Sosyal Bilimlerde Aratrma Yntemleri erik Analizi Alan Aratrmas

Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri İçerik Analizi Alan Araştırması Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 1

Plan • İçerik analizi – İçerik nedir? – İçerik analizi teknikleri – İçerik analizinin güçlü ve zayıf yönleri • Alan araştırması – Alan araştırmasına uygun konular – Alan araştırması paradigmaları – Alan araştırmasının güçlü ve zayıf yönleri • Konuyla ilgili temel terimler Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 2

Araştırma Yöntemleri • Nicel yöntemler • Nitel yöntemler – Deneysel yöntem – Betimleme yöntemi – İçerik analizi – Yöneylem araştırması –. . . – Alan araştırmaları – Örnek olaylar – Etnografik araştırmalar – Anlatıma dayalı araştırmalar –. . . • Karma yöntemler Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 3

İçerik Analizi Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 4

Tanım • İçerik analizi toplumsal davranışı etkilemeden gerçekleştirilebilen (non-obtrusive) bir araştırma yöntemidir • “İçerik analizi, iletişimin açık / belirgin içeriğinin nesnel, sistematik ve nicel tanımlanmasına yönelik bir araştırma tekniği” (Berelson, 1952, s. 18’den aktaran Gökçe, 2006, s. 35) – – Nesnellik Sistematiklik Niceliksellik Açık / belirgin olma Kaynak: Gökçe, 2006, s. 34 -38 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 5

İçerik Nedir? • “İçerik analizi, metin içeriği toplama ve analiz etme tekniğidir” • İçerik: “iletilebilen sözcükler, anlamlar, resimler, semboller, düşünceler temalar veya herhangi bir ileti” • Açık ya da gizli içerik • Metin: “bir iletişim ortamı görevi gören her türden yazılı ileti” • Kayıtlı bilgi içeren her tür basılı, görsel, elektronik ve diğer türden belgelerin analizi • İletişim, sosyoloji, edebiyat, siyaset, ekonomi, psikoloji, tarih, antropoloji, vd. Kaynak: Neuman, 2006, s. 466 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 6

İçerik Analizinin Uygulanması • Araştırma sorusunun seçimi • Örneklem seçimi • Kavramsallaştırma ve kod kategorilerinin geliştirilmesi • Veri toplama • Kodlama • Betimleme • Değerlendirme • Çıkarsama • Yorumlama Kaynak: Babbie, 2007, 320 -328; Bilgin, 2006, s. 11 -15 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 7

İçerik Analizi Teknikleri • • • Sıklık analizi Kategori analizi Değerlendirici analiz İlişki analizi Diğer analizler Kaynak: Bilgin, 2006, s. 18 -28 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 8

İçerik Analizinin Güçlü ve Zayıf Yönleri Güçlü yönleri • Zaman ve paradan tasarruf • Gerekirse araştırmanın bir kısmını yeniden yapmak basit • Uzun bir zaman kesitinde meydana gelen süreçleri incelemeye izin verir • Araştırmacının araştırdığı denekler üzerinde nadiren etkisi vardır (unobtrusive) • Güvenilir Zayıf yönleri • Kayıtlı iletişimin incelenmesiyle sınırlı • Geçerlik sorunları vardır Kaynak: Babbie, 2007, s. 330 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 9

Alan Araştırması Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 10

Alan Araştırmasına Uygun Konular • Tutum ve davranışlar, zamanla gelişen toplumsal süreçler en iyi doğal ortamlarda anlaşılır – – – – – Uygulamalar: Konuşma, kitap okuma, vd. Olaylar: Boşanma, suç, hastalık Karşılaşmalar: Karşılaşan ve etkileşimde bulunan insanlar Roller: Meslekler, ailevi roller İlişkiler: Arkadaşlıklar, ana-oğul ilişkisi Gruplar: Küçük gruplar, takımlar, iş/çalışma grupları Örgütler: Hastane, okul gibi resmi örgütler Yerleşimler: Köy, mahalle gibi küçük ölçekli “topluluklar” Toplumsal dünyalar: Sınırları ve kimlerden oluştuğu belirsiz toplumsal varlıklar (spor dünyası, borsa gibi) – Yaşam tarzları ve alt kültürler: İnsanlar “yönetici sınıf”, “kentli alt sınıf” gibi gruplara nasıl uyum sağlıyorlar? Kaynak: Babbie, 2007, s. 287 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 11

