SNR FZYOLOJSNE GR Srayc leti Her Ranvier boumunda

SİNİR FİZYOLOJİSİNE GİRİŞ

Sıçrayıcı İleti. Her Ranvier boğumunda aksiyon potansiyeli yeniden oluşturulur. Sonuçta, boğumlar arasında zaman ve enerji kaybı olmaz.

Kalsiyum İyonları Uyarılabilen hücrelerde, hücre dışı Ca+2 iyonları membranın kararlı olmasını sağlar. Hücre dışındaki Ca+2 konsantrasyonu azalınca, sodyum kanalları uyaranlara daha duyarlı hale gelir. Sonuçta, normal olmayan spontane aksiyon potansiyelleri oluşur. Örn: kaslardaki tetanus

Sinaps, Sinaptik İleti ve Nörotransmitterler 4. Resepsiyon : uyaranın alınması (reseptör) Afferent ileti: duyu nöronu ve duyu yolları ile MSS’ne taşıma İntegrasyon : değerlendirme ve uygun cevabı hazırlama Efferent ileti: motor nöronu ile effektör organa cevabın iletilmesi 5. Cevap: ilgili hedef yapı reaksiyon gösterir 1. 2. 3. Sinaps presinaptik nöron postsinaptik nöron sinaptik aralık

Sinapslar Kimyasal ve Elektriksel Olarak İkiye Ayrılır Elektriksel Sinapslar

Geçit bağlantısını yapan her çomak protein (konneksin) Bir geçit bağlantısında 6’sı bir hücrede 6’sı da komşu hücrede olmak üzere 12 konneksin vardır. Kanalın yarısını bir hücre, diğer yarısını da komşu hücre yapar. Yarı kanalı yapan konneksinlerin hepsine birden konnekson denir.

Kimyasal Sinaps

Sinir Sisteminde Bulunan Sinaps Çeşitleri Elektriksel Sinapslar Kimyasal Sinapslar 1. Ekstraselüler alan dardır (20 A). Pre ve postsinaptik hücre arasında sitoplazmik uzantı vardır. 1. Ekstraselüler alan geniştir (200 -300 A). Pre ve postsinaptik elemanlar arasında sitoplazmik devamlılık yoktur. 2. Aracı faktör iyon akımıdır. 2. Aracı faktör bir kimyasal transmitterdir (asetil-kolin, norepinefrin, peptidler v. s. ). 3. Sinaptik gecikme olmaz. . Fakat geçit bölgesindeki ektrotonik yayılmanın hızı sinaptik geçiş hızını tayin eder. 3. En azından 0. 3 ms (bazen 1 -5 ms) süren bir sinaptik gecikme vardır. 4. Sinaptik ileti genelde iki yönlüdür. 4. Sinaptik ileti tek yönlüdür. 5. Geçit bağlantısındaki kanallardan ibarettir. 5. Presinaptik aktif zonlar, veziküller ve postsinaptik reseptörlerden ibarettir.

Bağlantı Bölgelerine Göre Kimyasal Sinaps Çeşitleri Aksosomatik Aksodendridik (en fazla görülen) Akso-aksonik Dendrodendridik Soma-somatik Aksoaksodendridik (seri sinaps) Sinaptik glomerilus

Pre ve Postsinaptik Elemanın Yapısına ve Postsinaptik Membranın Kalınlığına Göre Sinapslar Tip I (Asimetrik Sinaps) Sinaptik aralık (30 nm) geniştir. Aktif zonun alanı 1 -2 mikron karedir. Yoğun uzantılar çok ve belirgindir. Sinaptik veziküller küreseldir. Postsinaptik yoğun bölge geniştir. Sinaptik aralıkta şekilsiz-yoğun madde vardır. Genellikle eksitatör (uyarıcı) sinapslardır. Postsinaptik membran, presinaptik membrana göre daha fazla kalınlaşmıştır. Tip II ( Simetrik Sinaps) Sinaptik aralık (20 nm) nisbeten dardır. Aktif zonun alanı 1 mikron kareden azdır. Presinaptik yoğun uzantılar daha azdır. Sinaptik veziküller yassıdır. Postsinaptik yoğun bölgeler daha dardır. Sinaptik aralıkta yoğun madde yoktur. Genel olarak inhibitör (duraklatıcı) sinapslardır. Pre ve postsinaptik yoğunluk hemen eşit kalınlıktadır.

