Sosyal Gvenlik Sistemi Sosyal Yardmlar Emeklilik Bireysel Emeklilik

Sosyal Güvenlik Sistemi (Sosyal Yardımlar, Emeklilik, Bireysel Emeklilik ve Genel Sağlık Sigortası) R. Hakan ÖZYILDIZ 2019 www. hakanozyildiz. com hakanozyildiz@gmail. com

SOSYAL GÜVENLİK NEDİR? www. hakanozyildiz. com 2

Webster ve Wallace (İskoç Dulları) • • • 1744 İskoçya 930 İskoç Papazı Dul ve Yetimlere Ödemeler 1744 -1765 Tahmini Bütçe: 58. 348 Pound 1765 Kesin Hesap : 58. 347 Pound 2. 10. 2020 3

Harcama ve Açık Verme (1980 -2000) • 1986 Em-San • 1989 Bağ-Kur • 1991 SSK • • • Fonların amacı dışında kullanılması Hükümetlerin faizsiz borçlanmaları Erken emeklilik rejimi Kayıtdışı İstihdam (prim geliri yok) Prim afları 2. 10. 2020 4

Birikim Dönemi • 1950 Emekli Sandığı • 1965 Sosyal Sigortalar Kurumu • 1971 Bağ-Kur 2. 10. 2020 5

İnsan hakkı! • 19. YY sonlarına doğru genel kabul göremeye başlamış • Çalışanların geleceğini güvenceye alma isteği, • Alman Başbakanı Bismark 1881 de sosyal sigortaları ilk kuran, emekliliğe yönelik adımlarıyla başlayan liderdir, • 1929 Büyük Buhranına tepki olarak yaygınlaşan «refah devleti» düşüncesinin bir ürünüdür, • Ülkemizde 1866 yılında Askeri Tekaüt Sandığı bir ilk, ardında 1945 sonrasında adımlar atılmış, • Ama bugünkü anlamda ilk kez 1960 Anayasası ile anayasal hak olmuş. www. hakanozyildiz. com 6

Sosyal riskler • • Mesleki, Fizyolojik ve sosyolojik, Fiziki, Ekonomik, www. hakanozyildiz. com 7

Sosyal güvenliğin yöntemleri • Geleneksel yöntemler – Bireysel tasarruflar – Sosyal yardımlar • Modern yöntemler – Sosyal sigortalar, – Kamu sosyal hizmet harcamaları • Kamu yardımı: Yoksul, bakıma muhtaç veya düşük gelirli kişilere devlet bütçesinden yapılan yardımlar, • Hizmet arzı: Bedeli tamamen devlet tarafından karşılanan, herhangi bir sosyal risk sonucunda kısmen veya tamamen çalışma gücünü kaybeden herkese hizmet sunumu. Veya sosyal hizmet olarak sosyal refah hizmetlerini ifade eder. – Munzam sosyal güvenlik yöntemleri: Sosyal güvenlik kurumlarınca asgari düzeyde korunan bireylerin ek programlarla daha fazla korunmaları veya desteklenmeleri durumu. www. hakanozyildiz. com 8

Sosyal Güvenliğin Temel Esasları • • • Sosyal güvenlik terimi neyi ifade eder? Sosyal güvenlik sistemlerine neden ihtiyaç duyulur? Sosyal güvenliğin hedef kitlesi kimlerdir? Sosyal güvenliğin sunulma yöntemleri nelerdir? Sosyal güvenlik yardımlarının (ivazlarının) yapısı ve amaçları nelerdir? www. hakanozyildiz. com 9

Sosyal güvenlik terimi neyi ifade eder? • Sosyal Politika; “gelir dağılımını ve/veya gelirin yeniden dağılımını değiştirerek belirli bir gelirden sağlanan tatmini artıran ve bu sayede toplum hayatında fertler ile sosyal gruplar arasında çıkabilecek çatışmaları ve huzursuzlukları önleyerek sosyal hayatın devamlılığını ve bütünlüğünü sağlamaya yönelik tedbirler ağı ve politikalar demeti” olarak tanımlanabilir. • Sosyal güvenlik ; “sebebi ne olursa olsun, tehlikeye maruz kalarak muhtaç duruma düşen fertlerin ve ailelerinin uğradıkları tehlikelerin zararlarından kurtarılarak, yaşadıkları toplum içinde, insan haysiyetine yaraşır bir hayat standardına kavuşturulmaları ve muhtaçlığa bağlı ihtiyaçlarının esiri olmaktan ve diğer insanlara bağımlı olmaktan kurtarılmaları garantisi” olarak tanımlanabilir. (Y. Alper. ) www. hakanozyildiz. com 10

