SOS 407 Kadn almalar Prof Dr Nilay ABUK

SOS 407 – Kadın Çalışmaları Prof. Dr. Nilay ÇABUK KAYA Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Sosyoloji Bölümü E-mail: cabukkaya@gmail. com

Feminist Kuramlar ve Kadın Araştırmalarında Yöntem Liberal Feminizm: Feminizm türleri içinde belki de en etkilisi ve tarihsel olarak en erken (19. yüzyıldan itibaren) gelişeni. Hak eşitliğini vurgular. Kapitalizmi veri olarak kabul edip kadın-erkek eşitsizliğinin liberal demokrasinin önemli bir çelişkisi olduğunu öne sürer ve kadınlar için eşit özne konumu talep eder.

Feminist Kuramlar ve Kadın Araştırmalarında Yöntem Liberal Feminizm: Kadınlara yönelik eşitsizliğin devlet müdahalesi ile giderilmesini savunurlar ve verdikleri mücadele ile kamusal alanda önemli kazanımlar elde etmişlerdir. Günümüz demokrasilerinde yaygın olan olumlu eylem politikalar› (affirmative action) ve bunların bir parçası olan kota vb. telafi edici politikalar ve uygulamalar bu yaklaşımın bir parçasıdır ve bir anlamda hem kadınlar ile erkekler arasındaki, hem de kadınların kendi aralarındaki ekonomik/toplumsal eşitsizliklerin kabulünün bir ifadesidir.

Feminist Kuramlar ve Kadın Araştırmalarında Yöntem Radikal Feminizm: kadın bedenine ve cinselliğine odaklandılar ve kadının ezilmesinin, bütün ezilme biçimlerinin kökenini oluşturan evrensel bir olgu olduğunu ve sınıfsal, ırksal, etnik, vb. diğer farklılıklar dikkate alınmaksızın kadınların sırf kadın oldukları için bir cins olarak erkek baskısına maruz kaldıklarını savundular. Kadınlar arasında farklılıklar bulunduğunu inkar etmiyor, ancak bunların ötesinde kadınların belli bir dereceye kadar paylaştıkları ortak ihtiyaçlar ve baskılara dikkat çekiyorlardı.

Feminist Kuramlar ve Kadın Araştırmalarında Yöntem Marksist Feminizm: Sınıfsal farklılığa vurgu Bütünsel bir kategori olarak kadınların ezilmesinden söz etmenin, sanki tüm kadınlar her yerde aynı deneyimleri ve çıkarları paylaşıyormuş gibi yanlış bir kabulden kaynaklandığını öne sürdüler

Feminist Kuramlar ve Kadın Araştırmalarında Yöntem Marksist Feminizm: kadınlar arasındaki sınıfsal, ırksal, etnik, sosyoekonomik vb. farklılıkların kadınların kendi aralarında eşitsizlik yarattığının kabul edilmesi gerektiğini vurgular Var olan toplumdaki eşitsiz cinsel işbölümü, çalışan kadınların «çifte yük» altında ezilmesine yol açar.

Feminist Kuramlar ve Kadın Araştırmalarında Yöntem Sosyalist Feminizm: Çok karmaşık bir dünyayı tek bir modelle açıklamanın mümkün olmadığını düşünen sosyalist feministlere göre tek başına Marksizm, bir ekonomik üretim tarzı kuramı olarak kadınların yalnızca ekonomik sömürüsünü açıklayabilir; radikal feminizmin ataerkillik kavramı ise, kadınlar üzerindeki daha geniş kapsamlı erkek egemenliğini açıklayan bir kuramdır.

Feminist Kuramlar ve Kadın Araştırmalarında Yöntem Sosyalist Feminizm: Dolayısıyla bu iki yaklaşımın birleşmesiyle, kapitalist ataerkillik kavramına ulaşmak, yani ataerkil pratiklerin, toplumsal ilişkilerin, ideolojilerin ve zihniyet yapılarının aile içindeki ve dışındaki ekonomik sömürüyü nasıl yoğunlaştırdığını açıklamak mümkün olur.

