Stan klastrw w Polsce wyzwania wynikajce z benchmarkingu
Stan klastrów w Polsce – wyzwania wynikające z benchmarkingu klastrów Dionizy Smoleń Deloitte Klastry – sposób na innowacyjny wzrost w gospodarce Europejski Kongres Gospodarczy 2011 Katowice, 16 maja 2011 r.
Agenda Wnioski z raportu „Benchmarking klastrów w Polsce – 2010” 3 Główne czynniki rozwoju klastrów w Polsce 9 Wnioski i rekomendacje 16 W niniejszej prezentacji wykorzystano fragmenty raportu „Benchmarking klastrów w Polsce – 2010” przygotowanego w ramach projektu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości przez Deloitte Business Consulting S. A. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 2 © 2011 Deloitte
Wnioski z raportu „Benchmarking klastrów w Polsce 2010” 3
Benchmarking klastrów 2010 - dane podstawowe (1) Typ uczestników klastra Forma organizacyjno-prawna Stowarzyszenie 1 1 1 Konsorcjum • W badaniu wzięło udział 47 klastrów spośród 178 klastrów i inicjatyw klastrowych zidentyfikowanych przez PARP • W badaniu wykorzystano metodę benchmarkingu • Blisko połowa klastrów powstała w 2007 r. • 53% klastrów znajduje się w początkowym stadium rozwoju • Badane klastry najczęściej przyjmują formę stowarzyszenia (20 klastrów) • Prawie 60% przedsiębiorstw w klastrach to mikro i małe przedsiębiorstwa • Najczęściej reprezentowanymi branżami są: informatyka, lotnictwo, telekomunikacja, ekoenergetyka oraz budownictwo. 5 Fundacja 21 19 Spółka Akcyjna 12 20 8 Spółka z o. o Inna forma np. zrzeszenie, umowa partnerska, izba gospodarcza 1 2 1 1997 2003 2004 2 2006 2007 2008 2009 liczba klastrów powstałych w danym roku Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce – 2010, Raport z badania, PARP, str. 26 -39 4 © 2011 Deloitte
Benchmarking klastrów 2010 - dane podstawowe (2) Inicjatywa mieszana 14 Inicjatywa oddolna 17 Inicjatywa odgórna 16 Typ inicjatywy Najczęściej spotykanym typem inicjatywy utworzenia klastra jest inicjatywa oddolna Sektor publiczny 6 Sektor prywatny 19 Sektor pozarządo wy 10 Sektor nauki i B+R 12 Inicjator klastra 34% klastrów powstało w wyniku inicjatywy odgórnej, co wskazuje na istotną rolę polityki władz 28 klastrów powstało w wyniku działania podmiotów innych niż przedsiębiorstwa Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce – 2010, Raport z badania, PARP, str. 26 -39 5 © 2011 Deloitte
Benchmarking klastrów 2010 – wyniki benchmarkingu Średnia Zasoby klastra 10. 00 Benchmark 8. 00 6. 39 4. 00 Strategia klastra 9. 50 7. 15 2. 00 8. 06 1. 88 4. 23 • Średnio na klaster – 1, 4 mln zł • Max – 17 mln zł Wspólny kanał dystrybucji 2. 17 Szkolenia w ostatnich 2 latach 4. 75 Potencjał wzrostu Pozyskane środki zewnętrzne Procesy w klastrze 0. 00 8. 04 Liczba podmiotów • Średnio w klastrze – 42 podmioty • Min – 14 podmiotów • Max – 122 podmioty 6. 28 Wyniki klastra Wsparcie ze strony władz • 9% klastrów • Średnio – 5 szkoleń • Max – 30 • W opinii 21 klastrów: brak istotnego wsparcia To dopiero początek drogi – większość klastrów to młode struktury Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce – 2010, Raport z badania, str. 26 -39 6 © 2011 Deloitte
