego, a po ukończeniu tych studiów - w trybie określonym w pkt 1, 2, 4 lub 5; • umowy o pracę, zawartej na czas nieokre ślony z jednostką organizacyjną inną niż określona w art. 19 ust. 1, zapewniającą realizację części programu specjalizacji w zakresie samokszta łcenia, szkolenia i uczestniczenia w wykonywaniu oraz wykonanie ustalonej liczby okre ślonych zabiegów lub procedur medycznych, pełnienie dyżurów medycznych, które lekarz jest obowi ązany pełnić w czasie realizacji programu odpowiedniej specjalizacji, w liczbie określonej w tym programie, nie mniej ni ż 3 dyżury w miesiącu, i w ramach płatnych urlopów szkoleniowych udzielanych pracownikowi na czas niezb ędny do zrealizowania pozosta łej części programu specjalizacji w jednostce organizacyjnej prowadz ącej specjalizację lub odpowiednio prowadzącej staż kierunkowy; • umowy cywilnoprawnej o szkolenie specjalizacyjne, zawartej z jednostk ą organizacyjną prowadzącą specjalizację; jednostka organizacyjna prowadz ąca specjalizację nie pobiera od lekarza opłat za to szkolenie. a)

USTAWA z dnia 11 stycznia 2008 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty 1) ■ ■ ■ ■ 1 c. Rezydentury są finansowane z budżetu państwa, z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw zdrowia. 1 d. Lekarz w czasie trwania danej specjalizacji może odbywać tylko jedną specjalizację. Liczbę wolnych miejsc szkoleniowych dla lekarzy, którzy mogą rozpocząć specjalizację w 1 e. poszczególnych dziedzinach medycyny na obszarze województwa w danym postępowaniu kwalifikacyjnym, w tym liczbę rezydentur, minister właściwy do spraw zdrowia ogłasza na 21 dni przed rozpoczęciem postępowania kwalifikacyjnego, w oparciu o informację dotyczącą liczby wszystkich wolnych miejsc szkoleniowych przekazaną przez wojewódzkie centra zdrowia publicznego. 1 f. Minister właściwy do spraw zdrowia, uwzględniając dostępność świadczeń zdrowotnych w danej dziedzinie medycyny na obszarze województwa lub kraju, po zasięgnięciu opinii właściwego konsultanta wojewódzkiego, może ustalić liczbę miejsc szkoleniowych w danej dziedzinie medycyny mniejszą od liczby miejsc wynikającej z informacji przekazanych przez wojewódzkie centra zdrowia publicznego. 1 g. Minister właściwy do spraw zdrowia w ramach liczby miejsc, o których mowa w ust. 1 e, ustala liczbę miejsc szkoleniowych zgodnie z terminami postępowania kwalifikacyjnego w określonych specjalnościach w skali kraju oraz w poszczególnych województwach dla lekarzy, którzy będą mogli odbywać specjalizację w ramach rezydentury. 1 h. Lekarz, który odbywa specjalizację w ramach rezydentury, otrzymuje zasadnicze wynagrodzenie miesięczne ustalane corocznie przez ministra właściwego do spraw zdrowia do dnia 30 marca roku poprzedzającego rok, w którym lekarz rozpoczyna lub odbywa specjalizację, na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ubiegły rok, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w drodze obwieszczenia, do dnia 15 stycznia każdego roku, w wysokości nie mniejszej niż 70% tego wynagrodzenia. 1 i. Lekarz cudzoziemiec zamierzający wykonywać lub wykonujący zawód na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wyłącznie w celu odbycia szkolenia podyplomowego lub uzyskania stopnia naukowego, posiadający wizę pobytową lub zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, po uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw zdrowia, może odbywać specjalizację na zasadach określonych w przepisach o odbywaniu studiów i uczestniczeniu w badaniach naukowych i szkoleniach przez osoby niebędące obywatelami polskimi oraz o zasadach odpłatności za te studia i szkolenia. 1 j. Lekarz obywatel państwa innego niż Rzeczpospolita Polska posiadający prawo wykonywania zawodu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przystępuje do postępowania kwalifikacyjnego do specjalizacji lekarskich na zasadach obowiązujących obywateli polskich. USTAWA z dnia 11 stycznia 2008 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty 1) 1 k. Państwowy Egzamin Specjalizacyjny organizuje CEM. 1 l. Państwowy Egzamin Specjalizacyjny przeprowadza "Państwowa Komisja Egzaminacyjna" powołana przez Dyrektora CEM. 1 m. W skład Państwowej Komisji Egzaminacyjnej mogą wchodzić lekarze specjaliści w dziedzinie medycyny objętej Państwowym Egzaminem Specjalizacyjnym lub, w uzasadnionych przypadkach, w pokrewnej dziedzinie medycyny, a w szczególności: 1) przedstawiciel lub przedstawiciele konsultanta krajowego; 2) przedstawiciel lub przedstawiciele właściwych towarzystw naukowych dla dziedziny medycyny objętej egzaminem państwowym; 3) przedstawiciel lub przedstawiciele Naczelnej Rady Lekarskiej lub przedstawiciele okręgowej rady lekarskiej; 4) przedstawiciel lub przedstawiciele uczelni medycznych lub uczelni prowadzących działalność dydaktyczną i badawczą w zakresie nauk medycznych, Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego lub medycznych jednostek badawczorozwojowych. 1 n. W skład Państwowej Komisji Egzaminacyjnej nie może być powołana osoba, która jest małżonkiem lub krewnym albo powinowatym do drugiego stopnia włącznie lekarza, który składa egzamin. 1 o. Członkowi Państwowej Komisji Egzaminacyjnej przysługuje zwolnienie od pracy zawodowej na czas wykonywania zadań w tej komisji i wynagrodzenie za udział w posiedzeniu komisji oraz zwrot kosztów podróży i noclegów na zasadach określonych w przepisach dotyczących należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju. ",

