Smenntunarverkefni nmskei Fjlbreytt nmsmat leisagnarmat 2011 2012 Ingvar

Símenntunarverkefni / námskeið: Fjölbreytt námsmat – leiðsagnarmat 2011– 2012 Ingvar Sigurgeirsson Kennaradeild – Menntavísindasvið

Auglýst er eftir nafni! • Allir í mat • Matsstofan • Náttúran kallar • Svífum seglum þöndum • Gerum gott betra! • Spegillinn

Verkefnið: Haustið 2011 stefnir Skólaþjónusta Norðurþings að því að bjóða kennurum símenntunarverkefni sem beinist að þróun fjölbreyttra námsmatsaðferða. Verkefnið er byggt utan um umbóta- eða þróunarverkefni sem þátttakendur vinna hver í sínum skóla.

Markmið • Kynna og ræða hugmyndir og dæmi um áhugaverðar leiðir að fjölbreyttu námsmati sem taka mið af einstaklingsmiðuðum kennsluháttum, einkum leiðsagnarmati. • Gefa þátttakendum tækifæri til að þróa námsmatsaðferðir sínar með skipulegum hætti og miðla reynslu sinni til annarra. • Skapa vettvang fyrir þátttakendur til að dýpka þekkingu sína á fjölbreyttum og áhugaverðum námsmatsaðferðum, einkum leiðsagnarmatsaðferðum • Efla þekkingu kennara á innlendum og erlendum heimildum um námsmatsaðferðir.

Leiðir • • Verkefnið er hugsað til eins árs Hefst með tveggja daga námskeiði Samráðsfundur í janúar 2012 Lýkur með sameiginlegri dagskrá (innanhússþingi, ráðstefnu, námstefnu) vorið 2012 • Teymi velja sér verkefni • Hlutverk IS (http: //starfsfolk. khi. is/ingvar/)

Dagskráin 16. -17. ágúst • 16. ágúst – 9. 00 -12. 00: Inngangur: Um þróunarverkefni, námsmatshugtök, efst á baugi í námsmati, álitamál um námsmat (hlutverk og staða prófa, einkunnir), yfirlit um námsmatsaðferðir – 13. 15 -16. 00: Leiðsagnarmatsaðferðir • 17. ágúst – 9. 00 -12. 00: Ýmsar námsmatsaðferðir skoðaðar nánar + kynning á þróunarverkefni í Fjallabyggð (Þórgunnur) – 13. 00 -15. 00: Undirbúningur verkefna (hópvinna) – 15. 00 -16. 00: Sameiginleg umræða um verkefni

Sameiginlegur skilningur? • Hvað er þróunarverkefni? • Hvað er námsmat?

Í hverju felst þróunarverkefni? • • Markmið Skilgreindar leiðir (áætlun) Formlegt mat á því hvernig til tekst Skýrsla (sem aðrir geta lært af) • Dæmi um skýrslur: – http: //starfsfolk. khi. is/ingvar/throunarverkefni. html

Hvað felst í námsmati? • Hver eru helstu námsmatsverkin? • Hversu stór þáttur í starfi kennara er tengdur námsmati? • Hversu vel líkar kennurum þessi þáttur starfsins?

Námsmatshugtakið Námsmat er öll öflun upplýsinga um nám nemenda og miðlun þeirra til annarra Óformlegt – formlegt Samofið allri kennslu. Kennari fylgist með nemanda í dagsins önn. Allt mat sem ekki er formgert með e-m hætti. Allt skipulegt, formlegt, opinbert námsmat, s. s. próf, kannanir, skipulegar athuganir, skráning á árangri, formlegur vitnisburður.

Mikilvægar spurningar? • Hvernig er námsmati í grunnskólum yfirleitt háttað? En í ykkar skólum? • Eru námsmatsaðferðirnar að skila góðum árangri? • Eru þetta bestu aðferðir sem völ er á? • Hvað þarf helst að bæta við námsmat? Hvaða leiðir koma helst til greina við að bæta námsmat? • Á hverju á að byggja þróun námsmats? Námskrá Reynsla Rannsóknir

Aðalnámskrá grunnskóla 2011 • Mat á árangri og framförum … er reglubundinn þáttur í skólastarfi, órjúfanlegur frá námi og kennslu. • Markmið skólastarfs eru margvísleg og hægt að fara ýmsar leiðir til að ná þe im. Því verða matsaðferðir að vera fjölbreyttar. • Meta þarf alla þætti námsins, þekkingu, leikni og hæfni með hliðsjón af viðmiðum í aðalnámskrá. • Kennarar þurfa að hjálpa börnum og ungmennum til raunhæfs sjálfsmats … Leggja skal áherslu á leiðsagnarmat. (leturbr. IS)

Námsmat hefur margþættan tilgang Megintilgangur námsmats er að Námshvatning – aðhald leiðbeina nemendum um námið og Upplýsingar til nemenda, foreldra, annarraþess. hvernig þeir geti náð markmiðum Með Vísbendingar tilnámsmati kennara er fylgst með því hvernig nemendum tekst að ná Greina og meta nám eða hæfniviðmiðum kennslu almennum Gæðaeftirlit aðalnámskrár, stuðlað að námshvatningu, nemendur örvaðir til Gera tilgang námsinsogljósari framfara metið hverjir þurfa á Val og flokkunsérstakri á fólki aðstoð að halda. (Aðalnámskrá grunnskóla, 2011)