Feminist Kuramlar ve Kadın Araştırmalarında Yöntem İkinci Dalga Feminizm, bütün kadınların sırf kadın olmaktan doğan ortak çıkarları olduğunu göstererek erkek egemenliğine karşı ortak bir mücadele örgütlemeye çalışmıştır. Feminizmin belki de en önemli zorluğu, bölünmüş bir dünyanın daha güçlü ülkelerinde ve bölünmüş toplumların görece ayrıcalıklı kadınları arasında ortaya çıkmış olmasıydı.

Feminist Kuramlar ve Kadın Araştırmalarında Yöntem Kesişimlilik Feminist kuramın kadınlar ve cinsiyet üzerine olan vurgusunu, cinsiyet ve kadınlarla ilişkili çalışmaları sınıfsal ve ırksal/etnik baskı bağlamına yerleştiren bir çerçeve ile değiştirmektedir. «iç içe geçmişlik» ırk, cinsiyet, sınıfı birbirine bağlayan makro düzeydeki ilişkileri, «kesişimlilik» ise mikro düzlemdeki bağlantıları ifade etmektedir.

Feminist Kuramlar ve Kadın Araştırmalarında Yöntem Sonuç olarak, erken feminist teoride zaman içinde önemli bir kavramsal değişim meydana geldiği ve bu değişimin, kadınların tarihsel özneler olarak ezilmelerini kuramsallaştırmaktan toplumsal cinsiyetin eşitsizlik üzerindeki etkilerini, yani biyolojik/cinsel farkların toplumsal inşasını araştırmaya ve kuramsallaştırmaya doğru bir yön çizdiği söylenebilir.

Feminist Kuramlar ve Kadın Araştırmalarında Yöntem Sonuç olarak, erken feminist teoride zaman içinde önemli bir kavramsal değişim meydana geldiği ve bu değişimin, kadınların tarihsel özneler olarak ezilmelerini kuramsallaştırmaktan toplumsal cinsiyetin eşitsizlik üzerindeki etkilerini, yani biyolojik/cinsel farkların toplumsal inşasını araştırmaya ve kuramsallaştırmaya doğru bir yön çizdiği söylenebilir.

Feminist Kuramlar ve Kadın Araştırmalarında Yöntem Maddeci Feminizm: Post-modern maddeci feminizm, Marksizme ve erken dönem feminizmine bir alternatif olarak gelişmiştir. Söylem, toplumsal cinsiyet, ırk vb. kategorilerin maddi gerçekliğini vurguluyor Kapitalist toplumda kadınların ezilmesini açıklamaya yönelen Marksist feminizmden kendisini ayırmak için esas olarak maddilik kavramını kullanıyor ve toplumsal cinsiyetin ya da ideolojilerin ve söylemlerin de, örneğin sınıf kadar gerçek olduğunu ya da “maddi ağırlığa” sahip bulunduğunu savunuyor

Feminist Kuramlar ve Kadın Araştırmalarında Yöntem Toplumsal İnşa Feminizmi “bir bütün olarak cinsiyetlendirilmiş” toplumsal düzene ve onu inşa ve muhafaza eden süreçlere bakar ve tüm feminist kuramlar gibi, her tür değerli kaynağa erişimde toplumsal cinsiyetin kilit bir rol oynadığını savunur

Feminist Kuramlar ve Kadın Araştırmalarında Yöntem Toplumsal İnşa Feminizmi cinsiyet, kişinin özsel olarak olduğu değil, “üzerine giydiği”, icra ettiği (performansa yönelik) bir şeydir. Bu şekilde bireyler toplumsal düzenin cinsiyetlendirilmiş doğasını ve onunla ilişkili eşitsizlikleri de yeniden üretirler.