SKADNIKI MINERALNE BUDULCOWE ROLA W ORGANIZMIE RDA W
SKŁADNIKI MINERALNE BUDULCOWE – ROLA W ORGANIZMIE, ŹRÓDŁA W ŻYWNOŚCI ORAZ SKUTKI NADMIARU I NIEDOBORU
ROLA SKŁADNIKÓW BUDULCOWYCH • Składniki mineralne budulcowe budują: tkankę kostną zęby skórę włosy paznokcie • Do tej grupy składników należą: wapń fosfor magnez fluor siarka
WAPŃ Ca • Główny składnik budulcowy kości i zębów • Ilość wapnia w organizmie człowieka– 1200 g • Zapewnia właściwe krzepnięcie krwi poprzez udział w przekształcaniu protrombiny w aktywą trombinę • Umożliwia zachowanie prawidłowej kurczliwości mięśni szkieletowych i serca • Zapewnia właściwe funkcjonowanie układu nerwowego
PRZYSWAJANIE WAPNIA • Z przeciętnej racji pokarmowej przyswaja się 30 – 40% wapnia • Stopień jego wchłaniania zależy od: potrzeb organizmu działania hormonów składu pożywienia Dużą rolę w przyswajaniu wapnia ma odpowiedni jego stosunek do fosforu, który powinien wynosić 1: 1
PRZYSWAJANIE WAPNIA • Długotrwały niedobór wapnia w diecie prowadzi do stanu zwanego hipokalcemią • Zwiększona podaż wapnia w diecie prowadzi do jego nadmiaru w organizmie i stanu zwanego hiperkalcemią
SKŁADNIKI DIETY WPŁYWAJĄCE NA WCHŁANIANIE WAPNIA SKŁADNIKI DIETY ZWIĘKSZAJĄCE WCHŁANIANIE BIAŁKO LAKTOZA WITAMINA D KWASY ORGANICZNE NISKIE p. H ZMNIEJSZAJĄCE WCHŁANIANIE BŁONNIK SZCZAWIANY FITYNIANY TŁUSZCZ WYSOKIE p. H
Zbyt małe spożycie wapnia powoduje: Obniżenie poziomu wapnia w surowicy krwi Pobieranie wapnia z kości (w celu utrzymania jego prawidłowego stężenia we krwi ) Nasilenie procesów resorpcyjnych Zubożenie kości w skł. mineralne (razem z wapniem uwalniane są również inne pierwiastki) Rozrzedzenia struktury kości w warstwie beleczkowej i zmniejszenie grubości warstwy korowej Zmniejszenie wytrzymałości mechanicznej kości
NIEDOBORY WAPNIA • W przypadku niedoborów wapnia w pożywieniu organizm czerpie go z kości i zębów, co po dłuższym czasie może doprowadzić do odwapnienia • Skutkiem niedoborów wapnia są: krzywica osteomalacja osteoporoza
ŹRÓDŁA WAPNIA W ŻYWNOŚCI • sery podpuszczkowe, topione, twarogowe • mleko i napoje mleczne • konserwy rybne • nasiona roślin strączkowych • produkty zbożowe • jarmuż, brokuły • orzechy
ZAPOTRZEBOWANIE NA WAPŃ • Dzieci – 500 – 800 mg/dobę • Młodzież – 1300 mg/dobę • Dorośli – 1000 – 1300 mg/dobę
FOSFOR P • jest budulcem kości i zębów (85%) • zawartość fosforu w organizmie człowieka - 800 g • uczestniczy w procesach mineralizacji kości i zębów • bierze udział w gospodarce energetycznej ustroju • wchodzi w skład wielu enzymów • pełni ważną rolę w utrzymaniu równowagi kwasowo – zasadowej ustroju
ZAPOTRZEBOWANIE NA FOSFOR • Dorośli – 580 mg/dobę • Dzieci i młodzież – 800 mg/dobę
NIEDOBORY FOSFORU • u alkoholików • przy długotrwałym stosowaniu wodorotlenku glinu w leczeniu nadkwaśności • Skutki niedoborów: złe samopoczucie osłabienie jadłowstręt bóle kostne
NADMIAR FOSFORU • Spożywanie żywności przetworzonej (fosforany) dodawane w celach technologicznych) • Spożywanie napojów gazowanych typu cola (kwas fosforowy) • Maksymalna tolerowana ilość fosforu pobrana z dietą – 70 mg/kg m. c. • Skutki nadmiaru: upośledzone przyswajanie wapnia zaburzona gospodarka witaminą D kamica nerkowa