Vandinn við að meta • • Vandasamasti þáttur kennarastarfsins (? ) Álitamál á álitamál ofan Fjöldi rannsókna hefur Dómarasætið! sýnt að rithönd, málfræði og Mat okkar er ekkistafsetning nægilega ræður traust (of) miklu um mat kennara á ritgerðum og skýrslum – Að vanda dóma – Að gæta fullrar nákvæmni og sanngirni – Fordómar – Afvegaleiðsla • Erfitt að meta mikilvægustu markmiðin • Einkunnagjöf vefst fyrir okkur

Bakgrunnur: Gróska, gerjun, deilur Alþjóðleg umræða Bandaríkin: Stöðluð próf eða óhefðbundið námsmat (alternative assessment, sjá grein IS) England: Stöðluð próf eða leiðsagnarmat (formative assessment, sjá grein Black og Wiliam, 1998) Sterkur rannsóknargrunnur! Hér á landi Aðferðir sem eru að ryðja sér til rúms: Einstaklingsmiðað námsmat, leiðsagnarmat, sjálfsmat, jafningjamat, óhefðbundin próf, námsmöppur (ganga undir ýmsum nöfnum), ýmis námsmatstæki (gátlistar og kvarðar). Dýrmæt reynsla er að verða til!

Margir skólar hér á landi eru og hafa verið að vinna skipulega að þróun námsmats: • Vesturbæjarskóli • Grunnskólinn í Borgarnesi • Laugalækjarskóli • Ölduselsskóli • Salaskóli • Hrafnagilsskóli • Ingunnarskóli og Norðlingaskóli • • Víkurskóli Skólarnir í Fjallabyggð Menntaskóli Borgarfjarðar Fjölbrautaskóli Snæfellinga Grunnskóli Dalvíkurbyggðar Brekkubæjarskóli Grundaskóli. . . og margir fleiri

Kjarninn í leiðsagnarmati • Nemandinn fær (stöðuga) endurgjöf um nám sitt ásamt ábendingum um það hvernig hann geti bætt sig (ráðgjöf, leiðsögn) • Haft er fyrir satt að fjöldi rannsókna (2007, um 4000) sýni þýðingu vandaðs leiðsagnarmats til að bæta námsárangur • Nemendur sem standa höllum fæti virðast njóta sérstaklega góðs af leiðsagnarmati • Sjálfsmat og jafningjamat eru mikilvægir þættir í leiðsagnarmati en meginatriði er að nemendur skilji til hvers er af þeim ætlast (skilji markmiðin) (Sjá um þessar áherslur: Black og Wiliam 1998: Inside the Black Box)

Áhugavert orðalag • Assessment OF learning § Mat á námi • Assessment FOR learning § Mat í þágu náms • Assessment AS learning § Námsmat sem nám

Tvö áhugaverð álitamál! • Hvaða hlutverki eiga próf að gegna í námsmati? • Hvaða þýðingu hafa einkunnir?

Námsmatsaðferðir í íslensku Annarpróf Jafningjamat Miðsvetrarpróf Áfangapróf Kannanir, könnunarpróf Móðurmálspróf Bókmennta- og ljóðapróf Kjörbókarritgerð Prófið Aston Index Stöðupróf Einstaklingspróf Leshraðapróf, Raddlestrarpróf Svindlpróf Ritgerð Upplestraræfingar Flutningur hraðlestrarpróf Stafsetningarpróf, kannanir og –æfingar Framsagnarpróf Lesskilningspróf Ritunarverkefni Upplestrarpróf Gagnapróf Lesskimunarpróf Samræmt próf Verkefnavinna Gátlistar Lestrarhæfnipróf Samvinnupróf Verkefnabækur Heimavinna metin Lestrarpróf Símat* Verkefni Hlýtt yfir í tímum Lestrarkannanir Skrifleg verkefni Verkmappa, ferilmappa Hópverkefni Leiðsagnarlistar Skriftarbækur Vinnubækur Íslenskupróf Matslistar Skriftarpróf Vorpróf Jafningjamat Málfræðipróf Skriftarkönnun Yfirlitspróf Skyndipróf

Námsmatsaðferðir í íslensku Annarpróf Jafningjamat Miðsvetrarpróf Áfangapróf Kannanir, Móðurmálspróf Bókmennta- og ljóðapróf Einstaklingspróf könnunarpróf Stafsetningarpróf, kannanir og –æfingar Prófið Aston Index Stöðupróf Kjörbókarritgerð Raddlestrarpróf Svindlpróf* Leshraðapróf, Ritgerð Upplestraræfingar Flutningur hraðapróf, Ritunarverkefni Upplestrarpróf Framsagnarpróf hraðlestrarpróf Samræmt próf Verkefnavinna Gagnapróf* Lesskilningspróf Samvinnupróf* Verkefnabækur Gátlistar Lesskimunarpróf Símat* Verkefni Heimavinna metin Lestrarhæfnipróf Skrifleg verkefni Verkmappa, ferilmappa Hlýtt yfir í tímum Lestrarpróf Skriftarbækur Vinnubækur Hópverkefni Lestrarkannanir Skriftarpróf Vorpróf Íslenskupróf Leiðsagnarlistar Skriftarkönnun Yfirlitspróf Jafningjamat Matslistar Skyndipróf Málfræðipróf

