SOSYAL BECER ETM BEDEN DL BEDEN DL Tm

SOSYAL BECERİ EĞİTİMİ

BEDEN DİLİ

BEDEN DİLİ Tüm canlılarda olduğu gibi insanlar da bulunduğu ortamı tanıma, çevresinden gelen uyarıcılara doğru tepkiler verebilmesi için çevresindekilerle iletişim içinde olması gerekir. İnsanların kurmuş oldukları iletişim bazen sözlü olabileceği gibi bazen de sözsüz iletişim olan beden dilini kullanarak yapılır. Kişiler arası iletişim kendini iki biçimde gösterir: Sözlü iletişim ve sözsüz iletişim. Sözlü iletişimde, konuşma ve bununla ortaya çıkan dil ile yakından ilgili olgular, sözsüz iletişim ise, mimikleri, jestleri, giysileri, mekan kullanımı ve arzuları içerir. Bu iletişim biçimi beden dili olarak da bilinir.

BEDEN DİLİ Beden dili, bedenin verdiği gözle görülebilen sözsüz mesajlardır. İnsanların sosyal davranışlarını tam olarak anlamak için onların bedenleri aracılığıyla da ne gibi mesajların aktarıldığının anlaşılması gerekir. İletişim tek başına sözcüklerle sınırlandırılamaz. İnsanlar bütün bedeni iletişim kurarlar. Beden diliyle iletişime geçen insanlar daha sonra beden dilini sözel iletişimi desteklemek için kullanır. Bu dil ifadeleri somutlaştırmada, vurgulamada yardımcıdır.

BEDEN DİLİ İletişimi sağlamak için konuşmak önemli bir yer tutarken, sözsüz iletişimde ise jest ve mimikler, göz hareketleri, bedenin duruşu, giyim ve ses tonunu içeren beden dili önemli yer tutar. Yüz yüze iletişimde sözel öğeler %35 sözel olmayan öğelerin kullanılması %65 olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte mesajın etkisinin %7’sini sözcükler, %38’ini ses tonu ve %55’inide beden dili oluşturmaktadır. Ayrıca yapılan araştırmalar beyne iletilen bilgilerin %87’sinin gözler, %9’unun kulaklar ve %4’ünün diğer duyu aracılığıyla iletildiğini göstermektedir. Yedi yıl süren araştırmalar gösteriyor ki iletişimde beden dili %60, ses %30 ve sözcükler %10 etkilidir.

BEDEN DİLİ Beden dili; ya da bilimsel deyişle ‘‘kinesics’’, esas olarak duygu ve düşüncelerin beden hareketlerine yansımasıdır. ‘‘Kinesics’’ Yunanca’da hareket anlamına gelmektedir. Kinesics, bedensel davranışlarla yapılan iletişimin incelenmesidir. Kinesics, bireylerin her türlü fiziksel hareket, jest, vücut duruşu, yüz ifadesi, göz hareketleri, vücutta oluşan fizyolojik reaksiyonları içermektedir. Yüz ifadeleri, el kol hareketleri, bedenin konumları ve ses tonuyla gönderilen sözsüz mesajların iletişimde kullanılan mesajların büyük bir bölümünü kapsamaktadır. Sözel iletişimi sağlayan sözcükler dışındaki iletişim kurulmasına neden olan her türlü bedensel iletileri beden dili olarak değerlendirilir.

BEDEN DİLİ Sözsüz iletişim, yüze iletişim içerisinde konuşma ya da yazı olmadan insanların birbirlerine birtakım mesaj göndermesi veya almasıdır. Bu iletişim türünde, insanların ‘’ne söyledikleri’’ değil sadece ‘’ne yaptıkları’’ ön plana çıkmaktadır. Sözsüz iletişim, iletişim sırasında bireylerin uyarıcılara karşı sözel olarak tepkide bulunamadığı durumlarda tepkisini beden hareketleriyle ortaya koymasıdır. Beden dili ile sözel iletişimin birlikte anlamlı bir şekilde kullanılması, iletişimin etkinliğini artırır. Bazen biriyle konuşan kişi yüzünü ve bedenini sözlü anlatımın daha etkili olması için kullanabilir.

