SRBIJA I BALKANSKO POLUOSTRVO U DOBA STEFANA NEMANJE

SRBIJA I BALKANSKO POLUOSTRVO U DOBA STEFANA NEMANJE RADIO : VIKTOR PETROVIC

DOLAZAK STEFANA NEMANJE NA VLAST U PRVOJ POLOVINI 12. VEKA SRBI SU SE JOŠ UVEK NALAZILI U POTČINJENOM POLOŽAJU PREMA VIZANTIJSKOM CARSTVU. ONI TADA JOŠ NISU IMALI SAMOSTALNU DRŽAVU. U BORBI ZA NEZAVISNOST, SRPSKI VLADARI, POTOMCI ŽUPANA VUKANA, OSLANJALI SU SE NA POMOĆ SEVERNOG SUSEDA, UGARSKU. ALI, I PORED PODRŠKE IZ UGRASKE, SRBI NISU USPEVALI DA SE OZBILJNIJE SUPROTSTAVEVIZANTIJI. TADA SE NA ČELU ISTOČNOG RIMSKOG CARSTVA NALAZIO CARMANOJLO I KOMNIN, JEDAN OD NAJMOĆNIJIH VLADARA U ČITAVOJEVROPI. CAR MANOJLO KORISTIO JE SVOJU MOĆI UTICAO ČAK I NA PROMENE NA SRPSKOM PRESTOLU. NJEGOVOM VOLJOM VLADAR U RAŠKOJ POSTAO JE TIHOMIR, KOJI JE NOSIO TITULU VELIKOG ŽUPANA. TIHOMIR JE BIO NAJSTARIJI OD ČETIRI SINA SPRSKOG VELMOŽE ZAVIDE. NAJMLAĐI NJEGOV SIN BIO JESTEFAN NEMANJA. SVAKI OD BRAĆE IMAO JE SVOJU OBLAST KOJOM JE UPRAVLJAOG. LAVNI MEĐU NJIMA NOSIO JE TITULU VELIKOG ŽUPANA, ALI SU SVI MORALI DA SE POKORAVAJU VRHOVNOM GOSPODARU – VIZANTIJSKOM CARU. SREDINOM 12. VEKA, OKO 1166. GODINE DOŠLO JE DO BORBE MEĐU BRAĆOM. KAO POBEDNIK IZ SUKOBA IZAŠAO JESTEFAN NEMANJA. TIHOMIR JE POGINUO , A DRUGA DVA BRATA (MIROSLAV I STRACIMIR) POTČINILA SU SE STEFANU NEMANJI.

STEFAN NEMANJA BIO JE VELIKI ŽUPANI OSNIVAČ DINASTIJEN EMANJIĆA. ROĐEN JE 1113. GODINE U RIBNICI KAO NAJMLAĐI SIN U POODICI VELIKAŠAZ AVIDE. VLADAVINNU JE ZAPOČEO KAO ŽUPAN U OBLASTI REČNIH DOLINA IBRA, RASINE , TOPLICE I PUSTE REKE. POSLE SUKOBA SA BRAĆOM, 1116. GODINE SAM JE POSTAO VELIKI ŽUPAN. VIZANTIJSKI PISAC KONSTANTIN MANASIJE BELEŽI KAKO JE STEFAN NEMANJA " NEKI VRLO PLEĆATI NEZGRAPAN STARAC" , DOKE VSTATIJE , MITROPOLIT SOLUNA , SASVIM ODREĐENO KAŽE: "PRE KRATKOG VREMENA I OCI MOJE ZADIVIO OVAJ COVEK, KOJEM NIJE STAS ONAJ , KOJI PRIRODA LJUDIMA DODELJUJE, NEGO UZRASTOM VEOMA VISOK I IZGLEDOM NAOČIT". KORISTEĆI SE SLABLJENJEM VIZANTIJE POSLE SMRTI MANOJLA I KOMNINA, SRPSKI VELIKI ŽUPAN JE OSAMDESETIH GODINA XII VEKA IZNOVA POČEO BORBU PROTIV VIZANTIJSKOG CARSTVA I ZAPOSEO ZNATNE TERITORIJE. MEĐUTIM CAR ISAK II ANĐEO PORAZIO GA JE NAM ORAVI 1190. GODINE , PA JE MORAO IZNOVA DA SE PRIKLONI VIZANTIJI. U MARTU 1196. GODINE POVUKAO SE S VLASTII PRIMIO MONAŠSKI ZAVET. BORAVIO JE NAJPRE U MANASTIRU STUDENICI , A ONDA JE OTIŠAO NAS VETU GORU GDE SE VEĆ NALAZIO NJEGOV NAJMLAĐI SIN, MONAH SAVA. ZAJEDNO SU 1198. GODINE PODIGLI HILANDAR. UMRO JE KAO MONAH SIMEON , U FEBRUARU 1199. GODINE.

