SNDRM SSTEM Canllarn eneri elde etmek bymek ve
SİNDİRİM SİSTEMİ
Canlıların eneri elde etmek , büyümek ve hayatlarını devam ettirebilmek için kullandıkları yiyecek ve içeceklere besin adı verilir.
KARBONHİDRATLAR • Enerji vericidirler. • Vücudumuzda enerji ihtiyacı olduğunda ilk olarak karbonhidratlar kullanılır. • • • Ekmek Makarna Pirinç Patates Un ve undan yapılmış yiyeceklerde Şekerde
YAĞLAR • Karbonhidratlardan sonra enerji verici olarak kullanılırlar. • Vücudumuzda ihtiyaç fazlası besinler yağ olarak depolanır. • Yağlar deri altında depolanarak canlıyı çarpmalara karşı vücudu soğuğa karşı korur. • Ayçiçeği, • fındık, • zeytin, • soya da bol miktarda bulunur.
PROTEİNLER • Vücudumuzda yapıcı - onarıcı olarak görev alırlar. • Hücrelerin bulunurlar. yapısında • Karbonhidrat ve yağlardan sonra enerji vermek için kullanılırlar. • Et • Balık • Tavuk • Süt ve süt ürünlerinde bol miktarda bulunurlar.
VİTAMİNLER • Vücudun hastalıklara karşı direncini arttırırlar. • Düzenleyicidirler. • Sebze ve meyvelerde bol miktarda bulunurlar.
MİNERALLER • Düzenleyicidirler. • Bütün besinlerde bulunurlar.
SU • Çok iyi bir çözücüdür bu nedenle besinler su varlığında sindirilir. • Kanda bulunan su besinlerin dokulara taşınmasında çok önemli bir maddedir. • Vücut ısısının düzenlenmesinde görev alır. • Yediğimiz içtiğimiz her şey de su bulunur.
SİNDİRİM NEDİR? Büyük moleküllü besinlerin kana geçebilecek kadar küçük moleküllü besinlere dönüştürülmesi olayına sindirim denir.
Fiziksel Sindirim (Mekanik Sindirim) • Besinlerin dişler, kaslar ve safra sıvısı yardımı ile küçük parçalara ayrılması olayına fiziksel sindirim denir. • Fiziksel sindirim ağızdan bağırsaklara gidildikçe azalır.
Kimyasal Sindirim • Besinlerin enzim adı verilen salgılar yardımı ile kana geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılması işlemine kimyasal sindirim denir. • Kimyasal sindirim ağızda başlar, bağırsaklara doğru gidildikçe artar. Glikoz Aminoasit Yağ asidi + Gliserol
ENZİMLER NEREDE BULUNUR: • Tükürük sıvısında • Mide öz suyunda • Pankreas öz suyunda bulunur.
1. AĞIZ • Sindirim olayının başladığı organdır. • Besinler dişler tarafından öğütülür. (küçük parçalara ayrılır) • Tükürük sıvısı ile besinler yumuşatılır. • Tükürük içinde bulunan enzim karbonhidratların kimyasal sindirimini başlatır. • Dişler ve dil ise ağıza alınan besinlerin mekanik sindiriminden sorumludurlar
2. YUTAK • Ağız ile yemek borusu arasında bulunan, yemeği yemek borusuna, havayı da soluk borusuna ileten bir bölümdür. • Yutakta besinlerin sindirimi olmaz. • Ağızda çiğnenen besinler dil ile arka tarafa itilir ve yutma olayı gerçekleşir yutak ise yutulan besini yemek borusuna gönderir.
3. YEMEK BORUSU • Yutak ile mide arasında bulunan boru şeklinde bir yapıdır. • Besinlerin yutaktan mideye taşınmasını sağlar. • Yemek borusunda bulunan kasların kasılıp gevşemesi ile (peristaltik hareket) yemek mideye doğru iner. • Eğer yemek borusundaki peristaltik hareket ters olup ağza doğru olursa kusma gerçekleşir. • Yemek borusunda sindirim olmaz.
4. MİDE • Torba şeklinde olup sindirim sisteminin en geniş bölümüdür. • Yapısında düz kaslar ve salgı bezi bulunur. • Kaslar mideye gelen besinleri kasılıp gevşeyerek mekanik olarak sindirir. • Mide tarafından salgılanan mide özsuyu ise mideye gelen besinlerin kimyasal sindirimini sağlar. • Midede hem kimyasal hem de mekanik sindirim yapılır. • Mide proteinlerin kimyasal sindiriminin başladığı yerdir.
5. İNCE BAĞIRSAK • İnce bağırsak yaklaşık 6 m uzunluğundadır. • Karaciğerden salgılanan safra sıvısı ince bağırsakta yağların fiziksel sindirimini sağlar. • Pankreas ise pankreas özsuyu ile ince bağırsaktaki protein, yağ ve karbonhidratların kimyasal sindirimini sağlar. • İnce bağırsakta protein, yağ ve karbonhidratların sindirimi tamamlanarak buradan kana geçerler. • İnce bağırsakta parçalanan besinlerin villuslar yardımı ile kana geçmesi olayına emilim denir
• VİLLUS: • İnce bağırsaktaki parmak şeklindeki çıkıntılardır. • Villusların görevi besinlerin emilimini sağlamaktır. • Villuslar ince bağırsağın yüzey alanını arttırarak emilimin daha fazla olmasını sağlarlar.
6. Kalın Bağırsak • İnce bağırsaktan sonra gelen yaklaşık 2 m uzunluğunda boru şeklindeki bir yapıdır. • Su, mineral ve vitaminlerin emilerek kana geçtiği yerdir.
7. Anüs • Besin maddelerinin sindirilmeyen ve vücudumuz tarafından kullanılmayan kısmı (dışkı-posa) anüs yoluyla vücuttan uzaklaştırılır.
1. Karaciğer • Karaciğer ince bağırsağa safra salgısı salgılar. • safra yağların sağlar. mekanik sindirimini
2. Pankreas • Pankreas özsuyu bağırsağa verir. salgılayarak • Bu sıvıda karbonhidrat, proteinlerin sindirilmesini enzimler bulunur. ince yağ ve sağlayan
Bir insanın su ve yemek olmadan yaşayabildiği bilinen en uzun süre 18 gündür. 18 yaşında Avustralyalı bir genç tutuklanıp cezaevine konmuş ve unutulmuş. 18 gün sonra bulunduğunda ölmek üzere olduğu görülmüştür.
DENGELİ BESLENME Protein, yağ, karbonhidrat, vitamin, su ve minerallerin yeterli miktarda ve birlikte alınmasına dengeli beslenme denir.
SİNDİRİM SİSTEMİNİN SAĞLIĞINI KORUMAK İÇİN NELER YAPMALIYIZ? • Düzenli ve dengeli beslenmeliyiz. • Lifli besinler tüketmeliyiz. • Fazla tuzlu ve baharatlı yiyecekler yenmemeli. • Bol su içmeliyiz. • Asitli, boyalı, alkollü, kafeinli içeceklerden uzak durmalıyız. • sigaradan uzak durmalıyız.
SİNDİRİM SİSTEMİNİN SAĞLIĞINI KORUMAK İÇİN NELER YAPMALIYIZ? • Düzenli spor yapmalıyız. • Lokmalarımızı iyice çiğnemeliyiz. • Yemeklerimizi yavaş yemeliyiz. • Aşırı sıcak ve soğuk besinler yememeliyiz.
SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARI NELERDİR? • GASTRİT • ÜLSER • REFLÜ • İSHAL • KABIZLIK
- Slides: 64