Smegiella vuosttagiellafga oahppoplna Karen Inga Eira smegiella vuosttagiellafga

Sámegiella vuosttašgiellafága oahppoplána Karen Inga Eira, sámegiella vuosttašgiella-fága ja sámegiela čiekŋudanfága ohappoplánajoavkkuid jođiheaddji

Oahppoplánajoavku vuosttašgiellafágas • Karen Inga Eira, jođiheaddji • Ellen Anete Hætta • Sissel Gaup • Ingrid Kintel • Marit Fjellheim • Anne Máret Eira

Barggu mearit • Fágaođastus lea máŋga jagi leamaš jođus ja máŋgga vuorus • • Bajitoassi – vuođđooahpahusa árvvut ja prinsihpat Fágaid guovddášelemeanttat Fága- ja diibmojuohku lea nu go lea ovdal mearriduvvon Oahppoplánain lea ođđa struktuvra

Oahppoplánaid ođđa struktuvra • Fága birra • • Fága relevánsa Guovddášelemeanttat Árvvut ja prinsihpat Fágaidrasttideaddji fáttát • Álbmotdearvvašvuohta ja eallimis birgen • Demokratiija ja borgárvuohta • Guoddevaš ovdáneapmi • Vuođđogálggat • • • Njálmmálaš gálggat Máhttit lohkat Máhttit čállit Digitála gálggat (Máhttit rehkenastit lea guđđojuvvon)

Oahppoplánaid ođđa struktuvra, joatkka • Gelbbolašvuođamihttomearit ja árvvoštallan • Gelbbolašvuođamihttomearit 2. jahkeceahki maŋŋel • Gelbbolašvuođamihttomearit 4. jahkeceahki maŋŋel • Gelbbolašvuođamihttomearit 7. jahkeceahki maŋŋel • Gelbbolašvuođamihttomearit 10. jahkeceahki maŋŋel • Gelbbolašvuođamihttomearit maŋŋel Jo 1 studerenráhkkanahtti oahppoprográmma • Gelbbolašvuođamihttomearit maŋŋel Jo 2 SF • Gelbbolašvuođamihttomearit maŋŋel Jo 3 SF • Gelbbolašvuođamihttomearit maŋŋel Jo 2 fidnofágalaš oahppoprográmmaid • Gelbbolašvuođamihttomearit maŋŋel Jo 3 – lasáhus oppalaš studerengelbbolašvuhtii fidnofágalaš oahppoprográmmain

Ođas struktuvrras: Árvvoštallanteaksta juohke ceahki maŋŋel mas gelbbolašvuođamihtut - dađistaga árvvoštallan - oppalašárvvoštallan • Árvvoštallanortnet • Eksámenvuogit bohtet gulaskuddamii maŋŋel

Definisjon av kompetanse: Kompetanse er å tilegne seg og anvende kunnskaper og ferdigheter til å mestre utfordringer og løse oppgaver i kjente og ukjente sammenhenger og situasjoner. Kompetanse innebærer forståelse og evne til refleksjon og kritisk tenkning. Hentet fra Retningslinjer for nasjonale og samiske læreplaner

Sámegiella vuosttašgiellan • Čađamanni fága vuođđooahpahusas • Vuođđoskuvlla 1. -10 jahkeceahkis • Fidnofágaid Jo 1 ja Jo 2 • Studerenráhkkanahtti Jo 1, Jo 2 ja Jo 3

Fága galgá fátmmastit máŋggabealat joavkku • Golbma sámegiela oahpahusgiellan Norggas • Oahppit geain lea sámegiella oahpahusgiellan • Sámegiella geain lea sámegiella dušše fága • «Fága galgá addit buot ohppiide, maiddái ohppiide geat ožžot gáiddusoahpahusa, gealbbu gievrras giellaoahpahusmodeallaid bokte. » (Oahppoplánaevttohus, Fága relevánsa, 1. s)