STEFAN NEMANJA IZMEĐU ZAPADA I VIZANTIJE • PO DOLASKU NA VLAST STEFAN NEMANJA ZAPOČEO JE BORBU ZA OSAMOSTALJENJE SRPSKE DRŽAVE. ON JE POKRENUO RAT PROTIV VIZANTIJE I DOŠAO U SUKOB SA CAREMM ANOJLO I KOMNINOM. VIZANTIJSKI CAR USPEO JE DA POBEDII ZAROBI STEFANA NEMANJU. SRPSKI VLADAR ODVEDEN JE UC ARIGRAD , GDE JE MORAO DA , KAO ZAROBLJENIK , UČESTVUJE U CAREVOJTRIJUMFALNOJ POVORCI. T • NEKOLIKO GODINA POSLE SMRTI CARA MANOJLA , STEFAN NEMANJA ISKORISTIO JE PROMENU NA VIZANTIJSKOM PRESTOLU. ZAJEDNO SA UGARSKOM NAPAO JE VIZANTIJU. TOM PRILIKOM OSVOJIO JE DEO VIZANTIJSKIH TERITORIJA I PROŠIRIO SRPSKU DRŽAVU K. AKO JE TOKOM NJEGOVE VLADAVINE POKRENUT TREĆI KRSTAŠKI RAT, NEMANJA JE POTRAŽIO SAVEZNIKA U LIĆNOSTI NEMAĆKOGF RIDRIHA BARBAROSE , KOJI JE UĆESTVOVAO U POHODU NAS VETU ZEMLJU. ONI SU SE SASTALI U NIŠU KOJI JE NEMANJA PRETHODNO OSVOJIO OD VIZANTIJE. POSLE PROLASKA KRSTAŠA STEFAN NEMANJA MORAO JE SAMOSTALNO DA RATUJE PROTIV VIZANTIJE. PRETRPEO JE PORAZ I BIO PRIMORAN DA SKLOPI MIR S NOVIM VIZANTIJSKIM CAREM. NEMANJA JE PRIZNAO VRHOVNU VLAST VIZANTIJSKOG CARA I OBEĆAO DA VIŠSE NEĆE POKRETATI RATOVE

SRPSKA DRŽAVA U VREME STEFANA NEMANJE • U DRUGOJ POLOVINI 12. VEKA , VELIKI ŽUPAN USPEO JE DA SE IZBORI ZA VEČU SAMOSTALNOST SRPSKE DRŽAVE. IAKO ONA NIJE POSTALA U POTPUNOSTI NEZAVISNA OD VRHOVNE VIZANTIJSKE VLASTI, NEMANJA SMATRA OSNIVAČEM SRPSKE SREDNJOVEKOVNE DRŽAVE. DINASTIJA KOJOJ JE ON RODONAČELNIK VLDALA JE NAREDNIH DVE STOTINE GODINA. NEMANJA JE U NAMERI DA OJAČA SVOJU DRŽAVU VODIO USPEŠNU POLITIKU. RODBINSKI SE POVEZAO SA SVOJIIM SUSEDOM NA ZAPADU , BOSANSKIM BANOMK ULINOM. JEDAN OD USLOVA SKLAPANJA MIRA SA VIZANTIJOM BILO JE SKLAPANJE BRAKA IZMEĐU NJEGOVOG SINA STEFANA , BUDUĆEG NASLEDNIKA I KRALJA, SA VIZANTIJSKOM PRINCEZOM. • STEFAN NEMANJA POČEO JE DA UREĐUJE DRŽAVUI DONOSI ZAKONE. VERSKA POLITIKA STEFANA NEMANJE BILA JE USMERENA KA JAČANJU PRAVOSLAVLJA. O N SE SUROVO OBRAČUNAO SA BOGUMULUMA, KOJI SU TAKOĐE PROPOVEDALI US RBIJI . NEMANJA JE SVOJU POSVEĆENOST PREVOSLAVLJU POKAZAO IZGRADJNOM BROJNIH CRKAVA. NJEGOVE NAJZNAČAJNIJE ZADUŽBINE U SRBIJI SU STUDENICA I ĐURĐEVI STUPOVI.