Klastry – dobre miejsce do rozwoju przedsiębiorstw • Współpraca – klastry: zrzeszają1469 przedsiębiorstw kooperujących w ramach sieci; Polska: dominuje konkurencja pomiędzy podmiotami gospodarczymi • Wzrost zatrudnienia – klastry: 3, 48%; Polska: 1, 1% (ostatnie dwa lata) • Innowacje objęte ochroną prawną – klastry: 1 patent na 210 przedsiębiorstw; Polska: 1 patent na 2500 przedsiębiorstw (średniorocznie) • W każdym z klastrów średnio 12 nowych podmiotów (ostatnie dwa lata) • Duże znaczenie eksportu w strukturze sprzedaży firm wchodzących w skład klastra pomimo małej rozpoznawalności za granicą Dzięki funkcjonowaniu w klastrach, wiele firm okazało się bardziej odpornych na następstwa kryzysu gospodarczego. 7 © 2011 Deloitte
Klastry – organizmy o dużym potencjale Współpraca z jednostkami badawczo-rozwojowymi 153 instytucje badawczo-rozwojowe Innowacyjność Innowacje marketingowe, organizacyjne, w usługach Konkurencyjność Ekspansja na rynki zagraniczne • Promocja branży - cel wspólny dla największej liczby klastrów • Przyciąganie nowych pracowników - „talentów” do regionu • Transfer technologii – wdrażany w 26% klastrów, 33% na etapie zaawansowanego planowania • Wydatki na badania i rozwój – klastry: średnio 14%; Polska: 8. 1% Klastry mają duży potencjał rozwoju. Przy odpowiednim wsparciu mogą wpływać na podniesienie konkurencyjności w wymiarze regionalnym i krajowym. 8 © 2011 Deloitte
Główne czynniki rozwoju klastrów w Polsce
Co wpływa na rozwój klastrów – czynniki wewnętrzne Rola koordynatora Wzajemne zaufanie Strategia i poczucie rozwoju korzyści Klaster Współpraca Finansowanie z sektorem działalności B+R Współpraca z JST 10 © 2011 Deloitte
Czynniki wewnętrzne rozwoju klastrów (1) Strategia rozwoju 89% badanych klastrów posiada strategię rozwoju: pozwala ona nakreślić wizję rozwoju klastra i koncentrację się na działaniach priorytetowych. Ocena punktowa w skali od 1 do 10 Rola koordynatora 10 5 9 7 8 12 7 11 6 3 5 2 4 3 3 1 2 0 1 0 0 Liczba klastrów • Tylko 30% członków badanych klastrów bierze aktywna rolę w działaniach klastra. Rola koordynatora powinna polegać na: budowaniu poczucia korzyści uczestnictwa w klastrze, wzmacnianiu zaufania i promowaniu idei klastrowej. Siła i pozycja koordynatora 1 Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce – 2010, Raport z badania, str. 26 -39 Wzajemne zaufanie i poczucie korzyści z uczestnictwa Poczucie korzyści z uczestnictwa, jak pokazuje badanie, może być budowane poprzez zaangażowanie członków klastra we wspólne projekty. 11 © 2011 Deloitte
Czynniki wewnętrzne rozwoju klastrów (2) Finansowanie działalności Duża rola wsparcia finansowego ze środków Unii Europejskiej. Tworzenie własnych mechanizmów finansowych w celu uniezależnienia się od finansowania zewnętrznego. Współpraca z sektorem B+R Klastry – rozwój innowacyjnej gospodarki. Celem współpracy klastra z jednostkami B+R jest wdrożenie i komercjalizacja rozwiązań opracowanych na uczelniach oraz dostosowanie programów nauczania dla potrzeb klastra. Współpraca z Jednostkami Samorządu Terytorialnego Współpraca klastra z Jednostkami Samorządu Terytorialnego może mieć realne przełożenie na organizacyjne wsparcie klastra oraz na zmianę programów edukacyjnych. 12 © 2011 Deloitte
Co wpływa na rozwój klastrów – czynniki zewnętrzne Zewnętrzne instrumenty wsparcia klastrów Polityka władz regionalnych Polityka władz krajowych Regionalne Programy Operacyjne realizowane na szczeblu krajowym Strategie rozwoju klastrów dla województw Programy wsparcia klastrów Regionalne Strategie Innowacji 13 © 2011 Deloitte
