SREIVANJE I GRUPISANJE PODATAKA POJAM SVRHA VRSTE I

SREĐIVANJE I GRUPISANJE PODATAKA

POJAM, SVRHA, VRSTE I FAZE SREĐIVANJA PODATAKA ► Kada prikupimo podatke dobijamo sirovi materijal koga treba obraditi ► Poslovi obrade statističke građe obuhvataju: - Sređivanje statističkog materijala - Sređivanje i grupisanje podataka - Njihovu tehničku obradu

► Sređivanjem i grupisanjem od pojedinačnih podataka stvaraju se grupisani podaci po obeležjima posmatranja ► Sređeni i grupisani podaci se preprebrojavanjem ili sabiranjem razvrstavaju u šeme i tako se od njih stvaraju nizovi grupisanih podataka u vidu statističkih serija ► Sređeni i grupisani podaci u statističkim serijama brojčano izražavaju pojavu po određenim karakteristikama i utvrđuju njihov značaj

Poslovi sređivanja i grupisanja obuhvataju: Unošenje reda u statistički materijal 2) Grupisanje prema odabranim obeležjima 3) Tehnička obrada podataka, izrada tabela i grafikona 1)

Vrste grupisanja prema značaju obeležja: ► Stvarno grupisanje – grupisanje po atributivnim i numeričkim obeležjima ► Vremensko grupisanje – grupisanje podataka po momentima vremena i po intervalima vremena ► Prostorno ili teritorijalno grupisanje – grupisanje prema geografskim prostorima (teritorijalnim)

STATISTIČKE SERIJE ► Grupisanje podataka po obeležjima može biti jednostavno ili složeno ► Ako se posmatra pojava prema jednom obeležju onda je to prosto grupisanje ► Ako se pojava grupiše prema obeležju koje se javlja u više modaliteta, odnosno vrednosti onda je to kombinovano grupisanje i složeno grupisanje

Prosto grupisanje Radni staž u godinama Do 5 5 -10 10 -15 15 i više Broj zaposlenih

Složeno grupisanje Zaposlenost po polu Muški Pogon 1 Pogon 2 Ukupno ženski Zaposleni po školskoj spremi ukupno Visoka viša srednja ukupno

► Statistička serija se definiše kao niz grupisanih podataka prema obeležjima posmatranja, koji brojčano može da izrazi ili sastav pojave prema određenim osobinama, ili njene promene u vremenu ili njen teritorijalni raspored. ► Statističke serije se formiraju kao celina u vidu dve kolone

Vrste statističkih serija

SERIJE STRUKTURE ► Mogu biti : 1) Atributivne serije Atributivna serija se formira grupisanjem jedinica po atributivnom obeležju (npr , prema polu- muški, ženski…. ) Atributivne serije se formiraju na osnovu dva grupisanja: - Grupisanje prema posebnim pojedinačnim modalitetima i naziva se jednostavno grupisanje - Grupisanje prema grupama srodnih modaliteta – klasifikacija i predstavlja složeno grupisanje (npr. Klasifikacija delatnosti, zanimanja , izvoza i uvoza robe u spoljnoj trgovini…. )

Pol Broj stanovnika Muški Ženski Ukupno 5. 000 4. 000 9. 000

2) Numeričke serije (Serije distribucije frekvencije) Nastaju grupisanjem jedinica po vrednostima numeričkog obeležja 1) Ako je numeričko obeležje prekidno (celi brojevi) i ima samo nekoliko vrednosti formira se neintervalna serija distribucije frekvencija (npr. posma(tramo na teritoriji opštine Alibunar strukturu porodica prema broju dece: u prvoj koloni broj dece: 0, 1, 2, 3, 4 i više, a u drugoj koloni broj porodica). Prva i druga kolona su numeričke i to se izražavaju celim brojevima. 2) Ako numeričko obeležje ima veliki broj vrednosti, i celi i delovi celih brojeva onda se pravi intervalna serija distribucije frekvencije (numerička serija) u kojoj se u prvoj koloni nalazi interval posmatranja a u drugoj broj pojave koja se pojavljuje u tom intervalu posmatranja (npr, u preduzeću posmatramo radnike prema godinama starosti pa imamo: od 20 -30 god, 30 -40, 40 -50, 50 -60, 60 -70 i više). U ovom primeru u pitanju je otvoreni interval jer se zadnji interval ne završava nego stoji 70 i više. Da je bilo od 60 -70 onda bi bio zatvoreni interval

Broj zaposlenih Broj preduzeća 51 -60 61 -70 71 -80 81 -90 900 690 300 350 Ukupno 2. 240

Osnovne karakteristike serija distribucije frekvencija: ► Obe kolone su brojčane ► Vrednosti obeležja u prvoj koloni idu od najniže do najviše ► Grupisani podaci u drugoj koloni su frekvencije ili učestalosti pojave ► Zbir frekvencija, koji se naziva brojnost serije, pokazuje ukupan broj jedinica posmatranja ► Nazvane su serije distribucije frekvencija jer pokazuju distribuciju frekvencija po vrednostima obeležja

Vremenske serije ► Vremenske serije su nizovi statističkih podataka grupisanih po uzastopnim momentima ili intervalima vremena ► Mogu biti: momentne i intervalne ► Momentne serije pokazuju stanje pojave u određenim trenucima vremena (momentima) ( npr. broj nezavršenih stanova po godinama. . ). Ovi podaci se ne mogu zbrajati ► Intervalne vremenske serije pokazuju veličinu ili obim pojave u uzastopnim intervalima vremena (npr potrošnja gasa po godinama). Podaci se mogu zbrajati.

Godišnji kvartal I II IV Ukupno Broj turista

Geografske serije ► Niz statističkih podataka grupisanih prema geografskom ili prostornom obeležju čini geografsku seriju ► One se dele na: - Geografske serije na nacionalnoj teritoriji - Međunarodne geografske serije

Teritorija Centralna Srbija Vojvodina Kosovo i Metohija Ukupno Broj stanovnika