Skema e Sigurimit t depozitave Ndrgjegjsimi i Punonjsve

Skema e Sigurimit të depozitave Ndërgjegjësimi i Punonjësve të Bankës element kyÇ i sigurimit të depozitave

Tryeza e lëndës I. Rreth skemës të sigurimit të depozitave a. b. c. d. Rreth skemës së sigurimit të depozitave Ndryshimet ligjore Niveli maksimal i mbulimit Anëtarësimi në skemën e sigurimit, përjashtimet II. Roli i punonjësve të bankës për: a. b. Mbajtjen dhe hedhjen e saktë të të dhënave të depozituesve Informimin e saktë të klientit për sigurimin dhe kompensimin e depozitave III. Pyetësori 2

Rreth skemës të sigurimit të depozitave Sigurimi i depozitave • Sigurimi i depozitave është skema e krijuar në Republikën e Shqipërisë për mbrojtjen e depozituesve nga humbja e depozitave të vendosura në bankë/shkk, në rast se banka/shkk vihet në likuidim. ASD • Depozitat e depozituesve në banka sigurohen nga Agjencia e Sigurimit të Depozitave. Agjencia funksionon bazuar në ligjin nr. 53/2014, datë 22. 05. 2014 “Për sigurimin e depozitave”, i ndryshuar. Qëllimi kryesor i Agjencisë është sigurimi dhe kompensimi i depozituesve në banka dhe shkk. Funksionet • Mbledh primin tremujor të sigurimit të depozitave; • Investon mjetet e saj financiare në përputhje me parimet e likujditetit dhe aftësisë paguese; • Kryen kompensimin e depozituesve në rast se subjektet banka/shkk, likuidohen. 3

Ndryshime ligjore në skemën e sigurimit të depozitave Mars 2009 • Rritja e nivelit të mbulimit nga 700. 000 lekë në 2. 500. 000 lekë korrik 2012 • Përfshirja e ASD-së edhe në rastet e zgjidhjeve të tjera për një bankë me probleme, të ndryshme nga kompensimi i depozituesve –transferim i mjeteve financiare në shitjen e bankës ose themelimin e bankës urë. • Zgjerimi i skemës me SHKK-të (në varësi të plotësimit të kushteve). 4

Ndryshime ligjore në skemën e sigurimit të depozitave Ma. J 2014 Prill 2016 Dhjetor 2016 • Rishikimi i metodologjisë për llogaritjen e primit (prim tremujor). • Përcaktim i detyrimit të bankave për raportimin e depozitave në regjistrin elektronik të detyrimeve depozitë me qëllim identifikimin e saktë të çdo depozituesi në bankë. • Rritja e rolit të bankave për një informim më të mirë të depozituesve (aneksi 10, formulari 2 dhe 3). • Miratimi i ndryshimeve ligjore në ligjin nr 53/2014 “Për sigurimin e depozitave”, dhe hyrja në fuqi e këtyre ndryshimeve më datë 24/05/2016: • Zgjerimi i skemës dhe përfshirja e shoqërive tregtare dhe tregtarëve (1 Janar 2017). • Futja në skemë e SHKK-ve (1 Janar 2017, shkk-të që plotësojnë kushtet për anëtarësim). Agjencia administratore e fondit të ndërhyrjes së jashtëzakonshme. Ky fond do të krijohet me kontributet e bankave dhe do të përdoret në rast të zbatimit të instrumenteve të ndërhyrjes së jashtëzakonshme në një ose disa banka, nga Autoriteti Mbikëqyrës. 5

Niveli maksimal i mbulimit 2. 500. 000 LekË ASD kompenson çdo depozitues në masën 100% dhe në çdo rast jo më shumë se 2. 500. 000 (dy milion e pesëqind mijë) lekë, pavarësisht numrit të depozitave apo shumës së depozituar në çdo bankë. Sigurohet: • Për depozitues (individë/tregtarë apo shoqëri tregtare) dhe jo për llogari depozitë. • Depozituesi shqiptar ose i huaj. • Depozituesi për çdo bankë më vete dhe jo për të gjitha bankat të marra së bashku ku ka llogari/depozitë. 6

Anëtarësimi në skemë Të gjitha bankat (14) që kanë marrë licencë nga Banka e Shqipërisë dhe që operojnë në territorin e Republikës së Shqipërisë, janë anëtare të skemës së Sigurimit të Depozitave. Bank a AS D Bank a Asnjë bankë nuk pranon dhe nuk grumbullon, depozita nëse nuk është anëtare e skemës së sigurimit të depozitave. 7

