SOYUT MLKYET NEDR Soyut mlkiyet en yaln haliyle

SOYUT MÜLKİYET NEDİR? �Soyut mülkiyet, en yalın haliyle onu düşünüp bulanın(yaratıcısının) sahip olduğu bir şeydir. �Web sitenizin tüm bileşenlerinin yasal olarak oluşturulmuş, satın alınmış ya da lisanslanmış olduğundan ve hiç kimsenin onları sizden çalmayacağından emin olmanız iyi olur. �Soyut mülkiyet bir işletme varlığıdır. �Anlaşmalarda, soyut mülkiyet olan bir yaratı sıklıkla Eser olarak anılır ve yaratıcısının sahipliğindedir. �Soyut mülkiyet belirli bir bilgisayar türü için plan, onun üzerinde çalışan bir işletim sistemi yada bu işletim sistemini oluşturan özel bir kod parçası olabilir. 1

BİR E-TİCARET SİTESİNİN SAHİBİ YA DA YÖNETİCİSİ OARAK SOYUT MÜLKİYET YASASININ BEŞ ALANI KONUSUNDA BİLGİLİ OLMALISINIZ: �Ticari marka yasası, belirleyici simgeleri, sözcükleri ve işletmelerin, ürünlerin ve hizmetlerin adlarını korur. �Ticari dış görünüm yasası, bir ürünün eya ambalajının ya da sunumunun görünümünü korur (e-ticarette ürün aslında web sitesinin kendisi olabilir). �Ticari gizlilik yasası, bir şirket tarafından, cola’nın formülü, KFC’nin baharatları gibi gizli tutulan değer bilgilerini korur. �Telif hakkı yasası, bir sanatçı ya da yazar tarafından yaratılan, yazılı malzeme, müzük ya da videolar gibi özgün eserleri kotur. �Patent yasası, buluş ve yöntemleri korur. Patentlerde sık lisanslanır ve satılır. 2

�İster sitenizi oluşturması için bir şirketle anlaşın ister sitenizi kendiniz oluşturun, sitenizi nelerin oluşturduğu ve metin, resimler, kod ve araçları kullanmak ya da yeniden kullanmak için hangi yasal haklara sahip olduğunuz hakkındaki ayrıntıları bilmek zorunludur. Bir avukat, geliştirmeci ve programcılarla yaptığınız her anlaşmayı gözden geçirerek bu sorunu çözmenize yardımcı olabilir. 3

GENEL GÖRÜNÜM SAHİPLİĞİ E-ticaret endüstrisinde, bir web sitesinin, hem tasarımını hem de işlevselliğini kapsayan genel yüzüne sıklıkla genel görünüm adı verilir. Genel görünüm marka oluşturmayla yakından bağlantılıdır. Genel görünümü oluşturan parçalardan (renkler, grafikler, gezinti araçları, sayfa yerleşimi, yazı tipi ve görsel olarak siteyi bir diğerinden ayıran herşey) yasal belgelerde genellikle ticari dış görünüm olarak söz edilir. 4

�İÇERİK SAHİPLİĞİ İçerik açık olmayan bir terimdir. Bir sayfadaki resimler, yazı, video ve seslerin yanısıra bu unsurları taşıdığı düşüncelerin ifadesine de karşılık gelir. Birçok iş anlaşması çalışanlardan çalıştığı sürece yarattığı her işin haklarını şirkete devretmesini ister. Benzer biçimde, bazı yayımcılık anlaşmaları bir yazılı eser için hakları yayımcıya devreder. 5

�DÜŞÜNCELERİN SAHİPLİĞİ Yasal koşullarda hiç kimse bir düşüncenin sahibi olamaz. Yalnızca düşüncenin ifadesine ve korunmasına sahip olunabilir. Batan bir gemideki talihsiz aşıklar hakkındaki bir öykünün mülkiyet hakkını kouyamazsınız ama Titanic filmi için bunu yapabilirsiniz. Bir düşüncenin somut şekline, ifadesine ya da uygulanmasına sahip olunabilir ve korunabilir, düşüncenin kendisine değil. Bir buluş patentlense bile patentle korunan şey düşünce değil düşüncenin somut uygulamasıdır. Bir patent almak için, düşüncenin bir işleme yönelik yazılı ya da çizili somut şeklini çıkarmalısınız. Aynı biçimde bir telif hakkı almak için düşünceyi somut biçimde ifade etmelisiniz. 6

TELİF HAKKI NEDİR? �Telif hakkı, bir Eser için bir Eserin yaratıcısına (ya da yaratıcının hakları verdiği kişiye) sınırlı bir süre için kişiye özel, belirli haklar sağlayan bir soyut mülkiyet hakkıdır. Telif hakkı düşünceleri, bilgileri, boş formları, belirli sözcükleri, başlıkları ya da adları kapsamaz. Ayrıca eserin yaratıcısının esere kattığı var olan malzemeyi de içermez. Yalnızca bir düşüncenin özgün ifadesini ve yalnızca somut şekilde olduğunda kapsar. 7

Telif hakkı yasası aşağıdaki hakları kabul eder. �Eserin herhangi bir yolla ve her türlü ortamda yeniden üretilmesi hakkı �Telif hakkı alınan çalışma üzerine türetilen Eserler hazırlama hakkı �Eserin kopyalarını dağıtma hakkı �Eserin halka açık yerlerde uygulama hakkı �Eserin halka eçık yerlerde gösterme hakkı �Yazarlık hakkını ileri sürme ve yazarın adının kendi yaratmadığı bir Eserde kullanımının engellenmesi hakkı �Korunan eserin bozulmasını engelleme hakkı 8