Polityka władz regionalnych • Wsparcie finansowe klastrów z regionalnych programów operacyjnych 2007 – 2013 • Regionalne Strategie Innowacji – 16 strategii na różnym etapie wdrożenia • Programy wsparcia klastrów ‒ Województwo Pomorskie: „Regionalny Programu Wspierania Klastrów dla Województwa Pomorskiego na lata 2009 -2015” ‒ Województwo Małopolskie: „Plan wspierania klastrów w Województwie Małopolskim” Dobra praktyka W ramach Regionalnego Programu Wspierania Klastrów dla Województwa Pomorskiego został przeprowadzony i zorganizowany konkurs na klastry kluczowe. Status klastra kluczowego województwa pomorskiego został nadany dwóm klastrom tj. Pomorskiemu Klastrowi ICT oraz Bałtyckiemu Klastrowi Ekoenergetycznemu. 14 © 2011 Deloitte
Polityka władz krajowych – przykłady działań Instytucja Przykłady działań Ministerstwo Gospodarki Opracowanie dokumentu „Kierunki rozwoju klastrów w Polsce” Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Nowe zasady wsparcia dla klastrów w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka - działanie 5. 1 Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Wspieranie rozwoju klastrów w ramach programów operacyjnych współfinansowanych ze środków UE oraz z innych programów takich jak np. Innovation Express Ministerstwo Edukacji Narodowej Projekt dotyczący delegowania nauczycieli kształcenia zawodowego na staże w przedsiębiorstwach w ramach PO KL – beneficjentem projektu Podlaski Klaster Metalurgiczny Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Honorowy patronat nad konkursem badawczym bio. IDEA – zwycięski projekt klastra Life Science 15 © 2011 Deloitte
Wnioski i rekomendacje
Szczebel regionalny Rekomendacje dla koordynatorów Bardzo istotna rola koordynatora w rozwoju klastra zwłaszcza w początkowym okresie jego istnienia. Rekomendowane działania Aktywizacja członków klastra • powierzanie realizacji wybranego projektu pomysłodawcy • wzmacnianie roli liderów klastra poprzez spotkania liderów, uczestnictwo w szkoleniach, budowanie kompetencji przywódczych (miękkich). Strategiczne planowanie działań i optymalizacja zarządzania • wydzielanie grup tematycznych i branżowych do realizacji wybranych zadań • wyznaczenie dodatkowych organów wspomagających zarządzanie w postaci Rady Klastra, Prezydium Rady Klastra, Komitetu Sterującego, itp. 17 Wzmacnianie obszaru wzajemnego zaufania • organizacja imprez integracyjnych, • organizacja spotkań w czasie których uczestnicy klastra prezentują swoją ofertę, • opracowanie przez członków klastra kodeksu etycznego – walka z nieuczciwą konkurencją. Budowanie świadomości korzyści dla członków klastra • przekazywanie informacji na temat korzyści płynących z członkostwa w klastrze, w tym korzyści pozafinansowych, • proponowanie udziału we wspólnych projektach, • prezentowanie przez koordynatora doświadczeń i efektów współpracy na podstawie przykładów innych klastrów. Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce – 2010, Raport z badania, PARP, str. 191 -197 © 2011 Deloitte
Szczebel regionalny Rekomendacje dla władz regionalnych Duże zróżnicowanie wsparcia klastrów przez władze regionalne. Rekomendowane działania Spójność strategii Wymiana doświadczeń • stworzenie spójnych zasad wspierania działań klastrów w poszczególnych regionach powiązanych z krajową polityką wspierania klastrów określoną w odpowiedniej strategii • poszukiwanie przez władze samorządowe możliwości korzystania z doświadczeń współpracy z klastrami wśród innych jednostek samorządu terytorialnego w Polsce jak i za granicą Tworzenie regionalnych narzędzi wsparcia Atrakcyjność inwestycyjna regionu • tworzenie i wzmacnianie wyodrębnionych powierzchni wspierających współpracę w klastrze (np. SSE) i współpracę z jednostkami B+R (np. parków