USTAWA z dnia 11 stycznia 2008 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty 1) b) ust. 2 otrzymuje brzmienie: "2. Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Lekarskiej i Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, określa, w drodze rozporządzenia: 1) wykaz specjalności lekarskich i lekarsko-dentystycznych, 2) ramowe programy specjalizacji, 3) warunki, jakim powinny odpowiadać jednostki organizacyjne prowadzące szkolenie specjalizacyjne, 4) sposób, czas i szczegółowy tryb odbywania szkolenia specjalizacyjnego, 5) sposób i tryb składania Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego oraz wysokość wynagrodzenia członków Państwowej Komisji Egzaminacyjnej, 6) warunki i tryb uznawania tytułu specjalisty uzyskanego za granicą, 7) warunki i tryb uznawania programu szkolenia odbytego w kraju lub za granicą za równoważny w całości albo w części ze zrealizowaniem obowiązującego programu szkolenia w danej specjalizacji, 8) szczegółowy tryb finansowania szkolenia specjalizacyjnego odbywanego w trybie rezydentury uwzględniając konieczność prawidłowego przebiegu szkolenia specjalizacyjnego i składania państwowego egzaminu specjalizacyjnego oraz koszty związane z przeprowadzeniem egzaminu. ", c) ust. 4 otrzymuje brzmienie: "4. Minister właściwy do spraw zdrowia może, w ramach środków budżetu państwa, których jest dysponentem, dofinansować koszty związane ze szkoleniem specjalizacyjnym. ", d) po ust. 4 dodaje się ust. 4 a w brzmieniu: "4 a. Środki finansowe na dofinansowanie kosztów związanych ze szkoleniem specjalizacyjnym są przekazywane organizatorom kształcenia na podstawie umów zawartych między ministrem właściwym do spraw zdrowia a podmiotem uprawnionym do szkolenia specjalizacyjnego. ";

