Sosyal Sorumluluk Do Dr Asl Yamurlu Sosyal sorumluluk

Sosyal Sorumluluk Doç. Dr. Aslı Yağmurlu

�Sosyal sorumluluk kişi ve kurumların sosyal, kültürel, ekonomik ve çevresel konularda sorumlu ve dikkatli davranmasını ifade eden bir tanımdır. Kişi ve kurumların sosyal sorumlu davranmaları toplumsal gelişime katkı sağlar. �Kurumsal sosyal sorumluluk, adından da anlaşılacağı üzere şirketlerin kurumsal vatandaşlar olarak işlerini, çalışanlar ve paydaşlarıyla ilişkilerini sosyal, kültürel, ekonomik ve çevresel konularda duyarlı, etik, sorumluluk sahibi yaklaşımlarla gerçekleştirmeleri ve toplumsal konulara yatırım yapmaları anlamına gelir. Kurumsal sosyal sorumluluk yasal zorunluluklara ve yasalara uymayı değil, şirketlerin kendi inisiyatifleriyle gönüllü olarak gerçekleştirdikleri uygulamaları kapsar.

�Avrupa Komisyonu’na göre KSS; “S irketlerin gönüllü olarak toplumsal ve çevresel konuları, operasyonlarına ve paydas ları ile olan ilis kilerine entegre ettig i bir kavramdır. ” �Dünya Sürdürülebilir Kalkınma I s Konseyi ise KSS kavramını; “I s dünyası tarafından çalıs anların, onların ailelerinin, halkın ve tüm toplumun hayat standardını yükseltip ekonomik kalkınmaya katkı sag lamaa yönelik verilmis bir söz” olarak tanımlar.

�Bernays, halkla ilişkiler sosyal sorumluluğun uygulamasıdır demiştir. �Hunt & Grunig’e göre ise kurumların sorumlulug u s u kategoriler altında deg erlendirilmelidir, �Kurumların temel görevleri �Kurum çalıs malarının kurum dıs ındakiler üzerindeki etkisi �Sosyal sorunların çözümü

�Grunig’e göre (2005; 258), “mükemmel örgütler, kararlarının sadece örgüt üzerinde deg il toplum üzerindeki sonuçlarını da sürekli göz önünde bulundururlar. ” Sosyal sorumluluk, kurumlar tarafından ele alınacak kararların kamu üzerinde yaratacag ı etkinin etraflı biçimde düs ünülmesi kapsamında karar verme sürecinde kis isel-kurumsal karar ve faaliyetlerin tüm sosyal sistem üzerinde yaratacag ı olası etkileri deg erlendirme zorunlulug u olarak görülmektedir (Peltekog lu, 98; 134 - 135). �Maksimum kar anlayıs ının yerini topluma sorumlu davranılması anlayıs ına bırakmasının sonucu olarak, sosyal sorumluluk ortaya çıkmaktadır.

Kurumların sorumluluğu nedir? �Friedman’a göre, kurumların öncelig i ekonomik sorumluluklarıdır. Kurum eg er hissedarlara hizmet etmezse, topluma hizmet etme gücünden yoksun kalacaktır. Friedman, toplumun temel kurallarına uyacak biçimde, kurumların ahlaki ve etik sorumluluklarının mümkün oldug unca çok para kazanmak oldug unu belirtmis tir. �Bu anlayışa karşı oluşan tepkiler, özel sektörün kendini yeniden anlamlandırma ve toplumdaki itibarını arttırma çabaları içine girmesine sebep olmuştur.

�Kurumlar artık sadece mal ve hizmet üreten kurumlar deg il aynı zamanda çalıs anın refahını düs ünen, toplumsal olaylara duyarlı, çevreyi koruyan, tüketiciye en iyi hizmeti vermeyi amaçlayan kurumlar olarak düs ünülmelidir. Toplum beklentilerinin deg is mesiyle, kurumun sorumluluklarını yerine getirme konusundaki stratejik yönetim yaklas ımı altında ele alınmasını gerektirmektedir. Bu nedenle bu özellikle iletis im stratejilerinin gelis tirilmesi ve uygulanması açısından, kurumsal sosyal sorumlulug un halkla ilis kiler uygulamalarının bir parçası olarak ele alınıyor.

