Ss PITAGORAS VI wiek p n e grecki

* Ss

* PITAGORAS (VI wiek p. n. e. ) – grecki, matematyk, filozof, mistyk. Najbardziej znany jest jako autor słynnego twierdzenia Pitagorasa. *

* ERATOSTENES gr. Ερατοσθένης (ur. 276 p. n. e. w Cyrenie, zm. 194 p. n. e. ) – grecki matematyk, astronom, filozof, geograf i poeta. Oszacował średnicę Ziemi oraz odległość od Słońca i Księżyca. Zmierzył kąt nachylenia ekliptyki do równika niebieskiego. Jako pierwszy zaproponował wprowadzenie roku przestępnego czyli jednego dodatkowego dnia w kalendarzu co 4 lata. Podał sposób znajdowania liczb pierwszych – sito Eratostenesa. Kierował biblioteką w Aleksandrii. * *

* TALES Z MILETU (ok. 620–ok. 540), gr. filozof i matematyk; prawdopodobnie pierwszy uczony i filozof eur. ; jeden z twórców jońskiej filozofii przyrody; uznając wodę za początek wszystkiego, zapoczątkował filoz. poszukiwanie pierwszej zasady, z której powstała wszelka natura (gr. physis); podczas licznych podróży handl. zapoznał się z osiągnięciami matematyki i astronomii Egiptu, Fenicji i Babilonii. Talesowi przypisuje się podanie tzw. twierdzenia Talesa, a także przewidzenie zaćmienia Słońca na 585 r. p. n. e. , zmierzenie wysokości piramid za pomocą cienia (na podstawie podobieństwa trójkątów), wykazanie, że średnica dzieli okrąg na połowy, a także — niekiedy — podanie twierdzenia o równości kątów przy podstawie trójkąta równoramiennego, twierdzenia o równości 2 trójkątów mających równe 1 bok i 2 kąty oraz odkrycie, że przy przecięciu się 2 prostych otrzymuje się równe kąty. *

* ARCHIMEDES (ok. 287– 212), grecki matematyk, fizyk i wynalazca; jeden z najwybitniejszych uczonych starożytności. W czasie II wojny punickiej kierował obroną Syrakuz; zabity przez rzymskiego żołnierza podczas zdobywania miasta. W dziedzinie matematyki podał m. in. metody obliczania objętości brył i pól figur (zasada Cavalieriego); oszacował dość dokładnie liczbę p: < p < ( Pomiar koła); w dziele O kuli i walcu udowodnił m. in. , że objętość kuli do objętości opisanego na niej walca pozostaje w stosunku 2 : 3. *

* EUKLIDES (ur. ok. 365 p. n. e. , zm. ok. 300 p. n. e. ), matematyk grecki, działający w Aleksandrii; w dziele Stoicheia geometrias [‘elementy geometrii’], składającym się z 13 ksiąg, usystematyzował całość ówczesnej wiedzy matematycznej w postaci aksjomatycznego wykładu; dzieło to, tzw. Elementy, wywarło olbrzymi wpływ na dalszy rozwój matematyki *

* GALILEUSZ (wł. Galileo Galilei) (ur. 15 lutego 1564, zm. 8 stycznia 1642) – włoski matematyk, astronom, fizyk i filozof, twórca podstaw nowożytnej fizyki. Urodził się w Pizie. Ojciec Vincenzo Galilei, był matematykiem i muzykiem, matka, Giulia Ammannati. Galileo był najstarszym dzieckiem. Elementarne wykształcenie pobierał w domu rodzinnym, następnie rozpoczął studia na Uniwersytecie w Pizie. W roku 1589 został wykładowcą matematyki na tym uniwersytecie. Następnie przeniósł się na Uniwersytet w Padwie, gdzie do roku 1610 wykładał geometrię, mechanikę i astronomię. *

* DESCARTES RENÉ (KARTEZJUSZ), Kartezjusz ( 1596– 1650), francuski filozof i matematyk; twórca kartezjanizmu; większość życia spędził w Holandii uciekając przed prześladowaniami ze strony Kościoła. Rozwój idei Kartezjusza doprowadził do powstania geometrii analitycznej, a badania własności geometrycznych krzywych metodami algebraicznymi do powstania rachunku różniczkowego i całkowego, a następnie geometrii różniczkowej. *

* KOPERNIK MIKOŁAJ (1473– 1543), astronom, matematyk, ekonomista, lekarz, duchowny; wprowadził do nauki nowożytnej teorię heliocentryczną. * Kopernik wysunął Twierdzenie, które mówi, że jeśli wewnątrz dużego okręgu toczy się bez poślizgu okrąg o promieniu dwa razy mniejszym, to dowolny, lecz ustalony punkt małego okręgu porusza się po średnicy dużego. *

* NEWTON Sir ISAAC (1643– 1727), ang. fizyk, astronom i matematyk; 1669– 1701 prof. uniw. w Cambridge; od 1672 czł. Tow. Król. w Londynie, od 1703 jego prezes, od 1699 czł. franc. Akad. Nauk; od 1699 dyr. mennicy król. ; 1705 otrzymał szlachectwo. W dziedzinie matematyki Newton, wraz z G. W. Leibnizem, jest współodkrywcą rachunku różniczkowego i całkowego; 1669 przedstawił metodę numerycznego rozwiązywania równań, podał klasyfikację krzywych 3 stopnia na 72 rodzaje. Poglądy filozoficzne Newtona stały się podstawą mechanicyzmu. *