technologicznych), • analiza potencjału poszczególnych klastrów w regionie, określenie kierunków ich wsparcia, • organizacja spotkań i szkoleń budujących świadomość korzyści wynikających z tworzenia struktur klastrowych, • zidentyfikowanie klastrów kluczowych z punktu widzenia rozwoju regionu i ich priorytetowe traktowanie. • poprawa infrastruktury (dróg, uzbrojenia terenu, etc. ) oraz przygotowanie planów zagospodarowania przestrzennego. Regionalne Strategie Innowacji • analiza i uwzględnianie potrzeb klastrów podczas procesu aktualizacji RSI, • wdrażanie RSI z uwzględnieniem zamieszczonych w nich zapisów dotyczących klastrów. 18 Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce – 2010, Raport z badania, PARP, str. 205 -209 © 2011 Deloitte
Szczebel krajowy Rekomendacje dla władz krajowych Kompleksowa polityka wspierania klastrów jednym z głównych czynników ich rozwoju Przygotowanie kompleksowej strategii wsparcia klastrów na poziomie krajowym • określenie modelu polityki klastrowej i przygotowanie zintegrowanej strategii wsparcia klastrów wraz z wyróżnieniem klastrów oraz branż kluczowych, • określenie działań strategicznych na poziomie krajowym i regionalnym oraz dokładne przypisanie odpowiedzialności za ich rezultaty, • określenie planu działań w zakresie wdrożenia strategii, • poprawa komunikacji z klastrami. Edukacja • zmiana systemu edukacji zawodowej, który wymaga większego ukierunkowania na kształcenie umiejętności praktycznych, • promowanie edukacji technicznej (na każdym poziomie nauczania), • uwzględnienie potrzeb i opinii klastrów w projektowaniu zmian. 19 Rekomendowane działania Ewaluacja działań • stworzenie systemu ewaluacji podejmowanych działań obejmującego całość polityki klastrowej Wsparcie klastrów • analiza potrzeb wsparcia wśród klastrów jako część strategii polityki klastrowej, • przygotowanie podstawowych instrumentów wsparcia dla klastrów w początkowej fazie rozwoju, • przygotowanie zawansowanych instrumentów wsparcia dla klastrów w fazie wzrostu, dojrzałości lub transformacji – projekty dla klastrów, • uwzględnienie specyfiki klastrów w ramach kryteriów wyboru i oceny projektów, • upowszechnianie wiedzy na temat narzędzi i instrumentów wsparcia dla członków klastrów (np. projektów dla MSP). Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce – 2010, Raport z badania, PARP, str. 198 -204 © 2011 Deloitte
Wnioski i rekomendacje - podsumowanie • Przygotowanie kompleksowej strategii wsparcia klastrów na poziomie krajowym, • Stworzenie spójnych zasad wspierania klastrów w poszczególnych regionach powiązanych ze strategią wspierania klastrów określoną na poziomie krajowym, • Zintegrowanie działań władz publicznych mających na celu promocję rozwoju klastrów na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Polityka wspierania klastrów powinna mieć charakter zintegrowany 20 © 2011 Deloitte
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Dionizy Smoleń Deloitte Tel. (22) 511 02 92 kom. 603 647 616 dsmolen@deloittece. com Nazwa Deloitte odnosi się do jednej lub kilku jednostek Deloitte Touche Tohmatsu Limited, prywatnego podmiotu prawa brytyjskiego z ograniczoną odpowiedzialnością i jego firm członkowskich, które stanowią oddzielne i niezależne podmioty prawne. Dokładny opis struktury prawnej Deloitte Touche Tohmatsu Limited oraz jego firm członkowskich można znaleźć na stronie www. deloitte. com/pl/onas Członek Deloitte Touche Tohmatsu Limited © 2011 Deloitte
- Slides: 21