Oahppoplánajoavkku jurdagat • Maid oahppit dárbbašit oahppat • Teknologiija, sihke gulahallanteknologiija ja giellateknologiija boahtá oažžut guovddáš saji boahtteáiggi servodagas • Čiekŋalisoahppan ferte oažžut saji • Muhtin oahppit ohppet dušše sámegielfágas sámi giela, kultuvrra ja árvvuid birra sámi geahččanguovllus • Deaŧalaš ahte ohppet máŋggalágan sámi doahpagiid ja sániid mat gullet iešguđetge fágasurggiide

Fága relevánsa Sámegielfágas lea guovddáš rolla skuvllas lea sihke giellafága ja čuvgehusfága deaŧalaš gulahallamii, oahppahábmemii, kulturáddejupmái ja identitehtaovdáneapmái. sámi njálmmálaš árbevierut, čálalaš teavsttat ja gielalaš girjáivuohta gievrras giellaoahpahusmodeallat oahppit servet árjjalaččat sámi kultureallimii, servodahkii ja bargoeallimii demokráhtalaš proseassaide searvan oaidnit sámi gealbbu riggodahkan boahtteáiggi servodagas ja bargoeallimis geavahit máŋggagielalaš ja máŋggakultuvrralaš gealbbu iešguđet báikkálaš, riikkadási ja riikkaidgaskasaš arenain, maiddái iešguđetlágan álgoálbmotoktavuođain. • giellagealbbu bokte šaddet oadjebas giellageavaheaddjit, gáhttejeaddjit ja ovddideaddjit • • •

Guovddášelemeanttat • Sámástit • Oahppit galget ovdánahttit iežaset njálmmálaš gálggaid ja illudit dainna go besset máŋggalágan oktavuođain njálmmálaččat albmanahttit ja geahččaladdat. Oahppit galget máhttit guldalit, áddet/ipmirdit ja geavahit njálmmálaš giela máŋgga láhkái ságastallamis, gulahallamis ja ovttasdoaibmamis. Dat mearkkaša maiddái ahte galgá máhttit heivehit iežas njálmmálaš ovdanbuktima vuostáiváldái, hápmái, sisdollui ja ulbmilii.

Lohkangealbbu ovdánahttin • Oahppit galget máhttit lohkat iešguđetlágan teavsttaid ja suokkardallat daid, ja geavahit lohkama oahppamii ja lohkanilu ovddideapmái. Oahppit galget lohkat máŋggalágan teavsttaid iešguđet teakstašlájas, sihke digitála ja báberhámi teavsttaid. Teavsttat galget guoskat ohppiid iežaset dálááigái, ja dološ ja dáláš sámi kultuvrii ja muitalanárbevieruide. Čáppagirjjálašvuođa ja áššeteavsttaid logadettiin galget oahppit oažžut estehtalaš vásáhusaid, ja beassat oažžut beroštumi áššiide, beassat imaštallat, oahppat ja áddet eará olbmuid jurdagiid ja eallineavttuid. Oahppit galget árvvoštallat teavsttaid ja suokkardallat teavsttaid relevánssa, váikkuhanfámu ja jáhkehahttivuođa.

Čállingealbbu ovdánahttin • Oahppit galget dovdat movtta go hábmejit teavsttaid ja gulahallet čálalaččat. Oahppit galget máhttit válljet ja geavahit čálalaš albmanahttinvuogi ulbmila, fáttá, sisdoalu ja vuostáiváldi mielde. Sii galget máhttit árvvoštallat iežaset ja earáid teavsttaid ja divodit daid earáid mearkkašumiid vuođul. Sii galget maid máhttit čállit digitála reaidduiguin ja doaibmi giehtačállagiin. Oahppit galget oahppat válljet ja geavahit heivvolaš digitála giella- ja gulahallanteknologiija teavsttaid hábmemii, sihke iehčanassii ja ovttas earáiguin.

Giella vuogádahkan ja vejolašvuohtan • Oahppit galget šaddat oadjebas ja dihtomielalaš giellageavaheaddjit, geain lea rikkis ja dárkilis giella. Sii galget áddet hállangiela ja normerejuvvon čállingiela čanastaga. Oahppit galget oažžut máhtu ja vásáhusaid giela vuogádaga ja struktuvrraid geavaheamis, ja giela retoralaš ja estehtalaš beliin. Oahppit galget maiddái oahppat metagiela ja doahpagiid vai áddejit ja máhttet válddahit giela giellaoahpalaš ja estehtalaš beliid.

