smayll rayon 7 nmrli tam orta mktbin tarix

İsmayıllı rayon 7 nömrəli tam orta məktəbin tarix müəllimi Abdullayeva Qumru.

Motivasiya Mövzu Qrup tapşırıqları

Mövzu • Azərbaycan xanlıqlarının yaranması. Fətəli xan Əfşarın Urmiya xanlığı ərazisini genişləndirmək siyasəti. • Standart: 3. 1. Dövlətlərin yaranması, inkişafı və tənəzzülü ilə bağlı bilik və bacarıq nümayiş etdirir. • 3. 1. 1. Mərkəzləşmiş dövlətin yaranması və tənəzzülü, Azərbaycan torpaqlarının birləşdirilməsi uğrunda mübarizənin xüsusiyyətlərini şərh edir. • 4. 1. – Tarixi şəxsiyyətləri dövr baxımından qiymətləndirir.

TƏLİM MƏQSƏDİ: • Urmiya xanlığının yaranması, daxili və xarici siyasətinin əsas istiqamətləri, inkişafı və tənəzzülü ilə bağlı bilik və bacarıq nümayiş etdirir. • Urmiyalı Fətəli xan Əfşarın fəaliyyətini dövr baxımından qiymətləndirir.

• Təlim forması: Qruplarla iş. • Təlim üsulu: Beyin həmləsi, müzakirə, Venn diaqramı. • Dərsin tipi: Yeni bilik və bacarıqların öyrədilməsi. • İnteqrasiya: • Ü-t - 2. 1. 2. ; 3. 1. 1. C - 3. 2. 1. ; 3. 2. 4. H. b 2. 1. 2. • Resurslar: İKT, iş vərəqləri, marker kompyuter, proyektor, dərslik, xəritə.

Motivasiya: “Yeddi nar çubuğu” nağılını oxumusuz. Ata övladlarına nə demək istəyirdi. Fikrinizi izah edin. Nağıldan çıxan məzmunla xanlıqlar arasında nə kimi əlaqə vardır? . . .

Tədqiqat sualı. ü Nadir şahın ölümündən sonra Azərbaycandakı siyasi vəziyyət haqqında nə deyə bilərsiniz?

Vaxt bölgüsü

Mövzu. XVIII əsrin II yarısı Azərbaycan tarixində feodal pərakəndəliyi, iqtisadi əlaqələrin zəifliyi, natural təsərrüfatın üstünlüyü hökm sürdüyü üçün mərkəzləşmiş dövlət yaratmaq o qədər də asan deyildi. Elə bu səbəbdən Azərbaycan müstəqil və yarımmüstəqil xanlıqlara (şimal xanlıqları və cənub xanlıqları), sultanlıqlara və məlikliklərə parçalanmışdı.

Şimali Azərbaycan xanlıqları. Qarabağ Lənkəran Bakı Dərbənd Şamaxı Şəki Mövzu slaydına keçid. Cavad Salyan Quba

Cənubi Azərbaycan xanlıqları. Urmiya Təbriz Xoy Ərdəbil Qaradağ Sərab Marağa Maku Mövzu slaydına keçid.

Sultanlıqlar. Qazax Şəmşəddil Qəbələ İlisu Ərəş Borçalı Mövzu slaydına keçid.

Sultanlıqlar və məlikliklər xanlıqlardan asılı idilər. Məlikliklər – Qarabağ xanlığından asılı idilər. İlisu, Ərəş, Qutqaşen Şəki xanlığından Qazax, Şəmşəddil Gəncə xanlığından

Məlikliklər. Xaçın Vərəndə Dizaq Mövzu slaydına keçid. Gülüstan (Talış). Çiləbörd

Camaatlıq. Car Balakən camaatlığı Mövzu slaydına keçid.

Nüfuzlu Xanlıqlarda İdarəetmə sistemi. Xanlıqların xarici siyasəti.

Xanlıqlar qeyri – məhdud hakimiyyətə məxsus Xan tərəfindən idarə olunurdu Qanunverici Məhkəmə İcraedici Xanlıqlar Mahallara bölünür Mahal bəyləri tərəfindən idarə olunurdular. Şəhərləri kələntər və qalabəyi idarə edirdi. Kəndləri yüzbaşı və kəndxuda idarə edirdi.