Námsmatsaðferðir í stærðfræði • Annarpróf • Kannanir • Skrifleg æfing, verkefni • Athuganir • Könnunarpróf • Skyndipróf • Áfangapróf • Lokapróf • Stöðvavinna • Einstaklingspróf • Mappa • Stöðupróf • Frammistaða í tímum • Matslistar • Stöðugt mat • Fylgst með vinnubrögðum • Miðsvetrarpróf • Tímaæfing • Glæruæfingar • Munnleg próf • Verkefnaskil • Heimadæmi • Munnleg hópverkefni • Verkefnavinna • Heimaverkefni • Námsgögn • Verkefni • Heimavinna • Námsmatsverkefni • Verkleg próf • Hópverkefni • Námsþátttapróf • Verkmappa • Hópvinnubrögð • Próf • Vinnubók • Hugtakabók • Samvinnupróf • Vorpróf • Jólapróf • Símat • Web. CT • Kaflapróf • Skil á áætlunum • Yfirlitspróf • Sjálfsmat nemenda* • Þrautir • Sjálfspróf

Meginsjónarmið prófandstæðinga ü Skrifleg kunnáttupróf mæla aðeins lítinn hluta námsmarkmiða ü Skrifleg kunnáttupróf er einangrað skólafyrirbæri sem á sér fáar hliðstæður annars staðar í samfélaginu ü Ef meginhlutverk skólans er að undirbúa nemendur undir líf og starf í lýðræðisþjóðfélagi ætti námsmat að líkjast þeim matsaðferðum sem almennt eru notaðar í lífi og starfi ü Námsmat á að vera samofið öðru skólastarfi falla að því með eðlilegum hætti

Óhefðbundin próf • • Próf þar sem nemendur mega nota hjálpargögn „Svindlpróf“, glósupróf, námsefni. . . öll gögn Heimapróf Prófverkefni gefin upp með fyrirvara Munnleg próf, dæmi Nemendur fá að gera endurteknar tilraunir við sama próf / sömu próf: Prófavikur (Salaskóli) Einstaklingsmiðuð próf (Salaskóli, Norðlingaskóli) Samvinnupróf (Salaskóli)

Hvaða hlutverki gegna einkunnir? - • Rannsóknir Ruth Butler o. fl. frá 1986 og 1988 – Endurgjöf í formi einkunna – Endurgjöf í formi umsagna – Endurgjöf í formi einkunna og umsagna – Engin endurgjöf • Hvaða leið skilaði nemendum bestum árangri?

• • • Ólíkir skalar 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 1– 6, 1– 8 A, B, C, D, F (hvar er E-ið? ) A, Á, B, D, E, Ð (Baldur Sigurðsson) Dönsku kerfin, sjá hér Ágætt, gott, sæmilegt, ábótavant, ófullnægjandi Snjallt, gott, hæft, naumt, bágt (Helgi Hálfdanarson) Mjög gott, í lagi, ófullnægjandi Lokið – ólokið • Hvaða aðferð er heppilegust?

Hvers vegna vefst einkunnagjöf svona fyrir okkur mörgum? • Knappt form – takmörkuð upplýsing (hvað þýðir einkunnin 7, 0)? • Álitamál? • Óljósir mælikvarðar? Við hvað á að miða? • Einkunnir geta verið afar afdrifaríkar! – Til umhugsunar: Matskvarði KHÍ

Litróf námsmatsaðferðanna. . . ü Mat á frammistöðu ü Próf og kannanir ü Greining og mat á verkefnum / úrlausnum ü Sjálfstæð verkefni ü Námsmöppur / sýnismöppur („Portfolio“) ü Dagbækur, leiðarbækur ü Sjálfsmat nemenda ü ü Jafningjamat Umræður – viðtöl Viðhorfakannanir Námshátíðir, uppskeruhátíðir (Celebration of Learning, Learning Celebrations)

Vandað námsmat – er það þetta sem þarf? • Ganga er út frá getu og hæfni hvers nemanda • Láta matið ná til allra flokka markmiða • Matið er stöðugt allan námstímann og reynt er að flétta það með eðlilegum hætti inn í námið • Námsmatsverkefnin sjálf hafa kennslufræðilegt gildi • Uppbyggjandi endurgjöf (leiðsögn) • Matið nær jafnt til aðferða og afurða (úrlausna) • Byggt er á margvíslegum gögnum og sjónarhornum • Áhersla á virka þátttöku nemenda, sjálfsmat, jafningjamat

Gagnlegir tenglar • Kennsluaðferðavefurinn • Að vanda til námsmats – Heimasíða námskeiðs • Peel – námsmat • Best Practices • Kvikmyndir um námsmat: