Specifinosti investicionih banaka i ostalih finansijskih institucija 1

Specifičnosti investicionih banaka i ostalih finansijskih institucija 1. Karakteristike investicionih i depozitnih banaka i njihova međusobna uslovljenost • Ključna razlika između investicionih i depozitnih banaka je u njihovoj glavnoj delatnosti, pri čemu depozitne banke svoje poslovanje zasnivaju na prikupljanju depozita i odobravanju kredita, dok su investicione banke usmerene na pružanje usluga klijentima u vezi poslova sa HOV; • Investicione banke su novijeg datuma, a pored poslova sa HOV se bave i brokersko dilerskim poslovima, poslovima investicionog menadžmenta, poslovima fuzije i akvizicije, dugoročnog plasiranja sredstava i dr; • Za razliku od njih, depozitne banke mobilišu kratkoročne izvore sredstava radi plasiranja na kratak rok, za promet roba i usluga, za zalihe, kupovinu trajnih i potrošnih dobara i dr;

§ § § Depozitne banke predstavljaju najbrojniju bankarsku grupu sa širokom filijalskom mrežom; Dinamičan razvoj depozitnih banaka uticao je na zastupljenost svih bankarskih poslova sa sve većim obimom dugoročnih izvora i plasmana, a sve više su prisutne i kod finansijskih inovacija; Međuzavisnost investicionih i depozitnih banaka zavisi od stepena razvijenosti bankarskih sistema pojedinih država i njihove zakonske regulative; Prisutna su dva modela organizacije investicionih i depozitnih banaka; Prvi model se odnosi na univerzalne banke i ne pravi se razlika između investicionih i depozitnih banaka; Banke se bave svim vrstama bankarskih poslova osim emisionih, uz široku lepezu proizvoda;

§ § § Depozitne banke imaju posebne organizacione delove koji su specijalizovani za pružanje posebnih bankarskih usluga (Nemačka, Holandija, Švajcarska); Drugi model se odnosi na specijalizovane banke koje razdvajaju poslove na depozitne i investicione (SAD, Japan); Imaju ograničen broj funkcija i lakše se kontrolišu, obavljaju samo određene bankarske poslove; Donošenjem zakona o unapređenju finansijskih usluga 1999. godine u SAD je prošireno područje delovanja banaka i na poslove sa HOV; Zbog sve veće konkurencije među bankama, investicione banke su sve više okrenute specijalističkim bankarskim uslugama kao što su emitovanje i distribucija HOV, finansijsko savetovanje, upravljanje gotovinom, investiranje u HOV, konsalting usluge osiguranja, konsalting usluge portfolio menadžera i dr;

§ § § 2. Karakteristike hipotekarnih banaka i međusobna uslovljenost hipotekarnih i investicionih banaka Hipotekarne banke plasiraju sredstva na duži vremenski period uz preuzimanje zaloge klijenta u obliku hipoteke kao pokrića i garancije za izvršeni plasman; Hipoteka predstavlja stvarno pravo koje daje ovlašćenje poveriocu da se naplati prinudnom prodajom nekretnine pod uslovom da dužnik ne izmiri svoje obaveze; Hipoteka se najčešće konstituiše na: zemljište, građevinske objekte, hale, magacine i dr; Upisuje se u novčanom iznosu u domicilnoj valuti sa kamatom; Postaje punovažna upisom u zemljišne knjige;

§ § Nakon upisa hipoteke, banka odobrava kredit na osnovu zaključenog ugovora dok se izmirenjem obaveze od strane dužnika hipoteka briše, a izjavu o brisanju daje poverilac dužniku; Hipotekarne banke se pojavljuju na primarnom (hipotekarni krediti i hipotekarne obveznice) i sekundarnom tržištu (kreditni instrumenti i njihovi derivati); Na hipotekarnom tržištu prisutne su i investicione banke prilikom posredovanja sa hipotekarnim HOV; Međusobna uslovljenost investicionih banaka i hipotekarnih banaka može se realizovati na primarnom hipotekarnom tržištu u delu odobravanja hipotekarnih kredita od strane investicionih banaka i u delu emitovanja hipotekarnih obveznica od strane investicionih banaka ili njihovom posredovanju;