BEDEN DİLİ İLETİŞİMDE KİŞİLER ARASI MESAFE İnsanlar kendi çevrelerinde oluşturdukları mekanlar yoluyla da iletişimde bulunurlar. Başka insanlara olan uzaklığımızı ayarlayarak, onlara uzak ya da yakın durarak birtakım mesajlar iletiriz. Diğer insanlarla aramıza koyduğumuz uzaklık, onlara karşı olan duygularımızla ilgilidir. Sevdiğimiz insanlara yakın durmayı tercih ederken, daha az sevdiklerimizle aramızda biraz daha mesafe bulunmasına dikkat eder, tanımadığımız insanlara ise daha uzak dururuz.

BEDEN DİLİ Günümüzde insanların kendilerini daha güvende hissetmelerine yarayan sınırlar bulunuyorsa insanların da kendilerini güvende hissettikleri bazen de bu alanların aşılması sonucunda kendilerini güvende hissetmedikleri alanları bulunmaktadır.

BEDEN DİLİ Mahrem Alan Kişinin koruduğu mesafe içinde en önemlisidir. Dirsek mesafesinde ve yaklaşık 45 cm olan bu alan, duygusal olarak yakınlık duyulan kişilere açıktır. Anne-baba, sevgili, eş tarafından girilebilen alandır. Göz teması, koku ve yanına yaklaşan kişiyi hissetme söz konusudur.

BEDEN DİLİ Kişisel Alan Tanıdıkların ve yakın akrabaların girebildiği alandır. Bir kol uzanımı mesafesinde ve yaklaşık 120 cm olan bu mesafe, samimi ve yakın olunan kişilerle sohbet ve iletişim alanıdır. Sosyal Alan Fiziksel temasın kurulmadığı, kişisel olmayan alandır. Bu alan kol uzanımının ötesindedir ve kişinin çevresinde yer alan ve uzunluğu 1 metre ile 2. 5 metreye ulaşan alandır.

BEDEN DİLİ Genel Alan Sosyal alanın ötesinde yer alan, kişinin yabancılarla arasındaki 7. 6 metre uzunluğundaki mesafedir. Diğer üçünden farklı olarak ilişki çemberinin tamamen dışındadır. Bireyler birbirlerine karşı resmîdir, aralarında sözsüz iletişim vardır. Umuma açık olan bu alanda yanımızdaki kişiler bu alan içindeki ilişkilerin kapsamına girer. Konser alanları, sokaklar, parklar bu alana örnek verilebilir.

BEDEN DİLİ Beden Dilinin Avantajları Beden dili, gönderilen mesajın alıcı tarafından anlamının anlaşılmasını kolaylaştırır. Jestler, duruş değişikliği ve uygun göz kontağı gibi beden dili hareketlerinin olmaması halinde iletişim de istenilen mesajın anlaşılmamasına neden olduğu için iletişim donuklaşır ve anlamını yitirir. Beden dili, özellikle yüz ifadelerinin ve jestlerin anlaşma ortamının iyileşmesine anlamlı bir ölçüde katkı sağladığı için, sözlü iletişimi daha etkili kılmaya yarayan ilave bir araçtır.

BEDEN DİLİ Beden Dilinin Avantajları Beden dili iletişimin gücünü artırır, bu nedenle zeki insanlar buna dikkat eder. Beden dili aracılığıyla alıcının zihninde mesaj gönderenin kişiliği hakkında izlenim oluşturur. Uygun beden dilini kullanarak, gönderilen mesajın ciddiyeti ve önemiyle ilgili alıcının kafasında fikirler oluşturulabilir. Mesaja değer katan uygun beden dili alıcıya yardımcı olur.