Postsinaptik Potansiyeller Hızlı Eksitatör Sinaptik İleti Eksitatör postsinaptik potansiyel (EPSP) Temporal (zamansal) Sumasyon Spasyal (uzaysal) Sumasyon Hızlı İnhibitör Sinaptik İleti İnhibitör postsinaptik potansiyel (İPSP) Presinaptik inhibisyon Presinaptik eksitasyon

Eksitatör postsinaptik potansiyel (EPSP) v Postsinaptik nöronda katyon kanalı açılırsa depolarizasyon oluşur; bu depolarizyona EPSP denir. Glutamat v EPSP’nin büyüklüğü açılan iyon kanalının sayısına bağlıdır. EPSP’ler postsinaptik hücrede aksiyon potansiyeli oluşturmayı kolaylaştırır; İPSP’ler ise zorlaştırır.

İnhibitör Postsinaptik Potansiyel (IPSP) IPSP'ler membran potansiyelini artırır Yani hiperpolarizasyona sebep olur Sonuçta İnhibisyon oluşur IPSP'ler eksitatör sinapsların etkisini azaltırlar Transmitter reseptörüne bağlanınca zarın Cl ve K iyonlarına olan geçirgenliği ani olarak artar ve IPSP oluşur GABA ve glisin

Nörotransmitter Kriterleri Nöronlar arası haberleşmeyi sağlayan kimyasal aracılardır 1. Presinaptik uçta bulunmalıdır 2. Aksiyon potansiyeli ile serbestlenmelidir 3. Dışarıdan verilince normal cevabı oluşturmalıdır 4. İnaktivasyon mekanizması olmalıdır 5. Tabii olan ile dıştan verilenin farmakolojileri aynı olmalıdır Etki mekanizması Agonist ve antagonistlerinin etkileri Direkt ve dolaylı etki

Nörotransmitterler-11. Asetilkolin: Asetilkolin reseptörleri: Nikotinik : eksitatör ileti Muskarinik : eksitatör ve inhibitör ileti (Gproteinleri) 2. Amino asit nörotransmitterler : Gama-aminobutirik asit (GABA) inhibitör Glisin inhibitör (omurilik, beyin sapı) Glutamik asit eksitatör Aspartik asit eksitatör

Nörotransmitterler-23. Monoaminler : Dopamin, epinefrin ve norepinefrin gibi katekolaminler ile serotonin 4. Nöropeptitler : Somatostatin, endorfinler ve enkefalinler çok önemlidir. 5. Gaz tabiatlı transmitterler: Nitrik oksit (NO) ve karbon monoksit (CO) 6. ATP ve Endokanabinoitler ATP (adenozin trifosfat): P 2 resetörleri (P 2 X iyonotrobik ve P 2 Y metabotrobik). P 1 ler adenozin için. Endokanabinoitler: - CB 1 ve CB 2 reseptörleri. Metabotrobik

NÖROTRANSMİTTERLERİN İNAKTİVASYONU Difüzyon Enzimatik yıkım Glia hücrelerine (astrositler) alınma Presinaptik uca geri alınma

SİNAPTİK RESEPTÖR Reseptör özelleşmiş bir membran proteinidir. Nörotransmitterler uygun reseptörlere tutunarak etki ederler Reseptörler: 1. Otoreseptör: Nöronun kendi transmitteri için. Geri besleme devresi 2. Heteroreseptör: Başka nöronlardan gelen transmitterler için 3. Ekstrasinaptik reseptör: Sinaps dışında

SİNAPTİK RESEPTÖR Postsinaptik reseptörler: Haber aktarıcı * depolarizasyon (EPSP) * hiperpolarizasyon (İPSP) İyonotrobik R. : Bir iyon kanalını yapan Metabotrobik R. : İyon kanalı yapmayan İyon Kanalı: A. Transmitter kapılı B. Voltaj kapılı C. Çift kapılı D. Kapısız

Yaşlılıkta Neler Olur? Aksiyon potansiyeli hızında % 10 azalma Duyu ve motor yollarda zayıflama Beş duyuda zayıflama Beyinde hücre ölümü Alzheimer Hastalığı Parkinson hastalığı

TEŞEKKÜRLER