§ § Njihova međusobna uslovljenost može se realizovati i na sekundarnom tržištu u delu emitovanja ili posredovanja pri emitovanju hipotekarnih obveznica, založnica i dr; Hipotekarni krediti su krediti obezbeđeni realnom imovinom, prisutni i na primarnom i na sekundarnom tržištu; Na primarnom tržištu se odobravaju hipotekarni krediti dok se na sekundarnom oni prodaju od strane banke; Hipotekarne obveznice se pojavljuju na primarnom hipotekarnom tržištu i predstavljaju oblik dugoročnih HOV koje su obezbeđene realnom hipotekom a koje mogu biti emitovane od strane hipotekarnih i investicionih banaka;

3. Investicioni fondovi i kastodi usluge § Investicioni fond predstavlja institucionalnog investitora čiji je zadatak da privuče sredstva emitovanjem akcija; § On predstavlja skup akcija, obveznica i drugih HOV koje se nalaze u vlasništvu investitora a sa kojima upravlja investiciona kompanija; Primarni ciljevi investicionih fondova: § Da akcionarima obezbede visoke prinose; § Povećanje vrednosti inicijalno uloženog kapitala; § Minimiziranje rizika i diverzifikacija plasmana; § Kastodi banka prima i čuva HOV iz portfolia fonda, vodi računovodstvenu evidenciju, prima uplate i izvršava plaćanja klijentima fonda;

§ § § Kastodi banka vodi račun investicionog fonda, vrši i druge kastodi usluge za račun investicionog fonda; Kastodi usluge jednog investicionog fonda se mogu obavljati isključivo preko jedne kastodi banke; Otvoreni investicioni fondovi – investitorima na njihov zahtev prodaju svoje akcije ili ih otkupljuju dok se kupovina i prodaja vrši po cenama koja je promenljiva i zavisi od neto vrednosti aktive u momentu definisanja cena akcija; Zatvoreni investicioni fondovi – razlikuju se u odnosu na otvorene investicione fondove po načinu ulaganja i privlačenja finansijskih sredstava; Kupovina akcija zatvorenog investicionog fonda se vrši na inicijalnoj javnoj ponudi kod investicione banke ili na sekundarnom fin. tržištu. Povlačenje sredstava iz zatvorenog investicionog fonda se vrši samo prodajom svojih akcija na sekundarnom tržištu;

§ § Specifični investicioni fondovi – posebne vrste fondova kao što su of šor fondovi, fondovi za ulaganja u pojedine zemlje i regione, fondovi sa ubrzanom ili umerenom ekspanzijom, hedž fondovi i sl; Of šor fondovi – uživaju poreske olakšice, zakonski propisi ovih fondova su liberalni pa su atraktivni za investiranje; Fondovi sa ubrzanom ekspanzijom – agresivni fondovi – vode agresivnu investicionu politiku koja se zasniva na kupovini špekulativnih HOV; Hedž fondovi – imaju imovinu u obliku raznih finansijskih derivata;

4. Rizici ulaganja i prinosi investicionih fondova Ulaganje u investicione fondove nosi brojne rizike: § Kreditni rizici – nastaju zbog verovatnoće da emitent HOV neće izmiriti svoje obaveze u celosti ili delimično o roku dospeća; § Tržišni rizici – rizik promene cena HOV; § Kamatni rizici – nastaju zbog promena kamatnih stopa kod dužničkih HOV; § Rizik deviznog kursa – nastaju ulaganjem imovine investicionog fonda u finansijsku aktivu u stranoj valuti; § Operativni rizici – nastaju zbog grešaka u radu menadžmenta koji upravlja investicionim fondom, zbog neadekvatnih internih procesa, pogrešnih procena, propusta u informacionoj tehnologiji i sl;

§ § Rizici likvidnosti – nastaju zbog nedostatka likvidnih finansijskih sredstava kada društvo za upravljanje inv. fondom ne raspolaže sredstvima da otkupi akcije; Rizici inflacije – javljaju se kod zemalja koje imaju visoku stopu inflacije; Kada se nominalni prinos fonda umanji za stopu inflacije, suviše je nizak da bi mogao opravdati rizik ulaganja; Efektivni novčani prinos investicionog fonda se umanjuje za poresko opterećenje koje se reguliše poreskim sistemom svake zemlje; Poresko opterećenje se plaća prilikom isplate dividende kao porez na prihode od kapitala, zatim prilikom izlaska iz fonda se plaća porez na kapitalnu dobit kao razliku između kupovne i prodajne cene akcija;

§ § Neto vrednost aktive – zbir pojedinačnih vrednosti aktive fonda umanjen za obaveze fonda prema društvu za upravljanje fondom; Dnevna neto vrednost aktive fonda dobija se tako da se ukupna neto vrednost aktive fonda podeli sa ukupnim brojem akcija i iskazuje se svakodnevno u novčanim jedinicama;