Azərbaycan xanlıqlarının xarici siyasəti. Xanlıqların müstəqilliyini və varlığını qorumaq Xarici əlaqələri təmin etmək. Azərbaycan xanlıqları əlaqə yaratmağa çalışırdılar. İran Rusiya Osmanlı Türkiyəsi Gürcüstanla

Azərbaycan xanlıqları içərisində ən nüfuzlu Xanlıqlar. Şəki 1743 1819 ØHacı Çələbi 1743 ØAğakişi bəy 1755 ØHüseyin xan 1759 ØƏbdülqədir 1780 ØMəhəmmədhəsən 1784 ØSəlim xan 1795 Qarabağ 1748 1822 ØPənahəli xan 1748 – 1763 Øİbrahim Xəlil xan 1759 -1806 Quba 1747 - 1810 ØHüseyinəli xan 1726 -1758 ØFətəli xan 1758 – 1789 ØƏhməd xan 1789 – 1791 ØŞeyx Əli xan 1791 - 1810

Urmiya xanlığı. Sərhəd əraziləri: Xoy və Marağa xanlıqları, Osmanlı imperiyası

Fətəli xan Əfşar (1747 – 1763) • Azərbaycan və İran torpaqları uğrunda Kərim xan Zənd və Məhəmmədhəsən xan Qacarla mübarizəyə başladı.

Miyana Qəmşə

• 1763 -cü ildə baş vermiş bu hadisə Azərbaycan tarixinin kədərli hadisələrindən biri olub, xalqımızın gələcək tarixində faciəli rol oynayır. Bir sıra xanları özünə müttəfiq etməklə Fətəli xan Əfşarı aradan qaldırmağa nail olan Kərim xan Zənd yeni bir hiyləyə əl atır. Öz müttəfiqlərini qələbəni bayram etmək bəhanəsi ilə Şiraza qonaq aparır. Bu barədə tarixçi-salnaməçi Mirzə Adıgözəl bəy belə yazır: “Kərim xan Fətəli xanı da özü ilə bərabər götürüb mərhum Pənah xanla Darülelm Şiraza hərəkət edir. İsfahan yaxınlığında, Fətəli xanla Kərim xanın qardaşı İsgəndərin vuruşduğu yerə gəlib çatırlar. . . Kərim xan Fətəli xandan soruşur: “Bu mənzili tanıyırsanmı, bu necə yerdir? » Fətəli xan da çəkinmədən cavab verib dedi: «Bəli, bu haman hərb meydanı və qorxulu mənzildir ki, İsgəndər xanın ömrünün günəşi burada batmışdır”. Kərim xan bu münasibətsiz cavabdan qəzəblənir. . . Dərhal Fətəli xanı axirətə, öz qardaşı İsgəndər xanın yanına göndərir”. Kərim xan “qonaqlıq” adı ilə Azərbaycan xanlarını vətənlərindən uzaqlaşdırır. Onlar bir növ girova çevrilirlər. “Şiraz qonaqlığı” nəticəsində Qarabağ və Qaradağ xanlıqları bir müddət Kərim xan Zənddən asılı vəziyyətə düşürlər. Girov götürülmüş xanlar Kərim xanın səyinə baxmayaraq “qonaqlığın” gözqamaşdırıcı görünüşünə aldanmırlar. Müxtəlif yollarla buradan çıxmağa çalışaraq, xanlıqlarla əlaqələrini bərpa edirlər. Bir sözlə, “Şiraz qonaqlığı” istənilən nəticəni vermir.

Qrup tapşırıqları I Qrup III Qrup Test həlli.

Xəritə. I Qrup YOXLA • Urmiya xanlığına qonşu əraziləri xəritədə müəyyən edin.

Xoy Təbriz Osmanlı Marağa • Xoy xanlığı. • Təbriz xanlığı. • Marağa xanlığı. • Osmanlı imperiyası.

II Qrup Urmiya xanlığının paytaxt şəhərlərini müəyyən edin: • Təbriz. • Şuşa. • Urmiya. • Əhər. • Xoy • Miyana. • Marağa. Yoxla

Şuşa Əhər Xoy Təbriz Urmiya Miyana Marağa

III Qrup Bu hökmdarlardan hansı Urmiya xanlığının əsasını qoymuşdur?