Nitel Alan Araştırmasıyla İlgili Özel Durumlar • Gözlemcinin değişik rolleri – Katılımcı gözlem • Katılımcı? Gözlemci? Hem katılımcı hem gözlemci? – Tepkisellik (gözlenen kişilerin davranışlarını değiştirmesi) – Bilimsel – etik sorunlar • Araştırmacı “Marslı” gibi mi yoksa denekleri yanıltarak “yerli” gibi mi davranacak? • Deneklerle ilişkiler – Deneklerin dünya görüşlerini benimseme – Deneklere yardım etme Kaynak: Babbie, 2007, s. 289 -292 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 12

Alan Araştırması Paradigmaları • Doğalcılık • Genişletilmiş örnek olay yöntemi – Nesnel toplumsal gerçeklik – Örnek olay gözlemlerinin vardır, doğru biçimde mevcut toplumsal kuramlardaki gözlenebilir ve rapor edilebilir yanlışları bulmak ve bu kuramları geliştirmek için • Etnometodoloji kullanılması – Örtük, konuşulmamış ve üzerinde • Kurumsal etnografya anlaşılmamış sayıltıların – Çalıştıkları kurumlardaki güç keşfedilmesi ilişkilerini ve diğer özellikleri • Gömülü (Grounded) kuram ortaya çıkarmak için bireylerin – Gözleme dayanan verilerin kişisel deneyimlerinin analizi sonucu keşfedilen örüntü, kullanılması tema ve ortak kategorilerden • Katılımcı eylem araştırması kuramlar oluşturma – Araştırmanın amaç ve • Örnek olay süreçlerinin deneklerin – Örnek bir toplumsal olgunun denetiminde olması derinlemesine incelenmesi Kaynak: Babbie, 2007, s. 293 -303 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 13

Alan Çalışması İçin Hazırlık • Konuyla ilgili bilgi edinme • Bilen bir kişiyle üzerinde araştırma yapacağınız grup hakkında tartışma yapma • Araştırılacak insanlarla birlikteyken kullanılmak üzere bir kimlik geliştirme • Araştırmanın amacını gruba açıklama Kaynak: Babbie, 2007, s. 304 -305 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 14

Görüşmenin Yedi Aşaması 1. Tematikleştirme – Amacı ve araştırılacak kavramları netleştirme 2. Tasarım – Amacı gerçekleştirecek süreci belirleme 3. Görüşme – Görüşmelerin yapılması 4. Çözme (Transkribe etme) – Görüşmelerden yazılı bir metin oluşturma 5. Çözümleme (Analiz etme) – Verilerin amaçla ilişkisini saptama 6. Doğrulama – Verilerin güvenilirlik ve geçerliğinin kontrolü 7. Raporlama – Bulguların açıklanması Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr Kaynak: Babbie, 2007, s. 308 15

Odak Grupları • Bir grup denekle laboratuvar ortamında görüşme yapma Avantajları 1. Toplumsal yönelimli bir araştırma yöntemi 2. Esnek 3. Yüz geçerliği yüksek 4. Hızlı sonuç alınabilir 5. Maliyeti düşük Dezavantajları 1. Grup görüşmelerinde araştırmacının kontrolü daha az 2. Verilerin analizi zor 3. Moderatörlerin özel becerileri olmalı 4. Gruplar farklı olabilir 5. Grupları toplamak zor 6. Tartışma doğurgan bir ortamda yapılmalı Kaynak: Babbie, 2007, s. 308 -309 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 16

Not Tutma İlkeleri • Belleğinize güvenmeyin – Görüşme yaparken not alın • Aşamalar sırasında not alın – Sahadayken taslak notlar alın, bunları daha sonra yeniden yazın ve ayrıntıları doldurun • Her şeyi kaydedin – Görüşme sırasında önemli gözükmeyen şeyler daha sonra önemli hale gelebilir • Alanda tuttuğunuz notların son projede yer almayacağını bilin Kaynak: Babbie, 2007, s. 309 -312 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 17

