Specyfika uzalenie u kobiet elementy terapii mgr Anna
Specyfika uzależnień u kobiet, elementy terapii mgr Anna Konopka Klinika Psychiatrii PAM
Historia § Początki leczenia uzależnionych kobiet w Stanach Zjednoczonych sięgają XIX wieku. Powstałe wówczas pierwsze instytucje, takie jak Martha Washington Home w Chicago (1869), Temple Home w Binghampton w Nowym Yorku (1876) czy New England Home for Intemperate Women w Bostonie (1879). Celem było uczenie życia we w wstrzemięźliwości.
§ lata 30 -ste ubiegłego wieku – narodziny pierwszych grup AA w Stanach Zjednoczonych (twórcy: William Griffith Wilson i dr Robert Holbrook Smith) § doświadczenia grup AA z czasem zaczęto wykorzystywać tworząc profesjonalne programy terapii uzależnienia oparte na oddziaływaniach grupowych. § pierwsze programy lecznicze i badawcze skupiały się głównie na uzależnieniu mężczyzn. § dostęp kobiet do rozwijających się profesjonalnych programów leczenia był ograniczony - stygmatyzacja kobiecego picia powodowała, iż przez długie lata jedyną opcją dla alkoholiczek było leczenie na oddziałach psychiatrycznych. William Griffith Wilson z żoną Lois Wilson
§ W 1956 roku ośrodek terapeutyczny Hazelden w Minnesocie stworzył specjalny oddział terapeutyczny dla kobiet, który jednak obejmował głównie „terapię zajęciową”, § Utworzenie tego osobnego oddziału w dużej mierze wynikało prace domowe, z obawy, w jaki sposób obecność wykłady i kobiet wpłynęłaby na mężczyzn konwersatoria oraz uczestniczących w programie udział w kobiecych terapeutycznym. W tych czasach grupach AA. bowiem bycie alkoholiczką oznaczało bycie „kobietą upadłą”
Co wyróżnia alkoholizm kobiecy? § § § odmienne metabolizowanie alkoholu tolerancja charakterystyka psychospołeczna modele picia stygmatyzacja
odmienne metabolizowanie alkoholu Istnieją podstawowe różnice w szybkości absorpcji alkoholu w zależności od płci. § Niższa masa ciała oraz większa zawartość tłuszczu w organizmie kobiety i odpowiednio mniejsza ilość wody powoduje, iż alkohole są słabiej rozpuszczane. Szybsze wchłanianie alkoholu przez kobiety następuje również wskutek niższej aktywności dehydrogenazy alkoholowej w soku żołądkowym § W związku z czym obserwujemy wyższe stężenie alkoholu we krwi kobiety w porównaniu z mężczyzną po wypiciu tej samej ilości alkoholu (nawet o 40 %).
odmienne metabolizowanie alkoholu § na spowolnienie metabolizmu alkoholu wpływa przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych: alkohol wówczas dłużej krąży we krwi § kobiety, które wypijają 3 lub więcej standardowych drinków dziennie, doświadczają takich samych szkód zdrowotnych jak mężczyźni pijący trzykrotnie więcej
tolerancja § Cykl menstruacyjny istotnie wpływa na tempo wchłaniania i metabolizm alkoholu. Wiąże się to z wahaniami poziomu hormonów płciowych w organizmie. W fazie poprzedzającej miesiączkę kobiety dużo szybciej absorbują alkohol a zatem mogą mieć wyższy jego poziom we krwi niż w innym czasie po wypiciu tej samej ilości trunku. § Jednocześnie dolegliwości związane z napięciem przed miesiączkowym skłaniają często kobiety do łagodzenia ich za pomocą alkoholu. § Stąd też wypijając przeciętnie mniejsze ilości alkoholu kobiety są zarazem bardziej podatne na efekty jego działania a tym samym na związane z jego działaniem uszkodzenia wątroby, mózgu czy serca
charakterystyka psychospołeczna § symptomy uzależnienia u kobiet manifestują się w inny sposób niż u mężczyzn: zanim przybiorą charakter chroniczny często pozostają nie widoczne dla otoczenia, wiązane są raczej z lękiem, społeczną izolacją czy depresją.
Społeczne uwarunkowania § towarzyszenie pijącemu partnerowi jako dominująca wspólna aktywność w związku § przemoc i nadużycia w związkach § zaniżona samoocena § występowanie problemów psychicznych, szczególnie depresji, zespołu stresu pourazowego, zaburzeń jedzenia czy zaburzeń lękowych. § Podczas gdy u mężczyzn picie stanowi częściej pierwotne zaburzenie, na które nakładają się późniejsze powikłania psychiatryczne, picie kobiet znacznie częściej bywa następstwem innych problemów emocjonalnych i psychicznych.
