SOCIOLOGIJA Uvod u sociologiju Sociologija kao nauka Osnivai

SOCIOLOGIJA Uvod u sociologiju. Sociologija kao nauka. Osnivači sociologije doc. dr Vladimir Džamić vdzamic@singidunum. ac. rs

Nauka i njeni osnovni postulati • Šta je nauka? • Koje su njene osnovne karakteristike? • Po čemu se razlikuje od ostalih vidova ljudskog saznanja? • Koji su njeni konstitutivni (osnovni) elementi? • Da li postoji jedna ili više nauka?

Nauka i njene osnovne karakteristike • Nauka je oblik ljudskog saznanja koji se bavi proučavanjem objektivne stvarnosti i za to proučavanje koristi određena sredstva (metode). • Nauka se razlikuje od ostalih oblika ljudskog saznanja (umetnost, ideologija, religija i dr. ). • Od njih se razlikuje zahvaljujući svojim osnovnim postulatima – objektivnost, opštost, pouzdanost i sistematičnost.

Osnovni elementi nauke Predmet Metod NAUKA

Predmet nauke • Predmet nauke je objektivna stvarnost, tj. konkretna oblast kojom se određena nauka bavi. • “Objektivna stvarnost” znači da se nauka bavi onim što objektivno postoji (priroda, društvo, hemijski elementi, pravne norme itd. ) • Sociologija je opšta nauka o društvu, društvenim zakonitostima, institucijama, odnosima i društvenim grupama.

Metod nauke • Metod (grč. methodos – put, sredstvo) je način na koji jedna nauka dolazi do svojih saznanja o predmetu. • Različite nauke koriste različite metode (npr. eksperiment se češće koristi u prirodnim naukama). • Nauka o naučnim metodama naziva se metodologija.

Vrste naučnih metoda Osnovne metode • analitičke (analiza, apstrakcija, dedukcija, specijalizacija) • sintetičke (sinteza, konkretizacija, indukcija, generalizacija) Opštenaučne metode • uporedna (komparativna) • hipotetičkodeduktivna • metoda modelovanja Metode prikupljanja podataka • • • Anketa Upitnik Intervju Eksperiment Posmatranje Analiza sadržaja

Zašto postoji sociologija? Objašnjava odnose između ljudi, nastanak i razvoj društvenih grupa, društvenih pojava i odnosa. Utvrđuje uzroke glavnih ekonomskih problema u društvu Objašnjava društvene uzroke globalnih ekoloških problema i ekološke krize

Zašto postoji sociologija? » Utvrđuje uzroke društvenih sukoba i kriminala, kao i načine njihovog rešavanja Proučava odnos društva i države, nastanak i društvenu ulogu društvenih i državnih institucija

Sociologija kao nauka • Sociologija pripada grupi društvenohumanističkih nauka; • Osnovni predmet proučavanja sociologije je društvo (društvene grupe, institucije, društveni odnosi, pokreti i promene, razvoj društva); • Pripada tzv. opštim naukama.

Osnivači sociološke nauke Karl Marks 4 Maks Veber 3 Emil Dirkem 2 1 Ogist Kont

Osnivači sociološke nauke – Ogist Kont • Sociologija je kao nauka nastala u XIX veku zahvaljujući Ogistu Kontu (August Comte), koji ju je najpre nazvao socijalnom fizikom (le physique sociale). sociale • Socijalna fizika se, prema njegovom radu, delila na: 1. socijalnu statiku (ono što je nepokretno u društvu); 2. socijalnu dinamiku (ono što je varijabilno – promenljivo i pokretljivo).

Kontova teorija društva • Kont je smatrao da sociologija kao nauka treba da primeni stroge naučne metode u proučavanju društva. • Pripadao je sociološkom pravcu pozitivizam – koji se zasniva na tome da sociologija treba da koristi empirijske dokaze. • Prema Kontovom zakonu o tri stupnja, društvo je prošlo kroz tri faze u svom razvoju, a to su: 1. Teološka 2. Metafizička 3. Pozitivna 1798 -1857

Sociološka teorija Emila Dirkema • • • Emil Dirkem je pripadao pozitivizmu kao i Ogist Kont; Smatrao je da sociologija treba da posmatra društvene pojave kao STVARI; Snage industrijalizacije i urbanizacije, specijalizacija zadataka i sve veća društvena podvojenost u naprednim društvima doveli su, smatra Dirkem, do uspostavljanja novog poretka u kojem je do izražaja došla organska solidarnost;

Najznačajnija sociološka teorija organizacije ( Max Weber (1864 -1920)

Teorija Maksa Vebera • Jedan od najznačajnijih sociologa u istoriji; • Najznačajniji elementi njegove teorije: 1. Birokratska teorija organizacije; 2. Teorija idealnih tipova; 3. Sociologija kao nauka koja izučava društveno delanje.

Veberova teorija organizacije • Prva značajna teorija organizacije; • Organizacija je način koordiniranja aktivnosti ljudi na stabilan način, kroz prostor i vreme; • Važni elementi organizacije: 1. kontrola nad informacijama; 2. postojanje pisanih pravila – arhiv organizacije; 3. hijerarhijska struktura organizacije – moć je uvek na vrhu organizacione hijerarhije (nadređeni i podređeni); • Veber otvorio pitanje: Da li su moderne organizacije u svojoj biti demokratske?

Šta je birokratija?

Veberova teorija organizacije: birokratija – vladavina kancelarijskih činovnika; prvi put reč upotrebljena 1745. (Degurne); dva gledišta o birokratiji od nastanka, reč je imala izrazito negativno značenje i često smatrana sinonimom za neefikasnost, trajnu i nepotrebnu proceduru, pa čak i za bolest; • oni koji birokratiju vide kao pozitivnu pojavu, smatraju da je to najefikasniji oblik organizacije zasnovan na proceduralnim pravilima • •

Veberova teorija organizacije: birokratija • Veberovo viđenje birokratije je u sredini, između dva ekstremna gledišta; • Sve moderne organizacije teže birokratiji; • U tradicionalnim društvima, birokratija nije bila toliko razvijena; • Svoj procvat doživljava tek u moderno doba i utiče na sve aspekte života; • Zasniva se na racionalnom donošenju odluka (kako bi se ostvario željeni cilj) i formalnim odnosima; • Birokratija predstavlja: najefikasniji oblik organizacije i mehanizam donošenja odluka na osnovu opštih kriterijuma.

Osnovni elementi Veberove birokratske organizacije Racionalno donošenje odluka BIROKRATSKA ORGANIZACIJA Formalni odnosi (odnosi utvrđeni formalnim pravilima)

Veberova teorija idealnih tipova • Šta su idealni tipovi? • To su konceptualni ili analitički modeli, odnosno hipotetičke konstrukcije koji se mogu koristiti da bi se razumeo svet oko nas. • Najpoznatiji primer: idealni tip birokratije.

Sociološka misao Karla Marksa • Najpoznatije delo “Kapital” iz 1867. godine u kome je izneo najvažnije elemente svog učenja; • Glavni problem društva je postojanje klasa i ekonomska nejednakost – zato nju treba ukinuti i stvoriti društvo u kome klase ne postoje (besklasno društvo ili komunizam); • Kapitalizam je loš oblik uređenja, zato što bogati kapitalisti iskorišćavaju (eksploatišu) radnike; • Glavni elementi kapitalističkih preduzeća su: najamni rad i kapital.