�Sitenizi Telif hakkı uyarısıyla işaretlemek Site ziyaretçilerinize telif haklarınızı bildirmek için siteye bir telif hakkı uyarısı yerleştirmeniz önerilir. ‘Tüm hakları saklıdır’ ibaresi bir çok ülkede istenmektedir. TELİF HAKLARI İHLALLERİ HAKKINDA Telif hakkı ihlali izinsiz avlanmak gibidir; sahibi olmadığınız bir şeyi almaktır. Bir telif hakkı ihlalini önlemenin en iyi yolu yeni bir şey yaratmaktır. Başka birini kodunu kesip yapıştırmayın, resim dosyalarını alıp kullanmayın ve metnini kopyalamayın. 9

�Ayrıca Web’in, kimsein birşey aldığınızı ve kullandığınızı bilinmeyecek kadar büyük olduğunu düşünmeyin. Telif hakkı sahipleri sık web’de kendi isimleriyle bazen çalışmalarından anahtar sözcüklerle arama yapar. Eğer kuulanmak istediğiniz çalışmalar varsa, yapabileceğiniz en iyi şey Eserin sahibine eposta göndermektir. DÜRÜST KULLANIM Eserin bir bölümü önce izin almaksızın kullanılabilir. Bir kitabı gözden geçiren kişi kısa bir bölümden alıntı yapabilir. Tüm eseri kopyalayamaz ancak bir şiirden ya da öyküden birkaç dize kopyalayabilir. 10

Kısaca, �Başkalarının Eserini izinleri olmadan kopyalayamazsınız. �Başkalarının Eserinden izinleri olmadan kazanç elde edemezsiniz. İNSANLARIN RESİMLERİNİ KULLANABİLİR MİSİNİZ? �LİSANSLAMA NEDEN ÖNEMLİDİR? �Bir Eserin sahibi kullanılmasına izin vermekten çok kullanımını lisanslamayı yeğlerse, lisanslı kullanımlar belirli sınırlamalar içerebilir ya da ödeme yapmayı gerektirebilir. Lisanslama genel kullanım süresi, türleri, coğrafi yeri ve benzeri özellikleri belirler. Sahibi istediği kadar kullanımı istediği kadar insana istediği gibi lisanslayabilir. 11

TİPİK LİSANSLAR AŞAĞIDA BELİRTİLEN TÜRLERDEKİ HAKLARDAN HERHANGİ BİRİNİ SAĞLAR: �Kişiye özel olmayan haklar; Sürenin uzunluğu, kullanım türü(örneğn yazılı ya da elektronik), bir coğrafi alan içinde ya da belirli bir ortamda kullanım ( örneğin yalnızca belirli broşür ya da yazılı reklam)gibi sınırlamalar olabilir. �Kişiye özel haklar; anlaşmada belirlenen süre ve belki kullanım için Eserin özel kullanım hakkına sahip bir lisanslı kişiye izin verir. 12

�Telif hakkı almak lisanslama değildir; bu, genellikle tek bir ödeme ya da parça başı ödemeyle veya Eserin getirisine dayalı diğer ödemelerle telif hakkını aktarmaktır. �Lisanslama, Eserin yaratıcısına, sahiplik haklarını bırakmaksızın Eseri diğer kişilerin kullanmasına izin vermek için bir yol sağlar. Lisanslamak, Eserin sahibine ondan kazanç sağlamanın bir yöntemini sunarken, lisanslanan kişiye, sahiplenmek için daha büyük tutar ödemeden Eserin kullanımını elde etme şansı verir. Pek çok şirket grafikler, metin, video ve ses gibi Eserlerin kullanımını, satın almak yerine şisanslayarak elde etmeyi seçer. Lisanslamak tamamen almaktan daha ucuzdur ve bu, araba, ayakkabı ve kot pantolon reklamlarında yayınlanan sevdiğiniz rock şarkılarını dinleyebilmeizi sağlayan bir alışveriş türüdür. 13

TİCARİ MARKA OLUŞTURMAK SİZİN İÇİN NE ANLAMA GELİR? �Ticari marka, pazardaki bir ürün ya da şirketi temsil eden bir sözcüğü, söz grubunu ya da simgeyi koruyan sahiplik hakkıdır. Cola’nın logosu gibi. �Web sitenizde bir resim, logo, slogan ya da tanımlayıcı bir diğer unsur kullanırsanız, ticari marka oluşturmanız oldukça yararlı olacaktır. �NELERİ TİCARİ MARKA YAPABİLİRSİNİZ? �Ürünlerinizi diğer şirketlerinkilerden ayıran bir sözcük, söz gurubu, simge, tasarı ya da bunların birleşimin ticari marka yapabilirsiniz. 14

�Bir ticari markanın amacı, mal ve hizmetlerinizi belirlemek için ticari marka yapılmış öğeyi kullanmaya yönelik özel hakkınızı garanti altına alarak, iyi niyet, ün ve pazarlama yatırınlarını da kapsayan fticari kimliği korumaktır. �TİCARİ MARKALARI KAYDETTİRMEK �Bir ticari markayı kaydettirmek için yalnızca Ülkenizdeki Patent Bürosuna kayıt başvurusunda bulunmanız ve gereken ücreti ödemeniz yeterlidir. 15