1)Azərbaycanın şimalında yaranmış xanlıqlara aid deyil: Testlər 1. Dərbənd 2. Təbriz A) 2, 4, 5 B) 1, 3, 5 3. Gəncə 4. Lənkəran 5. Maku C) 2, 4, 6 D) 1, 3, 4 6. Urmiya E) 1, 4, 6 2)1759 – cu ildə Fətəli xan Əfşarın Qarabağa hücumunun nəticəsi: Onun hücumu uğursuzluqla başa çatdı və gözlənilən nəticəni vermədi O, Qarabağ xanlığını ləğv edərək ərazisini Urmiya xanlığına qatdı. Test həlli. Qarabağ xanı ondan vassal asılılığını qəbul etdi. O, məğlub oldu və Qarabağ xanlığından asılı vəziyyətə düşdü. Şuşa ələ keçirilib dağıdıldı. 3) Azərbaycan torpaqlarının birləşdirilməsinə xüsusi diqqət yetirən xanlıqlar: 1. Urmiya A) 1, 2 2. Şəki 3. Bakı B) 1. 3 C) 1. 4 4. Gəncə D) 3, 4 E) 2, 3

4)Azərbaycan müstəqil və yarımmüstəqil xanlıqlara, sultanlıqlara və məlikliklərə parçalandı. Səfəvi sülaləsinin hakimiyyətdən salınması nəticəsində “Qızılqaya xəyanəti” nəticəsində. Gavduşan döyüşündən sonra Nadir şahın ölümündən sonra Test həlli. Qacarlar sülaləsinin süqutundan sonra 5) XVIII əsrdə Azərbaycanda mövcud olmuş sultanlıqlara aid deyil: A Qazax, Şəmşəddil B Qəbələ, İlisu D Ərəş, Qəbələ C Car – Balakən, Gülüstan E Şəmşəddil, Ərəş 6)Fətəli xan Əfşar hansı əraziləri özündən asılı vəziyyətə salmışdı? A Bakı, Quba, Sərab B Sərab, Marağa, Qaradağ D Ərdəbil, Sərab, Marağa C Qarabağ, İrəvan, Şamaxı E Şəki, Lənkəran, Naxçıvan

Test həlli. 7) Şiraz qonaqlığını təşkil etmiş Kərim xan Zəndin məqsədi: A Xanları girov götürərək xanlıqları özündən asılı vəziyyətə salmaq. B Xanlardan qisas almaq və onların yaxınlaşmasının qarşısını almaq. C Onunla müttəfiq olmuş xanlara hədiyyələr vermək. D Girov götürülmüş xanlardan azad edilmək müqabilində külli miqdarda ödənc almaq. E Onlarla ittifaqı möhkəmlətmək. 8) XVIII əsrin II yarısında Azərbaycanda mövcud olan sultanlıqlar: A Gülüstan, Qazax, Ərəş, Xaçın, Talış. B Gülüstan, Car – Balakən, Dizaq, Ərəş, Qazax. C Qəbələ, İlisu, Qazax, Şəmşəddil, Borçalı D Çiləbörd, Vərəndə, Qəbələ, Ərəş, Şəmşəddil. 9)Kərim xan Zəndin 1763 -cü ildə Urmiyanı ələ keçirdikdən sonra keçmiş müttəfiqlərini aldadaraq girov götürməsi hadisəsi adlanırdı: A “Qızılqaya xəyanəti” B Xaç yürüşü C “Şiraz qonaqlığı” D Bayat savaşı

• 10) Fətəli xan Əfşara aid olanları müəyyən edin: 1. Xanlığın paytaxtını Təbriz şəhərinə köçürmüşdür. 2. Kərim xan Zəndlə mübarizə aparmışdır. 3. Qarabağ xanlığına yürüş etmişdir. 4. Şiraz qonaqlığında iştirak etmişdir. 5. Təbriz xanlığının əsasını qoymuşdur. Test həlli. 1, 2, 3 3, 4, 5 1, 2, 5

Bu doğru cavabdır.

Fikrini mövzuya cəm edib bir az da düşün.

Ev tapşırığı verilir: Sabir Rüstəmxanlının ssenarisi əsasında çəkilmiş «Cavadxan» filminə baxmaq və filmi təhlil etmək, «Mən nə üçün müstəqil Azərbaycanda yaşamaq istəyirəm…» adlı esse yazmaq tapşırılır.

İsmayıllı rayon 7 saylı tam orta məktəbin tarix müəllimi Abdullayeva Qumru Rahim qızı. Qumru. Abdullayeva 1989@gmail. com