Përjashtimet nga skema e sigurimit § Drejtorë, administratorë të bankës dhe familjarët e tyre sipas certifikatës së gjëndjes familjare; § Individët që zotërojnë në 5% (pesë për qind) ose më shumë në kapitalin e bankës ose të aksioneve me të drejtë vote në këtë bankë; § Depozitat e shoqërive të sigurimit dhe të risigurimit; § Depozitat e subjekteve të sipërmarrjes ose investimeve kolektive; § Depozitat e fondeve të pensionit ose sigurimit pensional; § Tituj të emetuar nga subjekte financiare § Depozitat e njësive të pushtetit qendror ose vendor; § Depozitat të paemërtuara dhe/ose titulli i të cilave nuk përcaktohet qartë; § Depozitat që përdoren për veprimtari kriminale; § Depozitat që hapen gjatë dhe pas ditës së ndërhyrjes; § Depozitat jashtë territorit të Republikës së Shqipërisë; § Depozitat e anëtarëve të organeve drejtuese të SHKK-ve, përveç anëtarëve të asamblesë së përgjithshme § Fondet e Investimeve. 8

Roli i punonjësve të bankës Roli thelbësor i punonjësve të bankës në funksion të ruajtjes së stabilitetit financiar dhe të besimit në sistemin bankar 9

Roli i punonjësve të bankës Ku konsiston roli që ka punonjësi i bankës në shërbim me klientët, në këndvështrimin e sigurimit të depozitave? Shumë i rëndësishëm për: (1) Mbajtjen dhe hedhjen e saktë në sistemet e bankës, të të dhënave të depozituesve dhe llogarisë/depozitës së tyre. (2) Informimin e saktë të klientit për sigurimin dhe kompensimin e depozitave. 10

Roli i punonjësve të bankës (1) Hedhja e plotë dhe e saktë e të dhënave identifikuese si dhe e të dhënave për shumën e depozitës së çdo depozituesi: Dega e bankës – baza e marrëdhënies me depozituesin. Kontakti me depozituesin – hedhja e të dhënave të detyrueshme të depozituesit. Kontrolli i parë i cilësisë së të dhënave të depozituesit dhe përditësimi i tyre. 11

Roli i punonjësve të bankës (1) Të dhëna të detyrueshme për depozituesin (individ): Emër, mbiemër Atësi Datëlindje Numër dokumenti identifikimi Numër personal/përditësim Adresë Numër telefoni/email 12

Roli i punonjësve të bankës (1) Të dhëna të detyrueshme për depozituesin (tregtar apo shoqëri tregtare) : Emërtimi i subjektit, forma ligjore Numër unik i identifikimit të subjektit (NUIS) Data e regjistrimit Adresë Numër telefoni/email Hedhja e saktë e të dhënave identifikuese të depozituesit në sistemet e bankës, si dhe përditësimi i tyre është detyrim ligjor i çdo punonjësi të bankës. 13

Roli i punonjësve të bankës (2) Depozituesi, për sigurimin e llogarive/depozitave të tij nuk paguan asgjë. Koston e sigurimit e paguan banka, nëpërmjet primit të sigurimit. Informacioni për sigurimin e depozitave: Primi i sigurimit është i njëjtë për të gjitha bankat. Primi i sigurimit tremujor është 0. 125% e mesatares arithmetike, të shumës së depozitave të siguruara të mbajtuara në bankë në ditën e fundit të çdo muaji të tremujorit të mëparshëm. 14

Roli i punonjësve të bankës (2) Kompensimi i saktë dhe i shpejtë i depozitave sfidë për Agjencinë dhe sistemin bankar. Elementët kryesorë të kompensimit: v Në rast të likujdimit të detyruar të një banke, kompensimi kryhet nga Agjencia e Sigurimit të Depozitave brenda tre muajve nga data e ndërhyrjes së Autoritetit Mbikëqyrës. v Me marrjen e njoftimit nga Autoriteti Mbikëqyrës për vendosjen e subjektit në likujdim të detyruar, Agjencia publikon në median e shkruar dhe vizive njoftimin për: 1. Fillimin e proçesit të kompensimit 2. Vendin (në rast se kompensimi kryhet nëpërmjet një banke agjente, jepet emri i bankës agjente dhe pikat e saj në të cilat do të kryhet kompensimi). 3. Kohën e fillimit të procesit të kompensimit të depozitave 4. Mënyrën e kompensimit të depozitave (të parashikuara në ligjin “Për sigurimin e depozitave”, të ndryshuar, si dhe në rregulloren “Për kompensimin e depozitave”). 15

Roli i punonjësve të bankës (2) Elementet kryesore të kompensimit (vazhdon) v Agjencia mund të kompensojë depozitën e siguruar nëpërmjet njërës prej këtyre mënyrave: A B pagesës së shumës në lekë të pagesës së shumës në lekë depozituesit, në ambientet e depozituesit në ambientet e subjektit të vendosur në një banke anëtare të skemës likuidim në bashkëpunim me (banka agjente); likuidatorin; C transfertës së shumës që përfitohet nga depozituesi (sipas kërkesës së tij) në një bankë anëtare të skemës së sigurimit të depozitave ku ka një llogari/depozitë; etj. . v Agjencia mund të kërkojë nga depozituesit që përfitojnë kompensimin, të paraqesin, përveç dokumenteve të identifikimit edhe kopje të dokumenteve të mëposhtme: a)dokumentin e depozitës; b)dëshminë e trashëgimisë; c)çdo dokument tjetër që vërteton pretendimin mbi kompensimin e depozitës. 16