Pięć typów alkoholizmu kobiecego Schwoon i Saake 1. Młode kobiety o dużym, uwarunkowanym raczej środowiskowo spożyciu alkoholu, któremu towarzyszą poważne problemy zdrowotne
Pięć typów alkoholizmu kobiecego Schwoon i Saake 2. Kobiety pijące w celu zapobieżenia stresowi, u których nie stwierdza się poważniejszych skutków zdrowotnych
Pięć typów alkoholizmu kobiecego Schwoon i Saake 3. Kobiety pijące przewlekle alkohol, głównie z powodu osamotnienia, przeżywające nasilone objawy zespołu abstynencyjnego i mające za sobą wiele nieudanych prób leczenia
Pięć typów alkoholizmu kobiecego Schwoon i Saake 4. Kobiety pijące w ilościach średnio wysokich, z somatycznymi powikłaniami uzależnienia
Pięć typów alkoholizmu kobiecego Schwoon i Saake 5. Kobiety pijące głównie z przyczyn środowiskowych, bez poważniejszych powikłań zdrowotnych
Typologia wg Gąsiora typ 1: (z cechami neurotyczno-depresyjnymi) bez obciążeń rodzinnych alkoholizmem, o podwyższonym poziomie niepokoju i znacznie nasilonych przedchorobowych cechach lękowo-depresyjnych
Typologia wg Gąsiora § typ 2 A: (z cechami osobowości emocjonalnie chwiejnej) obciążenie rodzinne alkoholizmem, wysoki poziom niepokoju, nieprzystosowania, emocjonalnej chwiejności oraz znacznie nasilone przedchorobowe cechy asocjalne
Typologia wg Gąsiora § typ 2 B: (z cechami asocjalnymi) obciążenie rodzinne alkoholizmem, niski poziom niepokoju i nieprzystosowania i umiarkowane nasilenie przedchorobowych cech asocjalnych
Kobiety o różnych typach alkoholizmu w odmienny sposób reagują na psychoterapię
stygmatyzacja § picie kobiece tematem tabu ( w USA do lat 50 -tych pokazanie pijącej kobiety w filmie czy reklamie było zakazane prawnie) § dziś picie kobiet jest coraz powszechniej akceptowane, jednak fakt nadużywania czy uzależnienia w ich przypadku wciąż obciążony jest dużo większą społeczną dezaprobatą niż ma to miejsce w przypadku mężczyzn
stygmatyzacja § zgodnie z powszechnymi przekonaniami na temat kobiecości i męskości zachowania związane z piciem wpisują się w wizerunek walecznego, agresywnego „macho” natomiast zdecydowanie kłócą się ze stereotypem kobiety – matki i opiekunki
Znaczenie stygmatyzacji § Stygmatyzacja utrudnia leczenie, nasilając w kobietach z problemem alkoholowym poczucie winy i wstydu. § na etapie poszukiwania leczenia uczucia te często powstrzymują kobiety przed korzystaniem z form profesjonalnej pomocy, szczególnie z psychoterapii grupowej. § w trakcie trwania psychoterapii lęk przed napiętnowaniem sprawia, iż kobiety unikają podejmowania tematów dla siebie najbardziej bolesnych czy wstydliwych, (np. . destrukcyjny wpływ picia na pełnienie roli matki czy związane z piciem niekontrolowane zachowania seksualne). Tym samym nie są w stanie w pełni przepracować problemu swojego uzależnienia.
Różnice w postawach
Implikacje dla terapii § efektywne leczenie kobiet uzależnionych powinno być holistyczne, od początku skierowane nie tylko na problemy związane z nadużywaniem substancji, ale również ukierunkowane na rozumienie problemów leżących u jego podłoża. § Konieczne jest właściwe rozpoznanie zaburzeń depresyjnych czy lękowych leżących u podłoża uzależnienia, częściej konieczność leczenia farmakologicznego § Interwencje kryzysowe
Implikacje dla terapii § wzmacnianie kobiet, uczenie konstruktywnych mechanizmów radzenia sobie zarówno z zewnętrznymi sytuacjami trudnymi jak i z uczuciami. § alkohol jako „leku na złość”: A. Utrwalony uległy, konformistyczny styl społecznego funkcjonowania – alkohol ułatwia otwarte wyrażanie gniewu czy sprzeciwu. B. Impulsywność, niski próg wyzwalania agresji – alkohol umożliwia odprężenie i powstrzymanie impulsywnych reakcji agresywnych. ? K M
Implikacje dla terapii § praca w kierunku uczenia „zarządzania” złością, konstruktywnego jej wyrażania, M K § uczenie kontrolowania zachowań agresywnych i „kontenerowania” złości § częściej większy nacisk należy położyć na rozpoznanie poznawczych schematów, które blokują otwarte wyrażanie złości i uczenie jej przeżywania i akceptowania.