BEDEN DİLİ Beden Dilinin Dezavantajları Farklı kültürlere ait insanlar farklı beden dili sinyalleri yollarlar. bunlar yanlış anlaşılmaya müsaittir. Bu nedenle kişi bunları kullanırken kültürel farklılıklara dikkat etmelidir. Yüz ifadeleri, jestler, duruşlar vb dinleyenin aktif olmadığı durumlarda istenilen etkiyi oluşturmayabilir. Bu durumda mesajın doğru anlaşılması için fazladan çaba gösterilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Grubun kalabalık olduğu durumlarda beden dilinin kullanılması çok etkili değildir. Az sayıda kişinin bulunduğu ortamlarda beden dili daha etkilidir.

BEDEN DİLİ Eğitim Ortamında Beden Dili İletişimde kelimelerin yanı sıra beden dilinin de kullanılması esastır. Nitelikli bir öğretmenin sadece derin bilgiye ve güzel bir hitabete sahip olması değil, aynı zamanda uyumlu bir beden diline ihtiyacı vardır. Bu bağlamda Yang beden dilinin sözel olmayan öğretimsel bir destek aracı olarak görmektedir. Çünkü eğitimde bilgi aktarımında öğrencileri anlatılan konuya motive etmenin en etkili yolu, doğru ve etkili bir beden dilini kullanmaktan geçmektedir.

BEDEN DİLİ Yang’a göre eğitim öğretim açısından beden dili doğru bir şekilde kullanıldığında öğrenmeyi güçlü bir şekilde etkileyebilir. Beden dili yanlış veya uygun olmayan bir sosyal veya kültürel bağlamda kullanıldığında ise öğrenmeyi engelleyebilir. Bu bağlamda düşünüldüğünde hem sınıf yönetiminde hem de iletişimin etkililiğinde beden dili önemli bir yere sahiptir. Öğretmen bildiklerini yalnız sözel olarak ifade etmesi sınıfta monotonluğa sebep olur. Bir öğretmen beden dilini sınıfa doğru bir şekilde kullanıyorsa her görünüm, duruş, gülüş, eylem öğrenci üzerinde güçlü bir etki oluşturur.

BEDEN DİLİ Öğretmenin ellerini kullanımı, bedeninin duruşu, sınıfta kullandığı alan, öğrenciye birçok mesaj verir. Örneğin göz kontağı ile karşımızdaki insana saygı duyduğumuzu, ve onun söyledikleriyle ilgili olduğumuz mesajını o kişiye verir. Sınıfını kullanamayan, sürekli masada ders anlatan, öğrenciyle göz teması kurmayan bir öğretmen eğitim ortamında öğrencilerle olan iletişimini güçleştirir.

BEDEN DİLİ Öğrencileri öğrenmeye motive etmek için öğretmenler ellerinden geleni yapmakta ve bu süreçte beden dilini sözel dilden daha da etkili kullanması gerekmektedir. Çünkü öğretimde beden dili canlıdır, sınıf ortamını ısıtabilir, öğrencilerin önemli noktaları öğretmenlerin yardımcı olabilir, öğretmen ile öğrenci arasındaki duygusal mesafeyi azaltabilir ve öğrencilerin derse karşı olan ilgisini artırarak eğitimin kalitesini yükseltebilir. Bu açıdan değerlendirildiğinde öğretmenlerin sınıf ortamında bazı özelliklere sahip olması eğitim öğretim faaliyetlerinin daha etkili olmasını sağlayabilir.

BEDEN DİLİ Öğretmenlerin sahip olması beklenen sözel olmayan beceriler Çökkün bir görüntü yerine dinamik ve amaçlı bir görünüm, Düzenli ve doğrudan göz teması kurabilme, Ses tonunu ayarlayarak etkili bir biçimde kullanma, Duruş pozisyonunu değiştirerek uygun hale getirme, Giyim kuşam ve estetik konusunda duyarlılık, Sessizliği anlayabilme, Gerektiğinde dokunma vb.

