Sociale kaders Hoofdstuk 14 Sociale structuur Begrippen Structuur
Sociale kaders: Hoofdstuk 14 Sociale structuur
Begrippen: -Structuur -Organisatie -Bureaucratie -Routinisering
Sociale structuur • Definitie: Geheel van posities binnen groeperingen (vb. arbeidsverdeling) en de min of meer duurzame relaties (vb. gezagsrelaties) tussen die posities alsook tussen die groeperingen onderling Maw: Wijze waarop geheel is opgebouwd uit onderdelen
Sociale structuur samenleving: • • Geheel van leden en groeperingen In nevengeschikte of hiërarchische relatie Zekere mate van duurzaamheid Structuur gevolg van menselijk handelen
Term ‘structureel’ • Structureel blijvend, duurzaam Versus • Conjunctureel van tijdelijke en voorbijgaande aard
Vergelijking: Technische structuur: Sociale structuur: Elementen dode stof Elementen levende en handelende mensen Vb. Stenen die samen muur vormen Vb. Sociale structuur van organisatie
Structuur of structurering? • Structurering ipv structuur, om aan te geven dat het niet statisch is. • Structurering: Verwijst naar de manier waarop door menselijk handelen sociale verhoudingen in stand worden gehouden (kinetische en dynamische processen).
Opmerkingen mbt structuur: • Altijd waarden, normen en doeleinden aan structuur ten grondslag (relatie met cultuur) • Element van dwang aanwezig • Structuren zorgen niet alleen maar voor mogelijkheden tot handelen, maar ook voor beperkingen in het handelen.
Belang structuur voor groepering/ samenleving: • is kader (=de groepering) waarin het handelen van mensen zich afspeelt • Biedt mogelijkheden voor, en beperkingen van dat handelen • Geeft duidelijkheid over de positie(s) van de leden en hun onderlinge relaties • Geeft verdeling van rechten en plichten, taken en bevoegdheden
Structuur: • Bijdrage bij het bereiken van de doeleinden van de groepering • Draagt bij tot het handhaven van de normen • Taken en bevoegdheden voor de leden of deelnemers verdeeld (structurering)
Organisatie en samenleving • Zowel kleine groeperingen/organisaties als samenlevingen hebben een sociale structuur Organisatie *Op aanwijsbaar tijdstip opgericht *concreet doel Samenleving *moeilijk oprichtings datum te noemen *historisch gegroeid
Specifieke vormen van structuur: Organisatie en bureaucratie • Organisatie (vaak min of meer hiërarchisch) gestructureerd samenlevingsverband, bewust tot stand gebracht om bepaald doel/verschillende doelen te bereiken Sprake van: - Arbeidsverdeling: delegatie van taken en bevoegdheden - Coördinatie
Organisatieschema (organigram) • geeft grafische weergave van structuur van de organisatie aan. Dir. sec HRM Inkoop Dienstverl.
Bureaucratie • Organisatietype waarin sterke hiërarchie en waarin alles volgens strikte regels en procedures verloopt. Vb. ziekenhuis, leger, ministerie
Gezagsrelaties in bureaucratie: • Legaal-rationeel: bevoegdheden van gezagsdragers ontleend aan bekleding van ambt (niet aan persoonlijke eigenschappen of aan traditie); • Beslissingen volgens duidelijk bepaalde procedures
Webers’ ijzeren kooi van de bureaucratie • Moderne industriële maatschappijen zijn door allerlei bureaucratische en economische regels hecht bolwerk geworden waarin mensen dreigen te worden opgesloten zodat zij hun vrijheid van handelen verliezen • Mensen maken regels e. d. en dreigen er zelf het slachtoffer van te worden. Ze worden erdoor beheerst. Regels zijn regels.
Structuur van organisatie • Formele structuur: formele patroon, blauwdruk, organisatieschema Maar ook: • Informele relaties tussen organisatiegenoten niet in blauwdruk invloed op functioneren
Organisatie als proces Voortdurende aanpassingen van doeleinden, middelen, taakverdeling agv gedrag organisatiegenoten en omgevingsinvloeden.
Kern bureaucratie: Routinisering • Opstellen van dusdanige regels door leiding organisatie dat leden ze zonder veel nadenken kunnen uitvoeren.
Voor- en nadelen routinisering Voordeel: • Voorspelbaarheid Nadeel: • Vorm van onderdrukking van democratische rechten (beslissingen nemen) • Doelverschuiving: Ijzeren wet van de oligarchie (bestuur stelt nu eerder eigen belang voorop)
- Slides: 20