PRZYSWAJALNOŚĆ FOSFORU • z żywności wynosi 60 – 70% • czynniki utrudniające przyswajalność – kwas fitynowy • niewłaściwy stosunek Ca: P
ŹRÓDŁA FOSFORU W ŻYWNOŚCI • mleko i przetwory mleczne • mięso i jego przetwory • ryby, drób, podroby • nasiona roślin strączkowych • produkty zbożowe z pełnego ziarna
MAGNEZ Mg • W ustroju dorosłego człowieka znajduje się 20– 28 g magnezu, z czego 55% w kościach i zębach, 40% w mięśniach, 1% w płynach ustrojowych • Jest budulcem kości i zębów • Bierze udział w przewodnictwie nerwowym i kurczliwości mięśni • Wpływa na regulację ciśnienia krwi i pracy serca • Jest aktywatorem wielu enzymów • Bierze udział w procesach termoregulacji
ZAPOTRZEBOWANIE NA MAGNEZ • Dzieci – 280 mg/dobę • Młodzież 320 – 350 mg/dobę • Kobiety – 265 mg/dobę • Mężczyźni – 350 mg
NIEDOBORY MAGNEZU • Przyczyny: niedostateczna zawartość Mg w pożywieniu upośledzone wchłanianie z przewodu pokarmowego zwiększone wydalanie przez nerki z powodu stresu • Skutki: zaburzenia pracy układu krążenia – arytmia, kołatanie serca nadpobudliwość nerwowo – mięśniowa – migotanie i drżenie mięśni, kurcze mięśni, brak koordynacji ruchów zaburzenia pracy układu nerwowego – depresja, zaburzenia koncentracji, śpiączka, stany lękowe
NADMIAR MAGNEZU • zbyt wysokie spożycie magnezu – hipermagnezemia – występuje: • w stanach niewydolności nerek • u osób stosujących w nadmiarze preparaty magnezowe
PRZYSWAJALNOŚĆ MAGNEZU • Przyswajalność magnezu z diety wynosi 50% • Czynniki ułatwiające przyswajanie: witamina D białko • Czynniki utrudniające przyswajanie: błonnik fityniany
ŹRÓDŁA MAGNEZU W ŻYWNOŚCI • produkty zbożowe • suche nasiona roślin strączkowych • ziemniaki • orzechy • kakao • czekolada
SIARKA S • Występuje głównie we włosach, paznokciach, skórze, chrząstkach • Stanowi ok. 0, 25% ciała dorosłego człowieka • Jest składnikiem związków biologicznie czynnych: aminokwasów, witamin, hormonów
ŹRÓDŁA SIARKI W ŻYWNOŚCI • mięso i jego przetwory • jaja • ryby • zarodki pszenne • płatki owsiane • otręby pszenne • soja
FLUOR F • Występuje głównie w kościach, we włosach i paznokciach • Jest składnikiem budulcowym zębów – zarówno szkliwa, jak i zębiny • Chroni zęby przed próchnicą poprzez zwiększanie odporność emalii zębowej na działanie kwasów organicznych • Stymuluje formowanie kości poprzez ułatwianie absorpcji wapnia i jego zatrzymywanie w kościach
ZAPOTRZEBOWANIE NA FLUOR • Dzieci – 1, 5 – 2. 5 mg/dobę • Dorośli – 3 -4 mg/dobę
SKUTKI NADMIARU FLUORU • zbyt silna mineralizacja - kości bardzo twarde, mało elastyczne, kruche i podatne na złamania • fluoroza zębowa – smugowate zgłębienia w szkliwie, matowość szkliwa, białe lub brunatne plamki na zębach • fluoroza kostna – bóle stawów, narośle na kościach, usztywnienie odcinka szyjnego szkieletu
SKUTKI NIEDOBORU FLUORU • Próchnica – prowadzi do odwapnienia i rozpadu tkanek zęba
ŹRÓDŁA FLUORU W ŻYWNOŚCI • Produkty zbożowe • Produkty mięsne • Mleko i przetwory mleczne • Herbata i kawa • Woda pitna
- Slides: 34