Nitel Alan Araştırmasında Araştırma Etiği • Haber vermeden insanların konuşmalarını kaydetmek • Nefret ettiğiniz kişilerden kendi amaçlarınız için bilgi almak • Acil yardıma ihtiyaç olduğunu görmek ama doğrudan yardımcı olamamak • Kendini tüm kalbinle adamadığın bir yer ya da durumda olmak • Başkalarıyla ilişkilerde stratejik olmak • Bölünmüş bir durumda iken taraf tutma ya da taraf tutmaktan kaçınma • Görüşme için “ödeme” yapma • Başka kimselere erişmek ya da daha iyi anlamak için insanları “kullanma” Kaynak: Babbie, 2007, s. 312 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 18

Alan Araştırmasının Güçlü ve Zayıf Yönleri Güçlü yönleri Zayıf yönleri • Daha derinlemesine • Nitel yöntem; kitlelerin anlamaya izin verir istatistiksel tanımlamaları için uygun değil • Esnektir – araştırma her an değiştirilebilir • Alan araştırması yöntemleri çoğunlukla • Ucuzdur kişisel olduğundan • Betimleme araştırmaları ya da deneysel araştırmalardan güvenilirlikle ilgili potansiyel sorunlar var daha geçerli sonuçlar verir Kaynak: Babbie, 2007, s. 312 -314 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 19

Temel Terimler Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 20

• İçerik analizi Kayıtlı iletişim belgelerine dayalı araştırma • Görünür içerik Görünebilen, yüzeydeki içerik • Gizli içerik İçeriğin esas anlamı • Kodlama Ham veriyi standart forma dönüştürme süreci Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 21

• Doğalcılık Alan araştırmasına, nesnel toplumsal gerçekliğin var olduğu ve bunun gözlenebileceği ve doğru rapor edilebileceği varsayımıyla yaklaşma Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 22

• Etnometodoloji Dolaylı, genellikle konuşulmamış varsayım ve anlaşmalara odaklanan toplumsal yaşam araştırması • Etnografya Açıklamadan çok ayrıntılı ve doğru tanımlamaya odaklanan toplumsal yaşam hakkında rapor Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 23

• Gömülü kuram Tümevarım yaklaşımıyla gözlemlerin sürekli karşılaştırılmasından bir kuram yaratmaya çalışan toplumsal yaşam araştırması Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 24

• Örnek olaylar Bir köy, aile, ya da yeniyetme çetesi gibi bir toplumsal olgunun derinlemesine incelenmesi • Genişletilmiş örnek olay yöntemi Örnek olayların toplumsal kuramlardaki yanlışları bulmak ve bu kuramları geliştirmek için kullanıldığı teknik Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 25

• Kurumsal etnografya Kurumlarda çalışan bireylerin kişisel deneyimlerinin kurumdaki güç ilişkilerini ve kurumun diğer özelliklerini ortaya çıkarmak için kullanıldığı araştırma tekniği Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 26

• Katılımcı eylem araştırması Hakkında araştırma yapılan deneklere araştırmanın amacı ve prosedürünün kontrolünü vermeyi savunan sosyal araştırma yaklaşımı. Bu yaklaşım araştırmacıların araştırdıkları kimselerden daha üstün olduğu fikrine karşı geliştirilmiştir Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 27

• Niteliksel görüşme Görüşme yapılan kişiyle görüşme yapan kişi arasında görüşmecinin genel planı olması, ancak hangi soruların hangi sırada ve hangi sözcükler kullanılarak sorulacağının belirlenmediği görüşme biçimi Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 28

• Odak grubu Belli bir konuyu bir odada rehber yönetiminde tartışmak için bir araya gelen bir grup insan Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 29

Özet • • • İçerik analizi nedir? İçerik analizi nasıl uygulanır? İçerik analizi teknikleri nelerdir? Alan araştırması nedir? Hangi konular alan araştırması için uygundur? • Alan araştırması paradigmaları nelerdir? Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri www. acikders. org. tr 30