Sosyal Güvenliğin amacı, işlevi nedir? • Ekonomik olarak aktif olunamayan dönemlerde gelir kaybını telafi etmek • Yoksullukla karşıya olan bireyler için asgari bir güvence oluşturmak • Sağlık risklerine karşı tedavi güvencesi sağlamak • Yaşlılar, engelliler, çocuklar gibi korunmaya muhtaç kesimlerin yaşam koşullarını kendilerinin ve toplumun ihtiyaçları doğrultusunda geliştirmek. www. hakanozyildiz. com 11

Küresel Refahtaki Değişim 2. 10. 2020 12

Nüfusa Göre Sosyal Koruma 2. 10. 2020 13

Devletlerin emeklilik için harcamaları büyüyor www. hakanozyildiz. com 14

www. hakanozyildiz. com 15

Sosyal devlet olmak kolay değil www. hakanozyildiz. com 16

Dünya ortalamasından iyiyiz ancak bizden daha çok sosyal harcama yapan ülkeler var. www. hakanozyildiz. com 17

Emeklilik standartlarında dünyadaki yerimiz iyi www. hakanozyildiz. com 18

www. hakanozyildiz. com 19

www. hakanozyildiz. com 20

www. hakanozyildiz. com 21

Sosyal güvelik neden dersimizin konusu? BÜTÇEYE YÜKÜ www. hakanozyildiz. com 22

www. hakanozyildiz. com 23

Sistemin yükü her geçen yıl büyüyor Sosyal devlet vatandaşının geleceğini, emekliliğini, sağlığını düşünmek zorundadır. Ama ne kadar? www. hakanozyildiz. com 24

Bütçe harcamları esnek değil Gelirleri dolaylı vergilere, yani harcamalara bağlı olan bütçenin harcamaları esnek değil. Ekonomi küçüldükçe gelirler azalırken, harcamalarda esneklik olmadığı için azalmıyor. Aksine bütçe açığı büyüyor. Büyüyen açığı finanse etmek için daha fazla borçlanmak gerekiyor. www. hakanozyildiz. com 25

Kısa Vade Prim Oranları 2. 10. 2020 26

Emeklilik Harcamalarının GSYH Oranı 2. 10. 2020 27

Primlerin GSYH Oranları 2. 10. 2020 28

Dünya Nüfusu 2. 10. 2020 29

Dünya yaşlanıyor, sorun büyüyor www. hakanozyildiz. com 30

Türkiye yine önde. . . www. hakanozyildiz. com 31

Sanayileşmiş ülkeler ekonomilerini ve dünyayı bireysel emeklilik ve sigorta fonlarıyla fonluyor ve yönetiyorlar www. hakanozyildiz. com 32

ABD, İngiltere ve Japonya toplam emeklilik fonlarının yüzde 70’ini yönetiyorlar www. hakanozyildiz. com 33

www. hakanozyildiz. com 34

www. hakanozyildiz. com 35

Ancak Emeklilik fonlarının dengeleri bozuk 1998 yılında 100 birim olan varlıkları, 2010 yılı itibariyle; 140’lar düzeyine çıkabilirken, yükümlülükleri 195’ler düzeyine ulaştı. Denge, yaşlanan nüfus nedeniyle, gittikçe daha da bozulacak. www. hakanozyildiz. com 36

ABD’nin işi çok zor Eğer tedbir alınmazsa, 2025 yılında söz verilen sosyal ödemeler + faiz ödemeleri, toplam bütçe gelirlerine eşit olacak. Yani diğer (maaş, askeri vb. ) harcamalar için ABD borç bulmak zorunda. www. hakanozyildiz. com 37

SOSYAL YARDIMLAR, EMEKLİLİK VE SAĞLIK www. hakanozyildiz. com 38

SOSYAL GÜVENLİĞİN ARAÇLARI Kişilerin sosyal risklere karşı güvence altına alınabilmesi aşağıdaki biçimde gerçekleştirilebilir. SOSYAL GÜVENLİK Ulusal Yardım Programları SOSYAL YARDIMLAR Primli Rejimler SOSYAL HİZMETLER www. hakanozyildiz. com SOSYAL SİGORTALAR 39

Sosyal Güvenliğin Sağlanma Yöntemleri • Sosyal sigortalar • Sosyal yardımlar • Özel Sigorta Fonları Aynı nesil içinde veya nesiller arası gelir transferi: kimden alıyor, kime veriyoruz? www. hakanozyildiz. com 40

