Son gnlerde ismi ska duyulan corona virsleri aslnda

Son günlerde ismi sıkça duyulan corona virüsleri aslında ilk olarak 1960'lı yıllarda tespit edilmiştir. Solunum, sindirim ve boşaltım sistemlerini etkileyen virüs, özellikle sonbahar ve kış aylarında etkilidir. Genellikle insanlarda hafif ve orta şiddette üst solunum yolları enfeksiyonuna yol açmaktadır. Bu virüs, aslında sıklıkla karşılan bir virüstür, fakat virüsün mutasyona uğramadan öldürücü olma riski neredeyse yoktur. Corona virüs %2 ila %10 oranında öldürücü bir mutasyona uğramış, bu mutasyonun nasıl gerçekleştiğine dair kesin bir veri yoktur.

CORONA İSMİ NEREDEN GELİYOR • Corona Latince taç anlamına geliyor. Mikroskop altında virüse bakıldığında şekli, ışık hüzmesi şeklinde bir taca benzetiliyor. • Çinli yetkililerin 7 Ocak'ta tanımladığı ve 2019 -n. Co. V olarak adlandırdığı Coronavirüsü daha önce insanlarda tanımlanmamış yeni bir tür.

• Dünya Sağlık Örgütü, coronavirüsünü soğuk algınlığı semptomlarıyla başlayan ve çok tehlikeli sağlık sorunlarına neden olan MERS ve SARS virüsleri ile aynı aileden olarak tanımlıyor.

• Bunlardan ilki SARS-Co. V enfeksiyonudur. Şubat 2003’de Çin’in Guangdong bölgesinde ilk önce yarasalardan , palmiye misk kedisine ve buradan da insanlara bulaştığı düşünülen hastalıktır.

• Bir diğer Coronavirüs enfeksiyonu da MERSCo. V enfeksiyonudur. İlk defa 2012 yılında Suudi Arabistan’danbaşlamıştır. Deveden insana bulaştığı ve Haziran 2018’e kadar devam eden bu farklı MERS-Co. V salgınlar oluşturuyor.

CORONA VİRÜS • 31 Aralık 2019 tarihinde Çin’de Hubei eyaletine bağlı 11 milyon nüfuslu Wuhan şehrinden bildirilen olgunun da bugüne kadar hiç görülmemiş yeni bir Coronavirüs ile enfekte olduğu saptanmıştır. 2019 n. Co. V olarak adlandırılan bu virüsün de SARS-Co. V ve MERS-Co. V gibi bir zoonotik enfeksiyon yani hayvanlardan insanlara bulaştığı düşünülmektedir. Şimdilerde hastalık hızla insandan insana bulaşarak 30 Ocak 2020 tarihinde olguların çoğu Hubei eyaleti ve özellikle Wuhan’da olmak üzere ve Çin dışında birçok ülkede daha görülmektedir.

• Eldeki veriler, Deniz Ürünleri Toptan Satış Pazarında yasadışı olarak satılan vahşi hayvanları işaret etmektedir. • Coronavirüsün kuluçka süresi tam olarak bilinmiyor. Ama 2 ila 14 gün arasında olabileceğini ifade etmekte,

BULAŞMA YOLU NEDİR? • Bu enfeksiyonun muhtemelen deniz ürünleri ve çeşitli vahşi hayvan et ürünlerinin satıldığı pazardan insana bulaştığı düşünülmektedir. • Hastalığın insandan insana bulaştığı kanıtlanmıştır. • Şu ana kadar yoğunlukla hasta ile aynı ailede ya da ortamda bulunanlarda hastalık görülmektedir. • Damlacık önlemlerini almayan sağlık çalışanlarında görülmüştür.

• Hasta kişilerin öksürmesi veya hapşırmasıyla ortaya saçtığı damlacıkların ortamdaki diğer bireylerin 1 m’ye kadar yakın temasta yada ağız, burun ve gözlerine temasıyla, damlacıkların yapıştığı yüzeylere dokunduktan sonra ellerin ağız, burun veya göze götürülmesiyle bulaşabilmektedir. Yani hastalık damlacık yoluyla bulaşmaktadır.

2019 -NCOV BELİRTİLERİ NELERDİR? • Corona virüs, üst solunum yolları enfeksiyonuna ait belirtiler göstermektedir. • Öksürük, nezle • Halsizlik • Ateş • Solunum sıkıntısı • Baş, boğaz ağrısı • Görme sorunları, gözün sulanması ve gözde renk değişimi

• İştahsızlık • Denge sorunları • Bunların yanı sıra hastalık; bulantı, kusma, ishal ve karın ağrısı gibi belirtiler de gösterebilmektedir. • Ağır olgularda solunum yetmezliği, zatürre böbrek yetmezliği, hayatı tehdit eden çoklu organ yetmezliği ve ölüm gelişebilmektedir.