Sosyal sorumluluk piramidi

Stratejik bakış �Kurumlar ve is letmeler toplumun ihtiyaçlarını kars ılamak üzere kurulmus lardır. Özgür bir toplumda çes itli kesimlerin ihtiyaçlarını kars ılamak üzere kurulmus fakat bunu yerine getiremeyen örgütler yok olurlar. I ster sivil toplum kurulus u, ister kamu, isterse kar amacı güden is letme olsun, hiç bir kurum çevreye zarar vermek üzere yola çıkmaz. Ancak bu, örgütlerin istenmeyen sonuçlar üretebileceg i gerçeg ini ortadan kaldırmaz. Bas langıçta niyet edilmeyen bu sonuçlar, örgütün amaçlarından kaynaklanmaz; örgütün amaçlarının pes inden kos arken her yöne, her kademeye dag ılan stratejilerinden veya is yapma yöntemlerinden kaynaklanır. Bu nedenle kurumsal sosyal sorumlulug un stratejik bag lamının anlas ılması önemlidir.

Paydaş �Freeman tarafından gelis tirilen paydas kuramına göre paydas lar, kurumun deg er verdig i ve kurumdan talepleri olan gruplardır. Paydas larla ilis kiler kurumun is faaliyetleriyle, etkinlikleriyle etkiledig i ve görüs ve isteklerinden etkilendig i gruplarla iletis im içerisinde bulunmayı içerir. Paydas teorisi kapsamında, paydas lar kurum içi ve kurum dıs ı paydas lar olarak iki grupta ele alınmaktadır. Kurum içi paydas lar, hissedarlar ve çalıs anlardan olus ur. Kurum dıs ı paydas lar ise toplum, hükümet, müs teriler, tedarikçiler, rakipler, yerel idareler, sendikalar ve her kuruma göre deg is en, kurumun etkiles im içerinde oldug u kesimlerden olus ur. Paydas teorisine göre, kurumla mes ru bir ilis ki içerisinde olan tüm kis i ve grupların kurumdan fayda sag laması esas alınmaktadır.

�Kurumların varlıg ını sürdürebilmesi için paydas ların kurum faaliyetlerini desteklemesi ve onaylaması gerekir. �Paydas teorisi ile kurumsal sosyal sorumluluk (KSS) arasında güçlü bag oldug u görülmektedir. Paydas teorisi kapsamında kurumların paydas larının çıkarlarını koruması temeline dayandırılması aynı zamanda KSS anlayıs ını da içermektedir. Her iki yaklas ım kurumun paydas larıyla ilis kisinin güçlendirilmesine ve kurumun itibarını artırmaya yönelik hedefleri içermektedir.

Kurumsal vatandaşlık �Nasıl bireyin toplum içinde “vatandas lık” (yurttas lık) ödevleri var ise is letmelerin de paydas lara kars ı ödev ve sorumlulukları bulunmaktadır. Kurumsal vatandas lık kavramının nasıl ele alındıg ını inceleyecek olursak s u özelliklerle kars ılas maktayız (Tunçel, 2011): �Kurumlar, toplum gelis iminden sorumludur. �Kurumların toplumla bütünles mesi için fırsat sag lar. �Kurumun toplum üzerindeki etkilerini hem kurum hem de toplum faydasını gözeterek yönetir. �Kurumlar, sosyal yatırımları, hayırseverlik programları ve kamu politikalarına katılımı aracılıg ıyla topluma katkı sag lar. �Kurumun, hissedarlar, çalıs anlar, müs teriler, is ortakları, devlet organları, sivil toplum kurulus ları ve yerel topluluklar gibi paydas larıyla ilis kilerini yönetir.