Sosyal Güvenliğin Kapsamı • • • Hastalık (tedavi edici hizmetler temini) Hastalık (gelir garantisi temini) İş kazası ve meslek hastalığı Analık Malullük Yaşlılık Ölüm İşsizlik Aile gelirinin yetersizliği ILO 102 sayılı “Sosyal Güvenliğin Asgari Normları” Sözleşmesi, 1952 www. hakanozyildiz. com 41

www. hakanozyildiz. com 42

Sosyal Sigortaların Temel Özellikleri • İşçi ve işverenin ödediği primlerle finanse edilir. • Katılım zorunludur. • Nesiller arası ve yoksul ile varsıl arasında gelir transferine dayanır. • Genellikle Tanımlanmış Fayda(DB) esasına dayanır. • Yardımlardan faydalanmak prim ödeme şartına bağlıdır. • Prim ve yardımın miktarı genellikle sigortalının geliri ile ilişkilidir. • Devlet ilave prim veya sübvansiyon yoluyla finansmana katılabilir. • Devlet garantördür. • Yardımları ve idari giderleri karşılamak üzere gelirler özel bir fonda toplanır ve nemalandırılır. www. hakanozyildiz. com 43

www. hakanozyildiz. com 44

Sosyal Yardımların Temel Özellikleri Vergilerle finanse edilir. Karşılıksızdır. Yoksulluğun olumsuz ve yıkıcı etkilerini azaltmaya yöneliktir. Gelir ve ihtiyaç testi yapılarak yoksullara verilmesi esastır. Belirlenmiş ihtiyaç kategorileri için sosyal yardım bir hak olarak tanımlanır. • Sosyal yardımın miktarı, başvuranın toplam gelir seviyesini belirlenmiş asgari geçim seviyesine yükseltecek miktardır. Herkes için eşit değil ihtiyacı kadardır. • Mutlak yoksulluğa karşı koruma sağlar. • • www. hakanozyildiz. com 45

Sosyal yardımlarda mevcut durum- Yardım Türleri AİLE YARDIMLARI 1 -Gıda Yardımları 2 -Barınma Yardımları 4 -Sosyal Konut Projesi 5 -Yakacak Yardımları 6 -Eşi Vefat Etmiş Kadınlara Yapılan Yardımlar 7 - Muhtaç Asker Ailelerine Yapılan Yardımlar EĞİTİM YARDIMLARI 8 - Eğitim Materyali Yardımları 9 - Şartlı Eğitim Yardımları 10 - Öğle Yemeği Yardımı 11 - Ücretsiz Ders Kitabı 12 - Öğrenci Taşıma 13 - Barınma ve İaşe Yardımı 14 - Engelli Öğrencilerin Ücretsiz Taşınması 15 - Yurt Yapımı SAĞLIK YARDIMLARI 16 - Şartlı Sağlık Yardımları (Sağlık ve Gebelik) (ŞSY) 17 - Engelli İhtiyaç Yardımları 18 - Tüp Bebek Projesi 19 - GSS Gelir tespiti ve Prim Desteği

Sosyal Yardımlarda mevcut durum- Yardım Türleri ÖZEL AMAÇLI YARDIMLAR 20 - Aşevleri 21 - Afet (Acil Durum) Yardımları YAŞLI VE ENGELLİ YARDIMLARI 22 - Yaşlılık Aylığı- 2022 23 - Engelli Aylığı- 2022 24 - Engelli Yakını Aylığı (18 Yaşından küçük engelliler)25 - 2022 Silikozis Hastalarına Yapılan Ödemeler PROJE DESTEKLERİ 26 - Gelir Getirici Proje Destekleri 27 - Kırsal Alanda Sosyal Destek Projesi 28 - İstihdam Eğitimi Projeleri 29 - Sosyal Hizmet Projeleri 30 - Sosyal Market 31 - Geçici İstihdam Projeleri 32 - İstihdam Eğitimi Projeleri Ayrıca belirtilen/ tanımlanmış yardımlar dışında Vakıflar, kendilerine gönderilen periyodik paylardan kişilere nakdi/ ayni yardımlar da yapmaktadır.

2013 yılında Yardım Alan Hane/ Kişi Sayısı TÜİK’e göre (2012) hane büyüklüğü sayısı kentte 4, kırda 4, 5’tir. Ortalama hane büyüklüğü 4, 25 alındığında sosyal yardımlardan 13. 160. 078 kişi doğrudan ya da dolaylı olarak yararlanmaktadır.

Yardımlar ve Bölgesel Dağılımları 2013 yılı içerisinde Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonundan bölgelere toplam 955. 246. 546 - TL kaynak transferi gerçekleştirilmiştir.