Implikacje dla terapii § Trauma, psychopatologia oraz często niskie umiejętności interpersonalne negatywnie wpływają na relacje kobiet z innymi. Programy terapeutyczne dla kobiet powinny uwzględniać: § treningi umiejętności społecznych, § elementy analizy procesu grupowego w celu uchwycenia i nazwania trudności komunikacyjnych i destrukcyjnych schematów interpersonalnych charakterystycznych dla danej pacjentki. Pozwalają wzmocnić świadomość jej mocnych stron i zasobów, które ujawniają się w kontaktach z innymi.
początkowy etap terapii: M § większa koncentracja na deficytach K § wzmacnianie siły i kompetencji § Większa społeczna akceptacja męskiego picia – silniejsze mechanizmy zaprzeczania- konieczność skonfrontowania z własnym poczuciem winy i wstydu § U kobiet poczucie winy i wstydu utrudnia nawiązanie kontaktu i motywowanie do zmiany
Implikacje dla terapii § Pomoc w budowaniu środowiska wsparcia i większej stabilności życiowej. § Interwencja wobec przemocy domowej, która uniemożliwia korzystanie z terapii § sesje rodzinne
Grupy kobiece czy grupy mieszane? M § Grupy heterogeniczne pod względem płci dają więcej korzyści K § korzystniejsza dla leczenia jest możliwość udziału w grupach pod względem płci homogenicznych.
Grupy kobiece czy grupy mieszane? § W grupach męskich mężczyźni mówią znacznie mniej o sobie, swoich relacjach z innymi i uczuciach niż w grupach mieszanych. Kobiety natomiast mówią znacznie więcej o sobie, swoich bliskich związkach, przyjaciołach i rodzinach w grupach kobiecych niż mieszanych. § Kobiety są bardziej wspierające dla siebie wzajemnie w grupach kobiecych niż w mieszanych [? ] § Kobiety są bardziej skłonne konfrontować siebie wzajemnie w grupach złożonych z samych kobiet [? ]
Grupy kobiece czy grupy mieszane? § Kobiety z historią nadużyć ze strony mężczyzn będą szczególnie niechętnie mówić o tematach tabu, takich jak uzależnienie czy nadużycia seksualne w ich obecności § Kobiety, które wolą grupy mieszane gdyż „lepiej dogadują się” z mężczyznami bardziej skorzystają z udziału w grupie kobiecej [? ]
Dla jakich grup klinicznych korzystniejsze są grupy jednorodne § ofiary przemocy seksualnej § maltretowane żony § kobiety na etapie chronicznego alkoholizmu.
Co umożliwiają grupy jednorodne: § pełniejsze zintegrowanie własnego doświadczenia, przekonań i uczuć, § redefinicję i lepsze rozumienie kobiecych zachowań, § pozytywną identyfikację z innymi kobietami § odważniejsze eksperymentowanie z uzyskiwaniem równowagi pomiędzy zaspokajaniem potrzeb cudzych i własnych. § rozwinięcie asertywności
Grupy mieszane – późniejszy etap terapii § Korzystanie z grup mieszanych często przynosi dobre efekty dopiero wówczas, gdy osobiste doświadczenie pacjentki zostało wcześniej uznane w grupie kobiecej, gdy ma ona więcej empatii dla siebie i czuje się silniejsza. § Po wstępnym przerobieniu trudnych tematów, emocji z nimi związanych i wzmocnieniu poczucia własnej wartości poprzez identyfikację z innymi kobietami pacjentki te mogą efektywnie korzystać z udziału w grupach mieszanych, które umożliwiają im dalszy rozwój. § grupy mieszane oferują więcej alternatyw szczególnie dla hyperkobiecych rysów osobowości i bardziej prawdziwie reprezentują zewnętrzny świat
Ile jednostek alkoholu można spożywać tygodniowo, aby nie odczuć negatywnych skutków jego działania? Szacuje się, że: dla kobiet bezpieczna ilość to maksymalnie 14 jednostek, mężczyźni mogą pozwolić sobie na 21
Jednostka alkoholu ma swój odpowiednik w danej ilości i rodzaju trunku Według nowego przelicznika lampka wina to aż dwie jednostki alkoholu
Dziękuję za uwagę!
- Slides: 38