BOSNA U VREME BANA KULINA • TOKOM VLADAVINE STEFANA NEMANJE BOSNA JE BILA VEĆ FORMIRANA DRŽAVA. NJOM JE VLADAO BAN KULIN. ON SE TRUDIO DA IZGRADI DOBROSUSEDSKE ODNOSE I SA STEFANOM NEMANJOM I SA SEVERNIM SUSEDOM , UGARSKOM – PRIZNAVAO JE VRHOVNU VLAST UGARSKE. DA BI OJAČAO PRIVREDU I TRGOVINU U SVOJOJ DRŽAVI, DAO JED UBROVČANIMA NAROČITE OLAKŠICE I POGODNOSTI U TRGOVINI O. TOME SVEDOČI NAJSTARIJA SAČUVANA ĆIRILIČKA POVELJA. ZA RAZLIKU OD STEFANA NEMANJE , BAN KULIN JE U SVOJOJ DRŽAVI POMAGAOI OSLANJAO SE NA CRKVU KOJA JE ZASTUPALA BOGUMILSKO UČENJE. ZBOG PRUŽANJA UTOČIŠTA JERETICIMA-BOGUMILIMA, BAN KULIN MORAO JE JAVNO DA SE POKORII POTVRDI BRHOVNU VLAST RIMSKOG PAPE.

SVETI SAVA, ODNOSNO RASTKO NEMANJIĆ BIO JE NAJMLADJI SIN STEFANA NEMANJE I NJEGOVE SUPRUGEA NE. PO MIŠLJENU MNOGIH ISTORIČARA , ON JE NAJVAŽNIJA LIČNOST SVE UKUPNE SRPSKE ISTORIJE. BIO JE JEDAN OD TVORACA SRPSKE SREDNJOVEKOVNE DRŽAVE I GLAVNI NOSILAC NJENE DRŽAVNE IDEJE, OSNIVAČ SRPSKE CRKVE. JOS KAO VRLO MLAD POSTAO JE UPRAVNIK HUMSKE OBLASTI. ONDA JE 1192. ODBEGAO NA SVETU GORU , GDE SE ZAMONAŠIOI SVETOVNO IME RASTKO ZAMENIO MONAŠKIM SAVA. PREMINUO JE U BUGARSKOJ PRESTONICI TRNOVU U JANUARU 1236. GODINE. KASNIJE SU MU ZEMNI OSTACI PREBAČENI U MANASTIRM ILEŠEVU , ZADUŽBINU NJEGOVOG BRATANCA KRALJA VLADISLAVA. KAKO BI SUZBILI NJEGOV KULT TURCI SU SAVINE MOŠTI 1594 GODINE ODNELI U BEOGRAD I SPALILI IH NAV RAČARU.

KRAJ VLADAVINE I ZAMONAŠENJE STEFANA NEMANJE • STEFAN NEMANJA BLADAO JE DO 1196. GODINE. TADA SE ODREKAO VLASTI – NA DRŽAVNOM SABORU KOJI JE ODRŽAN U CRKVIS V. PETRA I PAVLA U RASU, NEMANJINOJ PRESTONICI. NA SABORU JE ODLUČENO DA GA NASLEDI SREDNJI SIN STEDAN, TADA VEĆ OŽENJEN VIZANTIJSKOM PRINCEZOM, ĆERKOM VIZANTIJSKOG CARA. STEFAN JE TADA PROGLAŠEN ZA VELIKOG ŽUPANAI VLADARAS RBIJE. NAJSTARIJI NEMANJINI SIN VUKAN VLADAO JE U DUKLJI, DOK JE NAJMLADJI SIN , SAVA, BIO MONAH. STEFAN NEMANJA OSTAVIO JE SVOM NASLEDNIKU SREDJENE PRILIKE U DRŽAVI. SRBIJA JE BILA JAKA U MIRU SA SVOJIM SUSEDIMA. • NEMANJA JE OTPUTOVAO NA SVETU GORU , GDE SE PRIDRUŽIO SVOM SINUS AVI. ONI SU, 1198. GODINE, ZAJEDNO OBNOVILI MANASTIRH ILANDAR, KOJI JE POSTAO NAJZNAČAJNIJE SREDIŠSTE SRPSKIH MONAHA.