2013 yılında durum- Sayılarla Sosyal Yardımlar SYDV Personelinin kamuya geçmesi konusu yaklaşık 11 bin kişi ve aileleri için önemli

Mevcut Durum- Sosyal Yardım Ekonomisi Sivil Toplum Kuruluşları Büyükşehir Belediyeleri Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü TTK ve TKİ Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlükleri Sosyal Yardım Ekonomisi Vakıflar Genel Müdürlüğü Sağlık Bakanlığı 2. El Yardımlar Belediyeler Kredi Yurtlar Dini İnançlar gereği yapılan yardımlar Milli Eğitim Bakanlığı Sosyal Güvenlik Kurumu Devasa bir yardım ekonomisi.

Emeklilik (yaşlılık) Sigortasının Finansmanı v DAĞITIM / PAYG (PAY-AS-YOU-GO) SİSTEMİ v FONLU SİSTEM Ö Kamu tarafından veya özel sektörce işletilen Ö Bireysel hesaplarda veya topluca takip edilen v KARMA SİSTEMLER Ö PAYG + ZORUNLU FONLU SİSTEM Ö PAYG + GÖNÜLLÜ FONLU SİSTEM Ö PAYG + ZORUNLU FONLU SİSTEM + GÖNÜLLÜ FONLU SİSTEM www. hakanozyildiz. com 52

Emeklilik Gelirinin Tespiti • Tanımlanmış Fayda (Defined Benefit) Emekli aylığının düzeyi hakkında önceden bir söz verilir. Bu sözün tutulamama riskini bir sponsor üstlenmek zorundadır. • Tanımlanmış Katkı (Defined Contribution) Emekli aylığının düzeyi emeklilik öncesi toplam birikim düzeyine ve emeklilikte yaşam süresine bağlıdır. Önceden bir söz verilmemiştir. Gelirin düzeyine ilişkin risk sigortalıya aittir. www. hakanozyildiz. com 53

EMEKLİ MAAŞI HAVUZU (¼ oranı) GELİRLER= Ortalama Ücret (maaş) X Prim (=% 20) X Çalışan Sayısı GİDERLER= Emekli sayısı X Ortalama ücret X Emekli aylığı (=%80) www. hakanozyildiz. com 54

SOSYAL YARDIM PROGRAMLARI SOSYAL YARDIMLAR SOSYAL HİZMETLER GÖNÜLLÜ KURULUŞLAR VATANİ HİZMET TERTİBİNDE ÖDENEN AYLIKLAR (3292) SOSYAL HİZMETLER VE ÇOCUK ESİRGEME KURUMU (2828) KIZILAY SAĞLIK HİZMETLERİ VAKIFLAR İSTİKLAL MADALYASI ALMIŞ OLANLARA ÖDENEN AYLIKLAR (1005) MUHTAÇ ASKER AİLELERİNE YARDIMLAR (4109) (2 milyon kişinin yararlandığı YEŞİL KART) (3816) DERNEKLER 65 YAŞ ÜZERİNDEKİ MUHTAÇ ve GÜÇSÜZLERE YARDIMLAR (2022) SOSYAL YARDIM VE DAYANIŞMAYI TEŞVİK FONU (3249) www. hakanozyildiz. com 55

Sigorta kapsamı • Aktif sigortalı (çalışan) : 20, 5 milyon kişi – 4/a – 14, 5 milyon işçi, (eski SSK) – 4/b - 3 milyon kendi çalışan (eski BAĞKUR) – 4/c – 3 milyon memur (eski Emekli Sandığı) • Pasif sigortalı (emekli) : 11, 5 milyon kişi – 4/a – 7 milyon işçi emeklisi, (eski SSK) – 4/b – 2, 5 milyon esnaf emeklisi (eski BAĞKUR) – 4/c – 2 milyon memur emeklisi (eski Emekli Sandığı) www. hakanozyildiz. com 56

Bağımlılık aşırı • • • 1, 8 çalışan 1 emekliye bakıyor. Bağımlılar 34, 4 milyon kişi Her çalışana 1, 5 kişi bağımlı. Her çalışan 2, 1 kişiye bakıyor. Aktif ve pasif sigortalıların toplamı (gelir tesit yaptıranlar hariç) 66, 3 milyon kişi (toplam nüfusun % 84) www. hakanozyildiz. com 57