* * PASCAL BLAISE (1623– 62), franc. matematyk, fizyk, filozof i pisarz; obrońca jansenizmu, swoją krytykę moralności jezuickiej zawarł w Prowincjałkach (1656– 57, wyd. pol. 1921); przyjmując kartezjanizm. Pascal sformułował zasadę indukcji mat. oraz część podstaw rachunku prawdopodobieństwa; 1642 skonstruował jedną z pierwszych maszyn mat. ; odkrył ogólne kryterium podzielności dowolnej liczby całkowitej przez dowolną inną liczbę całkowitą oraz sposób obliczania współczynników w rozwinięciu dwumianu (a + b) n ( Pascala trójkąt); prekursor rachunku różniczkowego; badacz zjawisk ciśnienia atmosf. i zjawisk z zakresu hydrostatyki ( Pascala prawo). *

* PIERRE de FERMAT (urodzony 17 sierpnia 1601 zmarł 12 stycznia 1665), matematyk francuski (samouk), z zawodu prawnik i lingwista. Większość jego prac opublikował dopiero po jego śmierci syn; prekursor rachunku prawdopodobieństwa, nowoczesnej teorii liczb oraz rachunku różniczkowego (m. in. podał metodę znajdowania ekstremów) i całkowego; niezależnie od Kartezjusza (wcześniej) stworzył podstawy geometrii analitycznej (m. in. wyprowadził równanie stożkowych). Wykazał, że wszystkie krzywe drugiego stopnia da się uzyskać przez odpowiednie przecinanie płaszczyzną powierzchni stożka ; w optyce sformułował słynną zasadę Fermata. *

* CARL FRIEDRICH GAUSS (ur. 30 kwietnia 1777 r. w Brunszwiku - † 23 lutego 1855 r. w Getyndze) - niemiecki matematyk, fizyk, astronom i geodeta. Uznawany jest za jednego z twórców geometrii nieeuklidesowej. Uważany jest, za jednego z największych matematyków, przez sobie współczesnych określany był mianem księcia matematyków. * Pierwszym odkryciem matematycznym Gaussa było podanie konstrukcji siedemnastokąta foremnego przy użyciu cyrkla i linijki. *

* BOOLE GEORGE (ur. 2 listopada 1815 r. Lincoln, Anglia - zm. 8 grudnia 1864 r. w Ballintemple (hrabstwo Corcaigh), Irlandia), bryt. matematyk i logik, samouk; od 1849 profesor matematyki w Queen's College w Cork (Corcaigh); członek Towarzystwa Królewskiego w Londynie; jego główne dzieło "An Investigation of the Laws of Thought" (1854) jest uważane za pierwsze w dziejach współczesnej logiki matematycznej (stanowiącej odtąd pełnoprawną i niezależną od filozofii część matematyki); Boole potraktował w nim logikę formalną jako rodzaj algebry. *

* * * ABEL NIELS HENRIK (5 sierpnia 1802, Findö koło Stavanger - 6 kwietnia 1829, Frolandsvark pod Arendal) matematyk norweski. W wieku lat 16 udało mu się udowodnić wzór dwumianowy dla dowolnego wykładnika rzeczywistego. Jeszcze w szkole Abel podjął badania nad rozwiązaniem równań piątego stopnia przez pierwiastniki, następnie zainteresował się równaniami całkowymi i całkami eliptycznymi, które doprowadziły go do funkcji eliptycznych. W 1824 podjął na nowo badania nad rozwiązalnością równań algebraiczych stopnia 5 i przy pomocy stworzonej niezależnie od Galois teorii grup udało mu się udowodnić, że w ogólnym przypadku równanie takie nie daje się rozwiązać przez pierwiastniki. *

* CANTOR GEORG FERDINAND LUDWIG * * PHILLIP (ur. 3 marca 1845 r. w Sankt Petersburgu - zm. 6 czerwca 1918 r. w sanatorium w Halle) - niemiecki matematyk. Cantor miał znaczący udział w tworzeniu podwalin nowoczesnej matematyki. W szczególności uchodzi za twórcę teorii mnogości. Cantor odkrył, że zbiory nieskończone mogą być różnej wielkości - w szczególności pokazał za pomocą rozumowania przekątniowego, że zbiór liczb naturalnych nie jest równoliczny ze zbiorem liczb rzeczywistych. Cantor przez długi czas starał się udowodnić hipotezę continuum ( *

* * * (ur. 3 stycznia? /15 stycznia 1850 w Moskwie, zm. 29 stycznia? /10 lutego 1891 w Sztokholmie) – rosyjska matematyczka polskiego pochodzenia. . W 1884 jako jedna z pierwszych kobiet na świecie uzyskała stopień profesora na Uniwersytecie w Sztokholmie. Była członkinią Petersburskiej Akademii Nauk. Jej prace dotyczą głównie równań różniczkowych, ale także mechaniki i optyki. *