Sredstva tumaenja ta su sredstva tumaenja Sredstva tumaenja

Sredstva tumačenja

Šta su sredstva tumačenja? • Sredstva tumačenja su osnova za argumente koji se u pogledu značenja pravnog teksta iznose u procesu primene prava u spornim slučajevima. • Ona služe, pre svega, kao osnova za argumentaciju u pogledu sadržaja srednje premise pravnog silogizma, ali često to ima uticaj i na izgled velike premise.

Tri vrste sredstava • Jezičko tumačenje - koriste se pravila jezika (semantička, gramatička i druga) da bi se argumentovalo u prilog određenog jezičkog značenja pravnog teksta. • Sistematsko tumačenje – koriste se formalne i sadržinske veze koje norma koja se tumači ima s drugim normama u pravnom sistemu kojem pripada • Funkcionalno tumačenje - pravila tumačenja, čiji je zajednički imenitelj da se ispituje funkcija koju norma (treba da) ima u stvarnosti, odnosno posledice koje njena primena proizvodi u konkretnom slučaju.

• Prividna simetrija između razloga za sporne slučajeve (jezički, sistemski, funkcionalni) sa sredstvima tumačenja (jezička, sistematska, funkcionalna). • U principu tumač prvo pribegava jezičkom tumačenju, a zatim, bez obzira na razlog koji slučaj čini spornim, koristi i sva druga sredstva kao argumente kojima će argumentovati u prilog određenog normativnog značenja norme.

Jezičko tumačenje

• Predmet pravnog tumačenja je TEKST pravnog akta – stoga ono UVEK započinje jezičkim tumačenjem. • Jezičko tumačenje služi da se utvrde moguća jezička značenja pravnog teksta. • Jezik u pravu treba da bude jasan, koncizan, jednostavan, sa što manje tehničko-pravnih izraza. U njemu nema mesta za metafore, pesničke figure itd.

Pravila jezičkog tumačenja • Leksička pravila– značenje reči se u slučaju potrebe određuje pomoću leksikona, rečnika; • Ukoliko reč ima više značenja (višeznačnost) tumač najpre uzima ono prvo, ali katkad to zavisi i od konteksta primene (npr “krivica”) • Sintaksička pravila – raspored reči u rečenici utiče na značenje istih reči. • Nijedan izraz u tekstu ne treba bez jakog razloga smatrati suvišnim ili besmislenim.

Pravila jezičkog tumačenja – lingvistički kontekst • Izraze treba tumačiti u lingvističkom kontekstu – “značenje reči se otkriva u sapostojanju sa drugim rečima” • To se naročito odnosi, na primer, na fraze i sintagme – njih ne tumačimo reč po reč, nego kao celinu, ali to važi i za sve ostale reči (npr. “falsifikovanje I upotreba dokumenta”) • Ponekad je čak važna i interpunkcija – (ti ćeš otići u rat vratiti se nećeš umreti mlad)

Pravila jezičkog tumačenja- situacioni kontekst • Termine iz pravnog teksta pravnici često tumače u situacionom kontekstu u kojem se pravni tekst primenjuje. • Jezik uopšte ima praktični, kontekstualni karakter - kad se zapitamo “u kom kontekstu je rečeno da. . . ” (šta u jezičkoj zajednici u tom kontekstu jezički znači neki izraz) • U pravu se s tim srećemo kod neodređenih pojmova (razumni rok, manja količina, hitan slučaj, ozbiljan, dovoljan, značajan itd) i pravnih standarda (dobar domaćin, savestan lekar, pažljiv čovek).

Pravila jezičkog tumačenja • Izrazima običnog jezika treba pridavati poseban pravni smisao samo sa jakim razlozima. • U zakonima koji su takve prirode da obiluju pravno-tehničkim terminima, prevagu treba da ima tehičko-pravno značenje tih reči (npr. termini “društvo” ili “stvar” u Trgovinskom ili Građanskom zakoniku)

Pravila jezičkog tumačenja • Istim izrazima ako se ponavljaju u istom aktu treba pridavati isto značenje (npr. reč “otac”) • Leksička značenja često se objašnjavaju u samom aktu, tzv. normama definicijama (normama koje određuju šta je npr. zarada, sredstvo javnog informisanja, visokoškolska ustanova itd. ) • Pravilo o nabrajanju (eiusdem generis)

Dometi jezičkog tumačenja • Većina pravila jezičkog tumačenja nisu pravila koja se primenjuju uvek i bez izuzetka – to su samo argumenti u prilog određenog (pre svega, jezičkog) značenja. • Takođe to su pravila koja nas dovode do jezičkog, ali ne uvek i do normativnog značenja pravnog teksta. • Jezik u pravu nije samo jezičko pitanje – to je pitanje tumačenja i primene prava i moći tumača.

• Jezičko i normativno značenje ne poklapaju se uvek, tako da tumač nekad treba primenom drugih sredstava tumačenja da dodje do normativnog značenja. U takvoj situaciji, jezičko tumačenje je samo prvi (istina nužan) korak, ali ne i poslednji korak u tumačenju i primeni prava.

Nakon sprovedenog jezičkog tumačenja jezičko značenje može u konkretnom slučaju biti: NESPORNO • Ali ostaje da i tada • NEJASNOST može da se javi spor iz: • NEODREĐENOST 1. sistemskih ili 2. funkcionalnih razloga (i tada je nužno pribeći drugim sredstvima tumačenja) (i tada je nužno pribeći drugim argumentima, to jest sredstvima tumačenja)