Sosyal Güvelik Kurumu Aktif - Pasif Oranı, 2007 -2017 Insured Pensioner Ratio of Social Security Institution, 2007 -2017 2. 80 2. 60 2. 40 2. 24 1. 90 1. 91 2. 30 2. 28 1. 94 1. 92 1. 91 2. 15 2. 20 2. 05 2. 00 2. 22 2. 33 2. 29 2. 06 1. 96 1. 95 1. 82 1. 84 2. 09 1. 80 1. 87 1. 95 1. 66 1. 87 1. 59 1. 53 1. 78 1. 60 1. 52 1. 67 1. 63 1. 56 1. 50 1. 49 1. 30 1. 41 1. 37 1. 40 1. 36 1. 21 1. 20 1. 16 1. 28 1. 17 1. 00 2007 2. 10. 2020 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Aktif-Pasif Oranı Insured / Pensioner Ratio 4 -1/a Aktif-Pasif Oranı Insured / Pensioner ratio for 4 -1/a 4 -1/b Aktif-Pasif Oranı Insured / Pensioner Ratio for 4 -1/b 4 -1/c Aktif-Pasif Oranı Insured / Pensioner Ratio for 4 -1/c 2017 58

www. hakanozyildiz. com 59

www. hakanozyildiz. com 60

www. hakanozyildiz. com 61

www. hakanozyildiz. com 62

www. hakanozyildiz. com 63

Esnaf sadece emekli olmak için sigorta ödeyebiliyor. www. hakanozyildiz. com 64

www. hakanozyildiz. com 65

Aktif/Pasif oranı, çalışabilir nüfusun yaşlı nüfusa oranıyla ne ölçüde uyumlu? www. hakanozyildiz. com 66

www. hakanozyildiz. com 67

Demografik Göstergeler 2. 10. 2020 68

Beklenen Yaşam Süresi 2016 2. 10. 2020 69

Doğurganlık Hızı 2. 10. 2020 70

Emeklilik Yaşı 2. 10. 2020 71

Beklenen Yaşam Yılında Artış 2. 10. 2020 72

Bütçeden Aktarım 1998 -2016 2. 10. 2020 73

Bilginiz olsun. . . Gelecekte Türkiye’nin durumu vahim! www. hakanozyildiz. com 74

Nüfusun Yaş Yapısı (TR) 2. 10. 2020 75

Aktif/Pasif Oranı ve Çalışabilir Nüfusun Yaşlı Nüfusa Oranı (Diğer Ülkeler ve Türkiye, 1990’lı yılların ortalaması) www. hakanozyildiz. com 76

Türkiye’de Hayatta Kalma Beklentisi, 2002 (Kadın-Erkek Ortalama) www. hakanozyildiz. com 77

Nüfus gittikçe yaşlanıyor. Sosyal güvenlik sistemi ? www. hakanozyildiz. com 78

Şimdi önlem alınmazsa ileride yaşlıların yükü/baskısı artacak www. hakanozyildiz. com 79

Demografik Fırsat Penceresi www. hakanozyildiz. com 80

Yaşlı Nüfus (65+/15 -64) 2. 10. 2020 81

Genç Nüfus Bağımlılık Oranı 2. 10. 2020 82

Genç İşsizlik Oranı 2. 10. 2020 83

İşsizlik Oranı 2. 10. 2020 84

İşgücüne Katılım 2. 10. 2020 85

İstihdam Oranı 2. 10. 2020 86

Her hizmet yılı için hak edilen emekli aylığı bağlama oranı yüksek… www. hakanozyildiz. com 87

www. hakanozyildiz. com 88

Yaşlılık Aylığı Alma Şartları Emeklilik Koşulları SSK BK (1479) ES İlk Kurulduğunda 25 Yıl + 5000 Gün + 60 Yaş 15 Yıl + 5400 Gün + 55 -60 Yaş 30 Yıl + 10800 Gün + 50 Yaş 2000 Öncesi 20 -25 Yıl + 5000 Gün 20 -25 Yıl + -9000 Gün 2000 Sonrası 25 Yıl + 7000 Gün + 58 -60 Yaş 25 Yıl + 9000 Gün + 58 -60 Yaş Reform Yasası 7200 25 Yıl + 9000 Gün + 58 -60 Yaş 7200 Gün + kademeli olarak 65 Yaş www. hakanozyildiz. com 89

Ülkelerde Emeklilik Yaşları ÜLKELER KADIN ERKEK YUNANİSTAN 65 65 İSPANYA* 65 65 İRLANDA 65 65 İTALYA 60 65 HOLLANDA 65 65 PORTEKİZ 65 65 İSVEÇ 65 65 LİTVANYA 59 62, 5 POLONYA 60 65 SLOVENYA 63 65 KIBRIS 65 65 MACARİSTAN 62 62 NORVEÇ 67 67 İSVİÇRE 64 65 AMERİKA ** 65 65 Kaynak: Avrupa Birliği ve Avrupa Ekonomik Alanındaki Ülkelerin Sosyal Koruma Alanında Ortak Bilgi Sistemleri, 2006, (MISSOC-2006) Edward Whitehouse " OECD, Latin Amerika/Karayipler, Doğu Avrupa/Merkez Asya Ülkelerinde Emeklilik Sistemi Analizi", OECD-2003 *İspanya'da tehlikeli işlerde çalışanların emeklilik yaşlarında farklılıklar oluşabilmektedir. ** 2027 yılına kadar kademeli olarak 67'ye yükseltilecektir. www. hakanozyildiz. com 90