HASTALIK KİMLERDE AĞIR SEYİRLİDİR? 2019 n. Co. V enfeksiyonu da mevsimsel gripte olduğu gibi; • yaşlı hastalarda • hangi yaşta olursa olsun altta yatan kronik kalp hastalığı, akciğer hastalığı, kronik böbrek ve karaciğer hastalığı olanlarda daha ağır ve hayatı tehdit eder nitelikte seyrediyor.

HASTALIĞIN TEDAVİSİ VAR MIDIR? Şu an için hastalığı tedavi edecek herhangi bir antiviral ilaç yoktur ; Antibiyotiklerle tedavi edilebilir mi? Antibiyotikler virüslerin neden olduğu enfeksiyonları önlemek veya tedavi etmek amacıyla kullanılmaz. Aşısı var mıdır? Yeni Coronavirüs için geliştirilmiş bir aşı henüz bulunmamaktadır. Fakat aşı geliştirme çalışmaları ve tedaviye yönelik çalışmalar devam etmektedir.

HASTALIĞIN TEDAVİSİ VAR MIDIR? Uzman hekimler teşhis sonrası ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar ile belirtileri hafifletmek için tedavi uygulayabilirler , ancak şu an için tedavide; • Yatak istirahatı, • Bol sıvı tüketimi ve • Yaşam alanlarındaki oda neminin dengelenmesi ve ılık duş ile boğaz ağrısı ve öksürüğün hafiflemesine destek sağlanabilir.

HASTALIKTAN KORUNMA YOLLARI Hastalığa yakalanmayı ve bulaşmasını önlemek için en önemlisi el hijyeni ve ellerin en az 20 sn su ve sabunla yıkamak gereklidir.

ELLERİMİZİ NASIL YIKAMALIYIZ? . . .

ETKİLİ EL YIKAMA • Önce su ile eller ıslatılır.

ETKİLİ EL YIKAMA • Ellere 3 -5 ml sıvı sabun alınır, ovalanır.

ETKİLİ EL YIKAMA Avuç içi avuç içine alınarak ovalama hareketi tekrarlanır.

ETKİLİ EL YIKAMA Sol avuç içine sağ el sırtı gelecek şekilde yerleştirilir, ovalanarak beş kez tekrarlanır. Aynı hareket diğer el içinde beş kez tekrarlanır.

ETKİLİ EL YIKAMA Sağ eli sol el sırtına koyarak parmak araları birbirinin içine gelecek şekilde tekrarlanır. Aynı hareket sol el içinde tekrarlanır.

ETKİLİ EL YIKAMA Sağ el parmak sırtları sol elin avuç içine gelecek şekilde yerleştirilir, ovalama tekrarlanır. Aynı hareket sol el içinde tekrarlanır.

ETKİLİ EL YIKAMA Sağ el baş parmağı sol avuç içine alınarak rotasyonel olarak beş kez tekrarlanır. Aynı hareket sol el içinde tekrarlanır.

ETKİLİ EL YIKAMA Sağ el parmak ucu iç kısımları sol el avuç içine gelecek şekilde konur, ovalanır. Aynı hareket sol el içinde tekrarlanır.

ETKİLİ EL YIKAMA Eller iyice durulanır

ETKİLİ EL YIKAMA Kağıt havluyla eller iyice kurulanır.

ETKİLİ EL YIKAMA Kağıt havlu kullanarak musluk kapatılır.

HASTALIKTAN KORUNMA YOLLARI • Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağız tek kullanımlık kağıt mendil ile kapatılmalı, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içi kullanılmalı, • Mümkünse kalabalık yerlere girilmemelidir. • Yabancı yüzeylerle temas sonrası ellerin hiçbir şekilde yüze, burna, ağza ve gözlere temas ettirilmemesi gerekmektedir.

30

HASTALIKTAN KORUNMA YOLLARI Bulaştırma ihtimalini arttırdığı için tokalaşmaktan, sarılmaktan kaçınılmalıdır.

HASTALIKTAN KORUNMA YOLLARI Hasta kişiler ile yakın temastan kaçınılmalıdır. (mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalı).