KSS ne değildir? �Sadece bir hayırseverlik çeşidi değildir. Uzun vadeli amaçları destekleyen tutarlı bir politikadır. �Sadece bir proje değildir. Sosyal ihtiyaç ve konuları saptamayı amaçlayan bir yönetim yaklaşımıdır. �Bir çeşit harcama değildir. Geri dönüşümü olan bir yatırımdır. �Kar getirmesi beklenen bir yatırım değildir. Sadece karlılığı sağlayacak ve koruyacak bir yatırımdır. KSS faaliyetlerinin firma performansı ile ilişkisini ölçen pek çok çalışma mevcuttur

KSS Faydaları � Müs teri sadakati için önemli avantaj sag lar � Müs terilerin güveninin kazanılmasını sag lar � Marka imajın olumlu etkiler ve marka deg erini arttırır � Kurumun itibarında artıs sag lar � Potansiyel risklerin daha iyi tahmini ve yönetimini sag lar � Yeni pazarlar için fırsat yaratır � Fikir önderlig i açısından dikkat çeker, � En iyi elemanların is e alınmasını sag lar � İs gücü yeteneklerinin gelis tirir ve motivasyonun sag lar � Personelin gelis imi ve devamlılıg ının sag lar � Üretim verimlilig ini ve kaliteyi artırır � Finansal performansı artırır, � I s letme maliyetlerini azaltır, � Satıs ları arttırır, � Sermaye artıs ı sag lar � Pazar deg erinin artmasını sag lar

KSS Destekleri �Girişimcilik: Girişimciliği desteklemek için yapılan faaliyetler �Eğitim: Her düzeyde eğitimi arttırma faaliyetleri �Sağlık �Sanat/Kültür: Sanat ve kültürel faaliyetleri destekleme �Çevre: Çevresel faaliyet destekleri

Yapılanlar �Çevreyi kirletmemekten öte çevreye saygı göstermek �Canlılara zarar vermemek �Tüketicinin koşulsuz tatmini sağlamak �Reklamlarda yanıltıcı olmamak, çocuklara yönelik reklam yapmamak �Aile hayatına saygılı olmak �Çalışanların sağlığı için önlemler almak (örneğin sigara bırakma kampanyaları gibi) �Toplumsal sorunlara duyarlı ve çözüm için katkıda bulunmak �Her türlü ayrımcılığa (ırk, cinsiyet…) karşı duyarlı olmak �Kültür ve sanat faaliyetlerini destekleyerek toplumsal yaşamı zenginleştirmek.

Kamu yönetimi niye sosyal sorumlulukla ilgili? �Kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetleri sosyal politikaların, sürdürülebilir kalkınma gibi başlıkların özel sektör tarafından desteklenmesini sağlıyor. Kamu politikalarıyla paralellik içeriyor. �Devletin görevlerini destekleyerek topluma destek oluyor. �Kamu yönetimi reformları çerçevesindeki yönetişim olgusunu destekleyici bir yapı arz ediyor. Yönetişim anlayışıyla birlikte toplumun sevk ve idaresi sadece devletin görevi olarak değil, özel sektör ve sivil toplum örgütleriyle ortak bir şekilde üstlenilmektedir.

Kamu yönetiminin KSS rolü: �Düzenleme: Kamu kurumları yaptıkları hukuki ve mali düzenlemelerle KSS üzerinde emredici rol oynamaktadırlar. �Kolaylaştırma: Kamu kurumları KSS uygulamalarını kolaylaştırıcı işlev görmektedirler. Vergi muafiyetleri, belirli konuların desteklenmesi bu çerçevede düşünülebilir. �Ortaklık: Stratejik ortaklık yaparak, özel sektör ve sivil toplum örgütlerine destek vermektedirler. Fiili ortaklıkla çeşitli uygulamalara kaynak aktarımı yapılabilmektedir. �Destekleme: Çeşitle ödüller ve himaye yöntemleriyle KSS projelerine dolaylı olarak katkı yapabilmektedirler. Siyasi olarak destek farkındalık yaratmayı sağlamaktadır.

Genç Fikirler Güçlü Kadınlar � 10 – 21 Mart 2014 tarihleri arasında düzenlenen Birleşmiş Milletler Kadının Statüsü Komisyonu 58. Oturumu kapsamında düzenlenen “Kadınlar ve Kız Çocukları için Binyıl Kalkınma Hedeflerine Ulaşmak: Türkiye’den İyi Uygulama Örneği” temalı yan etkinlikte; kadın konusunda ulusal mekanizma olan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile, temel amacı Türkiye’de kadın girişimciliği ve liderliğini geliştirmek olan Türkiye Kadın Girişimciler Derneği (KAGİDER) ve Intel Türkiye işbirliğiyle hayata geçirilen Genç Fikirler Güçlü Kadınlar Projesi, Türkiye’den iyi uygulama örneği olarak sunuldu.