Roli i punonjësve të bankës (2) Në rast se depozituesi nuk të është në listë-pagesë (vazhdon) ose ka pretendime mbi shumën e Elementet kryesore kompensimit të caktuar për pagesë, ai paraqet dokumentet e nevojshme, të cilat faktojnë pretendimin e tij. Agencia dhe likuidatori, brenda 10 ditëve kalendarike nga marrja e këtyre dokumenteve, shqyrtojnë nëse pretendimi konsiderohet i bazuar në fakte dhe likuidatori kryen ndryshimet në listë-pagesën e depozituesve, sipas vendimit përfundimtar të Agjencisë. Vlerësimi i këtyre pretendimeve bëhet në përputhje me kriteret dhe procedurat e miratuara me akt nënligjor të Autorietit Mbikëqyrës. Të gjithë depozituesit që gjatë periudhës së parashikuar nga ligji nuk arrijnë të marrin paratë e tyre, kanë të drejtë të paraqiten brenda 10 viteve nga ngjarja e siguruar pranë Agjencisë për pretendimin e shumës së kompensimit. Çdo depozitues që ka pretendime të cilat nuk përputhen me vendimin e Agjencisë, ka të drejtë të ankimojë në Autoritetin Mbikëqyrës. 17

Roli i punonjësve të bankës Kryerja në kohë e kompensimit varet shumë nga puna juaj! Hedhja e saktë dhe e plotë e të dhënave të depozituesve Mbajtja dhe përditësimi i të dhënave të detyrueshme për çdo depozitues Ndërgjegjësimi i çdo klienti që të informojë Bankën për çdo ndryshim të të dhënave të tij. Identifikimi unik i depozituesit kusht për kompensim efikas 18

Rëndësia e Cilësisë së të Dhënave q Agjencia verifikon të paktën një herë në vit çdo bankë (një nga çështjet, - madje më e rëndësishmja, - është dhe saktësia e mbajtjes së të dhënave identifikuese). q Përmirësimi i cilësisë së të dhënave identifikuese të depozituesve është në fokusin e Agjencisë. Agjencia përveç verifikimeve monitoron nëpërmjet raportimeve tre mujore të bankave, mbarëvajtjen e këtij procesi. q Bankat e siguruara mbajnë përgjegjësi ligjore për vërtetësinë, saktësinë dhe plotësinë e informacionit të dërguar pranë ASD. 19

Roli i punonjësve të bankës Mungesat dhe Cilësia e keqe e të dhënave të depozituesve Vështirësi në identifikimin e depozituesve Vonesë në procesin e kompensimit në rast të falimentimit të një banke Rrit mundësinë e përhapjes së krizës në banka të tjera/efekti domino Rrezikon stabilitetin e sistemit bankar 20

Roli i punonjësve të bankës Rëndësia e cilësisë së të dhënave Sa herë që një depozitues vjen në bankën tuaj për të kryer çdo lloj veprimi, mos harroni: “Edhe një depozitues i vetëm është shumë i rëndësishëm, si për bankën tuaj ashtu edhe për të gjithë sistemin, dhe që të dhënat e tij të jenë të sakta dhe të plota, kjo gjë është në duart tuaja…” 21

Pyetësori për bankat v Depozituesit sigurohen deri në 2. 500. 000 lekë: X Vetëm për ü Në secilën bankë një Bankë v Çfarë siguron ASD? X Bono Thesari Depozitë ari Fond Investimi ü ü ü Depozitë pa afat Llogari rrjedhëse Depozitë me afat Depozitë në monedhë të huaj Çdo formë depozite v A janë të siguruar tregtarët dhe shoqëritë tregtare, nga skema e sigurimit të depozitave? ü PO v A është i siguruar një person (shtetas shqiptar ose i huaj), nëse nuk është rezident në Shqipëri? ü PO

Pyetësori për bankat v Cilat janë të dhënat e domosdoshme që duhet të ketë regjistruar një depozitues individ në bankë në mënyrë që sistemi i automatizuar i mbajtjes së të dhënave ta kualifikojë këtë depozitues për kompensim? 1. Emër Mbiemër 2. Atësi 3. Datëlindje 4. Numër dokument Identifikimi 5. Numër Personal 6. Adresë 7. Numër telefon/email 23

