Sosyal Bilimlerde Aratrma Yntemleri I 7 rneklem 1

Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri I 7. Örneklem 1

Örneklemede önemli terimler • Analiz öğeleri (units of analysis): İncelenmekte olan kişiler veya nesneleri • Evren (universe)/nüfus/populasyon (population): İncelenmekte olan kişiler veya nesnelerin toplamı ve her hangi bir analizin sonuçlarının uygulanacağı toplamı • Örnekleme çerçevesi (sampling frame): Analiz öğelerinin tam listesi • Örnekleme (sampling): Evrenden araştırma amacına uygun örnek grubun belirlenmesi süreci • Örnekleme birimi (sampling unit/element): örnek grup için seçilen her öğe 2

Örnekleme nedir? Evren (Türkiye’de okuyan üniversite öğrencisi) örnek (çalışmaya katılan 1250 Örnekleme Çerçevesi (Türkiye’de okuyan üniversite öğrencilerinin listesi) Teorik düzey Araştırma konusu olarak esas tartışılmak istenen bireyler/öğeler üniversite öğrencisi) Örnekleme birimi Ampirik düzey İncelendiği bireyler/öğeler 3

Neden örnekleme? • Zaman: Daha kısa sürede araştırmayı tamamlamayı, • Para: Daha az bütçede araştırmayı tamamlamayı, • Kalite: Daha az ama daha kaliteli veri toplamayı sağlamak için 4

Örnekleme çerçevesinin oluşturulması • Örnekleme çerçevesi, araştırmacı kendi oluşturabilir veya mevcut listeden oluşturabilir (örn. adres kaydı, üye listesi vb. ) • Evrendeki her kişi sadece bir kere listede olmalıdır • Mevcut listeyi kullanırken listeden sistematik olarak dışlanmış kişilerin olmamasından emin olmalıdır 5

Olasılık örneklemesi Her örnek birimin seçilme olasılığı bilinen rastgele örnekleme yöntemi • Basit rastgele örnekleme (simple random sampling) • Sistematik örnekleme (systematic sampling) • Katmanlı rastgele örnekleme (stratified sampling) • Küme örnekleme (cluster sampling) 6

Olasılıksız örnekleme Her örnek birimin seçilme olasılığın bilinmeyen örnekleme yöntemi • Elverişlilik örneklemesi (convenience sampling) • Kota örnekleme (quota sampling) • Boyutsal örnekleme (dimensional sampling) • Kartopu örneklemesi (snowball sampling) 7

Örneklem büyüklüğü Örneklemin büyüklüğünü belirleyen önemli faktörler 1. çalışma evrenin niteliği, araştırmanın amacı ve örnekleme yöntemi, Eğer çok küçük evreni, örneğin ‘Nobel ödülü kazanmış kadınlar’, incelenecek ise %100 örneklem arzu edilir. 2. imkan dahilindeki kaynaklar, 3. veri analizinde planlanan analiz sayısı, İstatiksel işlemin yapılabilmesi için en az 30 vakanın olması gerektiği düşünülür. Ancak, eğer bir çok değişkenle analize ihtiyaç varsa, örneğin ‘Hatay merkezinde yaşayan evli kadınlar ve erkekleri’, eğitim düzeyi, gelir, cinsiyet ve dine göre incelenecek ise, 30 vaka anlamlı analiz yapmak için yetersiz olacaktır. Bir çok araştırmacı 100 asgari örneklem sayısı olduğunu düşünmektedir. Ulaşılamayan yada yanıt vermeyi ret eden kişiler ve kullanılamayacağı görüşme formları her zaman olabileceğini de hesaba katmalıdır. 4. çalışma evreninin heterojenliği. Çalışma evreni ne kadar heterojen ise, o kadar çok bireye/öğeye örnek için ihtiyaç duyulur. Gelir eğitim Gelir Eğitim Üniversite Mezunu Lise Mezunu TOPLAM 850 TL den fazla 10 5 15 850 TL den az 5 10 TOPLAM 15 15 Cinsiyet Din Üniversite Mezunu kadın erkek Lise Mezunu kadın TOPLAM erkek a b c Fazla 0 3 0 0 0 3 1 2 0 1 1 4 15 15 Az 4 1 1 0 2 1 3 0 0 0 3 0 15 30 TOPLAM 4 4 1 0 2 4 4 2 0 1 4 4 30 8

Basit rastgele örneklemede örneklem büyüklüğü Basit rastgele örneklemede örneklemin büyüklüğünü belirlerken, 1. çalışma evreninin büyüklüğü, Çalışma evreni ne kadar küçük ise, o kadar büyük örnekleme oranına ihtiyaç duyulur. 2. çalışma evreninin heterojenliği (σ=standart sapma), Eğer heterojenlik aynı ise, popülasyonu büyük olan çalışmada daha büyük örneklem gerekir Eğer popülasyon büyüklüğü aynı ise, değişkenin heterojenliği büyük popülasyonda daha büyük örneklem gerekir Eğer standart sapma büyük ise ona karşı koymak için örneklem de büyük olmalıdır; ama standart sapma küçük ise küçük örneklem yeterlidir (örneğin, sıfır varyans, yani tam homojen popülasyon için bir örneklem bile yeterlidir). 3. arzulanan doğruluk da, yani güven düzeyi (confidence level) - genelde %95 – ve güven aralığı (confidence interval) – GD%95 ise ± 3 - önemli 9