Geçmiş Yıllar Kazançlarının Güncellemesi Eski sistem SSK Kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık tahsis talep tarihine kadar TÜFE * GSYİH kadar BK Kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık tahsis talep tarihine kadar TÜFE * GSYİH kadar ES 5510 Ortalama prime esas günlük kazançtaki değişim oranı (DO)ile (TÜFE) değişim oranının toplamının yarısıdır. REFORM -Mevcut kamu çalışanları için son aylık, - Kanunun yürürlük tarihinden sonra göreve başlayan ve BK kapsamındaki sigortalılar için TÜFE + %25 GSYİH En son maaşına göre www. hakanozyildiz. com 91

ÜLKELER KAZANÇLARIN GÜNCELLENMESİ DANİMARKA Emekli aylığı geçmiş dönem kazançlarına bağlı değil. BELÇİKA Fiyat Endeksi HIRVATİSTAN Nominal Ücret Endeksi ALMANYA Ücretten Emeklilik Katkı Payı Düşülmektedir. FRANSA 1987 Öncesi Ücret, 1987'den itibaren Fiyat Endeksi İRLANDA Ödenen ortalama primlere göre emekli aylığı hesaplanıyor. Kazançlara göre belirlenmiyor. İTALYA Aylığın başlangıcından önceki 5 yıllık ortalama GSYİH büyüme oranı. LÜKSEMBURG Fiyat/Ücret Endeksi HOLLANDA Temel Emeklilk için Net Minimum Ücret Endeksi AVUSTURYA Fiyat Endeksi + Düzensiz Reel Artışlar PORTEKİZ %75 Fiyat + %25 Ücret. Bu endeks Tüketici Fiyat Endeksinin % 0, 5'inden fazla olamaz. FİNLANDİYA %80 Fiyat + %20 Ücret Endeksi İSPANYA Son 2 yıllık kazançları aynen, diger geçmiş yıllar kazançları için Fiyat Endeksi İSVEÇ Ortalama Kazanç Artışı İNGİLTERE Fiyat Endeksindeki Artış ya da %2, 5 LETONYA Prime Esas Kazanç Artışı Kaynak: MISSOC 2006 www. hakanozyildiz. com 92

EMEKLİ AYLIKLARININ ARTIRILMASI ÜLKELER DANİMARKA Temel Emekli Aylığı için Nominal Ücret Endeksi diğerleri için ihtiyari bir artış. FRANSA Kamu Emeklilik Sistemi için Fiyat Endeksi (1993'ten beri) BELÇİKA Kamu Emeklilik Sistemi Fiyat Endeksi ALMANYA Net Ücret Endeksi SLOVENYA Net Ücret Endeksi HIRVATİSTAN Nominal Ücret Endeksi İSVEÇ TÜFE ve Reel Büyüme'den %1, 6 çıkarılmaktadır. LETONYA Fiyat Endeksi İNGİLTERE Fiyat Endeksi İRLANDA Fiyat Endeksi İTALYA Fiyat Endeksi PORTEKİZ Fiyat Endeksi (ilave olarak düzensiz artışlar) HOLLANDA Temel Emekli Aylığı için Net Minimum Ücret Endeksi MACARİSTAN %50 Fiyat + %50 Ücret Endeksi İSVİÇRE %50 Fiyat + %50 Ücret Endeksi LÜKSEMBURG %50 Fiyat + %50 Ücret Endeksi ÇEK CUMHURİYETİ %70 Fiyat + % 30 Ücret Endeksi İSPANYA %75 Fiyat + %25 Ücret (sadece 1996 yılında fiyat) POLONYA %80 Fiyat + %20 Ücret Endeksi FİNLANDİYA %80 Fiyat + %20 Ücret Endeksi (1995'den beri) www. hakanozyildiz. com Kaynak: MISSOC 2006 93

Aylık bağlama oranı Eski Sistem İlk on yıl için % SSK 3, 5, sonraki on beş yıl için % 2, sonraki yıllar için %1 BK ( 25 yıl için ortalama % 2. 6) 5510 Yeni sistemde geçecek her yıl için 2007 -2015 arası % 2. 5 2016 sonrası % 2. 0 Uygulama Yeni sistemde geçecek her yıl için % 2. 0 Yüzde elli baz üzerine her yıl için % 1 ilave ES ( 25 yıl için ortalama % 3) www. hakanozyildiz. com 94