Parlak Gülüşler Parlak Gelecekler �Çocukları ağız sağlığı ve bakımı konusunda bilinçlendirmek amacıyla 20 yılı aşkın süredir dünya çapında yürüttüğü Parlak Gülüşler Parlak Gelecekler projesini, 2006’dan bu yana Türkiye’de TOÇEV (Tüvana Okuma İstekli Çocuk Eğitim Vakfı) ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın işbirliğiyle gerçekleştiren Colgate, projeyi 5 yıl daha sürdürmek üzere bakanlıkla protokolünü yeniledi. Türkiye’de diş hekimleri trafından en çok tavsiye edilen ağız bakım markası olan Colgate, ülkemizdeki 51 ilde 2, 5 milyon çocuğa ulaşan projenin ikinci fazını, çalışanlarının çocuklarıyla birlikte kutladı. Tüm dünyadan diş hekimlerini İstanbul’da buluşturan Dünya Diş Hekimliği Kongresi kapsamında düzenlenen törene katılan çocuklar, ağız sağlığı konusunda eğitim aldı, bu konuda hazırlanan oyunları oynadı ve çizgi filmi izledi.

Parlak Gülüşler Parlak Gelecekler �Parlak Gülüşler Parlak Gelecekler projesi, daha sağlıklı nesiller yetiştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla, ağız bakım ürünlerinde dünya lideri olan Colgate tarafından 1991 yılında başlatıldı. Projenin ödüllü eğitim programı, uluslararası bir danışma kurulu ile birlikte hazırlandı. Ağız sağlığı ve bakımı konusunda çocukları bilinçlendirmeyi hedefleyen proje, bugüne kadar 30 farklı dilin konuşulduğu 80 ülkede 650 milyonu aşkın çocuğa ulaştı.

50 İle 50 Kütüphane �Citibank ve TOÇEV, Türkiye’de eğitime destek vermek amacı ile büyük bir projede işbirliği yapıyor. Proje kapsamında, Türkiye’de ihtiyacı bulunan ilköğretim okullarına kütüphane kurulması ve kitap ulaştırılması amaçlanıyor. Sene başından bu yana 15 kütüphanenin açılışını gerçekleştiren Citibank ve TOÇEV, 2012 yılı sonuna kadar 50 ilde 50 okula ulaşmayı hedefliyor. Proje kapsamında, T. C. Milli Eğitim Bakanlığı'nın desteği ile kütüphane ihtiyacı belirlenen okullarda kütüphane odaları yapılırken, aynı zamanda kütüphane araç gereçleri, kitaplar ve kitap kayıtları için bilgisayar yerleştiriliyor. TOÇEV ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen kitaplar arasında çocukların okuma sevgisi ve hayal gücünü geliştirecek kitapların yanı sıra, kaynak kitap ve klasik eserler de bulunuyor.

Türkiye Okuyor �Türkiye Okuyor Kampanyası, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün himayelerinde Millî Eğitim Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Türkiye Bilişim Derneği’nin iş birliğinde kamu, özel kurum ve kuruluşlarının katılımlarıyla yürütülmektedir. Ocak 2008 tarihinde başlatılan kampanya kapsamında, il ve ilçelerde farklı faaliyetler düzenlenmekte, oluşturulan alt projelerle özgün ve yaratıcı uygulamalar hayata geçirilmektedir. Toplumun her kesimine okuma alışkanlığının kazandırılması ve bu alışkanlığın geliştirilmesi hedeflenen kampanyada bugün gelinen nokta sevindiricidir. Kampanya çerçevesinde yürütülen çalışmalar Cumhurbaşkanlığı’nca izlenmektedir. Ayrıntılı Bilgi İçin : http: //www. turkiyeokuyor. org