BEDEN DİLİ Öğretmenlerin beden dilini etkili kullanabilmesi için Pete Grand bazı önerilerde bulunmuştur; 1. Biriyle konuşurken her zaman doğrudan karşıdaki bireyin gözlerinin içine bakın. Bu ilk bakışta zor görünebilir ancak kesinlikle başkalarıyla etkileşime girerken başarılı olmak için 1 numaralı beden dili bileşenidir; ama asla gözlerinizi birini rahatsız edici biçimde sürekli karşımızdaki kişiyle odaklanacak şekilde olmamalıdır 2. Daima dik durun. Asla eğilmemelisiniz. Bu durum, sadece kişiyi daha kısa göstermekle kalmaz, aynı zamanda kişinin özgüveninin düşük olduğunu gösterir.

BEDEN DİLİ 3. Gülmek en güçlü beden dili sinyalimizdir. Sürekli gülmek tavsiye edilmese de yine de mutlu ve iyimser görünmek için çaba sarf etmeliyiz. 4. Biriyle konuşurken, vücut hareketlerini kullanmak önemlidir, ancak hızlı ve tekrarlayan hareketleri kullanmayın. 5. Kendi kişisel alanını yarat. Kendi kişisel alanımıza sahip olmayız ve başkalarının bizim kişisel alanımızı ihlal etmesine izin vermemeliyiz ve diğer taraftan, bizde bir başkasının kişisel alanını ihlal etmemeliyiz.

BEDEN DİLİ 6. Konuştuğunuz kişiye odaklanın. Rahat değilmiş veya ilgilenmiyormuş gibi sürekli etrafınıza bakmayın. 7. İlk kez birisiyle tanışırken bu ipuçlarını unutmayın. Çünkü ilk izlenimler çok önemlidir. En iyi izlenimi verebilmek için elimizden gelenin en iyisini yapmalıyız.

BEDEN DİLİ Sınıfta öğretmen ve öğrencilerin sözel olarak gerçekleştirmiş oldukları iletişim öncelikle öğrenci için bilişsel olan alanı teşvik ederken, daha yaygın sözel olmayan iletişim (tüm iletişimin %93’ü ) öğrencilerin duygularını ve tutumlarını teşvik eder. Bu nedenle, sözel olmayan iletişimin öğrencinin öğrenmesi üzerindeki potansiyel etkisi göz önüne alındığında, tüm eğitmenlerin öğrencilerin beden diliyle vermiş oldukları mesajları gözlemesi ve verilen bu mesajlar doğrultusunda eğitim öğretim faaliyetlerini yürütmesi gerekir.

BEDEN DİLİ Örneğin öğretmenler anlatılan konunun öğrencide ilgi uyandırıp uyandırmadığını, konunun öğrencilerce anlaşılıp anlaşılmadığını (onaylayıcı veya boş bakan gözler) anlamak için öğrencilerin beden dillerince vermiş oldukları mesajları anlamasıyla mümkündür. Öğrencilerin vermiş oldukları mesajlar öğretmenin yürütmüş olduğu planda değişikliğe sebep olabilir. Çünkü tepkileri ölçen ve bunları güzelce yorumlayabilen öğretmen dersin işleyişini, verimli olmasını bu doğrultuda sağlayabilir.

BEDEN DİLİ Okullarda geri bildirim sadece sınavlarla elde edilmektedir. Öğrencilerin beden dili, derslerde konularla ilgili tartışmalar sırasında gösterdikleri ilgi ve alaka gibi durumlar da öğrencilerle ilgili geri bildirim sağlamaktadır. Geri bildirim yalnızca, öğretimin başarısı hakkında bilgi bir fikir vermekle kalmaz aynı zamanda bir sonraki aşama hakkında öğretmene neler yapabileceği veya neler yapması gerektiği hakkında da ipuçları verir.

BEDEN DİLİ Beden dilini etkili bir şekilde kullanmak bütün mesleklerde önemli olmasına rağmen öğretmenlerin beden dilini diğer meslek üyelerinden daha iyi kullanması ve beden diliyle verilen mesajları iyi anlaması gerekmektedir. Özetle; beden dilini etkili bir şekilde kullanan eğitmenler ve beden diliyle verilen mesajı iyi bir şekilde anlayan eğitmenler eğitim sürecinin daha etkili ve başarılı olmasında önemli bir role sahiplerdir.