Aylık Bağlama Oranları (Kamu Çalışanları) Ülke İngiltere Belçika Almanya Kanada Fransa Norveç Türkiye - Reform Yıllık Oran 1, 25 1, 67 1, 88 2 2 2, 22 3 2 www. hakanozyildiz. com Azami Oran %67 %75 %90 %75 %66 %100 %90 95

Emekli Aylıklarının Ortalama Ücrete Oranı (Net) (2007 verileri) Ülke Ort. Kazanç (SGP) Emekli Aylığı / Ortalama Ücret İngiltere 43. 881 $ % 41, 1 Belçika 41. 151$ % 63, 0 Almanya 45. 898$ % 58, 0 Fransa 32. 199 $ % 63, 1 Polonya 15. 858 $ % 74, 9 Macaristan 13. 682 $ % 102, 2 Türkiye 16. 788 $ % 104, 0 OECD Ort. 30. 156 $ % 70, 1 www. hakanozyildiz. com Kaynak: OECD, Pensions At A Glance 2007 96

www. hakanozyildiz. com 97

Sosyal Güvenlik Destek Primi (2) – Bağ-Kur a tabi çalışan emeklilerin, Aylıklarının %15’i üzerinden prim ödemesi, – SSK’ya tabi çalışan emeklilerin: %30 + %1 ilâ %6, 5 Kısa Vadeli Sigorta Primi (181 -214 YTL) ödemesi – Yürürlük tarihinden sonra ilk defa sigortalı olanlar emekli olduktan sonra SSK’ya tabi çalışacakların emekli aylığının tamamen kesilmesi öngörüldü www. hakanozyildiz. com 98

Kayıt dışılık sistemin en önemli sorunu www. hakanozyildiz. com 99

Devlet insanları kayıt dışı çalışmaya teşvik ediyor www. hakanozyildiz. com 100

Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ile Ne Değişti? www. hakanozyildiz. com 101

Mevcut Sistem Eski Sistem Çalışma statüsüne göre Kendi Hesabına Çalışanlar İşçiler SSK Bağ-Kur Kamu görevlileri Yoksullar Emekli Sandığı Maliye ve Sağlık Bakanlıkları Türkiye’de Yaşayanlar Sosyal Güvenlik Kurumu Emeklilik Sağlık Primsiz Ödemeler www. hakanozyildiz. com Sağlık Primsiz Ödemeler TC Kimlik No: 22460097938 102

BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ www. hakanozyildiz. com 103

Bireysel Bazda Gelir-Tüketim ve Tasarruf İlişkisi Gelir Seviyesi Tüketim. Seviyesi 1. Amaç 2. Amaç Yaş www. hakanozyildiz. com 104

Ülkemizde mevcut sistem 1. ve 2. basamakları birlikte sağlamaktadır www. hakanozyildiz. com 105

3. BASAMAK OLARAK BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ www. hakanozyildiz. com 106

GENEL YAPI www. hakanozyildiz. com 107

Sistem Nasıl Çalışıyor. • Katılımcı ve varsa isteğe bağlı olarak işvereni emeklilik şirketi ile emeklilik sözleşmesi yapar. • Katkılar, “bireysel emeklilik hesaplarında” izlenmek üzere “Emeklilik Yatırım Fonları”na aktarılır. • Bu fonlar Portföy Yönetim Şirketleri tarafından yatırıma yönlendirilir. • Varlıklar, EGM Emeklilik Gözetim Merkezi (Takasbank gibi) saklama kuruluşu bünyesinde bireysel bazda saklanır. • Katılımcılar, emeklilik şirketindeki birikimleri bir başka şirkete aktarabilirler. • Katkılar aynı emeklilik şirketinin farklı risk-getiri yapısına sahip emeklilik yatırım fonları arasında katılımcıların tercihlerine göre paylaştırılabilir. • İsteğe bağlı olarak vefat ve maluliyet gibi risk teminatları sunulabilir. • Son açıklanan hazırlıkla, şimdi devlet katkısı getirilmesi düşünlüyor. www. hakanozyildiz. com 108

