SOSYAL BECER ETM HAYIR DYEBLME HAYIR kelimesini olumsuzluk
SOSYAL BECERİ EĞİTİMİ
‘’HAYIR DİYEBİLME’’
HAYIR kelimesini olumsuzluk anlamı taşımasından, sertliğinden ve keskinliğinden dolayı çoğu zaman kullanmaktan çekiniriz. Hayır diyebilmek öğrenilen ve öğretilebilen sosyal bir beceridir. 'Hayır' demeyi öğrenmek için öncelikle neden, nerede, ne zaman, kime ve nasıl ''hayır'' denileceğinin bilinmesi gerekir. 'Hayır' demek için en etkili yöntem, kişinin ne istediğini bilmesi, seçim yapması, karar vermesi ve bunu karşıdakine net ve açık bir dille, etkin iletişimle aktarabilmesidir.
YERİ GELDİĞİNDE NEDEN HAYIR DEMELİYİZ? • • Her şeye evet dediğimizde, kendi istek ve duygularımızı ortaya koymak yerine çevrenizdekilerin istediği gibi davranmaya başlıyoruz. Onların bizim adımıza seçim yapmasına izin veriyoruz ya da kendi isteklerimizi erteliyor veya görmezden geliyoruz. Kendi istek ve duygularımızdan bahsedemediğimiz ve içimize attığımız için öfkelenmeye başlayabiliriz. Bu öfkeyi de yakınımızda bulunan kimselere yansıtarak ilişkilerimize zarar verebiliriz.
NEDEN ‘HAYIR’ DİYEMİYORUZ? • • Kaba olmamak, Uyumlu olmak istemek, Suçlu hissetmemek, Bencil olarak algılanmaktan korkmak, Çatışmalardan kaçınmak, İlişkimizi bozmaktan korkmak, Herkesi memnun etme, Dışlanma, yalnız kalma korkusu
HAYIR DEMEZSEK NE OLUR? ● Kendimize olan saygımızı kaybederiz, ● Başkalarının bizi sömürmesine izin vererek, kendimizi de sömürmüş oluruz. ● İstemediğimiz halde ’evet’ dersek, neticesinde hissedeceğimiz hisler; kızgınlık, kullanılmışlık hissi, utanç, mutsuzluk, düşük öz değer olacaktır.
HAYIR DİYEBİLMEK SINIRLARIMIZI, HAKLARIMIZI VE TERCİHLERİMİZİ KORUR.
HAYIR DEME BECERİSİNİN KAZANDIRACAKLARI… • Karşı tarafa dürüst davranmış olur. • İstemediğimiz bir durumla yüze kalmayız. • Duygu ve isteklerimizi söylediğimiz için öfkelenmeyiz.
NASIL 'HAYIR' DENİR? Bazen en doğru yöntem hiçbir bahane üretmeden, direk ve açık olarak hayır demektir. Eğer bir ya da birçok nedenden dolayı kişi için en doğru cevap hayır ise, hiçbir özür sunmadan, dürüstçe ve açık olarak hayır denmelidir. Bazı durumlarda ise, istense bile 'evet' demek kişi için yanlış olacağından, isteğini belirterek ancak nedenlerini açıklayarak, karşı tarafı elden geldiğince kırmadan hayır denmelidir.
'HAYIR' DİYEMEMEKTEN NASIL KURTULURUZ? 1. Önce anlamak, sonra anlaşılmak! Muhatabınızı saygıyla dinleyin. Konuşmasını tamamlamasını bekleyin. Sözünü kesmeyin. 2. Anlaşılabilmek için dürüst, açık, net ve kararlı olun 3. Cevabınızı vermeden önce; o an kendinizi iyi ifade edemeyeceğinizi ya da olumsuz bir cevap vermekte çok zorlanacağınızı düşünüyorsanız; durun ve konu hakkında düşünmek için zaman isteyin. Böylelikle reddetme kararınızın gerekçelerini tespit etmek için fırsatınız olur.
4. Beden dilinizle de 'hayır' deyin. Muhatabınızın gözlerinin içine bakarak kararlı bir ses tonuyla konuşun. Ne söylediğiniz kadar nasıl söylediğiniz de önemli. 5. Reddettiğiniz kişinin büyük bir hayal kırıklığına uğradığını seziyorsanız, serinkanlılığınızı muhafaza edin, mümkünse bulunduğunuz ortamı değiştirin. 6. Beyin jimnastiği yapın. Geçen hafta kaç kez 'evet' dediğinizi listeleyin. Sizden istenen talepler karşısında tepkinizi ve sonraki durumunuzu irdeleyin, değerlendirin. 7. Yalana başvurmadan empatik ve sempatik bir şekilde de 'hayır' deyin. Yalnız dikkat, bazen uzun açıklamalar sınırlarımızın test edilmesine imkan tanır. 8. Bir öneri ya da alternatif sunabilirsiniz. Örneğin istenen şeyi gerçekten yapmak istiyorsanız ama zamanınız müsait değilse ileri bir tarihe erteleyebilirsiniz. 9. İçsel konuşmanızı değiştirin. Hayır dediğiniz için kötü ve bencil bir insan olduğunuzu düşünmeyin.
HAYIR’ A ALTERNATİFLER Hayır deme noktasında ‘hayır’ sözcüğünü nasıl kullandığımız çok önemli; yani söyleme şeklimiz, üslubumuz bazen fark yaratabiliyor. İşte, sıradan bir ‘hayır’ demek yerine kullanabileceğimiz birkaç örnek ifade tarzı: • “Sana yardım etmek, yapmak çok isterdim, ancak…” • “Bu konuda ben sana yardımcı olamayacağım, ama… müsait olabilir belki. ” • “Biraz düşünmeme izin verir misin bu konuyu, sana yarın haber veririm. ” • “Maalesef benim için hiç uygun değil, ama istersen birlikte başka bir alternatif düşünelim. ” • “Bugünlerde çok yoğunum, çok zamanımı alıyor. … Gün sonra uygun olurum, senin için nasıl? ”
ERGENLİKTE HAYIR DİYEBİLMENİN ÖNEMİ Doğal süreçte bir ergen, arkadaş grubu tarafından kabul edilmeye, sevilmeye, takdir edilip onaylanmaya ihtiyaç duyar. Bu yaşlarda ergen için arkadaşlarının kendisi hakkında ne düşündüğü çok önemlidir. Fakat yerinde ve zamanında 'hayır' demeyi öğrenen gençler, akran baskısına daha az maruz kalmaktadır. 'Hayır' diyebilen çocuk ve gençler alkol, madde bağımlılığı, cinsel istismar gibi hem bedensel hem de psikolojik açıdan kendisine zarar verecek etkenlere karşı çok daha güçlü ve donanımlı olur.
Hayır deme üzerine naçizane bir film önerisi
KAYNAKÇA • https: //www. kigem. com/hayir-demeyi-ogrenin. html • https: //www. slideshare. net/Uzman. Psikolog. Derya. Ozcelik/hayr -diyebilme-becerisi • https: //alis. ku. edu. tr/hayir-diyebilmek/ • https: //alis. ku. edu. tr/hayir-diyebilmek/ • https: //www. tavsiyeediyorum. com/makale_18023. htm • https: //psikolojigazetesi. com/cocuklarin-hayir-deme-becerisi/
- Slides: 15