Pyetësori për bankat v Cilat janë të dhënat e domosdoshme që duhet të ketë regjistruar një depozitues tregtar apo shoqëri tregtare në bankë, në mënyrë që sistemi i automatizuar i mbajtjes së të dhënave ta kualifikojë këtë depozitues për kompensim? Emërtimi i subjektit, forma ligjore Numër unik i identifikimit të subjektit (NUIS) Data e regjistrimit Adresë Numër telefoni/email 24

Pyetësori për bankat v A ofron banka juaj depozita të përbashkëta? Si trajtohen ato? Në rastin e depozitave në bashkëpronësi, pjesa përkatëse e secilit prej titullarëve me të drejta të plota merret parasysh në llogaritjen e depozitës së sigurueshme që ka depozituesi në subjektin anëtar. Përveç rasteve kur përcaktohet ndryshe në kushtet e vendosjes së depozitës, çdo depozitues me të drejta të plota prezumohet se zotëron pjesë të barabarta në depozitën në bashkëpronësi. v Depozituesi që ka më shumë se një depozitë/llogari, në një bankë, i kompensohen: ü PO • Të gjitha së bashku, deri në 2. 500. 000 lekë • Secila prej tyre më vete, deri në 2. 500. 000 lekë ü JO • Vetëm një prej tyre, deri në 2. 500. 000 lekë ü JO v Shuma e depozitës që përfitohet nga kompensimi është në lekë apo në monedhë të huaj? ü Lekë 25

Pyetësori për bankat v Çfarë ndodh me depozitat e depozituesve kur transformohet një bankë (bashkohet/ndahet)? Në rastet e transformimit të subjektit anëtar të skemës së sigurimit të depozitave, depozitat mbeten të siguruara për secilën bankë pjesëmarrëse në procesin e transformimit, tre muaj prej datës kur Agjencia njoftohet me shkrim nga Autoriteti Mbikëqyrës përfundimin e procesit të transformimit. v Nëse depozituesi ka X lekë depozitë dhe Y lekë detyrime të prapambetura, a do të kompensohet deri në nivelin max 2. 5 ml lekë? Shuma në lekë që përfiton çdo depozitues në rast kompensimi, llogaritet: Shuma totale e depozitave të tij, përfshirë interesin për secilën prej depozitave (deri në 2, 500, 000 lekë) deri në ditën e vënies së bankës në likuidim, duke zbritur shumën e detyrimeve të papaguara në kohë të depozituesit ndaj bankës.

Pyetësori për bankat v Nëse depozituesi nuk është i pranishëm në Shqipëri përgjatë periudhës që kryhet procesi i kompensimit, si duhet të veprojë për të përfituar kompensimin deri në nivelin e përcaktuar në ligj? Depozituesi mund të paraqesë pretendimet për kompensim pranë Agjencisë, brenda 10 vjetëve që prej shpalljes së falimentimit të bankës ku ai ka paratë e tij.

Pyetësori për bankat v Nëse nje fëmijë ka një llogari kursimi menaxhuar nga një prind/prindërit, a është depozita e fëmijës e siguruar më vete nga depozitat e prindërve? Depozitat në emër të fëmijëve janë të siguruara nga Agjencia dhe i kompensohen fëmijës, pavarësisht depozitave të prindërve. Në përputhje me dispozitat e ligjit për sigurimin e depozitave, pavarësisht se kush e hap apo administron depozitën, sigurohet dhe kompensohet vetëm titullari i depozitës. Pra nëse titullari i depozitës është një i mitur, depozita në pronësi të tij sigurohet në emër të këtij të fundit dhe jo prindit që adminstron llogarinë. Në rast kompensimi, pagesa e shumës për kompensim për të miturin, kryhet nëpërmjet prindit, në cilësinë e përfaqësuesit ligjor. 28

Pyetësori për bankat v Në rast të falimentimit të një banke, depozitat e depozituesve kompensohen vetëm nga ASD. Për sa kohë? Procesi i kompensimit kryhet nga Agjencia e Sigurimit të Depozitave. Procesi i kompensimit përfundon jo më vonë se tre muaj nga data e fillimit të tij. Agjencia njofton depozituesit për mbylljen e procesit të kompensimit si dhe trajton rastet e veçanta dhe pretendimet. Këshilli Drejtues i Agjencisë i kërkon Autoritetit Mbikëqyrës të vendosë zgjatjen e afatit të kryerjes së kompensimit, në veçanti në rast të pasaktësive në dokumentet kontabël të subjektit ose në funksionimin e sistemeve elektronike të tij. v Çfarë ndodh me pjesën e depozitës mbi nivelin maksimal të mbulimit? ü Do te trajtohet nga likuidatori

Kontakoni me Agjencinë Për të gjitha pyetjet, sqarimet apo nëse keni nevojë për më shumë informacion, ju lutem vizitoni adresën e Agjencisë www. asd. gov. al 30