Sistem Nasıl Çalışıyor. • Emeklilik yaşı kadın ve erkek için 56 olarak uygulanacaktır. Sistemden emekli olabilmek için yaş ve en az 10 yıl üyelik koşulu sağlanmalıdır. • Katılımcı eğer emeklilik koşullarını sağlıyorsa bireysel emeklilik hesabındaki katkılar ve bunlara ait getiriler ilave vergi avantajları ile birlikte toplu para veya ömür boyu maaş olarak ödenebilir. • Katılımcı eğer emeklilik koşullarını sağlamadan sistemden ayrılıyorsa bireysel emeklilik hesabındaki kendi karkıları ve buna ilişkin getiriler birikimleri vergi avantajı olmaksızın kendisine ödenir. www. hakanozyildiz. com 109

Bireysel Emeklilik Sisteminde Güvenlik Unsurları • Fon varlıklarının şirketlerin varlıklarından ayrı olarak merkezi bir kuruluşta saklanması ve üyelere ait olması • Rekabeti ve sahiplik duygusunu güçlendiren bireysel hesapların şirketler arası transfer hakkı • Uzmanlaşmış ve mali bünyesi güçlü şirketler • Yüksek getiriyi sağlayacak portföy yönetiminde uzmanlaşma • Üyelerin sürekli bilgilendirilmesi • Şeffaf Denetim www. hakanozyildiz. com 110

Bireysel emeklilik. . . • Sosyal güvenlikte bir çok yeni açılımın altyapısını oluşturmaya aday bir sistem. • Başlangıçta kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi ve güven tesisi çok önemli. Volatilite, yanlış satış ve yanlış yönlendirme en ciddi tehditler. • Vergi teşviki yeterli, fakat vergisiz primi dışlayıcı yapısı nedeniyle katılımı sınırlayıcı şekilde, yeni bir düzenlemeye gereksinim var. • Kamunun denetim işlevi önemli. Yatırım riski dışındaki riskler en aza indirilmeli. www. hakanozyildiz. com 111

Genel Sağlık Sigortası Eski Sistemden Farkları ve Yeni Tasarı ile Karşılaştırması

Yeni sağlık sistemi • 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren uygulanmaya başlandı. • Eskisi sisteme göre çok değişik içeriği var. • Bütçe ve kamu dengeleri açısından gelen yük artıyor. • Sosyal devlet bu yükleri üstlenmeli diyorsanız, gelirlerle mi yoksa borçla mı açığı kapatacağınıza karar vermeniz gerekiyor. www. hakanozyildiz. com 113

GSS İlkeleri • • Çalışanlar ve Varlıklılar İçin Primle Finansman, Yoksullar İçin Vergiyle Finansman Üyeleri Adına Pazarlık Gücünü Kullanma Sosyal Dayanışma – Zenginlerden - Fakirlere – Gençlerden -Yaşlılara – Sağlıklı Olanlardan - Hasta Olanlara – Bekar Olanlardan - Evli ve Çocuklu Olanlara • Risk Yönetimi – Bireylerin Sağlıklı Olmasından Sorumlu Olma – Koruyucu Sağlık Hizmetini Önceleme – Risk Gerçekleştiğinde Tedavi Etkin Yöntemlerle Ödeme • Sağlığa Ayrılan Kaynağın Garanti Edilmesi www. hakanozyildiz. com 114

GSS Gelir Giderleri 2013 2. 10. 2020 115

OECD Ülkeleri Sağlık Harcamaları 2. 10. 2020 116

Finansman Türüne Göre Sağlık Harcaması 2. 10. 2020 117

Finansman Kaynakları (GSS) 2. 10. 2020 118

Havuzdaki Sağlık Fonları 2. 10. 2020 119

Bireyler Hastalar Sağlık Hizmeti Sunucuları (Hastaneler, Doktorlar, Eczaneler, Diğer) www. hakanozyildiz. com 120

Bireyler Hastalar GSS (Vatandaşların Satın Alma Gücünü Temsil Etmek) Sağlık Hizmeti Sunucuları www. hakanozyildiz. com (Hastaneler, Doktorlar, Eczaneler, Diğer) 121

www. hakanozyildiz. com 122

www. hakanozyildiz. com 123

www. hakanozyildiz. com 124

www. hakanozyildiz. com 125

Prim Oranları Mevcut Durum Kurum Hastalık İş Kazası/Meslek Hst Analık Toplam SSK 11 1 1, 5 – 7, 0 13, 5 – 19, 0 Bağ-Kur 20 --- 20 Emekli Sandığı --- --- FARKLILIK: • Devlet Memurları İçin İlk Defa %12, 5 Sağlık Primi Geliyor, Emeklilik Primi Düşüyor • Yeşil Kartlılar İçin Primi Devlet Ödeyecek: %12 • Bağ-Kur %20’den %12, 5’e Düşüyor • SSK Aynı YENİ KANUN: • Değişiklik Yok www. hakanozyildiz. com 126