Kapalı ve havasız yerlerde mümkün olduğunca durulmaması , bulunulacak ise ortamı havalandırmak havadaki mikropların sayısını azaltır. Bu nedenle odaların hava akımını sağlayacak şekilde sık havalandırılmalı.

• Çiftlik veya vahşi hayvanlarla korunmasız temastan kaçınmanın, • Enfekte olan kişilerin dokunduğu yüzeylerin dezenfekte edilmesi, • Güvenli gıda kullanımı da göz önünde bulundurulmalı; Ø Çiğ gıdalar iyice temizlenerek tüketilmeli ØEt, süt, yumurta gibi hayvansal gıdaların iyice pişirilerek tüketilmesi ØÇiğ tüketilen yiyecekler yerine pişmiş yiyecekler tercih edilmelidir.

HASTALIKTAN KORUNMA YOLLARI • Gerekli hallerde tıbbi maske takmalıdırlar.

• Son 14 gün içerisinde enfeksiyon görülen ülkelerin birinden geldiyseniz cerrahi maske takarak en yakın sağlık kuruluşuna başvurun. • Eğer öksürüyorsanız, ateşiniz varsa ve nefes almakta zorlanıyorsanız, cerrahi maske takarak en yakın sağlık kuruluşuna başvurun. • Evde izolasyon önerilen bir kişiyle aynı odada bulunduğunuz anlarda maskenizi mutlaka takın.

• Hastalıktan korunmak için bağışıklık sisteminin üst düzeyde tutulması gerekmektedir. Bağışıklık sistemini güçlendirmek için dengeli ve sağlıklı beslenilmelidir. • Belirtilen standartlarda soğuk algınlığın sürecinin daha kötü seyretmeye başlarsa mutlaka uzman hekime danışılması gerekir.

2019 -Ncov Ortamda Yaşamaya Devam Eder mi? 2019 n. Co. V’ün dış ortam koşullarındaki cansız yüzeylere el ile temas sonrası, eller aracılığı ile bulaşma olasılığı zayıf olduğu kabul edilmekle birlikte eller ile canlı ya da cansız yüzeylere temas ettikten sonra ellerin yıkanması ya da alkol bazlı el dezenfektanları ile temizlenmesi ve cansız yüzeylerin silinmesi ihmal edilmemelidir.

OKULLARIN TEMİZLİĞİ • Okulların temizliğinde su ve deterjanla standart temizlik yapılması yeterlidir ve bu temizliklerde tercihen 1/10 çamaşır suyu ile yüzeylerin temizliği sağlanmalıdır. • Özellikle ellerin sık dokunulduğu yüzeyler olan kapı kolları, bataryalar, tırabzanlar, tuvalet ve lavaboların temizliğine dikkat edilmelidir.

Olası ya da kesin hastalara nasıl yaklaşılmalı? Böyle olguların kendileri doğrudan sağlık kurumuna gitmelerinden ziyade durumlarını sağlık kurumuna telefon ile bildirip sağlık ekipleri tarafından ön değerlendirmelerinin evlerinde yapılması enfeksiyonun toplum içerisinde yayılımını engellemek açısından önemlidir. Evde değerlendirilecek hastaların ağız ve burunlarını kapatacak şekilde maske takmaları ve sağlık ekibinin de yüksek koruyucu özellikte maske, eldiven ve diğer koruyucu ekipmanları giyerek olguyu değerlendirmeleri gereklidir.

• Hastaneye yatırılmayı gerektirecek hastaların sağlık kurumuna maske ile getirilmeleri ve olası ve/veya kesin 2019 n. Co. V hastalarının negatif basınçlı odalara yatırılmaları ve buna hizmet verecek sağlık ekibinin de ayrılması gereklidir.

SINIR KAPILARINDA NE YAPILMALI? Hastalığın görüldüğü Çin’den gelen yolcular olmak üzere termal kameralardan geçirilmeleri yanı sıra bu tür yolcuların mümkün ise sağlık kontrolünden geçirilmeleri ve yine herhangi bir sağlık sorunu olmayan kişilere 14 gün içinde sağlık durumlarında değişiklik olduğu ve yüksek ateş, öksürük ve solunum sıkıntısı geliştiğinde sağlık kurumunu telefon ile aramaları konusunda bilgilendirilmeleri gereklidir. Yine bu tür kişilerin hiç bir yakınmaları olmasa bile 14 gün süre ile dış ortam koşullarına çıkacak olduklarında maske takmalarının öneminin vurgulanması hastalığın görülmemesi ya da yaygınlaşmaması açısından önemli yöntemlerdir.

TEŞEKKÜRLER