Giellagirjáivuohta Sámis • Oahppit galget oahppat iešguđet guovlluid sámi giellagirjáivuođa birra. Sii galget háhkat dieđu sámegielaid dili birra sihke historjjálaš ja dálááiggi perspektiivvas. Sii galget buotsámi ja álgoálbmotperspektiivva vuođul ovdánahttit gealbbu ja diđolašvuođa giela, kultuvrra ja identitehta gaskasaš oktavuođaid birra.

Árvvut ja prinsihpat • huksejuvvo norgga ja sámi servodaga vuođđoárvvuide, dego olmmošárvu, demokratiija, ovttaárvosašvuohta, searvevuohta ja máŋggabealálašvuohta • Fága vuolggasadji galgá leat ohppiid duogáš, sámi kultuvra ja árvvut, nugo árbevirolaš máhttu, sohka- ja bearašoktavuođat ja guvlui gullevašvuohta. • oadjebas ja nanu giellageavaheaddjit ja oadjebas identitehta • geavahit iežaset máŋggakultuvrralaš gealbbu iešguđet sámi, nationála, riikkaidgaskasas ja eamiálbmotoktavuođain • Ovddidit árvvuid ja positiivvalaš guottuid mat dorjot sámi searvevuođa sihke báikkálaččat ja miehtá Sámi.

Árvvut ja prinsihpat, joatkka • Ovddidit borgárvuođa Sámis ja Norggas • oahppit galget oažžut máŋggalágan vásáhusaid ja perspektiivvaid, albmanahttinvugiid ja jurdagiid. • ovddidit ohppiid kritihkalaš jurddašeami ja ehtalaš dihtomielalašvuođa • ovdánahttit buori árvvoštallannávcca

Fágaidrasttideaddji fáttát • Álbmotdearvvašvuohta ja eallimis birgen • Demokratiija ja borgárvuohta • Guoddevaš ovdáneapmi

Gelbbolašvuođamihttomearit • Guovddášelemeanttat leat guovddážis • Iešguđetlágan gielalaš gálggat maid oahppit fertejit máhttit • Máŋga gelbbolašvuođamihttomeari heivejit máŋgga guovddášelementii • Sámi teavsttat ja perspektiivvat galget lea vuođđun oahpahussii • Sámi árbevirolaš máhttu boahtá mielde • progrešuvdna

Árvvoštallanteavsttat • Juoga mii lea áibbas ođas oahppoplánabarggus • Iskkadanbargu • Leat go teavsttat doarvái buorit? • Čilgejit go maid dii galgabehtet bargat? • Maid ja movt galgabehtet árvvoštallat?

Árvvoštallanortnet • Oppalašárvosátneárvvoštallan maŋŋá 10. ceahki: Oahpaheaddji bidjá ovtta árvosáni njálmmálaš sámegielas ja ovtta árvosáni čálalaš sámegielas. • Oppalašárvosátneárvvoštallan maŋŋá Jo 2 fidnofágalaš oahppoprográmma: Oahpaheaddji bidjá ovtta árvosáni fágas mas njálmmálaš ja čálalaš gealbu deattuhuvvo seamma ollu. • Oppalašárvosátneárvvoštallan maŋŋá Jo 3 studerenčiekŋudeami oahppoprográmma: Oahpaheaddji bidjá ovtta árvosáni njálmmálaš sámegielas ja ovtta árvosáni čálalaš sámegielas. • Oppalašárvosátneárvvoštallan maŋŋá Jo 3 lasáhus oppalaš studerengelbbolašvuhtii : Oahpaheaddji bidjá ovtta árvosáni njálmmálaš sámegielas ja ovtta árvosáni čálalaš sámegielas.

Eksámenortnegat • Bohtet gulaskuddamii maŋŋel • Váldet oktavuođas jus dis leat jurdagat daid birra

Gažaldagat?