Zmiany w zakresie specjalizacji lekarzy dentystów - - 1) Wprowadzenie tzw. modułowego systemu specjalizacji z jednoczesną likwidacją podziału specjalizacji na podstawowe i szczegółowe. Moduły internistyczny, chirurgiczny, pediatryczny, neurologiczny, …. Moduł podstawowy 2 -3 lata Moduł specjalistyczny minimum 3 lata 2) Rezygnacja z rozmowy kwalifikacyjnej w postępowaniu do rozpoczęcia specjalizacji i znaczące uproszczenie tej procedury w oparciu o obiektywny ranking lekarzy na podstawie wyniku LEP/LDEP. Konieczne rozważenie dodatkowych uprawnień dla jednostek wysokospecjalistycznych w dziedzinach deficytowych (jednostki akademickie) Zmiany w zakresie specjalizacji lekarzy dentystów 3) Wykorzystanie środków przeznaczanych na koszty związane ze stażem podyplomowym na zapewnienie docelowo etatów rezydenckich dla wszystkich absolwentów uczelni medycznych.

■ Liczba rezydentur przyznanych na postępowania kwalifikacyjne i uruchomionych w kolejnych latach Rok 2005 2006 2007 2008 2009 Przyznane Uruchomione 2000 1698 2000 1812 1529 1308 4702 1621 1500 (I post. kwal. ) 2000 (zaplanowane) Zmiany w zakresie specjalizacji lekarzy dentystów - 4) Weryfikacja warunków akredytacji, a przez to zwiększenie liczby miejsc szkoleniowych. Uproszczenie procedur Wymogi akredytacji wynikają z programu Konsorcja specjalizacyjne 5) Wprowadzenie możliwości powierzenia funkcji kierownika specjalizacji lekarzowi specjaliście zatrudnionemu w oparciu o umowę cywilno-prawną („kontrakt”).

Zmiany w zakresie specjalizacji lekarzy dentystów 6)Urealnienie programów specjalizacji, które są w niektórych dyscyplinach zbyt obszerne co do liczby kursów, długości stażu specjalizacyjnego oraz liczby i rodzaju wymaganych procedur medycznych. 7)Ograniczenie Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego do dwóch części: teoretycznej i ustnej. 8)Zróżnicowanie uposażenia rezydenta w w zależności od etapu stażu specjalizacyjnego. Dodatkowo wyższe uposażenie rezydenta odbywającego specjalizację w dziedzinie uznanej przez stosowne przepisy i potrzeby systemu ochrony zdrowia za dziedzinę priorytetową. 9)Wprowadzenie procesu monitorowania systemu specjalizacji, realizacji przez jednostki uprawnione programów specjalizacji, jak również prowadzenie obowiązkowych szkoleń dla osób pełniących funkcje kierowników specjalizacji. Zmiany w zakresie specjalizacji lekarzy dentystów Zmiany uzupełniające powyższe propozycje powinny także dotyczyć: 1) Przygotowania zmiany rozporządzenia o doskonaleniu zawodowym w zakresie zwiększenia liczby punktów edukacyjnych uzyskiwanych przez osoby pełniące funkcje kierowników specjalizacji. 2) Wprowadzenie zapisów promujących prowadzenie przez jednostki ochrony zdrowia specjalizacji lekarzy, jak również innych zawodów medycznych -jednostki referencyjne II i III stopnia muszą posiadać akredytację do szkolenia specjalizacyjnego.

Zmiany w zakresie specjalizacji lekarzy dentystów KONIECZNA JEST ZMIANA SPOSOBU MYŚLENIA O SYSTEMIE SPECJALIZACJI JAKO DODATKOWYM OBCIĄŻENIU LEKARZY SPECJALISTÓW NA RZECZ MYŚLENIA O ZAPEWNIENIU KADR DLA SYSTEMU OCHRONY ZDROWIA I NASTĘPCÓW W „NASZYCH” SZPITALACH I KLINIKACH UCZELNIE, KLINIKI, ODDZIAŁY SPECJALISTYCZNE MUSZĄ KSZTAŁCIĆ SPECJALISTÓW WYELIMINOWANIE MYŚLENIA KORPORACYJNEGO ODBUDOWA RELACJI MISTRZ - UCZEŃ Dziękuję za uwagę Roman Danielewicz Departament Nauki i Szkolnictwa Wyższego Ministerstwo Zdrowia Tel +22 -6349400; Fax +22 -6349465 r. danielewicz@mz. gov. pl