SOSYAL BLGLERN TEMELLERNDE HUKUK HUKUK NEDR HUKUK SZC
SOSYAL BİLGİLERİN TEMELLERİNDE HUKUK
HUKUK NEDİR? • HUKUK SÖZCÜĞÜ ARAPÇADAN ALINMIŞ BİR KELİMEDİR • HAK SÖZCÜĞÜNÜN ÇOĞULUDUR
Hukuk • Toplum yaşamında kişilerin birbirleriyle ve toplumla olan ilişkilerini düzenleyen ve uyulması kamu gücüyle desteklenen sosyal kuralların bütünüdür. • Hukukun, toplum yaşamını düzenleme, toplum gereksinimi karşılama ve adaleti gerçekleştirmek gibi amaçları vardır.
HUKUKUN KAYNAKLARI • 1)Dış Kaynaklar Uluslararası hukuk: Yer küre üzerinde yaşayan bütün uluslar, yaşam standartlarını daha iyi bir düzeye getirmek, dünyayı bekleyen ortak tehlikelere karşı onu korumak ve daha yaşanılır bir hale getirmek için ortak çabalara ve karşılıklı ilişkilere gereksinim duymaktadır.
Bu gereksinim sonucunda uluslar, ortak kurumlara üye olmaktan ve bu üyeliğin gereği olarak kendi iç hukuklarını da buna uygun şekilde düzenlemektedirler. Milletlerarası hukuk devletlerin ve diğer milletler arası kişileri karşılıklı ilişkilerinde bağlayan kuralların tümüdür.
2)İç Kaynaklar: • Uluslararası ilişkilerin sonucunda ortaya çıkmayan hukuk kaynaklarıdır. • Kendiliğinden meydana gelen örf-adet, bazı yetkili kuruluşlar tarafından ortaya konan yazılı(basılı) hukuk, yargıçlar tarafından oluşturulan içtihat hukuku ve hukuk kurallarını eleştirmek suretiyle gelişmesini sağlayan doktrin’dir
A)Gelenek Hukuku: • Topum içinde aynı durumlarda aynı davranış biçimlerinin tekrarlanmasıyla toplum vicdanında bu kurallara uyulması gerektiği gibi bir inanç belirir. • Toplum bu kuralları benimseyerek yaptırım altında aldığı takdirde örf ve adet hukuku oluşur. • Örf ve adet hukuku yazılı değildir.
B)Yazılı Hukuk: • Hukuk kurallarının şekli anlamda ikinci kaynağı Anayasanın yetkili kıldığı otoriteler tarafından çıkarılan yazılı metinlerdir.
C)İçtihat Hukuku: • Mahkemelerin verdiği kararlardan çıkarılan hukuka içtihat hukuku denir.
D)Doktrin: • Hukukla uğraşan kişilerin, hukuki sorunlar konusundaki görüş ve düşünceleri olup, bunlara bilimsel içtihat da denir. • Doktrin’e uyulması zorunlu değildir. • Ancak doktrin, yargı yerlerinde hukuki uyuşmazlıkların çözümüne yardımcı olur.
Sosyal Hayatı Düzenleyen Kurallar Din Kuralları Ahlak Kuralları Görgü Kuralları Örf ve Adet Kuralları Hukuk Kuralları
Din Kuralları • Allah tarafından yapılaması uygun bulunan veya yasaklanan ve peygamberler tarafından insanlara bildirilen kurallardır. • Bu kurallara uyulursa sevap, uyulmaz ise günah kazanılır. 16
Ahlak Kuralları • İnsanların kendilerine ve diğer insanlara karşı olan görev ve sorumluluklarını düzenleyen davranış kurallarıdır. • İyi huy ve davranışlardır. 17
Görgü Kuralları • Aynı yerde yaşayan insanların benimsediği ve insanlarla karşılaştıkları zaman yapmaları gereken belirleyen; konuşma, selamlaşma, yeme, içme usulünü, düğün ve cenaze gibi törenlerdeki davranışları gösteren kurallardır. 18
Örf ve Adet Kuralları • Toplum içindeki insanların uzun zamandan beri yaptıkları, kendiliğinden ortaya çıkan ve toplumun uygulanmasını zorunlu saydığı ortak davranış kurallarının tümüdür. 20
Hukuk Kuralları • Toplum halinde yaşayan insanların birbirleriyle devletle olan ilişkilerini, haklar ve yükümlülükler çevresinde düzenleyen kurallarını tümüdür. • Hukuk kurallarını sosyal hayatı düzenleyen diğer kurallardan ayıran en önemli özellik, hukuk kurallarını maddi yaptırım ile desteklenmiş olmasıdır. 21
Kriterler Din Kuralları Ahlak Kuralları Örf ve Adetler Hukuk Kuralları Tarafları Allah ile kul arasındadır. Toplum ile kişi veya kişi ile kişi arasındadır. Biçimi Kutsal kitapta yazılı ve sözlü olarak yer alır. Uygulama Yazılıdır. şeklinde görülür. Kaynağı Allah yada kutsal Belli değildir. güçten doğar Belli değildir. Devlettir. Kapsamı Günah ve sevap işler şeklinde belirlenir. İyi kötü şeklinde belirlenir. Töre ve adetlerden oluşur. Emir ve yasaklar belirtilir. Amacı İnançlı insan yetiştirmek İyi ve güzel nitelenen davranışları yaymak Örf ve adete uygun davranışları geliştirmek Hukuka uygun davranmayı sağlamaktır Yaptırım Ölüm sonrası cennet ve cehennem Ahlaksız olarak nitelendirilir Görgüsüz olarak nitelendirilir Ceza, icra, tazminat, iptal, hükümsüzlük
- Slides: 24